مصوب ششصد و پنجمین جلسه مورخ ۰۸/۰۳/۱۳۸۶ شورای عالی انقلاب فرهنگی
تاریخ ابلاغ: ۰۵/۰۴/۱۳۸۶ شماره ابلاغ: ۱۹۱۱/دش
شرح:
سازمان تبلیغات اسلامی در چارچوب رهنمودهای حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبری، سیاست‌های فرهنگی مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی و برنامه‌های پنج ساله، اقدامات و فعالیت‌های ارزشمند و گسترده‌ای را در طول حیات خویش به ثبت رسانده و منشاء خدمات ارزنده‌ای در کشور بوده است. جذابیت، استمرار و پویایی فزاینده این فعالیت‌ها بی‌شک، نیازمند بررسی، بازنگری و هم اندیشی در فرایند برنامه‌ها و عملکردها براساس شاخصهای معتبر می‌باشد تا میزان انطباق فعالیت ها با رهنمودها، سیاست‌ها و برنامه‌های مصوب افزایش یافته و اثربخشی فرهنگی، مذهبی و تبلیغی سازمان در گستره اجتماع و بویژه در میان نسل آینده ساز جوان و نوجوان بیشتر گردد. بدین دلیل انجام این ارزیابی و استفاده از نتایج آن برای ارتقاء عملکرد سازمان یک ضرورت تام و الزامی تلقی می‌شود.
براساس ابلاغیه ۶۰۶۵/دش مورخ ۳/۱۲/۸۲ ریاست محترم جمهوری و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی و در اجرای بند ج ۲ و ج ۳ ماده ۱۶۲ قانون برنامه سوم توسه (۸۳-۱۳۷۹)، هیئت نظارت و ارزیابی فرهنگی و علمی نسبت به ارزیابی سازمان تبلیغات اسلامی، اقدام نمود. در فرایند ارزیابی پس از ابلاغ شاخصهای مهمی چون میزان تحقق رهنمودهای حضرت امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری مدظله العالی، سیاست‌های فرهنگی جمهوری اسلامی مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی و برنامه پنج ساله سوم توسعه که سازمان تبلیغات اسلامی ملزم به اجرای دقیق و قانونی آنها بود، این سازمان گزارش فعالیت‌های خود را در طی سال‌های برنامه سوم توسعه (۸۳- ۱۳۷۹) برای هیئت نظارت و ارزیابی فرهنگی و علمی ارسال نمود. گزارش ارسالی توسط هیأت نظارت و ارزیابی فرهنگی و علمی بررسی و ارزیابی گردید. نتایج این ارزیابی عبارتند از:
۱. سازمان تبلیغات اسلامی دارای نقاط قوت برجسته‌ای از نظر اهداف و مسئولیت‌ها، ویژگی انقلابی و دینی و مردمی بودن، ارتباط مستقیم با نهاد رهبری معظم انقلاب اسلامی، امکان استفاده از بودجه‌های دولتی و غیردولتی، داشتن جایگاه معین در برنامه‌های پنج ساله و گستردگی در شهرها و روستاهای سراسر کشور می‌باشد و از این نظر کارکردهای آن مهم و ارزشمند بوده و توانسته است در راستای تحقق اهداف عالیه نظام جمهوری اسلامی حرکت نماید.
۲. فعالیت‌های گسترده سازمان در ۳ معاونت و ۹ دفتر و نهاد وابسته و همچنین نوآوری‌هایی مانند تأسیس مؤسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان، خبرگزاری مهر، دبیرستان معارف اسلامی، امکانات نرم افزاری مساجد، مجتمع‌های فرهنگی و رفاهی و نظایر آنها متنوع و عموماً مثبت ارزیابی می‌شود.
۳. تعیین اولویت‌های اجرایی براساس مبانی و شاخص‌ها و همکاری‌در جهت تدوین وظایف دینی و تبلیغی سازمان های مرتبط در برنامه ۵ ساله چهارم توسعه (ماده ۱۰۶) و ارائه آمارها و جداول مقایسه‌ای فعالیت‌ها طی سال‌های برنامه سوم توسعه (۸۴-۱۳۷۹) ارزشمند تلقی می‌شود.
۴. مستندات ارائه شده از سوی سازمان فاقد ارزیابی‌های درونی است. بنظر می‌رسد سازمان نسبت به ارزیابی اثربخشی فعالیت‌های خود درمیان مخاطبان توجه شایسته نشان نمی‌دهد. عنایت سازمان به ایجاد سازوکار مناسب برای ارزیابی درونی، امکان ارزیابی جامع بیرونی و میزان اثربخشی در تحقق اهداف و سیاست‌های فرهنگی را تسهیل خواهد کرد.
۵. گستردگی بیش از اندازه مأموریت‌ها و وظایف سازمان، کمبود نیروی انسانی متخصص، تداخل وظایف با سازمان‌های دیگر، درگیر شدن بیش از حد در اجرا و نیاز به توجه بیشتر به امر آموزش و پژوهش از اهم چالش‌های سازمان می‌باشد.
۶. سازمان تبلیغات اسلامی به لحاظ رویکرد جذب مخاطبان باید یک سازمان عمومی باشد.
در حالیکه فعالیت‌های آن بیشتر متوجه مخاطبان و گروههای خاص و فعال در امور مذهبی بوده است، در عین حال توجه ویژه سازمان به راه‌اندازی نشست‌ها و گفتگو با جوانان و دیگر اقشار جامعه قابل تقدیر می‌باشد.
۷. سازمان در توسعه نهضت قرآن آموزی به ویژه در امور معطوف به آموزش روخوانی و روان‌خوانی موفقیت نسبی داشته است؛ اما در واگذاری امور اجرایی و آموزشی به نهادهای مردمی احتیاط ورزیده است. با این وجود فعالیت‌های سازمان در سازماندهی کانون‌های قرآن‌آموزی مردمی مثبت ارزیابی می‌شود. همچنین رویکرد سازمان در افزایش کیفیت و آموزش مربی قرآن قابل تقدیر است.
۸. با وجود تمهیداتی که از سوی سازمان برای افزایش تعداد مبلغان اعزامی و گسترش پوشش تبلیغاتی در کشور صورت می‌گیرد، نیاز به مبلغ در سطح ملی تأمین نشده است. از جمله دلایل این امر کمبود ساختاری سرانه مبلغان و مبلغات نسبت به جمعیت کشور، ناهماهنگی در وظایف نهادهای اعزام کننده و در آموزش‌های تبلیغات دینی است. در هر حال تلاش سازمان برای افزایش کیفیت اعزام، پشتیبانی و ارزشیابی عملکرد مبلغان قابل تقدیر است.
۹. حوزه هنری سازمان با وجود تلاش‌های ارزشمند استادان و مربیان هنوز شرایط مطلوبی را از منظر تربیت هنرمندان متعهد و دارای حس دینی نشان نمی‌دهد؛ رویکردهای جدید حوزه هنری به کیفیت آموزشی، نخبه‌گزینی و راه‌اندازی مراکزی برای ارتباط با هنرمندان شهرستانی و ایجاد محیط‌های اسلامی- هنری مثبت ارزیابی می‌شود. همچنین اقدامات حوزه در کاهش و تعطیلی فعالیت‌های غیرمفید قابل تقدیر می‌باشد.
۱۰. مؤسسه تبیان از جمله نهادهای ارزشمند وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی است که با کادر کارآمد و به صورت روزآمد اداره می‌شود و در مدت کوتاه منشأ خدمات مفیدی بوده است. اما تولید و ارائه کالاها و خدمات فرهنگی و نرم‌افزارهای غیرضرور و غیرمرتبط با حوزه دین تا حدودی رسالت اصلی این مؤسسه را تحت الشعاع قرار می‌دهد و مفید بنظر نمی‌رسد.
براساس گزارش سازمان تبلیغات اسلامی و نتایج ارزیابی فوق شورای عالی انقلاب فرهنگی در جلسه ۶۰۵ مورخ ۸/۳/۸۶ راهکارهای ارتقای عملکرد سازمان تبلیغات اسلامی را به شرح ذیل تصویب کرد:
ماده ۱- سازمان تبلیغات اسلامی موظف است نسبت به برنامه‌ریزی عملیاتی برای اجرای کامل و دقیق رهنمودهای امام راحل (ره) و مقام معظم رهبری، سند چشم‌انداز ۲۰ ساله و سیاست‌های فرهنگی جمهوری اسلامی مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی در حیطه هدف‌ها و وظایف سازمان اقدامات لازم و مشخص را انجام دهد.
ماده ۲- سازمان تبلیغات اسلامی موظف است اساسنامه سازمان را به ویژه در وظایف و اولویت‌های کاری، با توجه به هدف‌های متعالی ترسیم شده از سوی امام راحل (ره) و مقام معظم رهبری، بازنگری نموده و برای تصویب به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه نماید تا با تأیید نهایی آن از سوی مقام معظم رهبری فعالیت‌های سازمان با اهداف تطابق یابد. به همین منظور بازنگری در ساختار سازمانی، حدود وظایف، چگونگی هزینه نمودن بودجه‌های دولتی و غیردولتی و نظائر آن از طریق انجام مطالعات و پژوهش‌های علمی و بکارگیری همه ظرفیت‌ها برای کارایی بیشتر سازمان و مجامع وابسته بدان، ضروری است.
ماده ۳- سازمان تبلیغات اسلامی باید نسبت به انجام ارزیابی درون سازمانی و ارائه گزارش عملکرد و کمک به انجام ارزیابی‌های برون سازمانی و استفاده از نتایج آنها برای روزآمد نمودن فعالیت‌ها و رفع چالش‌ها، اهتمام ویژه داشته باشد.
ماده ۴- میزان اثربخشی برنامه‌ها و فعالیت‌ها برای ارتقاء روحیه دینی و رفتار مذهبی از طریق سنجش افکار نخبگان دانشگاهی و حوزوی و نظرسنجی از مردم بویژه جوانان باید مورد توجه سازمان قرار گرفته و در اجرای برنامه‌ها از آنها استفاده شود.
ماده ۵- سازمان تبلیغات اسلامی باید نسبت به تدوین شاخصهای دینی به ویژه شاخصهای کیفی حوزه دین مرتبط با فعالیت‌های خاص خود اقدام نماید. لازم است شاخصهای مزبور از طریق مطالعات علمی و جامع فراهم آید تا ارزیابی و سنجش اثربخشی سازمان را بطور شفاف میسر سازد. همچنین سازمان باید نسبت به ارزیابی اثربخشی و روند تحولات شاخصهای دینی با هیأت نظارت و ارزیابی فرهنگی و علمی همکاری کند.
ماده ۶- سازمان تبلیغات اسلامی موظف است ضمن ارتباط مستمر و سازمان یافته با مراکز علمی و تحقیقاتی حوزوی و دانشگاهی، فرایند اجرایی و برنامه‌ریزی‌های خود را با انجام مطالعات و تحقیقات توسعه‌ای و کاربردی ارتقاء بخشد و از روشهای علمی و فناوری‌های جدید و هنرهای زیبا برای جذابیت برنامه‌های خود به نحو احسن استفاده کند.
ماده ۷- سازمان تبلیغات اسلامی باید مخاطبان عام و خاص خود را مورد توجه کافی قرار داده و برنامه‌ریزی‌ها و فعالیت‌های متناسب با هر یک از اقشار جامعه و نیازها و سلایق و روحیات آنها را انجام دهد.
ماده ۸- ضروری است سازمان تبلیغات اسلامی به طبقات کم درآمد و روستانشینان و نوع خصوصیات زندگی و شغلی و تحصیلی آنها در برنامه‌های مختلف از طریق ایجاد فضای مناسب جهت مشارکت اقشار مختلف به منظور افزایش کارایی و اثربخشی سازمان و تحقق اهداف عالیه آن اهتمام ویژه داشته باشد.
ماده ۹- لازم است اولویت‌های اجرایی سازمان محدود و معین شده و از گستردگی وظایف و تکرار در فعالیت‌هایی که در حوزه وظایف سایر سازمان‌هاست کاسته شود. همچنین سازمان باید حتی‌الامکان فعالیت‌های اجرایی را به نهادهای دیگر و گروههای مردمی واگذار کند و خود به نقش نظارتی، هدایتی، حمایتی، سازماندهی و هماهنگی بپردازد.
ماده ۱۰- نهضت قرآن آموزی، تربیت و اعزام مبلغ و محور قراردادن مساجد در فعالیت‌های دینی از مهمترین رویکردهای مؤثر برای اشاعه فرهنگ اسلامی است. بر این اساس سازمان باید به افزایش کیفیت در برنامه‌ریزی و اجرا و بسیج هماهنگ کلیه امکانات و ظرفیت‌های سازمان در این جهت در سراسر کشور برای رسیدن به حد مطلوب توجه و اهتمام ویژه داشته باشد.
ماده ۱۱- ساماندهی نهادهای مذهبی مردمی بویژه انجمن‌های اسلامی و هیأت‌های مذهبی با توجه به وضع این نوع فعالیت‌ها در جامعه از اولویت‌برخوردار است. لذا سازمان باید به عنوان یک نهاد مرجع نسبت به حمایت، هدایت و حفظ سلامت دینی این نهادها نقش فعال‌تری ایفا کند.
ماده ۱۲- سازمان موظف است در واگذاری فعالیت‌های اجرایی قرآنی و حمایت از کانون‌های قرآنی و نیز تشویق مراکز دولتی و مردمی تلاش بیشتری صورت دهد؛ جلب همکاری بیشتر پژوهشگران و توجه زیادتر به پژوهش‌های قرآنی به ویژه در زمینه ایجاد فرهنگ قرآن خوانی، روشهای آموزش قرآن و تولید نرم افزارها و فناوری‌های نوین در تدوین مواد و متون آموزشی ضرورت دارد.
ماده ۱۳- فعالیت‌های سازمان در بهره‌گیری از فناوری اطلاعات برای اشاعه فرهنگ و معارف اسلامی بیش از آنکه بر تراکم کمیت در یک یا چند پایگاه اطلاع رسانی معطوف باشد، باید بر گسترش شبکه‌ای و مشارکت کلیه پایگاه‌های اطلاع‌رسانی داخلی و خارجی مورد تأیید در حوزه دین و فرهنگ پایه‌گذاری شود. بدین طریق مؤسسه تبیان باید در صیانت از هویت دینی و فرهنگ ملی، آینده نگری نسبت به فضاهای اینترنتی و مقابله با سلطه جهانی نقش خود را در ساماندهی، تقویت نظام ملی اطلاع‌رسانی رایانه‌ای و اعمال تدبیر و نظارت‌های لازم به درستی ایفا نماید.
ماده ۱۴- ضروری است فعالیت‌های حوزه هنری سازمان در زمینه‌های تربیت هنرمندان متعهد به ارزشهای دینی و مبرز، الگوسازی تولیدات هنری در جنبه‌های ارزشی و فنی، پژوهش در خصوص فنون هنری منطبق با تعالیم اسلامی به ویژه در هنرهای نمایشی، موسیقی مشروع و اصیل و مساعدت در جهانی سازی محصولات هنری – دینی بیش از گذشته ارتقاء یابد.
ماده ۱۵- سازمان باید در امور مربوط به پژوهش اندیشه دینی و نظریه‌پردازی هنر دینی نقش مؤثرتری را بر عهده گیرد. همچنین سازمان باید درباره وظایف نظارتی خود بر فرهنگ دینی جامعه و ارائه هشدار درباره آسیب‌های فرهنگی توجه بیشتری معطوف دارد.
ماده ۱۶- دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی موظف است با توجه به هم پوشانی وظایف سازمان تبلیغات اسلامی، دفتر تبلیغات حوزه‌های علمیه و سازمان اوقاف و امور خیریه در امر اعزام مبلغ پیشنهاد جامعی را با حفظ استقلال نهادهای مزبور تهیه و تدوین و به شورای عالی ارائه دهد.
ماده ۱۷- سازمان تبلیغات اسلامی باید نتایج ارزیابی و راهکارهای مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی را اجرا نموده و گزارش عملکرد خود را ظرف مدت ۶ ماه از تاریخ ابلاغ این مصوبه به شورای عالی ارسال نماید.
ماده ۱۸- این مصوبه در ۱۸ ماده در جلسه ۶۰۵ مورخ ۸/۳/۸۶ شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید.