شماره : ۲۵۷۹۸ت۳۳۱۱۱هـ – ۱۳۸۴.۰۵.۰۹
هیأت وزیران در جلسه مورخ ۱۳۸۴.۴.۵ بنا به پیشنهاد شماره ۱۰۱.۳۹۲۳۸ مورخ ۱۳۸۴.۳.۷ سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و به استناد تبصره ماده (۷۲) و ماده (۱۵۵) قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ـ مصوب ۱۳۸۳ ـ تصویب نمود:
۱ ـ اسناد ملی توسعه استانهای کشور (۳۰ استان) شامل اصلی ترین قابلیتهای توسعه، عمده ترین تنگناها و محددیتهای توسعه، مسایل اساسی استان، هدفهای بلند مدت و راهبردهای بلند مدت توسعه و شاخصهای هدف کمی در برنامه چهارم توسعه به شرح پیوست (۱) تعیین می شوند.
۲ ـ سند ملی توسعه هر استان مبنای تهیه برنامه‌های میان مدت و بودجه‌های سالانه آن استان می‌باشد.
۳ ـ سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور موظف است با همکاری دستگاههای اجرایی ملی و استانی و در چهارچوب اسناد بخشی و فرابخشی نسبت به تهیه برنامه‌های اجرایی و عملیاتی شامل اهداف کمی و شاخصهای هر بخش اقدام و به استانها ابلاغ نماید.
محمدرضا عارف – معاون اول رییس‌جمهور
سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور
اسناد ملی توسعه استانها
معاونت امور مجلس و استانها
دفتر توسعه و هماهنگی امور استانها
فهرست
| ردیف | نام استانها | ردیف | نام استانها | |
| 1 | آذربایجان شرقی | 16 | فارس | |
| 2 | آذربایجان غربی | 17 | قزوین | |
| 3 | اردبیل | 18 | قم | |
| 4 | اصفهان | 19 | کردستان | |
| 5 | ایلام | 20 | کرمان | |
| 6 | بوشهر | 21 | کرمانشاه | |
| 7 | تهران | 22 | کهگلویه و بویراحمد | |
| 8 | چهارمحال و بختیاری | 23 | گلستان | |
| 9 | خراسان رضوی | 24 | گیلان | |
| 10 | خراسان شمالی | 25 | لرستان | |
| 11 | خراسان جنوبی | 26 | مازندران | |
| 12 | خوزستان | 27 | مرکزی | |
| 13 | زنجان | 28 | هرمزگان | |
| 14 | سمنان | 29 | همدان | |
| 15 | سیستان و بلوچستان | 30 | یزد |
مقدمه
قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور که برخاسته از سند چشم انداز توسعه کشور در 20 ساله پیش روی می باشد، در پی ایجاد و تحکیم بسترهای رشدی است که فرصت های مدیریت ایران فردا و احکام مورد نیاز ایجاد مبانی جدید توسعه در ایران را فراهم آورد.
مهمترین ویژگی برنامه چهارم توسعه کشور، که آن را در سنجش با سه برنامه دیگر تنظیم شده در سال های پس از انقلاب اسلامی، برجسته و متمایز می سازد، اتکای آن به چشم اندازی بلند مدت از توسعه کشور از یکسو و سیاست های کلان تصویب شده توسط مقام معظم رهبری از سوی دیگر است. افزون بر ویژگی ممتاز و مهم مزبور، یکی دیگر از ویژگی های برنامه چهارم که بیشتر به فرآیند تهیه و تنظیم آن مربوط می شود. سه سطحی بودن این برنامه است. برنامه چهارم توسعه کشور در سه سطح تهیه و تنظیم می شود، که قانون برنامه، سطح اول آن به شمار می آید. سطح دوم برنامه در برگیرنده سندهای ملی توسعه بخشی، ویژه (فرابخشی) و استانی است. در این سطح از برنامه چهارم، که در عمل فرآیند عملیاتی کردن، اصول کلی و راهبردهای کلان تایید شده در سطح اول است، همه دستگاه های اجرائی و استان های 30 گانه کشور موظف اند سندهای توسعه بخش و استان ذیربط را تهیه و تدوین کرده و به تصویب دولت برسانند. این سندها گامی مانده به تفصیل هدف ها و سیاست های برنامه چهارم (سطح سوم) است و در عمل مبنای اصلی تهیه و تنظیم برنامه ها و بودجه های سالانه خواهد بود. سطح سوم برنامه چهارم توسعه، مرحله تهیه و تنظیم آیین نامه های اجرائی و مدیریت اجرای سندهای توسعه است که تسهیل کننده اجرای احکام برنامه می باشد.
در تهیه و تنظیم سند ملی توسعه استان، که به عنوان سند راهنمای عملیات اجرائی استان در پنجساله (88- 1384) قلمداد می شود، شورای برنامه ریزی و توسعه استان با همکاری و تعامل دستگاه های استانی نقش اساسی را ایفا می کنند تهیه و تدوین سند ملی توسعه استان، که ساز و کار اجرائی آن در قانون برنامه چهارم توسعه مشخص گردیده، در عمل تبلور یکی از مهمترین دیدگاه های حاکم بر مجموعه برنامه چهارم است، که برای نخستین بار در برنامه ریزی کشور به تجربه گذارده شده است. در گذشته پنجاه و هفت ساله برنامه ریزی ایران، دیدگاه همیشه غالب، برنامه ریزی بالا به پایین (TOP- DOWN) بوده است. برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1383- 1379) نقطه عطفی در این نگرش به شمار می رود، که طی آن برای اولین بار، نهادسازی های چندی در زمینه تصمیم گیری غیرمتمرکز استانی (شورای برنامه ریزی و توسعه استان)، منابع مالی بالنسبه مستقل (خزانه معین استان)، قلمرو تعریف شده ای از وظایف استانی (تفکیک وظایف بین ملی و استانی) و دست آخر بازوهای کارشناسی تصمیم ساز (کارگروه های ذیل شورای برنامه ریزی و توسعه استان) تحت نام «نظام درآمد- هزینه استان» به وجود آمد و یکی از فصول قانون برنامه سوم را نیز به خود اختصاص داد. این نظام، در عمل، چرخشی در نظام تمرکز تصمیم گیری، حداقل در حدود تصمیم گیری عمرانی، به شمار می آید، که حال و هوای ناظر بر برنامه چهارم فرصت بازنگری، تصویب و تحکیم آن را بر پایه مبانی نظری تازه ای فراهم آورده است. در گزارشی که به دنبال می آید کوشش بر این است که اصول، مبانی و چارچوب های ناظر برفرآیند به پیش برنده را که در قالب سند ملی توسعه استان در لایحه برنامه چهارم تعریف شده است، بازگو کرده و بر یکی از مهمترین ویژگی های تمرکز زدایی در این مرحله از توسعه کشور، یعنی برنامه ریزی برای مردن توسط مردم (Peaple Friendly Planning) که در ادبیات برنامه ریزی به برنامه ریزی مشارکتی (Participatory Planning) مرسوم است، پای فشارد.
تعریف سند ملی توسعه استان
در قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، فصل ششم به نام «آمایش سرزمین و توازن منطقه ای» که ماده های قانونی 72 تا 83 را در بر می گیرد، به برنامه ریزی آمایشی و استانی و به طور کلی احکام مربوط به توسعه غیر متمرکز اختصاص یافته است. ماده 72 که سطح بندی سند ملی آمایش سرزمین را مشخص می کند، سطح استانی چنین تعریف شده است:
سطح استانی شامل:
1. نظریه پایه توسعه استان ها، حاوی بخش های محوری و اولویت دار در توسعه استان و تعیین نقش هر استان در تقسیم کار ملی
2. سازمان فضائی توسعه استان (محورها و مراکز عمده توسعه در استان)
3. اقدام ها و عملیات اولویت دار در توسعه استان
تبصره: سندهای ملی توسعه بخش و سندهای ملی توسعه استان، موضوع فصل سیزدهم این لایحه بر اساس جهت گیری های سند ملی آمایش سرزمین و متناسب با ویژگی های هر یک از تنظیم و پس از تصویب هیئت وزیران، مبنای تنظیم عملیات اجرائی برنامه چهارم قرار می گیرد… .
از محتوای متن قانونی مزبور چنین برمی آید که سند ملی توسعه استان، یک سند راهبردی است که در طبقه بندی و مرحله بندی فرآیند برنامه چهارم، یکی از اسناد بالا دستی برای تهیه و تدوین برنامه پنجساله استان (88- 1384) محسوب می شود. به عبارت دیگر، سند ملی توسعه استان علاوه بر اینکه دیدگاه های مدیریت توسعه استان را برای پیشرفت و آبادانی آن ارائه می نماید، باید با جهت گیری های کلان و آمایش کشور، از نظر نقش و جایگاه استان در مجموعه کشور، نیز همسو هماهنگ باشد. از این نظر، سند ملی توسعه استان تبلور یکی از ویژگیهای برجسته حاکم بر کل برنامه چهارم است که همانا به کارگیری دو شیوه و یا دو دیدگاه برنامه ریزی بالا و پایین (TOP- DOWN) و پایین و بالا (BUTTEM- TOP) می باشد. در تعریف سند ملی توسعه استان که در بند «ب» ماده 155 قانون برنامه چهارم درج شده، ویژگی مزبور روشن تر بیان شده است:
«سند ملی توسعه استان، سندی راهبردی است که با توجه به قابلیت ها، محدودیت ها و تنگناهای توسعه استان، اصلی ترین جهت گیری ها در زمینه جمعیت و نیروی انسانی، منابع طبیعی، زیربناها و فعالیت های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و هدفهای کیفی بلند مدت و هدفهای کمی میان مدت توسعه استان را در چارچوب راهبردهای کلان برنامه چهارم و سند ملی آمایش سرزمین و طرح های توسعه و عمران و اسناد ملی توسعه بخش تبیین می نماید».
چنین تعریفی از سند ملی توسعه استان به روشنی بیان کننده این دیدگاه نظری است که در تهیه و تنظیم سند ملی توسعه استان همان چارچوب دورنگر، آرمانگا و متکی بر قابلیتها و امکانات استان از یکسو و محدود به تنگناها و کاستی ها از سوی دیگر (VISION) حاکم می باشد.
بنا براین در یک جمع بندی از تعریف و مشخصه سند ملی توسعه استان، می توان مبانی نظری زیررا شناسائی نمود:
الف) تأکید بر ویژگی دورنگری و راهبردی بودن آن
ب) همسو با جهت گیریهای سند ملی آمایش سرزمین از نظر توزیع جمعیت و فعالیت
ج) هماهنگ با مضامین سند چشم انداز و سند برنامه چهارم توسعه کشور از یکسو و منطبق با جهت+ گیریهای کلی، کلان و بخشی کشور از سوی دیگر
نمودار تبیین جایگاه اسناد ملی توسعه استانها
| سند چشم انداز بلند مدت توسعه کشور | ||||||||
| سیاستهای کلی برنامه چهارم توسعه کشور | لایحه برنامه چهارم توسعه | موازین آمایش سرزمین | طرحهای توسعه و عمران | اسناد ملی توسعه بخش | ||||
| اصول حاکم بر اسناد ملی توسعه استانها | ||||||||
| افزایش بهره وری | مشارکت بخش خصوصی | تکیه بر مزیتهای اسناد آمایش | حفظ و نگهداری سرمایه های انسانی | محیط زیست و توسعه پایدار | نهاد سازی برای رشد و توسعه | پشتیبانی از کارآفرین | کاهش تصدی گری دولت | افزایش کارآیی نهادهای عمومی |
| مبانی سند ملی توسعه استان | ||||||||
| چارچوب سند ملی توسعه استان | ||||||||
بسمه تعالی
چهار چوب تهیه و تنظیم اسناد ملی توسعه استانی
(جمع بندی در سطح ملی برای ارائه به هیأت محترم وزیران)
فصل اول: شناخت ویژگی های استان
الف- شاخص های اقتصادی و اجتماعی استان
ب- قابلیت ها و مزیت های نسبی در توسعه استان
-قابلیتهای طبیعی و انسانی و فضایی
-قابلیتهای تولیدی و بازرگانی
-قابلیتهای زیربنایی
-قابلیت ویژه
ج- تنگناها و محدودیتهای توسعه استان
-منابع طبیعی، انسانی، فیزیکی و سرمایه ای
د- مسایل اصلی در توسعه استان
فصل دوم: جهت گیری های اصلی در توسعه استان
الف- تعیین فعالیتهای محوری در توسعه استان متناسب با نقش و جایگاه استان در تقسیم کار ملی از دید آمایش سرزمین
ب- اهداف کلی در توسعه استان
ج- راهبردهای توسعه استان
د- اقدامات مهم زمینه ساز و محرک توسعه استان
بسمه تعالی
چهارچوب تهیه و تنظیم سند توسعه استانی
فصل اول: وضعیت کلان اقتصادی- اجتماعی- فضائی استان
1- جمعیت، نیروی انسانی و اشتغال
1-1- بررسی و تحلیل شاخصهای کلان مربوط به جمعیت، بازار کار و وضعیت مهاجرتها
2- 1- جمع بندی تحولات آتی مربوط به جمعیت، اشتغال و وضعیت مهاجرتها
2- منابع طبیعی
1- 2- منابع آب
1-1-2- بررسی و تحلیل بهره برداری های موجود از منابع آب استان
2-1-2- جمع بندی قابلیت های توسعه منابع آب در زمینه مهار، تأمین و انتقال آب و محدودیتهای مربوطه
3-1-2- تدوین هدف ها، راهبردها و سیاست های توسعه در خصوص نحوه تأمین آب برای مراکز زیست و فعالیت استان
2-2- پوشش گیاهی و محیط زیست
1-2-2- بررسی و تحلیل وضعیت پوشش گیاهی و محیط زیست طبیعی و انسانی
2-2-2- بررسی و ارزیابی اثرات خشکسالی های اخیر بر تخریب پوشش گیاهی و محیط زیست
3-2-2- جمع بندی قابلیت ها و محدودیت های توسعه
4-2-2- تدوین هدف ها، راهبردها و سیاست های توسعه برای حفظ و بهره برداری مناسب از منابع طبیعی و محیط زیست استان.
3- زیر بناها
1-3- راه و ترابری
1-1-3- بررسی و تحلیل اصلی ترین قابلیت ها و تنگناهای توسعه استان در زمینه ارتباطات زمینی، هوائی و دریائی
2-1-3- تدوین هدف ها، راهبردها، سیاست ها و تعیین اولویت های توسعه در زمینه شبکه های ارتباطی، فرودگاه، بندر و راه آهن
2-3- انرژی
1-2-3- بررسی و تحلیل اصلی ترین قابلیت ها و تنگناهای توسعه در زمینه شبکه های تأمین انرژی
2-2-3- تدوین هدف ها، راهبردها، سیاست ها و تعیین اولویت های توسعه برای گشترش شبکه های انرژی
3-3- عمران شهری، روستایی و عشایری
1-3-3- بررسی و تحلیل روندها و گرایشهای موجود در جوامع شهری، روستایی و عشایری استان
2-3-3- جمع بندی قابلیت ها و محدودیت های توسعه شهری، روستایی و عشایری
3-3-3- تدوین هدف ها، راهبردها و سیاستهای توسعه شهری، روستایی و عشایری استان
4- فعالیت های اقتصادی
1-4- کشاورزی
1-1-4- بررسی و تحلیل ساختار فعالیت های زراعت، باغداری، دامپروری و شیلات
2-1-4- جمع بندی مهمترین قابلیت ها و مزیت های توسعه فعالیت های زراعت، باغداری، دامپروری و شیلات و محدودیتهای مربوطه
3-1-4- تدوین هدف ها، راهبردها و سیاست های توسعه برای بهره برداری مناسب از قابلیت توسعه بخش کشاورزی
2-4- صنعت و معدن
1-2-4- بررسی و تحلیل شاخصهای کلان صنعتی و معدنی استان
2-2-4- جمع بندی مهمترین قابلیت های توسعه صنعتی و معدنی و محدودیتهای مربوطه
3-2-4- تدوین هدف ها، راهبردها و سیاستهای توسعه صنعتی و معدنی با توجه به عملکردهای فراملی، ملی و منطقه ای بشرح صنعت استان
3-4- بازرگانی
1-3-4- بررسی و تحلیل نقش و جایگاه فعالیت های بازرگانی استان در ابعاد ملی و فراملی (با تأکید بر مناطق آزاد، مناطق ویژه و بازارچه های مرزی).
2-3-4- جمع بندی مهمترین قابلیت های توسعه برای گسترش فعالیت های بازرگانی نوین در سطح استان و محدودیت های مربوطه
3-3-4- تدوین هدف ها، راهبردها و سیاستهای توسعه بخش بازرگانی استان به ویژه در ابعاد فراملی و ملی
4-4- گردشگری
1-4-4- بررسی و تحلیل ویژگی های جاذبه ها و عرصه های گردشگری و نقش آنها در توسعه استان
2-4-4- جمع بندی مهمترین قابلیت های توسعه گردشگری در سطح استان و محدودیت های مربوطه
3-4-4- تدوین هدف ها، راهبردها و سیاستهای توسعه گردشگری استان به ویژه در ابعاد فراملی و ملی
5- امور اجتماعی و فرهنگی
1-5- بررسی و تحلیل شاخصهای کلان و ویژگی های اجتماعی و فرهنگی و تاثیر آنها بر فرآیند توسعه استان
2-5- جمع بندی مهمترین قابلیت های توسعه در زمینه امور اجتماعی و فرهنگی
6- تحلیل کلان سازمان فضائی استان
1-6- بررسی و تحلیل شکل بندی سازمان فضائی استان (قطب ها و محورهای توسعه، قلمروهای سطح بندی شده و …)
2-6- بررسی سازمان فضائی مراکز زیست شهری، فضاهای روستائی و نظام خدمات رسانی به مراکز شهری و روستایی
فصل دوم: جمع بندی قابلیت ها، تنگناها و مسایل اساسی توسعه
1- اصلی ترین قابلیت ها و مزیت های نسبی استان در زمینه:
موقعیت و ویژگی های فضائی- مکانی
سرمایه های اجتماعی و ویژگی های فرهنگی
فعالیت های تولیدی
خدمات بازرگانی
گردشگری
زیربناها
2- اصلی ترین تنگناهای توسعه استان در زمینه:
منابع طبیعی
منابع انسانی
منابع فیزیکی
منابع سرمایه ای
3- اصلی ترین مسایل توسعه استان
فصل سوم: رئوس کلی طرح توسعه استان
1- اهداف بلند مدت توسعه استان
2- راهبردهای توسعه استان
3- سیاست ها و خط مشی های توسعه استان
4- اقدامات اولویت دار در توسعه استان
| سند ملی توسعه استان | ||||||||||
| مضامین سند | مسئولیت ها | کاربرد سند | ||||||||
| * تعیین اصلی ترین جهت گیریهای بلند مدت و میان مدت توسعه استانی در زمینه های * فعالیتهای اقتصادی * فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی * اصلی ترین قابلیتهای استانی * اقدامات اولویت دار |
* تدوین سند توسط دستگاههای اجرایی محلی و به مسئولیت رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان و استاندار * تایید سند توسط شورای برنامه ریزی و توسعه استان * تصویب سند توسط هیات دولت |
* توزیع صنایع بین دستگاهها برنامه ها و فعالیتها * ساماندهی * نظارت ترابری فعالیتهای بر اساس سند توسعه |
||||||||
| نقشه | ||||||||||
| فرآیند تهیه و تنظیم اسناد ملی توسعه استان ها | آماده سازی سند ملی توسعه استان برای تقدیم به هیأت دولت | بررسی و و سندر در ستاد تلفیق دادگاههای اسناد ملی برای نهایی کردن اسناد ملی توسعه استانها | بررسی سند در کمیته ملی تدوین اسناد ملی توسعه استانها | هماهنگی سند ملی استانها | تهیه تنظیم سند توسعه استانها | بررسی و ارزیابی مجموعه گزارشهای مستندات توسعه استانها | تهیه مستندات پیشتیبانی اسناد توسعه استانها | فعالیت | ||
| مشاوران معاونت امور مجلس و استانها دفتر امور بودجه، برنامه و توسعه استانها و دفتر آمایش و توسعه پایدار |
مشاوران معاونت امور مجلس و استانها، دفتر امور بودجه، برنامه و توسعه استانها دفتر آمایش و توسعه پایدار سازمان مدیریت و برنامه ریزی استانها مدیریتهای بخشی سازمان مرکز تحقیقات اقتصاد ایران استاندار استان |
مشاوران معاونت امور مجلس و استانها، دفتر امور بودجه، برنامه و توسعه استانها دفتر آمایش و توسعه پایدار سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان مدیریتهای بخشی سازمان |
دفتر امور بودجه، برنامه و توسعه استانها و سازمان مدیریت برنامه ریزی استان | دفتر امور بودجه، برنامه و توسعه استانها و سازمان مدیریت و برنامه ریزی استانها | دفتر امور بودجه، برنامه و توسعه استانها سازمان مدیریت و برنامه ریزی استانها | سازمان و مدیریت و برنامه ریزی استان | مسئول اجرا | |||
| ………. | ………. | ………. | ………. | آذر ماه 1382 |
مهر آبان آذر 1382 |
تیر مرداد شهریور 1382 |
زمان بندی | |||
مسئولیت ستاد تلفیق، با معادن امور مجلس و استانهای سازمان مدیریت و برنامه ریزی می باشد
سند ملی توسعه استان آذربایجان شرقی
الف- اصلی ترین قابلیت های توسعه
1- برخورداری از مرز مشترک با کشورهای آذربیجان، ارمنستان و جمهوری خودمختار نخجوان و وجود خطوط ارتباطی با اروپا، منطقه قفقاز، ترکیه و حوزه مدیترانه و قرار گیری در کریدورهای بین المللی حمل و نقل
2- موقعیت ویژة کلان شهر تبریز به عنوان مرکز خدمات برتر در سطوح ملی و فراملی
3- پیشینه غنی فرهنگی در پذیرش نوآوری و توسعه و فرهنگ و زبان مشترک با کشورهای همجوار
4- نقش مؤثر و تعیین کننده در تحولات تاریخی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی ایران معاصر، وجود مؤسسات خیره و سازمان های غیردولتی فعال و وجود زمینه های تاریخی و اجتماعی مشارکت های مردمی در حوزه های اجتماعی
5- سابقه تاریخی مرکزیت تجاری منطقه و توانمندیهای بالای صادراتی و برخورداری، از زیر ساخت های توسعه فعالیت های بازرگانی از قبیل منطقه آزاد تجاری- صنعتی جلفا، بازارچه های مرزی، گمرکات و مراکز تخلیه و بارگیری کالا و اتاق بازرگانی و صنایع و سابقه 100 سال، بازار تبریز، نمایشگاه بین المللی تبریز و بورس تبریز
6- تنوع نسبی آب و هوایی و گیاهی، منابع نسبتاً غنی آب، دشتهای حاصلخیز، باغات، مراتع و ذخیره گاههای جنگلی از جمله جنگلهای ارسباران، دریاچه ارومیه و منطقه سهند، ظرفیت مناسب تولید و مراکز پشتیبان کشاورزی بویژه برای فعالیتهای دامی و آبزی پروری
7- وجود معادن غنی (مصالح ساختمانی- فلزی و غیرفلزی) و فراهم بودن زمینه توسعة بهره برداری از آنها و ایجاد صنایع وابسته بویژه مس و آلومینیم
8- برخورداری از مراکز آموزشی عالی و تحقیقاتی و درمانی تخصصی و فوق تخصصی و نیروی انسانی متخصص و کارآمد دارای روحیه کاری بالا در زمینه های مختلف
9- برخورداری از صنایع مادر نسبتاً پیشرفته، شهرک فن آوری قطعات خودرو، واحدها و تشکلهای صنعتی، شرکتهای خدمات فنی و مهندسی و صنایع ماشین سازی و نیرو محرکه، شیمیایی، نساجی و صنایع تبدیلی و فرآوری کشاورزی (چرم و کنسانتره)
10- بهره مندی از قابلیت های صنایع دستی بویژه فرش و گلیم و ورنی و کفش
11- بهره مندی نسبی از شبکه های زیر بنایی از جمله خطوط نفت و گاز، خطوط راه آهن و شبکه های انتقال برق و امکان تبادل برق با کشورهای همجوار، محورهای ارتباطی اصلی و فرودگاه با عملکرد فراملی
12- وجود قابلیت های توسعه فعالیت های گردشگری در زمینه های تاریخی، فرهنگی و طبیعی و همچنین امکان ورزشی برای برگزاری مسابقات بین المللی
13- فراهم بودن زمینه های توسعه تکنولوژی های نوین (بیوتکنولوژی، نانوتکنولوژی و IT)
14- بالا بودن سهم بخش خصوصی در فعالیتهای اقتصادی با توجه به فراهم بودن بستر مناسب در سرمایه گذاری
15- وجود مناطق ارزشمند اکولوژیکی حفاظت شده، ذخیره گاه ها و تالابهای بین المللی
16- امکان بهره گیری از انرژی های تجدید شونده باد، زیست توده و زمین گرمایی
17- وجود زمینه های قانونی برای توسعه ورزش، نگرش مثبت جامعه به فعالیت های ورزشی، گرایش بخش خصوصی و تشکیل غیردولتی (NGO) به سرمایه گزاری و خدمات رسانی در توسعه ورزش
ب- عمده ترین تنگناها و محدودیت های توسعه
1- ضعف زیرساخت های کشاورزی، کوچک مقیاس بودن زمین های کشاورزی، پایین بودن سطح فن آوری در تولیدات کشاورزی
2- نبود استراتژی توسعه صنعتی، کمبود صنایع تبدیلی و فرآوری محصولات باغی
3- تکنولوژی پایین و فرسودگی ماشین آلات در بخش صنعت و معدن (بویژه در واحدهای بزرگ)
4- ناکافی بودن شبکه انتقال و توزیع برق در استان بویژه در شمال و نوار مرزی
5- ناکافی بودن و فرسودگی شبکه های ریلی و جاده ای استان
6- دشواری خدمات رسانی به روستاها و جوامع عشایری به علت کوهستانی بودن بخش وسیعی از استان
7- وجود اقلیم سرد و زمستانی و طولانی بودن دورة بخبندان و توزیع نامناسب زمانی و جغرافیایی بارش
8- بالا بودن نرخ بیسوادی زنان و جامعه روستایی و عشایری
9-عدم توجه به قابلیتهای استان در توسعه صنعتی بدلیل نداشتن استراتژی توسعه صنعتی کشور
10- وابستگی شدید منابع مالی بخش ورزش به درآمدهای عمومی
ج- مسائل اساسی استان
1- مهاجرت نیروی انسانی
2- تخریب جنگلها و مراتع و عدم تعادل دام و مرتع و چرای پیش از موعد، فرسایش شدید خاک و بیلان منفی آبهای زیرزمینی در دشتهای استان
3- ناکافی بودن میزان سرمایه گذاری در بخش های اقتصادی بویژه در معدن و صنعت استان متناسب با قابلیت های موجود
4- پایین بودن درآمد سرانه با توجه به قابلیت های استان نسبت به کل کشور
5- تمرکز جمعیت، فعالیت ها و وجود حاشیه نشینی و بافت های فرسوده و قدیمی در شهر تبریز و ضعف بنیانهای خدماتی در سایر شهرهای اصلی استان
6- عدم سرمایه گذاری مناسب در صنعت توریسم و اکوتوریسم با توجه به پتانسیلها و قابلیتهای موجود
7- پائین بودن سرمایه گذاری ملی در بخش کشاورزی و بازده و بهره دهی پائین علیرغم بالا بودن نسبت اراضی قابل کشت استان به مساحت کل آن در مقایسه با سایر استانها
8- پائین بودن متوسط بهره وری نیروی کار در استان
9- فقدان نظام شناسایی استعدادهای ورزشی
10- پایین بودن سطح استاندارد امکانات و فضاهای فرهنگی و هنری
د- هدف های بلند مدت
با توجه به قابلیت ها، تنگناها و محدودیت ها، توسعه استان در راستای گسترش نقش منطقه ای و بین المللی کشور و ارتقای نقش و سهم استان در تعاملات ملی و فراملی در عرصه های اقتصادی و فرهنگی بر پایه توسعه هماهنگ بخش های کشاورزی، صنعت، معدن و خدمات و استفاده حداکثر از قابلیت های گردشگری استوار خواهد بود. بدین ترتیب اهداف بلند مدت توسعه استان عبارتند از:
1- جذب و نگهداشت نیروهای متخصص و کارآفرین و سرمایه گذاری داخلی و خارجی
2- نوسازی صنایع موجود و گسترش صنایع با تکنولوژی برتر با جهت گیری صادراتی
3- افزایش ظرفیت بهره برداری از قابلیت های معدنی استان و توسعه صنایع وابسته
4- گسترش فعالیت های بازرگانی و ارتقاء سهم استان در ارائه خدمات نوین بازرگانی متناسب با موقعیت جغرافیایی و قرار گیری در کریدورهای بین المللی حمل و نقل
5- ارتقای سطح خدمات برتر در شهر تبریز به عنوان یکی از کلان شهرهای ملی با عملکرد فراملی
6- تأمین آب مطمئن برای شرب و تولید
7- افزایش سطح زیر کشت آبی و بازدهی فعالیت های زراعی، باغی و دامی
8- حفظ، احیاء و توسعه منابع طبیعی و محیط زیست و ارتقاء فرهنگ زیست محیطی
9- توسعه و افزایش کارآیی شبکه های حمل و نقل با عملکرد ملی و فراملی
10- ارتقاء سطح مهارت و توسعه فناوری های جدید در استان متناسب با فعالیت های اقتصادی
11- ساماندهی اسکان و حذف تدریجی حاشیه نشینی پیرامون شهرهای اصلی استان بویژه شهر تبریز
12- اعتلاء معرفت دینی، ارتقاء فرهنگ و جایگاه هنرهای بومی و توجه به عناصر تقویت کننده وفاق ملی
13- توسعه امکانات و زیر ساخت های گردشگری
14- ساماندهی کوچ و اسکان عشایر
15- توسعه قطب های علمی در دانشگاههای منطقه با توجه به قابلیت های موجود
16- تأمین انرژی مورد نیاز بخش های تولیدی و خدماتی با توجه به برنامه های توسعه استان
17- ارتقاء نقش ورزش در تأمین سلامت جسمی و روحی و تقویت توانمندیهای افراد و گروههای اجتماعی
18- نهادینه سازی بهره وری و افزایش آن در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
19- دست یابی به هدف های توسعه هزار (M.D.G) در استان
20- توانمندسازی بخش تعاونی برای ایفای فعالیت های گسترده و اداره بنگاه های اقتصادی بزرگ
21- توسعه نقشش و جایگه زنان در سطوح تصمیم سازی و تصمیم گیری استان
هـ – راهبردهای بلند مدت توسعه
1- بسترسازی مناسب برای جذب سرمایه ها و کارآفرینان داخلی و خارجی با تأکید بر ایرانیان مقیم خارج جهت مشارکت در فعالیت های اقتصادی
2- جایگزینی تدریجی تکنولوژیهای مدرن به جای تکنولوژی های قدیمی و فاقد کارآیی و توسعه صنایع جدید مبتنی بر فناوری های برتر و ایجاد و تقویت مراکز تحقیقاتی صنعتی و مهندسی
3- گسترش صنایع بالا دست و پایین دست در صنعت پتروشیمی، مس و آلومینیوم، خودرو و صنایع ریلی، شیمیایی، نساخی و پوشاک، غذایی، دارویی، برق و الکترونیک
4- تأکید بر اکتشاف و تجهیز معادن و ایجاد زمینه های لازم برای توسعه بهره برداری از معادن استان و فرآوری تولیدات معدنی
5- تقویت و تجهیز منطقة آزاد تجاری، صنعتی جلفا، بازارچه های مرزی، تشکل های تخصصی صادراتی، تجهیز و توسعه گمرکات وزیرساخت های بازرگانی استان
6- تجهیز کلان شهر تبریز به خدمات برتر در زمینه فعالیتهای مالی و بازرگانی، حمل و نقل، آموزش عالی، خدمات درمانی و گردشگریی با عملکردهای ملی و فراملی
7- اتخاذ شیوه های پیشرفته کشت در مناطق عمده دیم کاری و افزایش سطح زیر کشت باغی با اولویت اراضی پایین دست سدهای موجود
8- توسعه مکانیزاسیون، ایجاد الگوی کشت مناسب، تجهیز و نوسازی واحدهای کشاورزی و یکپارچه سازی اراضی و توسعه و تکمیل شبکه های آبیاری و زهکشی
9- افزایش تولید فرآورده های دامی، ایجاد تعادل نسبی بین دام و مرتع، احیاء و اصلاح مراتع و جنگلها (بویژه ارسباران)، مدیریت چرا و اصلاح ترکیب نوع دام در گله و آبخیزداری با اولویت اراضی بالا دست سدها.
10- بهره برداری بهینه از منابع پایه تولید کشاورزی و منابع زیست محیطی
11- ساماندهی قضایی جمعیت و فعالیتهای عمده اقتصادی با اولویت تجهیز و استقرار در محورهای تبریز- میانه، تبریز- اردبیل، تبریز- میاندوآب، تبریز- اهر، تبریز- شرفخانه و تبریز- جلفا
12- توسعه، تکمیل و تجهیز و استفادة بهینه از شبکه های ارتباطی جاده ای و ریلی و فرودگاههای استان، با عملکرد ملی و فراملی
13- گسترش فعالیتها و مراکز پژوهشی و دوره های تکمیلی در آموزش عالی، برپایی کریدور علمی و فن آوری و بازار دانایی و بهره گیری وسیع از IT و ICT
14- افزایش ضریب پوشش تحصیلی در جوامع روستایی و زنان
15- ساماندهی حاشیه نشینی و احیاء بافت های فرسوده شهرهای بزرگ با اولویت کلان شهر تبریز
16- گسترش مراکز فرهنگی و هنری و تقویت عناصر برجسته فرهنگ بومی در راستای وفاق ملی
17- تأکید بر بهبود کیفیت صنایع دستی، رقابت پذیر کردن آنها به ویژه در صنعت فرش استان
18- ایجاد زیر ساختهای مناسب در نواحی گردشگری و بستر سازی مناسب برای مشارکت بخش خصوصی جهت سرمایه گذاری در این زمینه و حفظ و نگهداری و معرفی مراکز تاریخی، فرهنگی، طبیعی و جاذبه های گردشگری استان
19- مهار، کنترل و انتقال آبهای سطحی، تقویت منابع آب زیر زمینی با اولویت آبخوان های با بیلان منفی، بهره برداری بهینه، کاهش هدر رفت و اصلاح الگوی مصرف
20- تقویت و تجهیز خدمات و زیر بناها در شهرها و روستاهای استان در چارچوب نقش سلسله مراتبی نقاط مزبور
21- متنوع سازی فعالیت های اقتصادی خانواده های عشایری و ساماندهی به اسکان آنها
22- ارتقاء مهارت های فنی و حرفه ای نیروی انسانی در بخش های مختلف اقتصادی
23- مطالعه و بهره برداری از پتانسیلهای انرژی های نو
24- توسعه و گسترش فرهنگ گفتگو در بخش های مختلف جهت تقویت و حل مشکلات آنها
25- بهره گیری از انرژی های تجدید شونده باد، زیست توده و زمین گرمایی
26- گسترش ورزش های پرورشی، همگانی، تفریحی، قهرمانی و حرفه ای در استان
27- ایجاد ساز و کارهای لازم و حمایت از افزایش بهره وری در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
28- ریشه کنی فقر شدید و گرسنگی و بهره مندی همگانی از مواهب توسعه اقتصادی و اجتماعی
29- دستیابی همگانی به آموزش ابتدایی و ترویج و بهبود برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان
30- کاهش مرگ و میر مادران و کودکان
31- مبارزه با بیماری های عمده (ایدز / H.I.V، سل، مالاریا و …)
32- حمایت مؤثر از تشکیل و توسعه تعاونی ها و ایجاد و گسترش شهرک ها و مجتمع های تعاونی
33- بسترسازی برای افزایش مشارکت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی زنان در روند توسعه استان
34- نهادینه کردن رویکرد مدیریت عرضه و تقاضا و افزایش سطح آگاهی عمومی در مدیریت بهینه مصرف آب
35- ایجاد زمینه های لازم برای جلب مشارکت مردمی و بخش خصوصی در بهره برداری و مدیریت آب
36- گسترش پوشش بیمه های اجتماعی و کاهش خدمات انسانی در اثر حوادث
| شاخص های هدف کمی در برنامه چهارم | استان: آذربایجان شرقی | |||
| ردیف | شاخص های هدف | واحد اندازه گیری | سال (1383) | سال (1388) |
| 1 | نرخ رشد جمعیت | درصد | 17 /1 | 9 /0 |
| 2 | نسبت شهرنشینی از کل جمعیت | درصد | 9 /63 | 8 /65 |
| 3 | نرخ بیکاری | درصد | 6 /5 | 6 /5 |
| 4 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب سطحی به کل حجم آبهای قابل تجدید شونده | درصد | 61 | 70 |
| 5 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب زیرزمینی به کل حجم آبهای قابل تجدید و استحصال زیرزمینی | درصد | 93 | 93 |
| 6 | نسبت آب قابل تنظیم به آب تجدید شونده | درصد | 09 /9 | 5 /51 |
| 7 | نسبت حجم مخزن به آب تجدید شونده | درصد | 59 /37 | 14 /92 |
| 8 | کل تولید محصولات زراعی در سال افق | هزار تن | – | 3324 |
| 9 | کل تولید محصولات باغی در سال افق | هزار تن | – | 1285 |
| 10 | تولید محصولات دامی در سال افق | هزار تن | – | 745 |
| 11 | سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 96 /14 | 93 /16 |
| 12 | سهم بخش کشاورزی در اشتغال استان | درصد | 21 /27 | 36 /25 |
| 13 | سهم بخش صنعت و معدن در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 9 /20 | 4 /23 |
| 14 | سهم بخش صنعت و معدن در اشتغال استان | درصد | 93 /26 | 53 /31 |
| 15 | نسبت مساحت مناطق تحت کنترل محیط زیستی به کل مساحت استان | درصد | 9 /6 | 10 |
| 16 | ارزش سالانه صادرات غیرنفتی | میلیارد ریال | 10120 | 20980 |
| 17 | نسبت جمعیت با سواد 6 ساله و بالاتر به کل جمعیت 6 ساله و بالاتر | درصد | 84 | 90 |
| 18 | پوشش تحصیلی جمعیت 18- 6 ساله | درصد | 88 | ……… |
| 19 | نسبت دانشجو به یکصد هزار نفر جمعیت | نفر | 2845 | 3631 |
| 20 | تعداد موسسات، مراکز، کانونهای فرهنگی و هنری، و اردوگاه های پرورش کودکان و نوجوانان و جوانان | عدد | 64 | 98 |
| 21 | تعداد مرکز، کانونها، و قطب های جهانگردی تجهیز شده، بناهای مهم تاریخی و فرهنگی تعمیر و ساماندهی حریم شده | عدد | 76 | 148 |
| 22 | سرانه فضاهای ورزشی (سرپوشیده و باز) در کل جمعیت | متر مربع | 425 /0 | 782 /0 |
| 23 | تعداد مراکز ملی، قطب های پژوهشی، پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری | عدد | 9 | 9 |
| 24 | نسبت ساختمان های با مصالح بادوام به کل ساختمان ها | درصد | 49 | 65 |
| 25 | تولید سالانه مسکن به ازای هر هزار نفر جمعیت | واحد مسکونی | 8 | 12 |
| 26 | ضریب نفوذ تلفن ثابت | درصد | 2 /32 | 51 |
| 27 | ضریب نفوذ تلفن همراه | درصد | 2 /6 | 53 |
| 28 | ضریب نفوذ اینترنت | درصد | 24 /8 | 39 /25 |
| 29 | تعداد مشترکین گاز طبیعی | مشترک | 535728 | 965728 |
| 30 | ظرفیت عملی نیروگاههای تولید برق | مگاوات | 1254 | 1579 |
| 31 | نسبت تعداد تشکل ها و نهادهای مدنی برای هر یکصد هزار نفر جمعیت | عدد | 5 | 7 |
| 32 | نسبت طول راه های روستایی آسفالته به کل طول راه های روستایی | درصد | 3 /41 | 3 /58 |
| 33 | نسبت طول راه های فرعی آسفالته به کل طول راه های فرعی | درصد | 79 | 100 |
| 34 | رفع نقاط حادثه خیزی در جاده ها | درصد | 32 | 100 |
| 35 | نسبت برخورداری جمعیت (شهری و روستایی) از برق | درصد | 8 /99 | 9909 |
| 36 | سرانه سرمایه گذاری سالانه برای حمل و نقل عمومی درون شهری | هزار ریال | 270 | 671 |
| 37 | گسترش پوشش بیمه های اجتماعی (نسبت بیمه شدگان اصلی به جمعیت فعال) | درصد | 23 /25 | 30 |
| 38 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (شهری) | درصد | 5 /6 | 5 |
| 39 | کاهش (به نصف رسانیدن) تعداد سوانح و حوادث حمل و نقل | مورد | 5704 | 2800 |
| 40 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (شهری) | درصد | 5 /26 | 13 |
| 41 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (روستایی) | درصد | 5 /51 | 20 |
| 42 | امید به زندگی در بدو تولد | سال | 9 /66 | 71 |
| 43 | شاخص توسعه انسانی (HDI) | میزان | 719 /0 | 79 /0 |
| 44 | شاخص رفاه اجتماعی | میزان | 390 | 700 |
| 45 | جمعیت زیر خط فقر نسبی | درصد | 15 | 8 |
| 46 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (شهری) | برابر | 16 | 14 |
| 47 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (روستایی) | برابر | 15 | 13 |
| 48 | نسبت هزینه دو دهک ثروتمندترین به دو دهک فقیرترین خانواده ها | برابر | 9 /7 | 5 /5 |
| 49 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (شهری) | درصد | 2 /76 | 82 |
| 50 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (روستایی) | درصد | 8 /55 | 65 |
| 51 | نسبت جمعیت دارای هزینه های درمانی بیش از 40 درصد هزینه خانوار (هزینه های کمرشکن درمانی) | درصد | 5 /2 | 2 /1 |
| طی برنامه (88- 1383) | ||||
| 52 | کاهش تعداد کارکنان دولت | درصد | 5 | |
| 53 | افزایش تعداد واحدهای دولتی اداره گردیده به روش قیمت تمام شده | درصد | 50 | |
| 54 | حجم تصدی های اجتماعی، فرهنگی واگذار شده به بخش غیردولتی | درصد | 15 | |
| 55 | نسبت برخورداری دستگاه های دولتی از امکانات اینترنتی | درصد | 100 | |
| 56 | متوسط سرانه آموزش سالانه مدیران و کارکنان دولت | ساعت | 40 | |
| 57 | کاهش در جمعیتی که حداقل انرژی غذایی لازم را دریافت نمی کنند | درصد | 25 | |
| 58 | نرخ ثبت نام خالص در مدارس ابتدایی | درصد | 5 /98 | |
| 59 | نسبت دختران به پسران در سطوح تحصیلی | درصد | 97 | |
| 60 | کاهش در نرخ مرگ و میر کودکان زیر پنج سال در هزار تولد زنده | درصد | 30 | |
| 61 | کاهش در نرخ مرگ و میر مادران در یکصد هزار تولد زنده | درصد | 40 | |
| 62 | کاهش در موارد جدید ابتلا به ایدز /HIV | درصد | 50 | |
| 63 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش آب شهری | درصد | 8 /0 | |
| 64 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش فاضلاب شهری | درصد | 9 /12 | |
| 65 | افزایش شاخص بهره مندی از آب آشامیدنی روستایی | درصد | 5 /16 | |
| 66 | افزایش شاخص جمعیت تحت پوشش فاضلاب روستایی | درصد | 7 | |
| 67 | سطح توسعه، اصلاح و جایگزینی باغات | هزار هکتار | 42 | |
| 68 | عملیات آبخیزداری | هزار هکتار | 235 | |
| 69 | عملیات آب و خاک | هزار هکتار | 166 | |
| 70 | متوسط افزایش اشتغال سالانه | نفر | 44725 | |
| 71 | نرخ رشد سالانه ارزش افزوده کلیه فعالیتهای اقتصادی | درصد | 1 /8 | |
| 72 | سهم سرمایه گذاری مورد نیاز از کل کشور | درصد | 84 /3 | |
| 73 | نرخ رشد سالانه بهره وری سرمایه | درصد | 1 /2 | |
| 74 | نرخ رشد سالانه بهره وری نیروی کار | درصد | 8 /4 | |
سند ملی توسعه استان آذربایجان غربی
الف- اصلی ترین قابلیت های توسعه:
1- وجود منابع خاک حاصلخیز، اقلیم مناسب و سازگار و نیروی انسانی کارآمد برای توسعه فعالیتهای کشاورزی، دامپروری، پرورش زنبور عسل، آبزی پروری (به ویژه آرتیما)، محصولات زراعی صنعتی (چغندر قند، علوفه و دانه های روغنی)، ظرفیت بالا برای تولید صادرات محصولات باغی (بویژه سیب و انگور) و انواع گیاهان زینتی و دارویی
2- بهره مندی از منابع غنی آب سطحی و زیرزمینی و امکان استحصال و بهره برداری آنها برای توسعه فعالیت های کشاورزی و صنعتی
3- دارا بودن جنگلی مناسب و قابلیت تولید انواع چوب صنعتی به ویژه صنوبر
4- برخورداری از صنایع غذایی و تبدیل محصولات کشاورزی، ظرفیت بالای سردخانه و صنایع دستی وابسته به چوب، فرش و گلیم
5- بهره مندی از معادن فلزی (مس، طلا، تیتان، سیلیس و روی) و غیرفلزی (سنگهای تزئینی و ساختمانی و آهک و گچ) و منابع موجود در دریاچه ارومیه (سدیم، پتانسیم و منیزیم)
6- همجواری با قطب صنعتی تبریز و بهره مندی از نیروی انسانی متخصص و کارآمد در بخش صنعت
7- وجود زمینه های مناسب برای ایجاد و توسعه صنایع میکرو ماشین، الکترونیک، بیوتکنولوژی و پتروشیمی در استان
8- همجواری با کشورهای عراق، ترکیه و جمهوری آذربایجان، در برگیری مبادی ورود و خروج مرزی (پلدشت، بازرگان، سرو، رازی و پیرانشهر) و بهره مندی از 7 بازارچه مرزی و 9 گمرک مرزی در 890 کیلومتر مرز مشترک با سه کشور به عنوان فرصت های مناسب برای توسعه فعالیت های بازرگانی خارجی و ترانزیت کالا و صدور خدمات فنی و مهندسی، امکان تبادل برق با کشورهای همجوار و مبادلات فرهنگی و هنری
9- برخورداری از جاذبه های طبیعی، عرصه های تاریخی- فرهنگی و طبیعت مستعد (بویژه پارک ملی دریاچه ارومیه) برای گردشگری و ورزش های زمستانی و آبی
10- عبور تنها راه های ترانزیتی جاده ای و راه آهن کشور به ترکیه و اروپا از استان و استقرار بر روی کریدور شرقی و غربی
11- عبو خط لوله گاز ایران- ترکیه- اروپا از استان برای صدور و تزانزیت نفت و گاز
12- امکان بهره گیری از انرژی های تجدید شونده زیست توده و زمین گرمایی
13- وجود زمینه های قانونی برای توسعه ورزش، نگرش مثبت جامعه به فعالیت های ورزشی، گرایش بخش خصوصی و تشکیل غیردولتی (NGO) به سرمایه گزاری و خدمات رسانی در توسعه ورزش
ب- عمده ترین تنگناها و محدودیت های توسعه:
1- ناکافی بودن تاسیسات مهار و انتقال آب برای فعالیت های کشاورزی و عدم تکمیل و احداث شبکه های آبیاری و زهکشی
2- سنتی بودن فعالیتهای کشاورزی، پایین بودن راندمان آبیاری و ضریب مکانیزاسیون
3- فرسودگی ماشین آلات صنعتی و توسعه نیافتگی بخش صنعت و معدن متناسب با ظرفیت های طبیعی، انسانی، تولیدی و نیازهای توسعه استان
4- عدم سرمایه گذاری مناسب و کافی در بشخ های زیر بنایی (انرزی، راه و مخابرات)
5- ضعف زیرساختهای سخت افزاری و نرم افزاری (حمل و نقل، نگهداری و ذخیره، بسته بندی، بازاریابی و ….) برای مصرف داخلی و صادرات محصولات استان
6- پایین بودن درآمد سرانه و بالا بودن نرخ بیکاری در مناطق شهری استان
7- کمبود زیرساختهای مناسب گردشگری و پایین بودن کیفیت تاسیسات در مراکز گردشگری
8- توسعه نیافتگی خدمات برتر و توزیع نامتوازن خدمات موجود در سطح استان
9- بالا بودن نرخ بیسوادی، افت تحصیلی (به ویژه دختران) و توسعه نیافتگی آموزش و پرورش در مقاطع مختلف
10- توسعه نیافتگی کمی و کیفی آموزش عالی
11- پائین بودن سرانه درآمدهای عمومی استان و کندی اجرا و تامین منابع طرحهای عمرانی
12- وابستگی شدید منابع مالی بخش ورزش به درآمدهای عمومی
ج- مسائل اساسی استان:
1- وجود پیش زمینه های ذهنی عدم امنیت و برخی اقدامات عینی (بازرسی ها) و تاثیر آن در عدم سرمایه گذاری در بخش های مختلف اقتصادی استان
2- تخریب شدید منابع طبیعی و بهره برداری نامناسب و بیش از ظرفیت از مراتع
3- فرسایش مداوم خاکهای زراعی، عدم سرمایه گذاری کافی برای کنترل و مهار آبهای سطحی و الگوی کشت ناسازگار با شرایط ویژه آب و هوایی استان (زود رس و دیرپا بودن سرما)
4- پائین بودن بهر وری در بخش کشاورزی
5- سرمایه گذاری اندک دولت در پروژه های توسعه به ویژه بخش صنعت و معدن و بشخ زیربنایی و تقلیل رتبه توسعه یافتگی استان در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی
6- عدم تشکیل سرمایه صنعتی در استان
7- به کار نگرفتن ظرفیت های بازرگانی خارجی استان در حد مطلوب آن
8- تهدیدات امنیتی ناشی از مرزی بودن استان و وجود پدیده قاچاق کالا و انسان در مناطق مرزی
9- انزوای جغرافیایی و دوری از مرکز و بالا بودن هزینه های سرمایه گذاری و تولید در استان
10- عدم توزیع مناسب ظرفیتهای اشتغال در بخش های مختلف و پایین بودن نرخ اشتغال در بخشهای صنعت و معدن و خدمات
11- صعف جدی در بنیان های اقتصادی و زیرساختهای شهری و گسترش پدیده حاشیه نشینی در برخی از شهرهای استان
12- وجود زمینه واگرایی قومی در استان و فقدان سیاستها و برنامه های مشخص برای تقویت همگرایی ملی و نگاه به درون در آنها
13- توسعه نیافتگی قابل توجه بخشها و روستاهای استان و وجود ذهنیت منفی ناشی از عدم توجه دولت به مسائل استان بین مردم و ساکنان مناطق مرزی در مقایسه با شرایط قبل از پیروزی انقلاب اسلامی.
14- تحولات در حال وقوع در مناطق شرقی ترکیه و شمال عراق و شتاب گرفتن اقدامات توسعه ای در این مناطق که مناطق مرزی استان را متاثر خواهد کرد
15- ناکافی بودن پوشش رادیویی و تلویزیونی با توجه به تنوع قومی و حساسیت مرزی استان
16- پایین بودن نرخ مشارکت زنان در بخشهای مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی با توجه به نگرشهای فرهنگی موجود استان
17- فقدان نظام شناسایی استعدادهای ورزشی
د- اهداف بلند مدت:
با توجه به قابلیتها و تنگناها، توسعه استان براساس توسعه هماهنگ بخشهای صنعت، کشاورزی، بازرگانی، استوار می باشد. بدین ترتیب اهداف بلند مدت توسعه استان عبارت خواهند بود از:
1- تقویت مناسبات اقتصادی فراملی کشور با بهره گیری بیشتر از موقعیت های جغرافیایی- سیاسی و قابلیت بازرگانی و تبدیل استان به قطب صادراتی منطقه ای
2- ارتقاء شاخص های توسعه اقتصادی و اجتماعی استان در حد میانگین ملی و در مقایسه با کشورهای همسایه و جبران شکاف توسعه نیافتگی مناطق مرزی
3- تبدیل استان به قطب صنایع تبدیلی غذایی با فن آوریهای برتر قابل رقابت در سطح جهانی
4- توسعه فعالیتهای صنعتی و معدنی و افزایش سهم بخش در اقتصاد استان
5- افزایش بهره وری و اقتصادی کردن فعالیت در بخش کشاورزی و زیر بخشهای مرتبط با آن
6- توسعه صنعت گردشگری متناسب با ظرفیت های طبیعی، تاریخی و فرهنگی استان
7- افزایش درآمد سرانه و افزایش سهم استان در تولید ناخالص داخلی
8- گسترش ظرفیت های زیربنایی جهت تسهیل ارتباط با سایر مناطق در سطح ملی و بین المللی، تامین انرژی و توسعه سیستمهای نوین مخابراتی
9- ارتقاء شاخص های توسعه انسانی به ویژه در بخش آموزش و پرورش در حد میانگین ملی
10- ارتقای شاخصهای کمی و کیفی آموزش عالی استان در حد میانگین ملی
11- تامین شرایط لازم برای برطرف کردن زمینه های ذهنی و عینی عدم امنیت در استان و تقویت همگرایی قومی در سطوح استانی و ملی
12- تقویت زیرساخت ها و بنیان های اقتصادی شهری و افزایش نسبت جمعیت شهری استان
13- بهره گیری از قابلیت های درباچه ارومیه در حوزه های مختلف با حفظ شرایط زیست محیطی آن
14- اعتلاء معرفت دینی، ارزشهای فرهنگی و ویژگی های هویتی استان
15- نهادینه سازی بهره وری و افزایش آن در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
16- ارتقاء نقش ورزش در تأمین سلامت جسمی و روحی و تقویت توانمندیهای افراد و گروههای اجتماعی
17- دستیابی به هدف های توسعه هزاره (M.D.G) در استان
18- توانمندسازی بخش تعاونی برای ایفای فعالیت های گسترده و اداره بنگاه های اقتصادی بزرگ
19- توسعه نقش و جایگاه زنان در سطوح تصمیم سازی و تصمیم گیری استان
هـ – راهبردهای بلند مدت توسعه:
1- شبکه های آبیاری و زهکشی و روشهای نوین آبیاری با مشارکت بهره برداران ذینفع
2- مهار آبهای خروجی، استفاده از آبهای مشترک و انتقال آبهای مرزی استان به حوزه های داخلی، مهار، توسعه و بهره برداری از منابع آب سطحی هماهنگ با نیازهای پایین دست و در چارچوب ظرفیت حوضه آبرز
3- توسعه باغات و کشت محصولات صنعتی کشاورزی، دامپروری صنعتی و آبزی پروری
4- ایجاد و گسترش واحدهای بزرگ مقیاس صنعتی (فلزی، الکترونیکی، شیمیای) و معدنی (فرآوری معدنی) با گرایش صنایع صادراتی قابل رقابت در عرصه جهانی با تکیه بر استفاده از فن آوریهای برتر به عنوان صنایع پیشرو و محرک توسعه استان با مشارکت موثر بخش های دولتی و عمومی غیردولتی و توسعه صنایع تبدیلی کشاورزی، غذایی، دارویی و نساجی و پوشاک
5- حمایت موثرتر نظام بانکی از سرمایه گذاری بخش خصوصی در صنعت استان و اعطای تسهیلات و امکانات و مشوق های مناسب به سرمایه گذاران از سوی دولت
6- گسترش فعالیت های نوین بازرگانی و فراهم نمودند امکانات و تسهیلات لازم برای توسعه فعالیتهای بازرگانی داخلی و خارجی
7- بهره گیری از موقعیت منحصر بفرد مرزی استان برای اجیاد منطقه آزاد تجاری در چارچوب سند ملی توسعه مناطق آزاد
8- ایجاد زیربناهای مناسب و تسهیلات لازم برای سرمایه گذاری بخش خصوصی و غیردولتی در زمینه صنعت گردشگری و ارتقاء خدمات فرهنگی و هنری
9- گسترش ظرفیت های جدید زیربنایی در زمینه شبکه راههای ارتباطی سریع درون استانی، بین منطقه ای و فراملی، توسعه گازر رسانی به شهرها و صنایع و تامین انرژی برق و توسعه ارتباطات مخابراتی
10- تقویت بنیان های شهری (به ویژه شهرهای کوچک) در نواحی شمال و جنوب استان و توسعه مراکز جمعیتی روستایی دارای اولویت
11- بهبود شاخصهای امنیتی در زمینه های مختلف اقتصادی و اجتماعی و فیزیکی
12- تقویت ارومیه با توسعه خدمات برتر اجتماعی، فنی و مهندسی به عنوان شهر با عملکرد فرا منطقه ای و منطقه ای و شهرهای خوی، مهاباد و میاندوآب و نقده به عنوان مراکز با عملکرد ناحیه ای
13- توانمند سازی مناطق حاشیه ای شهرهای بزرگ استان
14- گسترش آموزش و پرورش عمومی و بالا بردن پوشش تحصیلی واقعی به ویژه در نواحی روستایی و عشایری و جامعه زنان استان
15- توسعه کمی و کیفی و آموزش عالی استان
16- ایجاد ساز و کارهای لازم و حمایت از افزایش بهره وری در بخشهای اقتصادی و عوامل تولید
17- گسترش ورزش های پرورشی، همگانی، تفریحی، قهرمانی و حرفه ای در استان
18- ریشه کنی فقر شدید و گرسنگی و بهره مندی همگانی از مواهب توسعه اقتصادی و اجتماعی
19- دستیابی همگانی به آموزش ابتدایی و ترویج و بهبود برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان
20- کاهش مرگ و میر مادران و کودکان
21- مبارزه با بیماری های عمده (ایدز / H.I.V، سل، مالاریا و …)
22- حمایت مؤثر از تشکیل و توسعه تعاونی ها و ایجاد و گسترش شهرک ها و مجتمع های تعاونی
23- بسترسازی برای افزایش مشارکت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی زنان در روند توسعه استان
24- نهادینه کردن رویکرد مدیریت عرضه و تقاضا و افزایش سطح آگاهی عمومی در مدیریت بهینه مصرف آب
25- ایجاد زمینه های لازم برای جلب مشارکت مردمی و بخش خصوصی در بهره برداری و مدیریت آب
26- گسترش پوشش بیمه های اجتماعی و کاهش خدمات انسانی در اثر حوادث
| شاخص های هدف کمی در برنامه چهارم | استان: آذربایجان غربی | |||
| ردیف | شاخص های هدف | واحد اندازه گیری | سال (1383) | سال (1388) |
| 1 | نرخ رشد جمعیت | درصد | 75 /1 | 5 /1 |
| 2 | نسبت شهرنشینی از کل جمعیت | درصد | 1 /60 | 1 /64 |
| 3 | نرخ بیکاری | درصد | 3 /11 | 3 /8 |
| 4 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب سطحی به کل حجم آبهای قابل تجدید شونده | درصد | 52 | 65 |
| 5 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب زیرزمینی به کل حجم آبهای قابل تجدید و استحصال زیرزمینی | درصد | 90 | 90 |
| 6 | نسبت آب قابل تنظیم به آب تجدید شونده | درصد | 1 /55 | 34 /95 |
| 7 | نسبت حجم مخزن به آب تجدید شونده | درصد | 04 /36 | 08 /72 |
| 8 | کل تولید محصولات زراعی در سال افق | هزار تن | – | 3563 |
| 9 | کل تولید محصولات باغی در سال افق | هزار تن | – | 1304 |
| 10 | تولید محصولات دامی در سال افق | هزار تن | – | 606 |
| 11 | سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 5 /21 | 21 |
| 12 | سهم بخش کشاورزی در اشتغال استان | درصد | 34 | 30 |
| 13 | سهم بخش صنعت و معدن در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 4 /12 | 4 /19 |
| 14 | سهم بخش صنعت و معدن در اشتغال استان | درصد | 27 | 32 |
| 15 | نسبت مساحت مناطق تحت کنترل محیط زیستی به کل مساحت استان | درصد | 9 /13 | 9 /20 |
| 16 | ارزش سالانه صادرات غیرنفتی | میلیارد ریال | 1320 | 3961 |
| 17 | نسبت جمعیت با سواد 6 ساله و بالاتر به کل جمعیت 6 ساله و بالاتر | درصد | 1 /80 | 62 /89 |
| 18 | پوشش تحصیلی جمعیت 18- 6 ساله | درصد | 16 /85 | … 1 |
| 19 | نسبت دانشجو به یکصد هزار نفر جمعیت | نفر | 1644 | 4…32 |
| 20 | تعداد موسسات، مراکز، کانونهای فرهنگی و هنری، و اردوگاه های پرورش کودکان و نوجوانان و جوانان | عدد | 70 | 140 |
| 21 | تعداد مرکز، کانونها، و قطب های جهانگردی تجهیز شده، بناهای مهم تاریخی و فرهنگی تعمیر و ساماندهی حریم شده | عدد | 156 | 210 |
| 22 | سرانه فضاهای ورزشی (سرپوشیده و باز) در کل جمعیت | متر مربع | 2161 /0 | 1 |
| 23 | تعداد مراکز ملی، قطب های پژوهشی، پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری | عدد | 1 | 2 |
| 24 | نسبت ساختمان های با مصالح بادوام به کل ساختمان ها | درصد | 6 /71 | 1 /79 |
| 25 | تولید سالانه مسکن به ازای هر هزار نفر جمعیت | واحد مسکونی | 4 /9 | 5 /26 |
| 26 | ضریب نفوذ تلفن ثابت | درصد | 2 /21 | 47 |
| 27 | ضریب نفوذ تلفن همراه | درصد | 1 /4 | 45 |
| 28 | ضریب نفوذ اینترنت | درصد | 48 /7 | 34 /22 |
| 29 | تعداد مشترکین گاز طبیعی | مشترک | 202542 | 397542 |
| 30 | ظرفیت عملی نیروگاههای تولید برق | مگاوات | 384 | 992 |
| 31 | نسبت تعداد تشکل ها و نهادهای مدنی برای هر یکصد هزار نفر جمعیت | عدد | 8 /4 | 35 /6 |
| 32 | نسبت طول راه های روستایی آسفالته به کل طول راه های روستایی | درصد | 19 | 42 |
| 33 | نسبت طول راه های فرعی آسفالته به کل طول راه های فرعی | درصد | 88 | 100 |
| 34 | رفع نقاط حادثه خیزی در جاده ها | درصد | 31 | … 1 |
| 35 | نسبت برخورداری جمعیت (شهری و روستایی) از برق | درصد | 2 /98 | 100 |
| 36 | گسترش پوشش بیمه های اجتماعی (نسبت بیمه شدگان اصلی به جمعیت فعال) | درصد | 04 /19 | 25 |
| 37 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (شهری) | درصد | 5 /6 | 5 |
| 38 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (روستایی) | درصد | 5 /10 | 7 |
| 39 | کاهش (به نصف رسانیدن) تعداد سوانح و حوادث حمل و نقل | مورد | 3049 | 1500 |
| 40 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (شهری) | درصد | 8 /32 | 5 /16 |
| 41 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (روستایی) | درصد | 2 /64 | 30 |
| 42 | امید به زندگی در بدو تولد | سال | 65 | 69 |
| 43 | شاخص توسعه انسانی (HDI) | میزان | 65 /0 | 72 /0 |
| 44 | شاخص رفاه اجتماعی | میزان | 300 | 540 |
| 45 | جمعیت زیر خط فقر نسبی | درصد | 16 | 8 |
| 46 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (شهری) | برابر | 16 | 14 |
| 47 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (روستایی) | برابر | 15 | 13 |
| 48 | نسبت هزینه دو دهک ثروتمندترین به دو دهک فقیرترین خانواده ها | برابر | 2 /8 | 5 /5 |
| 49 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (شهری) | درصد | 4 /72 | 80 |
| 50 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (روستایی) | درصد | 1 /59 | 70 |
| 51 | نسبت جمعیت دارای هزینه های درمانی بیش از 40 درصد هزینه خانوار (هزینه های کمرشکن درمانی) | درصد | 9 /2 | 3 /1 |
| طی برنامه (88- 1383) | ||||
| 52 | کاهش تعداد کارکنان دولت | درصد | 5 | |
| 53 | افزایش تعداد واحدهای دولتی اداره گردیده به روش قیمت تمام شده | درصد | 50 | |
| 54 | حجم تصدی های اجتماعی، فرهنگی واگذار شده به بخش غیردولتی | درصد | 15 | |
| 55 | نسبت برخورداری دستگاه های دولتی از امکانات اینترنتی | درصد | 100 | |
| 56 | متوسط سرانه آموزش سالانه مدیران و کارکنان دولت | ساعت | 40 | |
| 57 | کاهش در جمعیتی که حداقل انرژی غذایی لازم را دریافت نمی کنند | درصد | 25 | |
| 58 | نرخ ثبت نام خالص در مدارس ابتدایی | درصد | 5 /98 | |
| 59 | نسبت دختران به پسران در سطوح تحصیلی | درصد | 97 | |
| 60 | کاهش در نرخ مرگ و میر کودکان زیر پنج سال در هزار تولد زنده | درصد | 30 | |
| 61 | کاهش در نرخ مرگ و میر مادران در یکصد هزار تولد زنده | درصد | 40 | |
| 62 | کاهش در موارد جدید ابتلا به ایدز /HIV | درصد | 50 | |
| 63 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش آب شهری | درصد | 1 /0 | |
| 64 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش فاضلاب شهری | درصد | 3 /15 | |
| 65 | افزایش شاخص بهره مندی از آب آشامیدنی روستایی | درصد | 6 /29 | |
| 66 | افزایش شاخص جمعیت تحت پوشش فاضلاب روستایی | درصد | 6 | |
| 67 | سطح توسعه، اصلاح و جایگزینی باغات | هزار هکتار | 32 | |
| 68 | عملیات آبخیزداری | هزار هکتار | 247 | |
| 69 | عملیات آب و خاک | هزار هکتار | 165 | |
| 70 | متوسط افزایش اشتغال سالانه | نفر | 448379 | |
| 71 | نرخ رشد سالانه ارزش افزوده کلیه فعالیتهای اقتصادی | درصد | 9 | |
| 72 | سهم سرمایه گذاری مورد نیاز از کل کشور | درصد | 26 /2 | |
| 73 | نرخ رشد سالانه بهره وری سرمایه | درصد | 7 /1 | |
| 74 | نرخ رشد سالانه بهره وری نیروی کار | درصد | 4/4 | |
سند ملی توسعه استان اردبیل
الف- اصلی ترین قابلیت های توسعه
1- برخورداری از تنوع محیطی و اقلیمی، بارندگی مناسب سالانه، منابع آب و خاک مناسب، اراضی پست جلگه ای و دشت های نیمه مرتفع و مرتفع.
2- برخورداری از جاذبه های طبیعی، فرهنگی و تاریخی (دریاچه ها، رودخانه ها، منابع آب معدنی (گرم و سرد) و قلل مرتفع به ویژه قله سبلان) به عنوان زمینة توسعه فعالیت های گردشگری.
3- وجود منابع غنی جنگلی، مرتعی و پوشش گیاهی متنوع برای توسعه فعالیت های جنگلداری، دامداری و زنبورداری.
4- برخورداری از اراضی تجهیز شده و شیوه های نوین تولید کشاورزی در شمال استان.
5- تولید بالای محصولات کشاورزی به عنوان زمینه توسعه صنایع تبدیلی و بسته بندی با رویکرد صادراتی.
6- همجواری با کشور جمهوری آذربایجان در شمال منطقه به عنوان فرصت ترانزیتی و تجاری و با استانهای آذربایجان شرقی در غرب و گیلان در شرق به عنوان قطب های صنعتی، کشاورزی و گردشگری کشور و امکان تبادل انرژی برق با کشورهای همجوار
7- وجود منابع طبیعی معدنی غنی (پرلیت- خاکهای صنعتی- آهک- پوکه- سیلیس و …) و واقع شدن در زون جهانی مس زنجان- طارم- قره داغ- سبلان- قوشه داغ- سونگون)
8- برخورداری از ذخایر هیدروکربوری منطقه مغان (با استناد به بند «ف» تبصره 21 قانون بودجه سال 1382)
9- برخورداری از منابع و انرژی های نو (باد و زمین گرمایی)
10- وجود زمینه های قانونی برای توسعه ورزش، نگرش مثبت جامعه به فعالیتهای ورزشی، گرایش بخش خصوصی و تشکلهای داوطلب غیردولتی (NGO) به سرمایه گذاری و خدمات رسانی در توسعه ورزش
ب- عمده ترین تنگناها و محدودیت های توسعه
1- ضعف زیر ساخت های ارتباطی درون و برون استانی و تأسیسات خدماتی به ویژه گردشگری و انزوای جغرافیایی قسمت هایی از استان.
2- کمبود تاسیسات و امکانات مهار و ذخیره سازی و انتقال آب و پایین بودن راندمان آبیاری.
3- پایین بودن سطح شاخص های توسعه انسانی نسبت به میانگین کل کشور
4- کمبود نیروی متخصص و مشارکت نکافی سازمانها، بنیادها، شرکتهای وابسته به دولت بخش خصوصی و سیستم بانکی برای سرمایه گذاری در زمینه فعالیتهای اقتصادی
5- نامتناسب بودن صنایع و فرآوری، نگهداری و تبدیلی محصولات کشاورزی در مقایسه با قابلیت های تولید این بخش
6- عدم وجود صنایع پایه در استان
7- سطح پایین دانش بهره برداران کشاورزی
8- وابستگی شدید منابع مالی بخش ورزش به درآمدهای عمومی
ج- مسائل اساسی استان
1- عدم بهره برداری بهینه از قابلیت های آب و خاک، کاهش حاصل خیزی خاک و تخریب وسیع عرصه های منابع طبیعی (جنگلی و مرتعی)
2- افت شدید سطح اب در سفره های زیرزمینی
3- عدم برخورداری استان از سرمایه گذاری های دولتی در زمینه های صنعت و معدن و تأثیر منفی آن بر روند توسعه استان
4- ضعف انگیزه های لازم برای سرمایه گذاری های دولتی در زمینه های صنعت و معدن و تأثیر منفی آن بر روند توسعه استان
5- سست بودن پیوندهای اقتصادی و ضعف تعامل توسعه ای به مناطق همجوار.
6- عدم توازن در نظام شهری و خدماتی استان و تمرکز بیشتر فعالیت های اقتصادی و اجتماعی در مرکز آن و کمبود در ارائه خدمات برتر.
7- گسترش و تبلیغ مؤلفه های فرهنگی بیگانه به سبب مرزی بودن استان و نارسایی و عدم تکافوی برنامه های صدا و سیما در مناطق مرزی
8- جوانی جمعیت، افزایش نرخ بیکاری و عدم هماهنگی رشد سرمایه گذاری با نرخ رشد جمعیت
9- طولانی بودن دورة سرما
10- فقدان نظام شناسایی استعدادهای ورزشی
د- اهداف بلند مدت
با توجه به قابلیت ها و تنگناهای موجود، توسعه استان بر اساس توسعه بخش کشاورزی، توسعه صنایع با تأکید بر صنایع مرتبط با کشاورزی و گردشگری استوار است. بدین ترتیب اهداف بلند مدت توسعه استان عبارتند از:
1- حفظ، احیاء و گسترش کمی و کیفی در بهره برداری از منابع آب و خاک استان
2- حفظ موقعیت ممتاز فعالیت های زراعت، باغداری و دامداری و بهبود کمی و کیفی آنها
3- حفظ و احیای اراضی کشاورزی و جنگلی و مرتعی و تضمین بهره برداری بلند مدت از آنها با رعایت موازین زیست محیطی و توسعه پایدار
4- توسعه سرمایه گذاری های کشاورزی، صنعتی و معدنی متناسب با ظرفیتها و قابلیتهای استان
5- توسعه ظرفیت های بخش گردشگری استان با عملکرد ملی و فراملی و استفاده از سنن فرهنگ محلی در توسعه فعالیتهای گردشگری استان
6- توسعه نقش و جایگاه IT در فعالیت های تولیدی، خدماتی و گردشگری
7- توسعه، تقویت و تجهیز تأسیسات و امکانات زیربنایی در راستای گسترش فعالیت های محوری و اولویت دار در توسعه استان
8- گسترش ارتباطات اقتصادی و فرهنگی با کشورهای آسیای میانه و بویژه حوزه قفقاز
9- ساماندهی نظام مراکز زیست و فعالیت و خدمات رسانی استان با اولویت توسعه کانونهای متوسط شهری و روستای متمرکز.
10- تنوع بخشیدن به اقتصاد مناطق روستایی به منظور افزایش نرخ های فعالیت و مشارکت در این مجتمع های زیستی.
11- ارتقا شاخص های توسعة انسانی، توانمند سازی و ارتقای سطح تخصصی و مهارت نیروهای محلی
12- ساماندهی و استفاده از مزیت ها و ظرفیت های اقتصادی صنایع دستی در ایجاد اشتغال با تأکید بر مناطق روستایی، صادرات و افزایش تعداد صنعتگران
13- ارتقاء جایگاه استان در ترانزیت کالا و صادرات و واردات با توجه به موقعیت جغرافیایی، مرز مشترک با جمهوری آذربایجان و وجود گمرکات مرزی
14- توسعه بهره برداری از منابع انرژی های نو و ذخایر هیدرو کربوری مغان با رعایت موازین زیست محیطی در استان
15- اعتلای معرفت دینی، ارزشهای فرهنگی و ویژگی های هویتی استان
16- نهادینه سازی بهره وری و افزایش آن در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
17- ارتقاء نقش ورزش در تأمین سلامت جسمی و روحی و تقویت توانمندیهای افراد و گروههای اجتماعی
18- دستیابی به هدف های توسعه هزاره (M.D.G) در استان
19- توانمندسازی بخش تعاونی برای ایفای فعالیت های گسترده و اداره بنگاه های اقتصادی بزرگ
20- توسعه نقش و جایگاه زنان در سطوح تصمیم سازی و تصمیم گیری استان
هـ – راهبردهای بلند مدت توسعه
1- ذخیره سازی وم هار آبهای سطحی استان با تأکید بر رودخانه های مرزی و بهره برداری مطلوب از آبهای سطحی و تقویت منابع آبهای زیرزمینی با اولویت آبخوان های با بیلان منفی
2- یکپارچه سازی اراضی، استفاده از روش های نوین آبیاری و سازماندهی بهره برداری های نوین در فعالیت های کشاورزی و توسعه باغداری در کوهپایه ها
3- توسعه واحدهای صنعتی دام و طیور، زنبورداری، پرورش و اصلاح نظام دامداری متکی به مرتع
4- گسترش فعالیت آبخیزداری، مرتع داری در نواحی جنگلی و مرتعی کوهستانی و کوهپایه ای
5- سرمایه گذاری سازمان ها و مؤسسات وابسته به دولت در طرح های بزرگ صنعتی با هدف بسترسازی برای حضور فعال بخش خصوصی در روند توسعه صنعت در استان
6- ایجاد زمینه های مناسب برای توسعه سرمایه گذاری های صنعتی و معدنی توسط بخش های خصوصی، تعاونی و عمومی غیردولتی با اولویت صنایع مرتبط با کشاورزی، غذایی و دارویی، نساجی و پوشاک، خودرو و نیرو محرکه، ماشین سازی، شیمیایی و سلولزی، صنایع پایین دست پتروشیمی و الکترونیک.
7- برقراری تسهیلات ویژه بهره گیری از منابع بانکی کشور به منظور ایجاد زمینه های لازم برای جلب سرمایه های بخش خصوصی محلی و ملی
8- گسترش و ارتقاء سطح خدمات برتر در مرکز استان و تجهیز مراکز شهری با عملکرد ناحیه ای
9- توسعه و تجهیز شبکه های حمل و نقل هوایی، ریلی، جاده ای، خدمات مخابراتی و انتقال نیروی در سطح استان
10- ایجاد و توسعه زیرساخت های گردشگری و تجهیز قطب های تفریحی- سیاحتی در عرصه های گردشگری استان
11- ارتقاء سطح کیفی کالاهای تولیدی، گسترش صنایع تبدیلی و بسته بندی با هدف توسعه صادرات غیرنفتی و نیز رفع موانع ترانزیت کالا
12- حمایت از واحدهای صنایع دستی استان و گسترش و ترویج آن با آموزش، سرمایه گذاری وبازاریابی
13- تجهیز سلسله مراتبی شبکه ای از شهرهای کوچک، روستا- شهرها و روستاهای مرکزی به خدمات اجتماعی و پشتیبان تولید
14- ساماندهی کوچ و اسکان عشایر
15- توسعه کمی و کیفی و آموزش عالی استان
16- ایجاد ساز و کارهای لازم و حمایت از افزایش بهره وری در بخشهای اقتصادی و عوامل تولید
17- گسترش ورزش های پرورشی، همگانی، تفریحی، قهرمانی و حرفه ای در استان.
18- ریشه کنی فقر شدید و گرسنگی و بهره مندی همگانی از مواهب توسعه اقتصادی و اجتماعی
19- دستیابی همگانی به آموزش ابتدایی و ترویج و بهبود برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان
20- کاهش مرگ و میر مادران و کودکان
21- مبارزه با بیماری های عمده (ایدز / H.I.V، سل، مالاریا و …)
22- حمایت مؤثر از تشکیل و توسعه تعاونی ها و ایجاد و گسترش شهرک ها و مجتمع های تعاونی
23- بسترسازی برای افزایش مشارکت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی زنان در روند توسعه استان
24- نهادینه کردن رویکرد مدیریت عرضه و تقاضا و افزایش سطح آگاهی عمومی در مدیریت بهینه مصرف آب
25- ایجاد زمینه های لازم برای جلب مشارکت مردمی و بخش خصوصی در بهره برداری و مدیریت آب
26- گسترش پوشش بیمه های اجتماعی و کاهش خدمات انسانی در اثر حوادث
| شاخص های هدف کمی در برنامه چهارم | استان: اردبیل | |||
| ردیف | شاخص های هدف | واحد اندازه گیری | سال (1383) | سال (1388) |
| 1 | نرخ رشد جمعیت | درصد | 58 /1 | 36 /1 |
| 2 | نسبت شهرنشینی از کل جمعیت | درصد | 5 /55 | 3 /59 |
| 3 | نرخ بیکاری | درصد | 11 | 7 /8 |
| 4 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب سطحی به کل حجم آبهای قابل تجدید شونده | درصد | 80 | 85 |
| 5 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب زیرزمینی به کل حجم آبهای قابل تجدید و استحصال زیرزمینی | درصد | 90 | 90 |
| 6 | نسبت آب قابل تنظیم به آب تجدید شونده | درصد | 73 /10 | 64 /126 |
| 7 | نسبت حجم مخزن به آب تجدید شونده | درصد | 54 /9 | 4 /182 |
| 8 | کل تولید محصولات زراعی در سال افق | هزار تن | – | 2225 |
| 9 | کل تولید محصولات باغی در سال افق | هزار تن | – | 393 |
| 10 | تولید محصولات دامی در سال افق | هزار تن | – | 453 |
| 11 | سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 97 /26 | 04 /22 |
| 12 | سهم بخش کشاورزی در اشتغال استان | درصد | 1 /36 | 6 /36 |
| 13 | سهم بخش صنعت و معدن در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 09 /7 | 93 /8 |
| 14 | سهم بخش صنعت و معدن در اشتغال استان | درصد | 2 /7 | 12 |
| 15 | نسبت مساحت مناطق تحت کنترل محیط زیستی به کل مساحت استان | درصد | 7 | 14 |
| 16 | ارزش سالانه صادرات غیرنفتی | میلیارد ریال | 415 | 1033 |
| 17 | نسبت جمعیت با سواد 6 ساله و بالاتر به کل جمعیت 6 ساله و بالاتر | درصد | 6 /89 | 1 /96 |
| 18 | پوشش تحصیلی جمعیت 18- 6 ساله | درصد | 74 | 78 /88 |
| 19 | نسبت دانشجو به یکصد هزار نفر جمعیت | نفر | 1950 | 3138 |
| 20 | تعداد موسسات، مراکز، کانونهای فرهنگی و هنری، و اردوگاه های پرورش کودکان و نوجوانان و جوانان | عدد | 61 | 126 |
| 21 | تعداد مرکز، کانونها، و قطب های جهانگردی تجهیز شده، بناهای مهم تاریخی و فرهنگی تعمیر و ساماندهی حریم شده | عدد | 41 | 73 |
| 22 | سرانه فضاهای ورزشی (سرپوشیده و باز) در کل جمعیت | متر مربع | 64 /0 | 4 /1 |
| 23 | تعداد مراکز ملی، قطب های پژوهشی، پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری | عدد | 0 | 2 |
| 24 | نسبت ساختمان های با مصالح بادوام به کل ساختمان ها | درصد | 5 /31 | 2 /40 |
| 25 | تولید سالانه مسکن به ازای هر هزار نفر جمعیت | واحد مسکونی | 62 /6 | 45 /8 |
| 26 | ضریب نفوذ تلفن ثابت | درصد | 1 /25 | 47 |
| 27 | ضریب نفوذ تلفن همراه | درصد | 8 /3 | 37 |
| 28 | ضریب نفوذ اینترنت | درصد | 16 /5 | 54 /15 |
| 29 | تعداد مشترکین گاز طبیعی | مشترک | 144654 | 241654 |
| 30 | ظرفیت عملی نیروگاههای تولید برق | مگاوات | 12 | 650 |
| 31 | نسبت تعداد تشکل ها و نهادهای مدنی برای هر یکصد هزار نفر جمعیت | عدد | 05 /7 | 43 /16 |
| 32 | نسبت طول راه های روستایی آسفالته به کل طول راه های روستایی | درصد | 1 /44 | 1 /65 |
| 33 | نسبت طول راه های فرعی آسفالته به کل طول راه های فرعی | درصد | 70 | 100 |
| 34 | رفع نقاط حادثه خیزی در جاده ها | درصد | 17 | 100 |
| 35 | گسترش پوشش بیمه های اجتماعی (نسبت بیمه شدگان اصلی به جمعیت فعال) | درصد | 77 /25 | 30 |
| 36 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (شهری) | درصد | 6 /4 | 3 |
| 37 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (روستایی) | درصد | 5 /8 | 4 |
| 38 | کاهش (به نصف رسانیدن) تعداد سوانح و حوادث حمل و نقل | مورد | 1063 | 530 |
| 39 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (شهری) | درصد | 6 /30 | 15 |
| 40 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (روستایی) | درصد | 3 /57 | 25 |
| 41 | امید به زندگی در بدو تولد | سال | 7 /65 | 70 |
| 42 | شاخص توسعه انسانی (HDI) | میزان | 71 /0 | 76 /0 |
| 43 | شاخص رفاه اجتماعی | میزان | 277 | 600 |
| 44 | جمعیت زیر خط فقر نسبی | درصد | 16 | 9 |
| 45 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (شهری) | برابر | 16 | 14 |
| 46 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (روستایی) | برابر | 15 | 13 |
| 47 | نسبت هزینه دو دهک ثروتمندترین به دو دهک فقیرترین خانواده ها | برابر | 5 /9 | 5 /5 |
| 48 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (شهری) | درصد | 68 | 75 |
| 49 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (روستایی) | درصد | 3 /56 | 68 |
| 50 | نسبت جمعیت دارای هزینه های درمانی بیش از 40 درصد هزینه خانوار (هزینه های کمرشکن درمانی) | درصد | 9 /2 | 3 /1 |
| طی برنامه (88- 1383) | ||||
| 51 | کاهش تعداد کارکنان دولت | درصد | 5 | |
| 52 | افزایش تعداد واحدهای دولتی اداره گردیده به روش قیمت تمام شده | درصد | 50 | |
| 53 | حجم تصدی های اجتماعی، فرهنگی واگذار شده به بخش غیردولتی | درصد | 15 | |
| 54 | نسبت برخورداری دستگاه های دولتی از امکانات اینترنتی | درصد | 100 | |
| 55 | متوسط سرانه آموزش سالانه مدیران و کارکنان دولت | ساعت | 40 | |
| 56 | کاهش در جمعیتی که حداقل انرژی غذایی لازم را دریافت نمی کنند | درصد | 25 | |
| 57 | نرخ ثبت نام خالص در مدارس ابتدایی | درصد | 5 98 | |
| 58 | نسبت دختران به پسران در سطوح تحصیلی | درصد | 97 | |
| 59 | کاهش در نرخ مرگ و میر کودکان زیر پنج سال در هزار تولد زنده | درصد | 30 | |
| 60 | کاهش در نرخ مرگ و میر مادران در یکصد هزار تولد زنده | درصد | 40 | |
| 61 | کاهش در موارد جدید ابتلا به ایدز /HIV | درصد | 50 | |
| 62 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش آب شهری | درصد | 8 /5 | |
| 63 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش فاضلاب شهری | درصد | 8 /21 | |
| 64 | افزایش شاخص بهره مندی از آب آشامیدنی روستایی | درصد | 6 /24 | |
| 65 | افزایش شاخص جمعیت تحت پوشش فاضلاب روستایی | درصد | 4 /6 | |
| 66 | سطح توسعه، اصلاح و جایگزینی باغات | هزار هکتار | 38 | |
| 67 | عملیات آبخیزداری | هزار هکتار | 108 | |
| 68 | عملیات آب و خاک | هزار هکتار | 130 | |
| 69 | متوسط افزایش اشتغال سالانه | نفر | 15464 | |
| 70 | نرخ رشد سالانه ارزش افزوده کلیه فعالیتهای اقتصادی | درصد | 7 /8 | |
| 71 | سهم سرمایه گذاری مورد نیاز از کل کشور | درصد | 95 /0 | |
| 72 | نرخ رشد سالانه بهره وری سرمایه | درصد | 7 /1 | |
| 73 | نرخ رشد سالانه بهره وری نیروی کار | درصد | 7 /4 | |
سند ملی توسعه استان اصفهان
الف- اصلی ترین قابلیت های توسعه
1- موقعیت مکانی ویژه استان (قرار گرفتن استان در مسیر راه های ترانزیتی شمال- جنوب و شرق- غرب و همجواری با 8 استان دیگر)
2- وجود پتانسیل های قوی کارآفرینی رو به رشد در بخش های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی
3- وجود نواحی پتانسیل دار معدنی (بهره مندی از منابع سرشار معادن فلزی، غیرفلزی و سنگهای تزیینی- ساختمانی و سایر کانی های دارای ارزش افزوده بالا)
4- وجود منابع مالی سرریز حاصل از سرمایه گذاری های گذشته
5- برخورداری از جاذبه های گردشگری گوناگون تاریخی، طبیعی و انسان ساخت با ارزش ملی و فراملی به عنوان یک قطب مهم گردشگری کشور
6- وجود مزیت های فرهنگی اعم از میراث غنی مکتوب تاریخی، آثار ارزشمند هنری، معماری و شهرسازی، هنرمندان و اندیشمندان فرهنگی مؤثر بر تعاملات در سطح کشور و جهان
7- وجود پتانسیل ها و زیرساختهای نسبتاً توسعه یافته محرک فعالیتهای اقتصادی (راه، شبکه انتقال انرژی برق، خطوط انتقال گاز و نفت، شبکه مخابراتی، شبکه بانکی و …)
8- وجود مؤلفه های اجتماعی تسریع کننده مناسبات اقتصادی و اجتماعی (سیستم های مالی غیررسمی قوی، اخلاق حرفه ای، اصناف دارای تجربه غنی، نهادهای اجتماعی خود ضابطه مند غیررسمی، ظرفیت های علمی و تخصصی و …)
9- وجود منابع طبیعی و اقلیمی متنوع، خاک مستعد، گونه های زیستی متنوع دامی و امکان توسعه کشت محصولات دارای مزیت نسبی به عنوان محرک فعالیت های اقتصادی (با تأکید ویژه بر بخش کشاورزی و محیط زیست)
10- وجود سرمایه های انسانی (ظرفیت های علمی، فنی، تخصصی و مدیریتی و …) انباشته شده به عنوان مکمل فعالیت های سرمایه گذاری در راستای اقتصادی دانایی محور
11- وجود دانشگاه های مادر تخصصی و مراکز متعدد آموزش عالی و مؤسسات تحقیقاتی به عنوان مراکز تولید علم و فن آوری
12- وجود بخش غیردولتی (تعاونی و خصوصی) توانمند زمینه ساز جذب سرمایه گذاری خارجی
13- استقرار واحدهای بزرگ صنعتی دارای اهمیت ملی نظیر مجتمع فولاد مبارکه، ذوب آهن و … در استان
14- توانمندیهای اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی زنان به عنوان بخش عمده ای از منابع سرمایه های انسانی استان
15- نقش برجسته استان در تولید، ذخیره و انتقال انرژی در کشور
16- همجواری با حوزه منابع تأمین آب زاگرس و امکان توسعه و بهره برداری از آن به عنوان منابع بالقوه و بالفعل تأمین آب مورد نیاز صنایع و دشت مرکزی اصفهان
17- وجود توانمندی قوی در زمینه رشته های صنایع دستی
18- وجود زمینه های قانونی برای توسعه ورزش، نگرش مثبت جامعه به فعالیتهای ورزشی، گرایش بخش خصوصی و تشکل های داوطلب غیردولتی (NGO) به سرمایه گذاری و خدمات رسانی در توسعه ورزش
19- وجود زمینه های تاریخی و اجتماعی مشارکت های مردمی در حوزه های اجتماعی و گسترده بودن مؤسسات خیریه و سازمان های غیردولتی فعال
ب- عمده ترین تنگناها و محدودیت های توسعه
1- عدم تناسب ظرفیت شبکه های حمل و نقل (زمینی، ریلی و هوایی)
2- ناکافی بودن امکانات و تأسیسات و تجهیزات مورد نیاز بازرگانی (انبار، سیلو، بار انداز و …)
3- کمبود تأسیسات و تجهیزات گردشگری و مراکز اقامتی
4- وجود موانع اجتماعی- فرهنگی در توسعه فعالیت های گردشگری
5- فقدان زیرساخت های نرم افزاری و سخت افزاری مناسب در زمینه فعالیت های گردشگری استان
6- کمبود سیستم های حمایتی (زیربناهای مکمل)، ماشین آلات و ادوات کشاورزی و صنایع پیشینی و تبدیلی کشاورزی جهت هدایت و تکمیل زنجیره تولید به منظور ایجاد ارزش افزوده بالاتر
7- عدم وجود بسترهای مناسب جهت تلفیق و هم افزائی مؤلفه های سرمایه اجتماعی برای تسریع در روند توسعه استان
8- فقدان فناوری مناسب و مطابق با استانداردهای جهانی برای رقابت در بازارهای خارجی در فعالیت های اقتصادی و اجتماعی استان
9- توزیع نامتعادل منابع اقلیمی و طبیعی محرک فعالیت های اقتصادی در پهنه استان
10- محدودیت کمی و کیفی منابع آب سطحی و زیرزمینی
11- کمبود نزولات آسمانی، دوره خشکسالی طولانی و پراکنش نامناسب و مکانی بارش ها و پایین بودن راندمان آبیاری
12- کویری و بیابانی بودن گسترده وسیعی از استان و روند رو به افزایش آن.
13- فقدان نهادهای خود انگیخته غیردولتی برای اجرائی نمودن ایده های خلاق و ایجاد ارتباط دانش و فن
14- عدم وجود فضاهای قانونی مناسب و امن جهت جذب سرمایه
15- وجود انحصار دولتی در فعالیت های اقتصادی
16- نارسایی ساز و کارهای حقوقی پشتیبان فعالیت های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی
17- عدم تناسب نهادهای پولی و مالی و ساز و کارهای مرتبط با نیازهای کارآفرینی
18- کمبود زیرساخت های مؤثر در پی جویی و شناسایی کانی های معدنی
19- فقدان ساز و کار مناسب جهت هدایت منابع مالی سرریز به سرمایه گذاری در استان
20- وابستگی شدید منابع مالی بخش ورزش به درآمدهای عمومی
ج- مسائل اساسی استان
1- آلودگی های شدید آب، هوا و خاک و سایر مشکلات زیست محیطی در منطقه مرکزی استان و کلانشهر اصفهان
2- در معرض خطر قرار داشتن آثار باستانی ابنیه و بافته های تاریخی و جاذبه های گردشگری و کمبود سرمایه های لازم برای حفظ، احیاء و گسترش آنها
3- کمبود فضاهای فرهنگی و هنری (موزه ها، تالارها و پژوهشکده های هنری و فرهنگی و …) متناسب با نیازها و قابلیت های استان
4- در معرض خطر قرار داشتن میراث فرهنگی، هنرها و آثار هنری و صنایع دستی
5- ایفا نشدن نقش دولت به عنوان تسهیل گر ساز و کارهای اقتصادی
6- عدم تناسب عرضه منابع انسانی متناسب با نیازهای بازار کار
7- فقدان روش های کاربردی در جهت استفاده از سرمایه انسانی و مرتبط نمودند سرمایه های اقتصادی و انسانیپ
8- افزایش ناهنجاری های اجتماعی و خلاء پرورش استعدادهای جوان
9- ناکافی بودن شبکه های آبرسانی در دشت ها، بهره برداری غیراصولی از منابع آب، پائین بودن راندمان آبیاری و کارا نبودن سیستم های آبرسانی
عدم رشد کافی سرمایه گذاری در بخشهای اقتصادی و در نتیجه عدم تعادل در عرضه و تقاضای نیروی کار و افزایش بیکاری
11- نامتوازن بودن توزیع امکانات زیربنایی و اقتصادی در پهنه استان به ویژه مناطق غربی و شرقی و توسعه نیافتگی و فقر اقتصادی این مناطق
12- استفاده نامناسب و بیش از ظرفیت استان (جنگل و مرتع و …)
13- عدم تناسب نرخ روبه رشد زنان تحصیلکرده جویای کار با فضا و دیدگاه حاکم بر بازار کار
14- تکمیل نبودن زنجیره های تولید در بخش معدن و کشاورزی (صنایع فرآوری و مواد معدنی و صنایع تبدیلی کشاورزی)
15- عدم کارآیی تقسیمات کشوری در راستای ایجاد توازن مناطق استان
16- کمبود منابع آب لازم برای توسعه فعالیتهای صنعتی و کشاورزی
17- کاهش منابع ذخایر آبی و بحرانی شدن وضعیت سفره های آب زیرزمینی
18- نبود مدیریت یکپارچه در امر مدیریت شهری جهت تحقق طرح های مصوب شهری و منطقه ای
19- عدم تعادل و توازن در برخورداری از خدمات اجتماعی، زیربنایی و … در شهرهای استان
20- عدم تناسب توزیع فضایی جمعیت و فعالیتها با توانهای اکولوژیکی
21- تخریب شدید منابع طبیعی و زیست محیطی
22- تمرکز جمعیت و فعالیتهای اقتصادی در منطقه مرکزی به ویژه کلان شهر اصفهان
23- کوچک و پراکنده بودن اراضی کشاورزی و تبدیل اراضی مستعد کشاورزی حاشیه شهرها به ساخت و ساز
24- فقدان نظام شناسایی استعدادهای ورزشی
د- هدف های بلند مدت
با توجه به قابلیتها، تنگناها و سطح توسعه یافتگی استان، توسعه آن چند وجهی بوده و برپایه تولید و توسعه علم و فن آوری در فعالیتهای مختلف اقتصادی و اجتماعی (کشاورزی، گردشگری، صنعت و خدمات برتر) و بازرگانی نوین و افزایش سهم استان در تعاملات ملی و فراملی استوار خواهد بود. بدین ترتیب اهداف بلند مدت توسعه استان عبارتند از:
1- ارتقاء نقش و سهم استان در تحقق اهداف و سیاستهای توسعه ملی و دستیابی به رشد اقتصادی مستمر
2- ارتقاء شاخص های زیست محیطی استان در جهت تحقق توسعه پایدار
3- دستیابی به رقابت پذیری مطلوب به عرصه های اقتصادی ملی و بین المللی در زمینه فعالیت های محوی توسعه استان
4- تبدیل استان به یکی از کانون های اصلی تولید دانش و فن آوری برتر و نوین در سطح کشور
5- ارتقاء نقش فرهنگی، علمی و هنری در تعاملات ملی و بین المللی
6- تقویت و تجهیز صنعت گردشگری در سطح استانداردهای بین المللی و تبدیل استان به عنوان قطب گردشگری کشور
7- دگرگونی ساختار فعالیتهای صنعتی، توسعه صنایع با فن آوری بالا و غیر آلاینده و تکمیل زنجیره ها و خوشه های صنعتی و بهره برداری از قابلیت های معدنی و صنایع فرآوری معدنی
8- توسعه صدور خدمات فنی، مهندسی، تخصصی درمانی و دانش محور
9- توسعه پایدار، ارتقاء سطح فن آوری کشاورزی، گسترش کشتهای گلخانه ای و صنایع تکمیلی و تبدیلی مرتبط با بخش کشاورزی
10- حفظ، اصلاح، احیاء و بهره برداری بهینه از منابع پایه، ذخایر ژنتیکی و منابع طبیعی
11- تأمین مواد غذایی با کیفیت با توجه به رشد جمعیت
12- تأمین و انتقال آب و بهره برداری اصولی از آن در فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی با توجه به اولویت شرب، محیط زیست، صنعت و کشاورزی
13- تقویت و گسترش شبکه های حمل و نقل متناسب با شرایط توسعه
14- ایجاد، توسعه و ارتقاء مشخصات محورهای ارتباطی استان
15- ساماندهی فضایی فعالیت ها و استقرار جمعیت در مجموعة شهری اصفهان با رعایت ملاحظلات زیست محیطی
16- اعتلاء معرفت دینی و ارتقاء و حفظ ارزش های فرهنگی و ویژگی های هویتی و متناسب سازی زمینه های گذران اوقاف فراغت برای اقشار مختلف جامعه
17- ایجاد تعادل در توزیع امکانات و زیربناهای اقتصادی در پهنه جغرافیایی استان
18- توسعه متوازن کانون های جمعیت شهری، روستایی و عشایری
19- فراهم نمودن زمینه های مشارکت عموم مردم در فرآیند توسعه استان به ویژه زنان و جوانان
20- تقویت نقش بین منطقه ای استان و پذیرش نقش محوری در زمینه مسائل امنیتی و اضطراری با توجه به مرکزیت جغرافیایی استان در سطح کشور
21- تحکیم پایه های فرهنگی و توجه به تحولات نگرش در سیاست گذاری های مرتبط
22- تربیت و پرورش انسان ماهر، دانا، خلاق، نوآور، کارآفرین، توانمند و مشارکت جو در فرآیندهای تولیدی، اجتماعی و فرهنگی
23- ارتقاء سطح خدمات بازرگانی به عنوان مکمل فعالیتهای تولیدی و سرمایه گذاری
24- نهادینه سازی بهره وری و افزایش آن در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
25- ارتقاء نقش ورزش در تأمین سلامت جسمی و روحی و تقویت توانمندیهای افراد و گروههای اجتماعی
26- دست یابی به هدف های توسعه هزاره (M.D.G) در استان
27- توانمندسازی بخش تعاونی برای ایفای فعالیت های گسترده و اداره بنگاه های اقتصادی بزرگ
28- توسعه نقش و جایگاه زنان در سطوح تصمیم سازی و تصمیم گیری استان
هـ – راهبردهای بلند مدت توسعه
1- ارتقاء نقش بخش غیردولتی (تعاونی و خصوصی) در تصمیم سازی و تصمیم گیری ها متناسب با سهم این بخش در فعالیتهای اقتصادی
2- بهره گیری از مدیریت شایسته و هماهنگ در بخش های خصوصی، عمومی، دولتی و تعاونی در فعالیت های اقتصادی و به کارگیری مطلوب سرمایه انسانی
3- ایجاد ساز و کارهای مناسب حقوقی و قضایی برای حمایت ویژه از کارآفرینان
4- انجام هزینه های زیربنایی و اجرایی سیاستهای مشوق جهت کاهش هزینه های سرمایه گذاری بخش خصوصی و تعاونی
5- واگذاری امور مربوط به تدوین ضوابط و نظارت در زمینه های حرفه ای به نهادهای صنفی و مدنی
6- همسان سازی ضوابط و مقررات برای فعالیتهای اقتصادی دولتی، خصوصی و تعاونی در امور غیرحاکمیتی
7- پالایش و بازنگری در قوانین محدود کننده، هزینه افزا و ناهمگون در زمینه جذب سرمایه خارجی
8- گسترش فنون نوین تجارت و بازرگانی در فضای الکترونیکی
9- افزایش کارآیی دولت در راستای کاهش هزینه های مبادله در فعالیتهای اقتصادی
10- تقویت زمینه های حقوقی و اجرائی در جهت سازماندهی نهادهای غیردولتی و تعاونی های تولیدی و خدماتی و حضور سازمان یافته آنان در مراجع سیاستگذاری و تصمیم گیری استان
11- حذف و ممانعت از شکل گیری انحصارات در فعالیتهای اقتصادی (به استثنای انحصار طبیعی)
12- بستر سازی جهت انتقال تکنولوژی روز آمد
13- رقابتی نمودن فعالیت های آموزشی و پژوهشی در مؤسسات آموزش عالی
14- تشکیل واحدهای مشاوره (فنی و مهندسی، مدیریت، فرهنگی و ورزشی، بازاریابی و …) و همچنین واحدهای تحقیق و توسعه در مناطق صنعتی
15- تقویت نقش استان به عنوان یکی از کانون های اصلی فرهنگی، هنری و علمی و مرکزیت برگزاری همایش ها و رویدادها در سطوح ملی و فراملی
16- تجهیز شهر اصفهان به کانون های اصلی فرهنگی، هنری و علمی به عنوان مرکزیت برگزاری همایشها و رویدادها در سطوح ملی و فراملی
17- توسعه، تجهیز و تقویت مناطق مستعد و عرصه های مختلف گردشگری
18- ارتقاء سطح مدیریت، معرفی و بازاریابی جاذبه های گردشگری استان در ابعاد ملی و فراملی
19- حفظ، احیاء و ساماندهی آثار و ابنیه فرهنگی و تاریخی
20- تجهیز و گسترش الزامات شناسایی و پی جویی کانی های معدنی با ارزش افزوده بالا
21- تجهیز مجموعه شهری اصفهان به نظام آموزشی و تحقیقاتی کارآمد و مجتمع های پژوهشی، فن آوری آموزش و خدمات تخصصی درمانی، تولیدی، بازرگانی در تعامل همه جانبه با سطوح ملی و فراملی
22- افزایش بهره وری فعالیتهای کشاورزی توسعه آبزی پرور در مناطق مستعد استان، گسترش صنایع تبدیلی و روش های نوین بهره برداری در بخش کشاورزی در مناطق مستعد استان
23- حفظ و توسعه محدوده های زیست محیطی و تثبیت شن های روان و جلوگیری از عوامل بیابانزایی
24- ممنوعیت تغییر کاربری و محدودیت بارگذاری صنایع آلاینده و غیرمرتبط در نواحی کشاورزی
25- جهت گیری به سمت ایجاد زیربناها و تجهیز و نوسازی در بخش کشاورزی
26- به کارگیری روشهای مؤثر جهت کاهش آلودگی منابع آب و خاک
27- حفظ، احیاء و توسعه عرصه های مرتعی و جنگلی، جلوگیری از پیش روی کویر و بیابان زایی و ایجاد تعادل دام و مرتع جهت جلوگیری از تخریب مراتع و منابع طبیعی استان
28- به کارگیری فن آوری روز آمد نظیر نانو تکنولوژی و بیوتکنولوژی در کشاورزی و صنعت
29- انتقال آب از حوضه های مجاور در چارچوب ظرفیت حوزه های آبریز و بهره برداری مطلوب از آبهای سطحی و تقویت منابع آبهای زیرزمینی با اولویت آبخوان های با بیلان منفی، کنترل و ذخیره سازی آبهای سطحی با اسفتاده از روشهای مناسب و در نظر گرفتن شرایط پایین دست
30- کنترل و کاهش تدریجی بهره برداری از منابع آبهای زیرزمینی در دشت های ممنوعه
31- اصلاح الگوی مصرف آب در فعالیتهای مختلف اقتصادی
32- توسعه، تقویت و تجهیز فعالیت های اقتصادی، زیر ساخت ها، تسهیلات و خدمات شهری با اولویت شهرهای متوسط و کوچک مستعد با هدف توازن توسعه در پهنه استان
33- سیاستگذاری برای هدایت منابع سرریز حاصل از سرمایه گذاری شرکتهای دولتی در مناطق کمتر توسعه یافته استان
34- ایجاد زمینه های مناسب جهت توسعه مشارکت مردمی در تشکل های اجتماعی و فرهنگی
35- ایجاد و توسعه واحدهای صنعتی کوچک و متوسط با تأکید بر هم پیوندی با صنایع بزرگ و استراتژیک و توسعه صنایع فلزی و ریخته گری، معدنی، شیمیایی، پایین دست پتروشیمی، ماشین سازی و ساخت تجهیزات و فولاد آلیاژی
36- ارتقاء ظرفیت شبکه های ارتباطی با استانهای همجوار (اعم از زمینی، ریلی و هوایی)
37- ایجاد و توسعه مرکز پژوهشی، تحقیقاتی و طراحی مهندسی در راستای هم پیوندی بین نیازهای صنعت و نتایج تحقیقات بر اساس محوریت تقاضای صنایع
38- نوسازی فرآیند داخلی و نظام های آموزشی با تأکید بر پرورش، اخلاقیات، روحیه جستجوگری و خلاقیت
39- پیش بینی برنامه های مناسب جهت بکارگیری امکانات و ظرفیت های استان با توجه به توان دفاعی استان
40- حفظ و گسترش توانمندیهای محیطی استان به عنوان یکی از عوامل توسعه پایدار
41- گسترش ساز و کار مناسب برای شناخت نارضایتی های اجتماعی و اقتصادی در سطح جامعه و تمهیدات لازم برای کاهش ناهنجاریهای اجتماعی و کاهش هزینه های امنیتی و قضایی
42- واگذاری امور مربوط به تدوین ضوابط و نظارت در زمینه های حرفه ای به نهادهای صنعتی و معدنی
43- اصلاح ساختار نظام بهره برداری و مدیریت اراضی کشاورزی
44- توسعه شهرکهای علمی و پارکهای فناوری و برپایی کریدور علمی و فن آوری و بازار دانایی
45- توسعه و تنوع موقعیت های اشتغال و خدمات رسانی در نواحی روستایی و عشایری استان
46- تمهید ساز و کارهای مناسب جهت ایجاد فضای حقوقی و اجتماعی متناسب با نیازها، مطالبات و توانمندی های زنان
47- گسترش شبکه های جاده ای، ریلی و هوایی استان و ترغیب بخش خصوصی (داخلی و خارجی) به مشارکت در سرمایه گذاری برای توسعه شبکه های حمل و نقل
48- افزایش کمی و کیفی شبکه های آبیاری هماهنگ با سدهای موجود در استان
49- توسعه مشارکتهای مردمی و تقویت بخش خصوصی در توسعه آموزش های فنی و حرفه ای
50- توسعه فناوری اطلاعات، منابع انسانی و امور پژوهشی آموزش های فنی و حرفه ای
51- ایجاد ساز و کارهای لازم و حمایت از افزایش بهره وری در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
52- گسترش ورزش های پرورشی، همگانی، تفریحی، قهرمانی و حرفه ای در استان
53- ریشه کنی فقر شدید و گرسنگی و بهره مندی همگانی از مواهب توسعه اقتصادی و اجتماعی
54- دستیابی همگانی به آموزش ابتدایی و ترویج و بهبود برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان
55- کاهش مرگ و میر مادران و کودکان
56- مبارزه با بیماری های عمده (ایدز / H.I.V، سل، مالاریا و …)
57- حمایت مؤثر از تشکیل و توسعه تعاونی ها و ایجاد و گسترش شهرک ها و مجتمع های تعاونی
58- بسترسازی برای افزایش مشارکت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی زنان در روند توسعه استان
59- نهادینه کردن رویکرد مدیریت عرضه و تقاضا و افزایش سطح آگاهی عمومی در مدیریت بهینه مصرف آب
60- ایجاد زمینه های لازم برای جلب مشارکت مردمی و بخش خصوصی در بهره برداری و مدیریت آب
61- گسترش پوشش بیمه های اجتماعی و کاهش خدمات انسانی در اثر حوادث
| شاخص های هدف کمی در برنامه چهارم | استان: اصفهان | |||
| ردیف | شاخص های هدف | واحد اندازه گیری | سال (1383) | سال (1388) |
| 1 | نرخ رشد جمعیت | درصد | 06 /2 | 25 /1 |
| 2 | نسبت شهرنشینی از کل جمعیت | درصد | 3 /82 | 61 /87 |
| 3 | نرخ بیکاری | درصد | 3 /13 | 8 |
| 4 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب سطحی به کل حجم آبهای قابل تجدید شونده | درصد | 71 | 80 |
| 5 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب زیرزمینی به کل حجم آبهای قابل تجدید و استحصال زیرزمینی | درصد | 107 | 100 |
| 6 | نسبت آب قابل تنظیم به آب تجدید شونده | درصد | 1 /33 | 86 /35 |
| 7 | نسبت حجم مخزن به آب تجدید شونده | درصد | 72 /31 | 14 /32 |
| 8 | کل تولید محصولات زراعی در سال افق | هزار تن | – | 4450 |
| 9 | کل تولید محصولات باغی در سال افق | هزار تن | – | 612 |
| 10 | تولید محصولات دامی در سال افق | هزار تن | – | 918 |
| 11 | سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 7 | 1 /5 |
| 12 | سهم بخش کشاورزی در اشتغال استان | درصد | 9 /11 | 8 /9 |
| 13 | سهم بخش صنعت و معدن در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 41 | 4 /38 |
| 14 | سهم بخش صنعت و معدن در اشتغال استان | درصد | 38 | 37 |
| 15 | نسبت مساحت مناطق تحت کنترل محیط زیستی به کل مساحت استان | درصد | 36 /5 | 3 /9 |
| 16 | ارزش سالانه صادرات غیرنفتی | میلیارد ریال | 580 | 935 |
| 17 | نسبت جمعیت با سواد 6 ساله و بالاتر به کل جمعیت 6 ساله و بالاتر | درصد | 1 /92 | 5 /93 |
| 18 | پوشش تحصیلی جمعیت 18- 6 ساله | درصد | 5 /81 | 84 |
| 19 | نسبت دانشجو به یکصد هزار نفر جمعیت | نفر | 3348 | 4132 |
| 20 | تعداد موسسات، مراکز، کانونهای فرهنگی و هنری، و اردوگاه های پرورش کودکان و نوجوانان و جوانان | عدد | 613 | 767 |
| 21 | تعداد مرکز، کانونها، و قطب های جهانگردی تجهیز شده، بناهای مهم تاریخی و فرهنگی تعمیر و ساماندهی حریم شده | عدد | 423 | 865 |
| 22 | سرانه فضاهای ورزشی (سرپوشیده و باز) در کل جمعیت | متر مربع | 23 /0 | 9 /0 |
| 23 | تعداد مراکز ملی، قطب های پژوهشی، پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری | عدد | 6 | 11 |
| 24 | نسبت ساختمان های با مصالح بادوام به کل ساختمان ها | درصد | 35 | 53 |
| 25 | تولید سالانه مسکن به ازای هر هزار نفر جمعیت | واحد مسکونی | 8 /6 | 2 /13 |
| 26 | ضریب نفوذ تلفن ثابت | درصد | 5 /30 | 53 |
| 27 | ضریب نفوذ تلفن همراه | درصد | 9 | 62 |
| 28 | ضریب نفوذ اینترنت | درصد | 74 /12 | 02 /38 |
| 29 | تعداد مشترکین گاز طبیعی | مشترک | 776700 | 1026700 |
| 30 | ظرفیت عملی نیروگاههای تولید برق | مگاوات | 3006 | 3870 |
| 31 | نسبت تعداد تشکل ها و نهادهای مدنی برای هر یکصد هزار نفر جمعیت | عدد | 2 /5 | 2 /12 |
| 32 | نسبت طول راه های روستایی آسفالته به کل طول راه های روستایی | درصد | 2 /50 | 2 /67 |
| 33 | نسبت طول راه های فرعی آسفالته به کل طول راه های فرعی | درصد | 80 | 100 |
| 34 | رفع نقاط حادثه خیزی در جاده ها | درصد | 47 | 100 |
| 35 | نسبت برخورداری جمعیت (شهری و روستایی) از برق | درصد | 8 /99 | 100 |
| 36 | گسترش پوشش بیمه های اجتماعی (نسبت بیمه شدگان اصلی به جمعیت فعال) | درصد | 14 /39 | 50 |
| 37 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (شهری) | درصد | 8 /10 | 6 |
| 38 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (روستایی) | درصد | 7 /8 | 5 |
| 39 | کاهش (به نصف رسانیدن) تعداد سوانح و حوادث حمل و نقل | مورد | 7800 | 3500 |
| 40 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (شهری) | درصد | 4 /13 | 8 |
| 41 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (روستایی) | درصد | 2 /24 | 12 |
| 42 | امید به زندگی در بدو تولد | سال | 6 /70 | 73 |
| 43 | شاخص توسعه انسانی (HDI) | میزان | 789 /0 | 83 /0 |
| 44 | شاخص رفاه اجتماعی | میزان | 637 | 850 |
| 45 | جمعیت زیر خط فقر نسبی | درصد | 15 | 7 |
| 46 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (شهری) | برابر | 16 | 13 |
| 47 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (روستایی) | برابر | 15 | 12 |
| 48 | نسبت هزینه دو دهک ثروتمندترین به دو دهک فقیرترین خانواده ها | برابر | 01 /11 | 6 |
| 49 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (شهری) | درصد | 74 | 82 |
| 50 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (روستایی) | درصد | 67 | 75 |
| 51 | نسبت جمعیت دارای هزینه های درمانی بیش از 40 درصد هزینه خانوار (هزینه های کمرشکن درمانی) | درصد | 5 /2 | 9 /0 |
| طی برنامه (88- 1383) | ||||
| 52 | کاهش تعداد کارکنان دولت | درصد | 5 | |
| 53 | افزایش تعداد واحدهای دولتی اداره گردیده به روش قیمت تمام شده | درصد | 50 | |
| 54 | حجم تصدی های اجتماعی، فرهنگی واگذار شده به بخش غیردولتی | درصد | 15 | |
| 55 | نسبت برخورداری دستگاه های دولتی از امکانات اینترنتی | درصد | 100 | |
| 56 | متوسط سرانه آموزش سالانه مدیران و کارکنان دولت | ساعت | 40 | |
| 57 | کاهش در جمعیتی که حداقل انرژی غذایی لازم را دریافت نمی کنند | درصد | 25 | |
| 58 | نرخ ثبت نام خالص در مدارس ابتدایی | درصد | 5 /98 | |
| 59 | نسبت دختران به پسران در سطوح تحصیلی | درصد | 97 | |
| 60 | کاهش در نرخ مرگ و میر کودکان زیر پنج سال در هزار تولد زنده | درصد | 30 | |
| 61 | کاهش در نرخ مرگ و میر مادران در یکصد هزار تولد زنده | درصد | 40 | |
| 62 | کاهش در موارد جدید ابتلا به ایدز /HIV | درصد | 50 | |
| 63 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش آب شهری | درصد | 2 | |
| 64 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش فاضلاب شهری | درصد | 7 /10 | |
| 65 | افزایش شاخص بهره مندی از آب آشامیدنی روستایی | درصد | 6 /24 | |
| 66 | افزایش شاخص جمعیت تحت پوشش فاضلاب روستایی | درصد | 1 /7 | |
| 67 | سطح توسعه، اصلاح و جایگزینی باغات | هزار هکتار | 24 | |
| 68 | عملیات آبخیزداری | هزار هکتار | 413 | |
| 69 | عملیات آب و خاک | هزار هکتار | 165 | |
| 70 | متوسط افزایش اشتغال سالانه | نفر | 65749 | |
| 71 | نرخ رشد سالانه ارزش افزوده کلیه فعالیتهای اقتصادی | درصد | 2 /9 | |
| 72 | سهم سرمایه گذاری مورد نیاز از کل کشور | درصد | 42 /7 | |
| 73 | نرخ رشد سالانه بهره وری سرمایه | درصد | 1 /2 | |
| 74 | نرخ رشد سالانه بهره وری نیروی کار | درصد | 4/4 | |
سند ملی توسعه استان ایلام
الف- اصلی ترین قابلیت های توسعه
1- وجود ذخایر مناسب نفت و گاز و امکان بهره برداری از آنها در شتاب بخشیدن به روند توسعه استان
2- قابلیت تنوع در فعالیت های کشاورزی و دامداری ناشی از گوناگونی شرایط جغرافیایی و اقلیمی، وجود جنگل ها و مراتع مستعد در استان، وجود ظرفیتهای قابل توجه پرورش دام و طیور و امکان یاجاد صنایع وابسته.
3- فراوانی نسبی آب امکان مهار آن و وجود دشت های بزرگ مستعد برای گسترش فعالیت های کشاورزی و آبزی پروری
4- بهره مندی از موقعیت مرزی مناسب برای گسترش مبادلات بازرگانی، گردشگری و زیارتی با کشور عراق از طریق مرز تهران
5- وجود کانی های غیرفلزی بی نظیر و امکن بهره برداری و ایجاد فرآوری
6- وجود فرهنگ و تمدن دیرینه، آثار باستانی، تنوع آب و هوائی و جاذبه های طبیعی جهت توسعه توریسم
7- داشتن صنایع دستی متنوع و قابل توسعه
8- وجود زمینه های قانونی برای توسعه ورزش، نگرش مثبت جامعه به فعالیتهای ورزشی، گرایش بخش خصوصی و تشکل های داوطلب غیردولتی (NGO) به سرمایه گذاری و خدمات رسانی در توسعه ورزش
ب- عمده ترین تنگناها و محدودیت های توسعه
1- انزوای جغرافیایی استان نسبت به مراکز زیست و فعالیت کشور و وجود موانع طبیعی و کوهستانی در درون استان
2- عدم انطباق مکانی بین دشت های بزرگ و منابع آب و کمبود تأسیسات مهار و انتقال آب در استان
3- ضعف شدید شبکه های حمل و نقل درون و برون استانی و شبکه های سوخت و انرژی
4- ضعف شبکه های شهری و خدماتی (عمران شهرها)
5- کمبود سرمایه انسانی متخصص، سنتی بودن شیوه تولید، ناهمگونی بافت اجتماعی- فرهنگی
6- ضعف تشکیل سرمایه و کارآفرینی به ویژه در بخش های صنعت و معدن
7- وابستگی شدید منابع مالی بخش ورزش به درآمدهای عمومی
صفحه دوم در سند موجود نمیباشد
6- گسترش شبکه های تأمین انرژی
7- تقویت زیرساختهای شهری و ایجاد تعادل و توازن در نظام سلسله مراتب خدمات رسانی شهری و روستایی استان
8- افزایش نقش دولت در فرآیند توسعه استان
9- حفظ و صیانت از منابع طبیعی آسیب پذیر استان
10- گسترش شبکه های ارتباطی از قبیل ارتباطات جاده ای، ریلی و هوایی
11- گسترش فعالیتهای گردشگری با تأکید بر گردشگری فرهنگی و سنن محلی و زیارتی با کشور عراق
12- نهادینه سازی بهره وری و افزایش آن در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
13- ارتقاء نقش ورزش در تأمین سلامت جسمی و روحی و تقویت توانمندیهای افراد و گروه های اجتماعی
14- دستیابی به هدف های توسعه هزاره (M.D.G) در استان
15- توانمند سازی بخش تعاونی برای ایفای فعالیت های گسترده و اداره بنگاه های اقتصادی بزرگ
16- توسعه نقش و جایگاه زنان در سطوح تصمیم سازی و تصمیم گیری استان
هـ – راهبردهای بلند مدت توسعه
1- گسترش خدمات فرهنگی، آموزشی، بهداشتی و گذران اوقاف فراغت، با تأکید بر توسعه زمینه های مشارکت مردم و نهادهای غیردولتی
2- مهار و ذخیره سازی و انتقال آب برای تبدیل اراضی مستعد دیم به کشت آبی، گسترش شبکه های آبرسانی، آبیاری و زهکشی اصلی و فرعی، پوشش انهار سنتی و افزایش سطح زیر کشت اراضی آبی و بهینه سازی مصرف آب در بخشهای شرب، کشاورزی و صنعت و بهره برداری مطلوب از آبهای سطحی و تقویب منابع آبهای زیرزمینی با اولویت آبخوان ها با بیلان منفی
3- بازسازی و اصلاح و یکپارچه سازی اراضی، توسعه کشت های گلخانه ای، باغداری و ترویج آبزی پروری
4- ایجاد تعادل بین دام و مرتع و افزایش ظرفیت تولیدی مراتع
5- فراهم نمودن امکانات لازم برای توسعه فعالیتهای بازرگانی و مبادلات مرزی، گردشگران و زائران عتبات عالیات
6- سرمایه گذاری بخش دولتی و جلب مشارکت های بخش های غیردولتی در فعالیت های صنعتی و معدنی
7- ارتقاء ظرفیت های ارتباطی موجود و ایجاد محورهای جدید درون و برون استان
8- تقویت شبکه های تأمین، انتقال و توزیع انرژی و سوخت
9- ارتقاء کیفیت خدمات برتر در شهر ایلام و تجهیز کانون های توسعه محلی موجود
10- بستر سازی لازم برای تربیت و جذب نیروی انسانی متخصص و اصلاح و ارتقاء کیفیت توان اداری، فنی و اجرائی استان
11- توسعه و تجهیز فضاها و امکانات گردشگری، رفاهی و قطب های تفریحی به منظور جذب گردشگران داخلی و خارجی و حفظ و احیای آثار فرهنگی و تاریخی
12- توسعه آموزش و ترویج کشاورزی با توجه به روند رو به رشد اراضی آبی و باغات
13- استفاده از انرژی برق آبی کوچک برای تولید برق
14- توسعه صنایع غذایی و تبدیلی کشاورزی، نساجی و پوشاک، شیمیایی و سلولزی و معدنی
15- ایجاد ساز و کارهای لازم و حمایت از افزایش بهره وری در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
16- گسترش ورزش های پرورشی، همگانی، تفریحی، قهرمانی و حرفه ای در استان.
17- ریشه کنی فقر شدید و گرسنگی و بهره مندی همگانی از مواهب توسعه اقتصادی و اجتماعی
18- دستیابی همگانی به آموزش ابتدایی و ترویج و بهبود برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان
19- کاهش مرگ و میر مادران و کودکان
20- مبارزه با بیماری های عمده (ایدز / H.I.V، سل، مالاریا و …)
21- حمایت مؤثر از تشکیل و توسعه تعاونی ها و ایجاد و گسترش شهرک ها و مجتمع های تعاونی
22- بسترسازی برای افزایش مشارکت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی زنان در روند توسعه استان
23- نهادینه کردن رویکرد مدیریت عرضه و تقاضا و افزایش سطح آگاهی عمومی در مدیریت بهینه مصرف آب
24- ایجاد زمینه های لازم برای جلب مشارکت مردمی و بخش خصوصی در بهره برداری و مدیریت آب
25- گسترش پوشش بیمه های اجتماعی و کاهش خدمات انسانی در اثر حوادث
| شاخص های هدف کمی در برنامه چهارم | استان: ایلام | |||
| ردیف | شاخص های هدف | واحد اندازه گیری | سال (1383) | سال (1388) |
| 1 | نرخ رشد جمعیت | درصد | 88 /1 | 66 /1 |
| 2 | نسبت شهرنشینی از کل جمعیت | درصد | 1 /56 | 5 /56 |
| 3 | نرخ بیکاری | درصد | 9 /15 | 3 /10 |
| 4 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب سطحی به کل حجم آبهای قابل تجدید شونده | درصد | 31 | 35 |
| 5 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب زیرزمینی به کل حجم آبهای قابل تجدید و استحصال زیرزمینی | درصد | 73 | 79 |
| 6 | نسبت آب قابل تنظیم به آب تجدید شونده | درصد | 15 /2 | 5 /8 |
| 7 | نسبت حجم مخزن به آب تجدید شونده | درصد | 91 /1 | 7 /13 |
| 8 | کل تولید محصولات زراعی در سال افق | هزار تن | – | 523 |
| 9 | کل تولید محصولات باغی در سال افق | هزار تن | – | 37 |
| 10 | تولید محصولات دامی در سال افق | هزار تن | – | 120 |
| 11 | سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 11 | 15 |
| 12 | سهم بخش کشاورزی در اشتغال استان | درصد | 23 | 25 |
| 13 | سهم بخش صنعت و معدن در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 51 | 56 |
| 14 | سهم بخش صنعت و معدن در اشتغال استان | درصد | 39 | 41 |
| 15 | نسبت مساحت مناطق تحت کنترل محیط زیستی به کل مساحت استان | درصد | 1/1 | 5 /1 |
| 16 | ارزش سالانه صادرات غیرنفتی | میلیارد ریال | 400 | 500 |
| 17 | نسبت جمعیت با سواد 6 ساله و بالاتر به کل جمعیت 6 ساله و بالاتر | درصد | 5 /74 | 78 |
| 18 | پوشش تحصیلی جمعیت 18- 6 ساله | درصد | 85 | 90 |
| 19 | نسبت دانشجو به یکصد هزار نفر جمعیت | نفر | 3127 | 6360 |
| 20 | تعداد موسسات، مراکز، کانونهای فرهنگی و هنری، و اردوگاه های پرورش کودکان و نوجوانان و جوانان | عدد | 35 | 58 |
| 21 | تعداد مرکز، کانونها، و قطب های جهانگردی تجهیز شده، بناهای مهم تاریخی و فرهنگی تعمیر و ساماندهی حریم شده | عدد | 97 | 165 |
| 22 | سرانه فضاهای ورزشی (سرپوشیده و باز) در کل جمعیت | متر مربع | 26 /0 | 29 /0 |
| 23 | تعداد مراکز ملی، قطب های پژوهشی، پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری | عدد | 0 | 2 |
| 24 | نسبت ساختمان های با مصالح بادوام به کل ساختمان ها | درصد | 68 | 70 |
| 25 | تولید سالانه مسکن به ازای هر هزار نفر جمعیت | واحد مسکونی | 6 /23 | 8 /24 |
| 26 | ضریب نفوذ تلفن ثابت | درصد | 9 /17 | 40 |
| 27 | ضریب نفوذ تلفن همراه | درصد | 4 /3 | 23 |
| 28 | ضریب نفوذ اینترنت | درصد | 53 /6 | 31 /19 |
| 29 | تعداد مشترکین گاز طبیعی | مشترک | 0 | 32000 |
| 30 | ظرفیت عملی نیروگاههای تولید برق | مگاوات | 0 | 0 |
| 31 | نسبت تعداد تشکل ها و نهادهای مدنی برای هر یکصد هزار نفر جمعیت | عدد | 8 /1 | 8 /9 |
| 32 | نسبت طول راه های روستایی آسفالته به کل طول راه های روستایی | درصد | 55 | 72 |
| 33 | نسبت طول راه های فرعی آسفالته به کل طول راه های فرعی | درصد | 64 | 100 |
| 34 | رفع نقاط حادثه خیزی در جاده ها | درصد | 38 | 100 |
| 35 | نسبت برخورداری جمعیت (شهری و روستایی) از برق | درصد | 5 /97 | 100 |
| 36 | سرانه سرمایه گذاری سالانه برای حمل و نقل عمومی درون شهری | هزار ریال | 108 | 84 |
| 37 | گسترش پوشش بیمه های اجتماعی (نسبت بیمه شدگان اصلی به جمعیت فعال) | درصد | 45 /34 | 45 |
| 38 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (شهری) | درصد | 5 /8 | 6 |
| 39 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (روستایی) | درصد | 1 /15 | 8 |
| 40 | کاهش (به نصف رسانیدن) تعداد سوانح و حوادث حمل و نقل | مورد | 483 | 200 |
| 41 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (شهری) | درصد | 6 /24 | 12 |
| 42 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (روستایی) | درصد | 4 /51 | 25 |
| 43 | امید به زندگی در بدو تولد | سال | 64 | 69 |
| 44 | شاخص توسعه انسانی (HDI) | میزان | 675 /0 | 735 /0 |
| 45 | شاخص رفاه اجتماعی | میزان | 451 | 720 |
| 46 | جمعیت زیر خط فقر نسبی | درصد | 19 | 10 |
| 47 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (شهری) | برابر | 16 | 13 |
| 48 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (روستایی) | برابر | 15 | 12 |
| 49 | نسبت هزینه دو دهک ثروتمندترین به دو دهک فقیرترین خانواده ها | برابر | 6/6 | 4 |
| 50 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (شهری) | درصد | 5 /65 | 75 |
| 51 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (روستایی) | درصد | 55 | 65 |
| 52 | نسبت جمعیت دارای هزینه های درمانی بیش از 40 درصد هزینه خانوار (هزینه های کمرشکن درمانی) | درصد | 8 /2 | 1/1 |
| طی برنامه (88- 1383) | ||||
| 53 | کاهش تعداد کارکنان دولت | درصد | 5 | |
| 54 | افزایش تعداد واحدهای دولتی اداره گردیده به روش قیمت تمام شده | درصد | 50 | |
| 55 | حجم تصدی های اجتماعی، فرهنگی واگذار شده به بخش غیردولتی | درصد | 15 | |
| 56 | نسبت برخورداری دستگاه های دولتی از امکانات اینترنتی | درصد | 100 | |
| 57 | متوسط سرانه آموزش سالانه مدیران و کارکنان دولت | ساعت | 40 | |
| 58 | کاهش در جمعیتی که حداقل انرژی غذایی لازم را دریافت نمی کنند | درصد | 25 | |
| 59 | نرخ ثبت نام خالص در مدارس ابتدایی | درصد | 5 /98 | |
| 60 | نسبت دختران به پسران در سطوح تحصیلی | درصد | 97 | |
| 61 | کاهش در نرخ مرگ و میر کودکان زیر پنج سال در هزار تولد زنده | درصد | 30 | |
| 62 | کاهش در نرخ مرگ و میر مادران در یکصد هزار تولد زنده | درصد | 40 | |
| 63 | کاهش در موارد جدید ابتلا به ایدز /HIV | درصد | 50 | |
| 64 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش آب شهری | درصد | 1 /0 | |
| 65 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش فاضلاب شهری | درصد | 7 /8 | |
| 66 | افزایش شاخص بهره مندی از آب آشامیدنی روستایی | درصد | 18 | |
| 67 | افزایش شاخص جمعیت تحت پوشش فاضلاب روستایی | درصد | 7 | |
| 68 | سطح توسعه، اصلاح و جایگزینی باغات | هزار هکتار | 24 | |
| 69 | عملیات آبخیزداری | هزار هکتار | 153 | |
| 70 | عملیات آب و خاک | هزار هکتار | 89 | |
| 71 | متوسط افزایش اشتغال سالانه | نفر | 6954 | |
| 72 | نرخ رشد سالانه ارزش افزوده کلیه فعالیتهای اقتصادی | درصد | 21 | |
| 73 | سهم سرمایه گذاری مورد نیاز از کل کشور | درصد | 18 /2 | |
| 74 | نرخ رشد سالانه بهره وری سرمایه | درصد | 5 /7 | |
| 75 | نرخ رشد سالانه بهره وری نیروی کار | درصد | 1 /16 | |
سند ملی توسعه استان بوشهر
الف- اصلی ترین قابلیت های توسعه
1- سابقه دیرینه در امر تجارت با برخورداری از تأسیسات بندری و مبادلات فرهنگی در طول 625 کیلومتر سواحل خلیج فارس و امکان استقرار در محور ارتباطی شمال- جنوب
2- وجود ذخایر نفت و گاز و قرار گیری حوزه عظیم گازی پارس جنوبی و شمالی، ناروکنگان و منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس شامل تأسیسات پتروشیمی، بهره برداری، انتقال و فرآوری گاز در محدوده استان و امکان توسعه فعالیت های مرتبط
3- قرار گیری حوزه نفتی مند، حوزه و تأسیسات نفتی بهرگان و خارک به عنوان اصلی ترین پایانه صدور نفت کشور در محدوده استان
4- وجود منابع غنی دریایی و ظرفیت های قابل توجه صیادی و آبزی پروری (بویژه میگو)
5- وجود منابع آب سطحی قابل مهار
6- برخورداری از شرایط اقلیمی مناسب برای کشت خارج از فصل صیفی جات و کشت انواع محصولات کرمسیری بویژه خرما با قابلیت صادرات
7- برخورداری از نوار ساحلی مناسب و اکوسیستم های مستعد، بویژه جنگل های حرا برای توسعه فعالیت های گردشگری دریایی در فصول مساعد سال
8- برخورداری از ذخایر معدنی غیرفلزی توجه با فاصله بسیار نزیک از دریا و امکان فرآوری و توسعه فعالیت های مرتبط بویژه تولید سیمان با قابلیت صادراتی
9- وجود زمینه های قانونی برای توسعه ورزش، نگرش مثبت جامعه به فعالیت های ورزشی، گرایش بخش خصوصی و تشکل های داوطلب غیردولتی (NGO) به سرمایه گذاری و خدمات رسانی در توسعه ورزش
ب- عمده ترین تنگناها و محدودیت های توسعه
1- وجود آب و هوای گرم و نسبتاً خشک
2- محدودیت منابع آب شیرین و پایین بودن راندمان آبیاری
3- عدم تناسب شبکه های زیربنایی بویژه حمل و نقل، برق و تاسیسات بندری با قابلیت های استان
4- ناهمگونی و فرسوده بودن بافت، تاسیسات و زیر ساخت های شهری
5- نامناسب بودن ساختار تشکیلات اداری و کمبود نیروی انسانی متخصص در سطوح مختلف و متناسب با نیازهای توسعه استان
6- گسترش نیافتن فضاهای فرهنگی، آموزشی درمانی، ورزشی و گذران اوقاف فراغت متناسب با شتاب تحولات اقتصادی و اجتماعی منطقه
7- وابستگی شدید منابع مالی بخش ورزش به درآمدهای عمومی
ج- مسائل اساسی استان:
1- دوگانگی بین فعالیت های مدرن صنایع نفت و گاز با سایر فعالیت های اقتصادی در استان
2- عدم تعادل های فضایی بین جنوب و شمال استان ناشی از تمرکز فعالیت های مدرن صنعتی در بخش جنوبی آن.
3- رعایت نکردن استانداردهای زیست محیطی در استقرار فعالیت ها، بویژه در منطقه عسلویه و خارک.
4- عدم دسترسی به منابع آب و برق کافی و مطمئن برای تأمین نیازها و فعالیت ها
5- محدودیت توسعه شهر بوشهر به علت استقرار پادگانها و مراکز نظامی و همچنین نیروگاه اتمی و حریم آن در بخش عمده ای از اراضی قابل توسعة شهر بوشهر.
6- محدودیت شدید امکانات و تسهیلات برای جذب و نگهداشت نیروی انسانی متخصص در استان.
7- فقدان تأسیسات کافی مهار آب های سطحی و کاهش آب های زیرزمینی
8- افزایش هزینه اجرای طرح های عمرانی ناشی از فعالیت ها و اقدامات موجود در منطقه پارس جنوبی
9- ضعف پایانه های صادراتی و عدم توسعه و تجهیز بنادر، متناسب با قابلیت های استان
10- فقدان نظام شناسایی استعدادهای ورزشی
د- هدف های بلند مدت
با توجه به مسائل اصلی، قابلیت ها و تنگناهای موجود، توسعه استان برپایه صنایع نفت و گاز و فعالیت های مرتبط با آن و صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی، گسترش خدمات بازرگانی و توسعه فعالیت های کشاورزی با تأکید بر آبزی پروری و محصولات تخصصی خواهد بود.
به این ترتیب هدف های بلند مدت استان عبارتند از:
1- تقویت جایگاه بخش صنعت در توسعه استان با اولویت صنایع شیمیایی، انرژی بر، نفت و گاز، پتروشیمی، دریایی و شیلاتی و فرآوری محصولات کشاورزی و معدنی و صنایع با فن آوری برتر
2- گسترش فعالیت های بازرگانی و خدمات حمل و نقل
3- توسعه و تقویت شبکه های زیربنایی متناسب با جهت گیری های اصلی توسعه استان
4- فراهم کردن زمینه های بهینه سازی مصرف انرژی و بهره برداری از انرژی های نو
5- حفظ، احیاء و ارتقاء توانمندی های زیست محیطی برای تحقق توسعه پایدار
6- تامین آب لازم متناسب با گسترش مراکز زیست و فعالیت
7- شکل گیری متعادل و متوازن مراکز زیست و فعالیت در درون استان
8- توسعه فعالیت های گردشگری و بهره گیری از جاذبه های تاریخی، فرهنگی و طبیعی با اولویت سواحل و جزایر
9- توسعه زیرساخت های اجتماعی با تأکید بر توسعه و تجهیز مراکز آموزش و پژوهش متناسب با نیازهای استان
10- گسترش و نوین سازی فعالیت های صیادی و آبزی پروری و نخلستان ها
11- ارتقاء بهره وری عوامل تولید و افزایش راندمان آبیاری
12- توسع منابع انسانی و تامین نیروی انسانی ماهر و متخصص مورد نیاز فعالیت های استان
13- توسعه و تقویت شبکه های ارتباطی با تأکید بر زیرساخت های IT و ICT
14- کاهش آثار سوء ناشی از دوگانگی فعالیت های سنتی و فعالیت های مدرن
15- اعتلاء معرفت دینی، ارزشهای فرهنگی و ویژگی های هویتی استان
16- نهادینه سازی بهره وری و افزایش آن در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
17- ارتقاء نقش ورزش در تأمین سلامت جسمی و روحی و تقویت توانمندیهای افراد و گروههای اجتماعی
18- دستیابی به هدف های توسعه هزاره (M.D.G) در استان
19- توانمندسازی بخش تعاونی برای ایفای فعالیت های گسترده و اداره بنگاه های اقتصادی بزرگ
20- توسعه نقش و جایگاه زنان در سطوح تصمیم سازی و تصمیم گیری استان
هـ – راهبردهای بلند مدت توسعه
1- ایجاد پیوند منطقی بین توسعه منطقه ویژه اقتصادی پارس و توسعه استان
2- تقویت زیرساخت های لازم برای توسعه فعالیت های بازرگانی خارجی
3- ایجاد زمینه برای سرمایه گذاری داخلی و خارجی با تاکید بر سرمایه گذاران بومی خارج از کشور
4- توسعه محورهای ارتباطی زمینی و هوائی و دریایی، خطوط انتقال و توزیع انرژی و گازرسانی به شهرها و صنایع و روستاهای پرجمعیت
5- گسترش صید صنعتی، بازسازی ذخایر آبزیان، تأمین زیرساخت های آبزی پروری، اصلاح باغات (خرما و مرکبات) و توسعه صنایع تبدیلی مرتبط با آن
6- فراهم آوردن زمینه های لازم برای تربیت، جذب و ماندگاری نیروی انسانی متخصص
7- ذخیره سازی، جلوگیری از هدر رفتن آب های سطحی و انتقال آن به مراکز مصرف و تقویت منابع آب های زیر زمینی با اولویت آبخوان های با بیلان منفی
8- اعمال مدیریت هماهنگ و آینده نگر بر عرصه های زیست محیطی و منابع طبیعی استان
9- گسترش فعالیت های عمرانی در شهرها و روستاها، سواحل و جزایر استان به ویژه خارک و رفع عقب ماندگی های شدید در این زمینه
10- فراهم آوردن بسترهای اجتماعی و فرهنگی مناسب برای تعامل و سازگاری با فعالیت های نوین در استان
11- فراهم کردن بسترهای مناسب برای سرمایه گذاری بخش خصوصی در توسعه گردشگری استان با تاکید بر گردشگری ساحلی
12- توسعه ارتباطات بین المللی در زمینه های علمی، اقتصادی و فرهنگی و ورزشی با توجه به هم جواری با کشورهای حاشیه خلیج فارس
13- تقویت منطقه ویژه اقتصادی بوشهر و مطالعه برای ایجاد منطقه آزاد تجاری در استان
14- تقویت زیرساخت های مورد نیاز اقتصاد دانایی محور و گسترش خدمات برتر
15- ایجاد ساز و کارهای لازم و حمایت از افزایش بهره وری در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
16- گسترش ورزش های پرورشی، همگانی، تفریحی، قهرمانی و حرفه ای در استان
17- ریشه کنی فقر شدید و گرسنگی و بهره مندی همگانی از مواهب توسعه اقتصادی و اجتماعی
18- دستیابی همگانی به آموزش ابتدایی و ترویج و بهبود برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان
19- کاهش مرگ و میر مادران و کودکان
20- مبارزه با بیماری های عمده (ایدز / H.I.V، سل، مالاریا و …)
21- حمایت مؤثر از تشکیل و توسعه تعاونی ها و ایجاد و گسترش شهرک ها و مجتمع های تعاونی
22- بسترسازی برای افزایش مشارکت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی زنان در روند توسعه استان
23- نهادینه کردن رویکرد مدیریت عرضه و تقاضا و افزایش سطح آگاهی عمومی در مدیریت بهینه مصرف آب
24- ایجاد زمینه های لازم برای جلب مشارکت مردمی و بخش خصوصی در بهره برداری و مدیریت آب
25- گسترش پوشش بیمه های اجتماعی و کاهش خدمات انسانی در اثر حوادث
| شاخص های هدف کمی در برنامه چهارم | استان: بوشهر | |||
| ردیف | شاخص های هدف | واحد اندازه گیری | سال (1383) | سال (1388) |
| 1 | نرخ رشد جمعیت | درصد | 37 /1 | 3 /1 |
| 2 | نسبت شهرنشینی از کل جمعیت | درصد | 63 | 70 |
| 3 | نرخ بیکاری | درصد | 5 /12 | 4 /7 |
| 4 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب سطحی به کل حجم آبهای قابل تجدید شونده | درصد | 55 | 60 |
| 5 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب زیرزمینی به کل حجم آبهای قابل تجدید و استحصال زیرزمینی | درصد | 90 | 90 |
| 6 | نسبت آب قابل تنظیم به آب تجدید شونده | درصد | 0 | 1 /59 |
| 7 | نسبت حجم مخزن به آب تجدید شونده | درصد | 0 | 37 /79 |
| 8 | کل تولید محصولات زراعی در سال افق | هزار تن | – | 619 |
| 9 | کل تولید محصولات باغی در سال افق | هزار تن | – | 233 |
| 10 | تولید محصولات دامی در سال افق | هزار تن | – | 118 |
| 11 | سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 5 /9 | 9 |
| 12 | سهم بخش کشاورزی در اشتغال استان | درصد | 9 /14 | 5 /13 |
| 13 | سهم بخش صنعت و معدن در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 26 | 40 |
| 14 | سهم بخش صنعت و معدن در اشتغال استان | درصد | 5 /22 | 8 /28 |
| 15 | نسبت مساحت مناطق تحت کنترل محیط زیستی به کل مساحت استان | درصد | 9 /6 | 9 /8 |
| 16 | ارزش سالانه صادرات غیرنفتی | میلیارد ریال | 2300 | 5200 |
| 17 | نسبت جمعیت با سواد 6 ساله و بالاتر به کل جمعیت 6 ساله و بالاتر | درصد | 8 /86 | 8 /89 |
| 18 | پوشش تحصیلی جمعیت 18- 6 ساله | درصد | 2 /91 | 937 |
| 19 | نسبت دانشجو به یکصد هزار نفر جمعیت | نفر | 2365 | 83 …. 2 |
| 20 | تعداد موسسات، مراکز، کانونهای فرهنگی و هنری، و اردوگاه های پرورش کودکان و نوجوانان و جوانان | عدد | 58 | 99 |
| 21 | تعداد مرکز، کانونها، و قطب های جهانگردی تجهیز شده، بناهای مهم تاریخی و فرهنگی تعمیر و ساماندهی حریم شده | عدد | 12 | 61 |
| 22 | سرانه فضاهای ورزشی (سرپوشیده و باز) در کل جمعیت | متر مربع | 67 /0 | 1 |
| 23 | تعداد مراکز ملی، قطب های پژوهشی، پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری | عدد | 2 | 8 |
| 24 | نسبت ساختمان های با مصالح بادوام به کل ساختمان ها | درصد | 77 | 87 |
| 25 | تولید سالانه مسکن به ازای هر هزار نفر جمعیت | واحد مسکونی | 7 | 8 |
| 26 | ضریب نفوذ تلفن ثابت | درصد | 9 /27 | 47 |
| 27 | ضریب نفوذ تلفن همراه | درصد | 9 /6 | 46 |
| 28 | ضریب نفوذ اینترنت | درصد | 31 /8 | 07 /25 |
| 29 | تعداد مشترکین گاز طبیعی | مشترک | 1090 | 26090 |
| 30 | ظرفیت عملی نیروگاههای تولید برق | مگاوات | 202 | 1202 |
| 31 | نسبت تعداد تشکل ها و نهادهای مدنی برای هر یکصد هزار نفر جمعیت | عدد | 5 | 5 /22 |
| 32 | نسبت طول راه های روستایی آسفالته به کل طول راه های روستایی | درصد | 2 /61 | 7 /74 |
| 33 | نسبت طول راه های فرعی آسفالته به کل طول راه های فرعی | درصد | 100 | 100 |
| 34 | رفع نقاط حادثه خیزی در جاده ها | درصد | 18 | ……. |
| 35 | نسبت برخورداری جمعیت (شهری و روستایی) از برق | درصد | 98 | 98 |
| 36 | سرانه سرمایه گذاری سالانه برای حمل و نقل عمومی درون شهری | هزار ریال | 38 | 57 |
| 37 | گسترش پوشش بیمه های اجتماعی (نسبت بیمه شدگان اصلی به جمعیت فعال) | درصد | 6 /79 | 80 |
| 38 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (شهری) | درصد | 2 /8 | 6 |
| 39 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (روستایی) | مورد | 4 /9 | 6 |
| 40 | کاهش (به نصف رسانیدن) تعداد سوانح و حوادث حمل و نقل | درصد | 1212 | 500 |
| 41 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (شهری) | درصد | 6 /16 | 10 |
| 42 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (روستایی) | سال | 37 | 20 |
| 43 | امید به زندگی در بدو تولد | میزان | 67 | 70 |
| 44 | شاخص توسعه انسانی (HDI) | میزان | 706 /0 | 8 /0 |
| 45 | شاخص رفاه اجتماعی | درصد | 3 /526 | 800 |
| 46 | جمعیت زیر خط فقر نسبی | برابر | 4 /17 | 6 /9 |
| 47 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (شهری) | برابر | 16 | 13 |
| 48 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (روستایی) | برابر | 15 | 12 |
| 49 | نسبت هزینه دو دهک ثروتمندترین به دو دهک فقیرترین خانواده ها | درصد | 23 /7 | 5 |
| 50 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (شهری) | درصد | 2 /67 | 78 |
| 51 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (روستایی) | درصد | 5 /60 | 72 |
| 52 | نسبت جمعیت دارای هزینه های درمانی بیش از 40 درصد هزینه خانوار (هزینه های کمرشکن درمانی) | درصد | 5 /2 | 1 |
| طی برنامه (88- 1383) | ||||
| 53 | کاهش تعداد کارکنان دولت | درصد | 5 | |
| 54 | افزایش تعداد واحدهای دولتی اداره گردیده به روش قیمت تمام شده | درصد | 50 | |
| 55 | حجم تصدی های اجتماعی، فرهنگی واگذار شده به بخش غیردولتی | درصد | 15 | |
| 56 | نسبت برخورداری دستگاه های دولتی از امکانات اینترنتی | درصد | 100 | |
| 57 | متوسط سرانه آموزش سالانه مدیران و کارکنان دولت | ساعت | 40 | |
| 58 | کاهش در جمعیتی که حداقل انرژی غذایی لازم را دریافت نمی کنند | درصد | 25 | |
| 59 | نرخ ثبت نام خالص در مدارس ابتدایی | درصد | 5 /98 | |
| 60 | نسبت دختران به پسران در سطوح تحصیلی | درصد | 97 | |
| 61 | کاهش در نرخ مرگ و میر کودکان زیر پنج سال در هزار تولد زنده | درصد | 30 | |
| 62 | کاهش در نرخ مرگ و میر مادران در یکصد هزار تولد زنده | درصد | 40 | |
| 63 | کاهش در موارد جدید ابتلا به ایدز /HIV | درصد | 50 | |
| 64 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش آب شهری | درصد | 5 /2 | |
| 65 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش فاضلاب شهری | درصد | 6 /23 | |
| 66 | افزایش شاخص بهره مندی از آب آشامیدنی روستایی | درصد | 6 /23 | |
| 67 | افزایش شاخص جمعیت تحت پوشش فاضلاب روستایی | درصد | 8 /6 | |
| 68 | سطح توسعه، اصلاح و جایگزینی باغات | هزار هکتار | 12 | |
| 69 | عملیات آبخیزداری | هزار هکتار | 70 | |
| 70 | عملیات آب و خاک | هزار هکتار | 47 | |
| 71 | متوسط افزایش اشتغال سالانه | نفر | 9168 | |
| 72 | نرخ رشد سالانه ارزش افزوده کلیه فعالیتهای اقتصادی | درصد | 10 | |
| 73 | سهم سرمایه گذاری مورد نیاز از کل کشور | درصد | 41 /1 | |
| 74 | نرخ رشد سالانه بهره وری سرمایه | درصد | 7 /2 | |
| 75 | نرخ رشد سالانه بهره وری نیروی کار | درصد | 7 /5 | |
سند ملی توسعه استان تهران
الف- اصلی ترین قابلیت های توسعه
1- مرکزیت سیاسی، اداری، قضایی، اقتصادی و مدیریتی در تهران
2- وجود کلان شهرهای تهران و کرج
3- استقرار حدود یک سوم انواع صنایع بزرگ کشور و صنایع بزرگ تبدیلی و بسته بندی محصولات کشاورزی در استان
4- استقرار بر مسیر کریدورهای بین المللی حمل و نقل و وجود شبکه مناسب ارتباطی زمینی، هوائی با توجه به فرودگاه بین المللی امام خمینی به عنوان HUB هوایی بین المللی و ریلی به کلیه نقاط کشور و جهان
5- برخورداری از حدود یک سوم شبکه های ارتباطی مخابراتی کشور و فرودگاه پیام به عنوان HUB پستی منطقه
6- توان تامین انرژی برای انواع فعالیت ها
7- وجود زیرساخت های گسترده بازرگانی و مرکزیت تجاری در سطح ملی و بزرگترین بازار مصرف کشور برای تولیدات مختلف و استقرار واحدهای عمده تهیه و توزیع کالای کشور در استان
8- برخورداری از منابع قابل توجه سرمایه ای و گردش سریع سرمایه با عملکرد ملی و فراملی
9- استقرار مراکز عمده خدمات برتر در سطوح ملی و فراملی (فنی، مهندسی، مشاوره ای، علمی تخصصی، مالی و اعتباری، بهداشتی و درمانی)
10- برخورداری از نیروی انسانی متخصص و ماهر
11- استقرار مراکز عمده و سطح بالای پژوهشی و آموزش عالی
12- تمرکز بخش عمده ای از فعالیتهای ورزشی، فرهنگی و هنری کشور (مطبوعات و رسانه های جمعی، نشر و چاپ، تئاتر و سینما، ورزش و تربیت بدنی، همایش ها و جشنواره ها، نمایشگاههای بین المللی)
13- تمرکز بخش عمده ای از نهادها و تشکلهای مدنی و سیاسی
14- بالا بودن سطح فرهنگ عمومی و مشارکت فعال زنان در امور اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی
15- همجواری با حوضه های آبریز شمال و غرب کشور و برخورداری از منابع آبهای زیرزمینی در فیروز کوه و دماوند.
16- برخورداری از جاذبه های طبیعی، تاریخی، مذهبی و فرهنگی و نواحی تفرجگاهی و تأسیسات گردشگری
17- اقلیم مناسب و اراضی مستعد کشاورزی
18- توانایی به کارگیری انرژی های نو و تجدیدپذیر برای تأمین برق (انرژی باد، زیست توده و خورشید)
19- وجود زمینه های قانونی برای توسعه ورزش، نگرش مثبت جامعه به فعالیتهای ورزشی، گرایش بخش خصوصی و تشکل های داوطلب غیردولتی (NGO) به سرمایه گذاری و خدمات رسانی در توسعه ورزش
ب- عمده ترین تنگناها و محدودیت های توسعه
1- محدودیت منابع آب های سطحی و زیر زمینی
2- محدودیت اراضی برای توسعه شهرهای موجود
3- زلزله خیزی و وجود گسلهای فعال
4- ضعف پوشش گیاهی و کافی نبودن عملیات آبخیزداری و شوری و تخریب خاک
5- پدیده وارونگی هوا در شهرهای تهران و کرج
6- وابستگی شدید منابع مالی بخش ورزش به درآمدهای عمومی
ج- اصلی ترین مسائل
1- دخالت مدیریت کلان کشور در مدیریت استان و نبود مدیریت واحد شهری مناسب
2- تمرکز شدید فعالیت های اداری، بازرگانی و خدماتی و نظامی با عملکرد ملی در کلان شهرهای تهران و کرج
3- مهاجرتهای بی رویه به استان، تمرکز شدید جمعیت و توسعه شهری و روستایی متمرکز و مهار نشدنی و وجود پدیده حاشیه نشینی
4- کمبود امکانت به لحاظ سرانه آموزشی، ورزشی، فرهنگی و تأسیسات و تسهیلات شهری به ویژه تاسیسات جمع آوری و تصفیه فاضلاب شهری
5- گسترش روز افزون تغییر کاربری اراضی زراعی و باغات و تصرف حریم رودخانه ها
6- بهره برداری نامناسب از منابع آبهای سطحی و زیرزمینی
7- استقرار مراکز جمعیتی بر روی گسلهای زلزله و مسیلها
8- استقرار خطوط انتقال انرژی و آب و انبارهای ذخیره سوخت در مراکز تجمع جمعیت و فعالیت
9- استقرار زاغه های مهمات، صنایع دفاعی و پادگانهای نظامی در مراکز تجمع جمعیت و فعالیت
10- بحرانی بودن شرایط زیست محیطی (آب، خاک، هوا و …) در کلان شهرهای استان و آلودگی شدید محیط زیست در سایر نقاط آن
11- عدم کشش شبکه حمل و نقل درون شهری و برون شهری استان
12- کمبود و نارسایی در تأمین امنیت اجتماعی
13- بیکاری بالای جوانان و فارغ التحصیلان دانشگاهی.
14- پایین بودن بهره وری نیروی کار و سرمایه
15- فقدان نظام شناسایی استعدادهای ورزشی
د- اهداف بلند مدت
1- با توجه به قابلیت ها و تنگناها و استقرار مرکزیت کشور، توسعه پایدار در استان بر محوریت ایفای نقش مدیریت عالی فرآیندهای توسعه ملی و روابط فراملی کشور، امور تخصصی علمی، آموزش و پژوهشی در سطوح ملی و فراملی، خدمات برتر تخصصی و فنی و مهندسی و صنایع با تکنولوژی برتر با تکیه بر ICT در قالب یک مدیریت یکپارچه و واحد استانی استوار خواهد بود و به نماد توسعه یافتگی کشور تبدیل خواهد شد. بدین ترتیب اهداف بلند مدت توسعه استان عبارتند از:
الف- اهداف استان در مفهوم عام آن
1- ایجاد مدیریت واحد شهری در شهرهای بزرگ
2- سالم سازی محیط زیست
3- دستیابی به تعادل فضائی و مهار و کنترل رشد جمعیتی و کالبدی مجومعه شهری تهران
4- اعتلای معرفت دینی، ارزشهای فرهنگی و ویژگی های هویتی استان و ساماندهی فعالیتهای فرهنگی، اجتماعی و ورزشی و توزیع متعادل امکانات در سطح استان
5- حفظ، احیا و بهره برداری مناسب از منابع پایه و طبیعی
6- حفظ، احیا و بهره برداری مناسب از منابع آب محدود
7- ارتقاء امنیت نقاط شهری و روستایی در برابر حوادث طبیعی و غیرمترقبه
8- ساماندهی ترافیک در ترددهای شهری و بین شهری
9- ساماندهی بازارهای کالا
10- ساماندهی فعالیتهای صنعتی
11- ساماندهی فعالیت های کشاورزی، افزایش بهره وری محصولات و فرآورده ها با تأکید بر توسعه کشت های متراکم و گلخانه ای و کاهش ضایعات
12- ساماندهی صنعت گردشگری
13- نهادینه سازی بهره وری و افزایش آن در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
14- ارتقاء نقش ورزش در تأمین سلامت جسمی و روحی و تقویت توانمندیهای افراد و گروه های اجتماعی
15- دستیابی به هرف های توسعه هزار (M.D.G) در استان
16- توانمندسازی بخش تعاونی برای ایفای فعالیت های گسترده و اداره بنگاه های اقتصادی بزرگ
17- توسعه نقش و جایگاه زنان در سطوح تصمیم سازی و تصمیم گیری استان
ب- اهداف استان به لحاظ استقرار مرکزیت کشور در آن
1- اصلاح در ساختار مدیریت توسعه ای شهر تهران و هویت بخشی به مدیریت استانی در آن متناسب با جایگاه مرکزیت آن و در مقایسه با کلانشهرهای مشابه در دنیا
2- تقویت نقش بین المللی کلانشهر تهران در زمینه فعالیتهای آموزشی و پژوهشی سطح بالای تخصصی و خدمات برتر
3- مقابله با بحران آلودگی هوای کلانشهر تهران
4- ساماندهی ترافیک در ترددهای شهری و مبادی ورودی و خروجی کلانشهر تهران متناسب با جایگاه مرکزیت کشور
هـ – راهبردهای بلند مدت توسعه
الف- راهبردهای استان در مفهوم عام آن
1- فراهم نمودند زمینه های لازم برای افزایش مشارکت های مردمی در مدیریت و خدمات شهری و واگذاری فعالیت ها به بخش های عمومی غیردولتی (به ویژه شوراها)، خصوصی، تعاونی و سازمانهای غیردولتی (NGOها) در قالب مدیریت واحد شهری
2- ایجاد شرایط ویژه در مجموعه شهری تهران برای معکوس نمودند روند مهاجرت
3- تقویت الگوی چند مرکزی ساختار فضایی استان
4- توسعه شهری بر اساس موازین شهر سالم و رعایت ضوابط زیست محیطی
5- بستر سازی برای ایجاد توسعه اجتماعی، فرهنگی و ورزشی برای ساکنان استان با تاکید بر تقویت زمینه های گذران اوقات فراغت
6- اصلاح و تغییر الگوی توزیع و مصرف آب و انرژی
7- تأمین امنیت سازه های موجود و در حال ساخت در برابر حوادث طبیعی و غیرمترقبه
8- تقویت امر پیشگیری و مدیریت بحران و بازسازی در برابر حوادث طبیعی و غیرمترقبه
9- ساماندهی خطوط انتقال انرژی و آب و انبارهای ذخیره سوخت در جهت ارتقاء امنیت نقاط تجمع جمعیت و فعالیت در برابر حوادث مربوطه
10- ساماندهی استقرار امکانات و تجهیزات دفاعی، امنیتی در سطح استان در جهت ارتقاء امنیت نقاط تجمع جمعیت و فعالیت در برابر حوادث مربوطه
11- توسعه و بهینه سازی شبکه های حمل و نقل به ویژه در نقاط شهری
12- توسعه بورس های کالایی با عملکرد ملی و منطقه ای
13- اصلاح در ساختار صنعتی
14- ممنوعیت تغییر کاربری اراضی باغی، زراعی، جنگلی و مرتعی
15- بهبود مدیریت و اصلاح شیوه های تولید در بخش کشاورزی استان
16- توسعه صنعت پرورش گل در نقاط مستعد استان برای صادرات
17- تبدیل استان به یکی از قطبهای گردشگری کشور
18- اقتصادی نمودن تولید کالاها و خدمات
19- حمایت از ایجاد و توسعه صنایع با تکنولوژی برتر و غیرآلاینده مجاز (صنایع نوین) الکترونیک پیشرفته، تجهیزات و ابزار دقیق، بیوتکنولوژی اپیک، اتوماسیون سیستم های تولیدی، مواد پیشرفته و مهندسی نرم افزار
20-ایجاد ساز و کارهای لازم و حمایت از افزایش بهره وری در بخشهای اقتصادی و عوامل تولید
21- گسترش ورزش های پرورشی، همگانی، تفریحی، قهرمانی و حرفه ای در استان
22- ریشه کنی فقر شدید و گرسنگی و بهره مندی همگانی از مواهب توسعه اقتصادی و اجتماعی
23- دستیابی همگانی به آموزش ابتدایی و ترویج و بهبود برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان
24- کاهش مرگ و میر مادران و کودکان
25- مبارزه با بیماری های عمده (ایدز / H.I.V، سل، مالاریا و …)
26- حمایت مؤثر از تشکیل و توسعه تعاونی ها و ایجاد و گسترش شهرک ها و مجتمع های تعاونی
27- بسترسازی برای افزایش مشارکت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی زنان در روند توسعه استان
28- نهادینه کردن رویکرد مدیریت عرضه و تقاضا و افزایش سطح آگاهی عمومی در مدیریت بهینه مصرف آب
29- ایجاد زمینه های لازم برای جلب مشارکت مردمی و بخش خصوصی در بهره برداری و مدیریت آب
30- گسترش پوشش بیمه های اجتماعی و کاهش خدمات انسانی در اثر حوادث
ب- راهبردهای استان به لحاظ استقرار مرکزیت کشور در آن
1- اعمال مدیریت توسعه ای یکپارچه در کلانشهر تهران در ارتباط با سایر نقاط استان
2- محدود نمودن نقش دستگاههای ستادی دولت مستقر در تهران به تصمیم گیری راهبردی و سیاست گذاری دولت در سطح ملی و فراملی
3- گسترش تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات در مجموعه شهری تهران
4- توسعه فعالیتهای آموزشی و پژوهشی سطح بالای تخصصی و خدمات برتر در مجموعه شهری تهران با عملکرد بین المللی
5- کاهش میزان آلاینده های هوای تهران
6- تقویت و تجهیز شبکه های حمل و نقل در مجموعه شهری تهران
| شاخص های هدف کمی در برنامه چهارم | استان: تهران | |||
| ردیف | شاخص های هدف | واحد اندازه گیری | سال (1383) | سال (1388) |
| 1 | نرخ رشد جمعیت | درصد | 43 /1 | 16 /1 |
| 2 | نسبت شهرنشینی از کل جمعیت | درصد | 90 | 91 |
| 3 | نرخ بیکاری | درصد | 1 /12 | 4 /8 |
| 4 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب سطحی به کل حجم آبهای قابل تجدید شونده | درصد | 84 | 96 |
| 5 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب زیرزمینی به کل حجم آبهای قابل تجدید و استحصال زیرزمینی | درصد | 107 | 100 |
| 6 | نسبت آب قابل تنظیم به آب تجدید شونده | درصد | 52 /162 | 73 /261 |
| 7 | نسبت حجم مخزن به آب تجدید شونده | درصد | 14 /165 | 46 /270 |
| 8 | کل تولید محصولات زراعی در سال افق | هزار تن | – | 3173 |
| 9 | کل تولید محصولات باغی در سال افق | هزار تن | – | 1174 |
| 10 | تولید محصولات دامی در سال افق | هزار تن | – | 1291 |
| 11 | سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 1 /2 | 1 /2 |
| 12 | سهم بخش کشاورزی در اشتغال استان | درصد | 78 /1 | 58 /1 |
| 13 | سهم بخش صنعت و معدن در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 1 /26 | 3 /27 |
| 14 | سهم بخش صنعت و معدن در اشتغال استان | درصد | 9 /35 | 7 /37 |
| 15 | نسبت مساحت مناطق تحت کنترل محیط زیستی به کل مساحت استان | درصد | 06 /0 | 1 |
| 16 | ارزش سالانه صادرات غیرنفتی | میلیارد ریال | 8359 | 16813 |
| 17 | نسبت جمعیت با سواد 6 ساله و بالاتر به کل جمعیت 6 ساله و بالاتر | درصد | 90 | 92 |
| 18 | پوشش تحصیلی جمعیت 18- 6 ساله | درصد | 100 | 100 |
| 19 | نسبت دانشجو به یکصد هزار نفر جمعیت | نفر | 3502 | 3500 |
| 20 | تعداد موسسات، مراکز، کانونهای فرهنگی و هنری، و اردوگاه های پرورش کودکان و نوجوانان و جوانان | عدد | 3050 | 3150 |
| 21 | تعداد مرکز، کانونها، و قطب های جهانگردی تجهیز شده، بناهای مهم تاریخی و فرهنگی تعمیر و ساماندهی حریم شده | عدد | 90 | 130 |
| 22 | سرانه فضاهای ورزشی (سرپوشیده و باز) در کل جمعیت | متر مربع | 74 /0 | 32 /1 |
| 23 | تعداد مراکز ملی، قطب های پژوهشی، پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری | عدد | 13 | 20 |
| 24 | نسبت ساختمان های با مصالح بادوام به کل ساختمان ها | درصد | 30 | 53 |
| 25 | ضریب نفوذ تلفن ثابت | درصد | 41 | 65 |
| 26 | ضریب نفوذ تلفن همراه | درصد | 8 /17 | 75 |
| 27 | ضریب نفوذ اینترنت | درصد | 04 /19 | 82 /57 |
| 28 | تعداد مشترکین گاز طبیعی | مشترک | 1320000 | 1500000 |
| 29 | ظرفیت عملی نیروگاههای تولید برق | مگاوات | 4153 | 8449 |
| 30 | نسبت تعداد تشکل ها و نهادهای مدنی برای هر یکصد هزار نفر جمعیت | عدد | 9 | 15 |
| 31 | نسبت طول راه های روستایی آسفالته به کل طول راه های روستایی | درصد | 2 /61 | 2 /76 |
| 32 | نسبت طول راه های فرعی آسفالته به کل طول راه های فرعی | درصد | 82 | 100 |
| 33 | رفع نقاط حادثه خیزی در جاده ها | درصد | 26 | 100 |
| 34 | نسبت برخورداری جمعیت (شهری و روستایی) از برق | درصد | 99 | 100 |
| 35 | گسترش پوشش بیمه های اجتماعی (نسبت بیمه شدگان اصلی به جمعیت فعال) | درصد | 05 /61 | 75 |
| 36 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (شهری) | درصد | 6/6 | 4 |
| 37 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (روستایی) | درصد | 7 /9 | 5 |
| 38 | کاهش (به نصف رسانیدن) تعداد سوانح و حوادث حمل و نقل | مورد | 19888 | 7000 |
| 39 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (شهری) | درصد | 9 /10 | 5 |
| 40 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (روستایی) | درصد | 10 | 5 |
| 41 | امید به زندگی در بدو تولد | سال | 5 /70 | 74 |
| 42 | شاخص توسعه انسانی (HDI) | میزان | 842 /0 | 89 /0 |
| 43 | شاخص رفاه اجتماعی | میزان | 65 /764 | 980 |
| 44 | جمعیت زیر خط فقر نسبی | درصد | 19 | 10 |
| 45 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (شهری) | برابر | 16 | 14 |
| 46 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (روستایی) | برابر | 15 | 13 |
| 47 | نسبت هزینه دو دهک ثروتمندترین به دو دهک فقیرترین خانواده ها | برابر | 43 /8 | 5 |
| 48 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (شهری) | درصد | 80 | 85 |
| 49 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (روستایی) | درصد | 69 | 77 |
| 50 | نسبت جمعیت دارای هزینه های درمانی بیش از 40 درصد هزینه خانوار (هزینه های کمرشکن درمانی) | درصد | 9 /2 | 2 /1 |
| طی برنامه (88- 1383) | ||||
| 51 | کاهش تعداد کارکنان دولت | درصد | 5 | |
| 52 | افزایش تعداد واحدهای دولتی اداره گردیده به روش قیمت تمام شده | درصد | 50 | |
| 53 | حجم تصدی های اجتماعی، فرهنگی واگذار شده به بخش غیردولتی | درصد | 15 | |
| 54 | نسبت برخورداری دستگاه های دولتی از امکانات اینترنتی | درصد | 100 | |
| 55 | متوسط سرانه آموزش سالانه مدیران و کارکنان دولت | ساعت | 40 | |
| 56 | کاهش در جمعیتی که حداقل انرژی غذایی لازم را دریافت نمی کنند | درصد | 25 | |
| 57 | نرخ ثبت نام خالص در مدارس ابتدایی | درصد | 5 /98 | |
| 58 | نسبت دختران به پسران در سطوح تحصیلی | درصد | 97 | |
| 59 | کاهش در نرخ مرگ و میر کودکان زیر پنج سال در هزار تولد زنده | درصد | 30 | |
| 60 | کاهش در نرخ مرگ و میر مادران در یکصد هزار تولد زنده | درصد | 40 | |
| 61 | کاهش در موارد جدید ابتلا به ایدز /HIV | درصد | 50 | |
| 62 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش آب شهری | درصد | 5 /0 | |
| 63 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش فاضلاب شهری | درصد | 4 /26 | |
| 64 | افزایش شاخص بهره مندی از آب آشامیدنی روستایی | درصد | 8 /33 | |
| 65 | افزایش شاخص جمعیت تحت پوشش فاضلاب روستایی | درصد | 8 /9 | |
| 66 | سطح توسعه، اصلاح و جایگزینی باغات | هزار هکتار | 28 | |
| 67 | عملیات آبخیزداری | هزار هکتار | 97 | |
| 68 | عملیات آب و خاک | هزار هکتار | 99 | |
| 69 | متوسط افزایش اشتغال سالانه | نفر | 147181 | |
| 70 | نرخ رشد سالانه ارزش افزوده کلیه فعالیتهای اقتصادی | درصد | 9 | |
| 71 | سهم سرمایه گذاری مورد نیاز از کل کشور | درصد | 1 /30 | |
| 72 | نرخ رشد سالانه بهره وری سرمایه | درصد | 9 /1 | |
| 73 | نرخ رشد سالانه بهره وری نیروی کار | درصد | 9 /4 | |
سند ملی توسعه استان چهارمحال و بختیاری
الف- اصلی ترین قابلیت های توسعه
1- موقعیت جغرافیایی و ارتباطی مناسب و استقرار بین قطب های توسعه یافته صنعتی و کشاورزی اصفهان و خوزستان.
2- برخورداری از شرایط اقلیمی طبیعی و جاذبه های مناسب و مستعد برای توسعه گردشگری بویژه اکوتوریسم.
3- برخورداری از نزولات و منابع آبی فراوان، وجود سرشاخه ها و رودخانه های مهم کارون و زاینده رود و تالابها و چشمه های متعدد.
4- برخورداری از قابلیت توسعه باغداری، دامپروری و آبزی پروری.
5- وجود چشمه های متعدد آب معدنی با قابلیت صادراتی و تنها شهرک تخصصی آب کشور در استان.
6- برخورداری از محیط زیست و پوشش گیاهی مناسب برای تولید گیاهان دارویی.
7- وجود مراکز آموزش عالی و قابلیت تبدیل شهرکرد به عنوان یکی از مراکز دانشگاهی کشور.
8- قابلیت توسعه صنایع تبدیلی، تکمیلی و جانبی فعالیت های کشاورزی و آبهای معدنی.
9- قابلیت تولید برق از طریق نیروگاه های برق آبی (بزرگ و کوچک).
10- پیشینه غنی تاریخی و فرهنگی.
11- یکپارچگی فرهنگی.
12- وجود تعداد زیادی نیروی کار ماهر در داخل و خارج از کشور.
13- وجود امکانات زیربنایی آب، برق، گاز، ارتباطات و شهرکهای صنعتی.
14- وجود منابع نفت و گاز در استان.
15- وجود زمینه های قانونی برای توسعه ورزش، نگرش مثبت به فعالیتهای ورزشی، گرایش بخش خصوصی و تشکل های داوطلب غیردولتی (NGO) به سرمایه گذاری و خدمات رسانی و توسعه ورزش.
ب- عمده ترین تنگناها و محدودیت های توسعه
1- فرسایش شدید حوضه های آبخیز.
2- فرسوده بودن ناوگان حمل و نقل جاده ای، محدودیت حمل و نقل هوایی و نامناسب بودن شبکه های ارتباطی بین استانی.
3- ضعف تکنولوژی پیشرفته، محدود بودن واحدهای طراحی و مهندسی و امکانات نوسازی ماشین آلات.
4- وابستگی شدید منابع مالی بخش ورزش به درآمدهای عمومی.
5- کوهستانی بودن بخش وسیعی از استان و طولانی بودن دوره یخبندان و سرمای شدید.
ج- مسائل اساسی استان
1- اختیار نداشتن در برداشت از آبهای سطحی و بیلان منفی سفره های آب زیرزمینی استان.
2- نامناسب بودن شبکه راه های استان و وجود نقاط حادثه خیز فراوان.
3- دشواری خدمات رسانی به روستاهای کوچک و پراکنده در مناطق کوهستانی.
4- غالب بودن شیوه تولید سنتی در نواحی روستائی و عشایری استان.
5- کمبود تأسیسات و تجهیزات اقامتی در عرصه گردشگری استان و نازل بودن خدمات در این بخش.
6- پائین بودن درآمد سرانه و مشارکت ناکافی بخش خصوصی برای سرمایه گذاری در فعالیت های اقتصادی.
7- عدم تعادل دام و مرتع، بهره برداری نامناسب از پوشش گیاهی و سرمایه گذاری ناکافی برای احیاء، حفظ و حراست آبخیزها.
8- کمبود سرانه فضاها و امکانات فرهنگی و هنری.
9- فقدان نظام شناسایی استعدادهای ورزشی.
د- هدف های بلند مدت
با ایمان به قدرت بی پایان الهی و با تلاشی مبرانه، هدفمند و عزمی راسخ در جهت بهره گیری صحیح و مطلوب از توانمندیها و امکانات استانی و ملی و ارتقاء ضریب بهره وری کل عوامل تولید در راستای تقویت و افزایش تواناییهای تولیدی و بالا بردن سطح درآمد استان با رویکرد برقراری عدالت اجتماعی و اقتصادی و رعایت مسائل زیست محیطی و بهره گیری از توانمندی ها، فعالیتهای محوری سند ملی توسعه استان با عنایت بر الزامات حاکم بر تحقق چشم انداز بلند مدت کشور و سیاستهای کلان برنامه چهارم توسعه و با توجه به قابلیت ها، تنگناها و محدودیتهای استان بر پایه حفظ منابع آب و خاک و توسعه کشاورزی نوین، گردشگری و جذب و جلب سرمایه ها در زمینه ایجاد تعادل و توازن صنعتی و معدنی استان در کشور و ساماندهی توسعه منابع آب استان استوار خواد بود. بنابراین هدف های بلند مدت توسعه استان عبارتند از:
1- توسعه صنعت گردشگری استان با تأکید بر اکوتوریسم، توریسم روستایی و ورزش های زمستانی و آبی.
2- ارتقاء نقش و جایگاه آب در فعالیت های اقتصادی استان.
3- حراست و احیاء آبخیزها، مراتع و جنگل ها و سایر عرصه های زیست محیطی.
4- توسعه فعالیت کشاورزی با تأکید بر توسعه باغداری، دامپروری، زنبورداری و پرورش آبزیان متناسب با ظرفیت منابع آب در استان و برنامه های مدیریت منابع آب حوضه آبریز.
5- توسعه صنعتی با تأکید بر صنایع تبدیلی مرتبط با بخش کشاورزی و دامداری و منابع آب.
6- توسعه فعالیتهای صنعتی و معدنی با تأکید بر صنایع فولاد، پتروشیمی، نفت و گاز.
7- توسعه و ارتقاء محورهای ارتباطی استان (جاده ای، ریلی و هوایی) با تأکید بر محورهای ارتباطی استان های اصفهان، خوزستان و فارس.
8- گسترش بازرگانی مدرن و بالا بردن سطح مبادلات، بازاریابی و نفوذ به بازارهای ملی، منطقه ای و جهانی.
9- حفظ، احیاء و ارتقاء قابلیت های زیست محیطی، بویژه در تالاب ها و اکوسیستم های نادر گیاهی و جانوری.
10- ساماندهی نظام مراکز زیست و فعالیت در نواحی روستایی و عشایری استان.
11- ایمن سازی مراکز سکونت و فعالیت در برابر سوانح در مناطق شهری و روستایی.
12- توسعه بخش آموزش عالی و تبدیل شهرکرد به شهر دانشگاهی در سطح ملی.
13- توسعه و ارتقاء تأسیسات زیربنائی و زیرساختهای خدمات شهری.
14- جذب و حفظ سرمایه و نیروی انسانی ماهر و متخصص. (ارتقاء سطح دانش و مهارت نیروی کار استان متناسب با سطح ملی و جهانی).
15- اعتلاء معرفت دینی، ارزشهای فرهنگی و ویژگی های هویتی استان و ارتقاء شاخص های تولیدات فرهنگی.
16- ارتقاء ضریب بهره وری منابع استان.
17- هماهنگ سازی عملیات عمرانی و سرمایه گذاری جدید.
18- ارتقاء شاخصهای سلامت، بهداشت و درمان استان.
19- تضمین و تأمین امنیت معیشتی فراگیر در استان.
20- ارتقاء شاخصهای اقتصادی استان و درآمد سرانه.
21- اعتلای معرفت دینی در جامعه و توسعه فعالیتهای قرآنی.
22- ایجاد فضای فرهنگی سالم.
23- بهبود شاخص های آموزش و پرورش و گسترش آموزش های فنی و حرفه ای و کاربردی، دانشسراها، آموزشکده ها و مراکز تربیت معلم.
24- تقویت بسترهای مشارکت اجتماعی و سیاسی در استان.
25- کاهش آسیبهای اجتماعی در استان.
26- نهادینه سازی بهره وری و افزایش آن در بخش های اقتصادی و عوامل تولید.
27- ارتقاء نقش ورزش در تأمین سلامت جسمی و روحی و تقویت توانمندیهای افراد و گروههای اجتماعی.
28- دست یابی به هدف های توسعه هزاره (M.D.G) در استان
29- توانمندسازی بخش تعاونی برای ایفای فعالیت های گسترده و اداره بنگاه های اقتصادی بزرگ
30- توسعه نقش و جایگاه زنان در سطوح تصمیم سازی و تصمیم گیری استان
هـ – راهبردهای بلند مدت
1- تأمین زیرساخت و فراهم کردن زمینه توسعه و احداث تأسیسات گردشگری با مشارکت بخش خصوصی.
2- افزایش سهم استان از برداشت منابع آبهای سطحی و به کارگیری روش های مناسب برای بهره برداری از آنها و بهره برداری مطلوب از آبهای سطحی و تقویت منابع آبهای زیرزمینی با اولویت آبخوان های با بیلان منفی.
3- تأمین زیرساخت های لازم و فراهم نمودن امکانات جهت توسعه باغات، سایت پرورش آبزیان و زنبورداری.
4- تبدیل دیم زارهای کم بازده به باغات و رویشگاه های مرتعی.
5- تقویت و تجهیز شهرکرد جهت پوشش کامل خدماتی استان و تقویت سایر شهرها با توجه به توان اکولوژیکی و حفظ ایمنی این مراکز.
6- تجدید نظر در الگوی استقرار جمعیت پراکنده موجود در نواحی غربی و جنوب غربی و فراهم آوردن زمینه های لازم جهت ساماندهی مراکز زیست و فعالیت.
7- احیاء مناطق مستعد جنگلی و ایجاد مناطق با پوشش درختان سریع الرشد و ترویج درختان مثمر، بویژه گردو و بادام.
8- نوین سازی شیوه تولید کشاورزی و تنوع بخشی به فعالیت های اقتصادی روستاها با تأکید بر توسعه دامداری صنعتی، باغداری، شیلات، زنبورداری و صنایع کوچک.
9- احیاء و تجهیز دشت های منطقه عشایری در ییلاق و قشلاق برای ساماندهی عشایر در زیست بومها و تقویت و تجهیز آنها.
10- ایجاد زیرساخت ها و فراهم نمودند زمینه های بهره برداری از واحدهای بسته بندی آبهای معدنی.
11- گسترش خطوط انتقال برق و گاز در کانون های جمعیتی بویژه در مناطق جنگلی.
12- بهسازی و توسعه راه های اصلی و فرعی استان با تأکید بر محورهای ارتباطی خوزستان، اصفهان و فارس.
13- ایجاد زمینه های مناسب توسعه صنعتی با تأکید بر صنایع فولاد، پتروشیمی ماشی سازی، ساخت تجهیزات و ریخته گری، صنایع غذایی و دارویی و بهداشتی، شیمیایی، معدنی، فلزی، نساجی و پوشاک و صنایع پاک.
14- حفظ و احیاء آداب، رسوم و سنن فرهنگ محلی و استفاده از آن در توسعه فعالیت های گردشگری استان.
15- گسترش مراکز آموزش عالی متناسب با قابلیتهای استان.
16- توسعه و گسترش جنبش نرم افزاری.
17- اشاعه و گسترش خدمات بازرگانی نوین.
18- زمینه سازی جلب و جذب مناسب سرمایه های بخش خصوصی.
19- بهبود، اصلاح و بهسازی مدیریت و بهره برداری از منابع طبیعی استان.
20- مشارکت مؤثر و هماهنگ نهادهای ذیربط در راستای تقویت فرهنگ استفاده از منابع طبیعی استان.
21- نهادینه کردن فرهنگ تولید محصولات فرهنگی و ایجاد انگیزه و عزم همگانی برای دستیابی به اهداف مورد نظر در افق چشم انداز.
22- حمایت مالی و تأمین امنیت شغلی فعالان بخش فرهنگ (بویژه NGOها و تشکل های دینی).
23- اعمال مدیریت منسجم و هماهنگ در بخش فرهنگ.
24- بهره گیری مناسب از موقعیت جغرافیایی استان.
25- آماده سازی عرصه های مختلف استان برای انجام فعالیتهای جدید در راستای ایجاد فرصتهای شغلی.
26- آموزش فراگیر و هماهنگی سلامت و بهداشت.
27- حمایت از توسعه و گسترش خدمات رفاه اجتماعی در استان.
28- احداث، گسترش و توانمندسازی ظرفیت تولید استان.
29- حفظ و اعتلای هویت اسلامی و عمق بخشی به ترویج ارزشهای اسلامی و خرافه زدایی.
30- تقویت توان نهادهای محلی، شوراها و NGO ها از طریق کاهش تصدی گری دولت و واگذاری مسئولیتها.
31- تأمین سرمایه انسانی و ایجاد و گسترش فضاهای مناسب آموزشی و تجهیز آنها به تکنولوژی آموزشی نوین با تأکید بر آموزشهای فنی، حرفه ای، کار دانش.
32- استفاده از انرژی برق آبی کوچک و زیست توده برای نواحی روستایی.
33- ایجاد ساز و کارهای لازم و حمایت از افزایش بهره وری در بخشهای اقتصادی و عوامل تولید.
34- گسترش ورزشهای پرورشی، همگانی، تفریحی، قهرمانی و حرفه ای در استان.
35- ریشه کنی فقر شدید و گرسنگی و بهره مندی همگانی از مواهب توسعه اقتصادی و اجتماعی
36- دستیابی همگانی به آموزش ابتدایی و ترویج و بهبود برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان
37- کاهش مرگ و میر مادران و کودکان
38- مبارزه با بیماری های عمده (ایدز / H.I.V، سل، مالاریا و …)
39- حمایت مؤثر از تشکیل و توسعه تعاونی ها و ایجاد و گسترش شهرک ها و مجتمع های تعاونی
40- بسترسازی برای افزایش مشارکت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی زنان در روند توسعه استان
41- نهادینه کردن رویکرد مدیریت عرضه و تقاضا و افزایش سطح آگاهی عمومی در مدیریت بهینه مصرف آب
42- ایجاد زمینه های لازم برای جلب مشارکت مردمی و بخش خصوصی در بهره برداری و مدیریت آب
43- گسترش پوشش بیمه های اجتماعی و کاهش خدمات انسانی در اثر حوادث
| شاخص های هدف کمی در برنامه چهارم | استان: چهارمحال و بختیاری | |||
| ردیف | شاخص های هدف | واحد اندازه گیری | سال (1383) | سال (1388) |
| 1 | نرخ رشد جمعیت | درصد | 62 /1 | 51 /1 |
| 2 | نسبت شهرنشینی از کل جمعیت | درصد | 51 | 32 /57 |
| 3 | نرخ بیکاری | درصد | 6 /17 | 5 /8 |
| 4 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب سطحی به کل حجم آبهای قابل تجدید شونده | درصد | 32 | 37 |
| 5 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب زیرزمینی به کل حجم آبهای قابل تجدید و استحصال زیرزمینی | درصد | 78 | 82 |
| 6 | نسبت آب قابل تنظیم به آب تجدید شونده | درصد | 03 /11 | 06 /17 |
| 7 | نسبت حجم مخزن به آب تجدید شونده | درصد | 85 /0 | 3 /9 |
| 8 | کل تولید محصولات زراعی در سال افق | هزار تن | – | 834 |
| 9 | کل تولید محصولات باغی در سال افق | هزار تن | – | 183 |
| 10 | تولید محصولات دامی در سال افق | هزار تن | – | 285 |
| 11 | سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 26 | 5 /33 |
| 12 | سهم بخش کشاورزی در اشتغال استان | درصد | 6 /21 | 7 /23 |
| 13 | سهم بخش صنعت و معدن در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 72 /11 | 1 /20 |
| 14 | سهم بخش صنعت و معدن در اشتغال استان | درصد | 9 /12 | 14 |
| 15 | نسبت مساحت مناطق تحت کنترل محیط زیستی به کل مساحت استان14 | درصد | 8 /7 | 14 |
| 16 | ارزش سالانه صادرات غیرنفتی | میلیارد ریال | 211 | 384 |
| 17 | نسبت جمعیت با سواد 6 ساله و بالاتر به کل جمعیت 6 ساله و بالاتر | درصد | 2 /85 | 8 /86 |
| 18 | پوشش تحصیلی جمعیت 18- 6 ساله | درصد | 90 | …… |
| 19 | نسبت دانشجو به یکصد هزار نفر جمعیت | نفر | 3300 | 5800 |
| 20 | تعداد موسسات، مراکز، کانونهای فرهنگی و هنری، و اردوگاه های پرورش کودکان و نوجوانان و جوانان | عدد | 21 | 53 |
| 21 | تعداد مرکز، کانونها، و قطب های جهانگردی تجهیز شده، بناهای مهم تاریخی و فرهنگی تعمیر و ساماندهی حریم شده | عدد | 65 | 134 |
| 22 | سرانه فضاهای ورزشی (سرپوشیده و باز) در کل جمعیت | متر مربع | 24 /0 | 1 |
| 23 | تعداد مراکز ملی، قطب های پژوهشی، پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری | عدد | 1 | 3 |
| 124 | نسبت ساختمان های با مصالح بادوام به کل ساختمان ها | درصد | 53 | 58 |
| 25 | تولید سالانه مسکن به ازای هر هزار نفر جمعیت | واحد مسکونی | 3 /2 | 5 /3 |
| 26 | ضریب نفوذ تلفن ثابت | درصد | 5 /20 | 42 |
| 27 | ضریب نفوذ تلفن همراه | درصد | 5 /3 | 25 |
| 28 | ضریب نفوذ اینترنت | درصد | 1 /6 | 22 /18 |
| 29 | تعداد مشترکین گاز طبیعی | مشترک | 106443 | 147943 |
| 30 | ظرفیت عملی نیروگاههای تولید برق | مگاوات | 61 | 865 |
| 31 | نسبت تعداد تشکل ها و نهادهای مدنی برای هر یکصد هزار نفر جمعیت | عدد | 5 /4 | 10 |
| 32 | نسبت طول راه های روستایی آسفالته به کل طول راه های روستایی | درصد | 4 /61 | 4 /74 |
| 33 | نسبت طول راه های فرعی آسفالته به کل طول راه های فرعی | درصد | 48 | 74 |
| 34 | رفع نقاط حادثه خیزی در جاده ها | درصد | 50 | ….. |
| 35 | نسبت برخورداری جمعیت (شهری و روستایی) از برق | درصد | 2 /98 | 5 /99 |
| 36 | سرانه سرمایه گذاری سالانه برای حمل و نقل عمومی درون شهری | هزار ریال | 46 | 50 |
| 37 | گسترش پوشش بیمه های اجتماعی (نسبت بیمه شدگان اصلی به جمعیت فعال) | درصد | 04 /34 | 45 |
| 38 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (شهری) | درصد | 8 /13 | 6 |
| 39 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (روستایی) | مورد | 8 /19 | 7 |
| 40 | کاهش (به نصف رسانیدن) تعداد سوانح و حوادث حمل و نقل | درصد | 1500 | 600 |
| 41 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (شهری) | درصد | 5 /21 | 14 |
| 42 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (روستایی) | سال | 4 /46 | 27 |
| 43 | امید به زندگی در بدو تولد | میزان | 66 | 70 |
| 44 | شاخص توسعه انسانی (HDI) | میزان | 682 /0 | 75 /0 |
| 45 | شاخص رفاه اجتماعی | درصد | 2 /263 | 422 |
| 46 | جمعیت زیر خط فقر نسبی | برابر | 5 /15 | 5 /7 |
| 47 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (شهری) | برابر | 16 | 14 |
| 48 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (روستایی) | برابر | 15 | 13 |
| 49 | نسبت هزینه دو دهک ثروتمندترین به دو دهک فقیرترین خانواده ها | درصد | 58 /8 | 5 |
| 50 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (شهری) | درصد | 9 /60 | 73 |
| 51 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (روستایی) | درصد | 5 /53 | 64 |
| 52 | نسبت جمعیت دارای هزینه های درمانی بیش از 40 درصد هزینه خانوار (هزینه های کمرشکن درمانی) | درصد | 9 /2 | 3 /1 |
| طی برنامه (88- 1383) | ||||
| 53 | کاهش تعداد کارکنان دولت | درصد | 5 | |
| 54 | افزایش تعداد واحدهای دولتی اداره گردیده به روش قیمت تمام شده | درصد | 50 | |
| 55 | حجم تصدی های اجتماعی، فرهنگی واگذار شده به بخش غیردولتی | درصد | 15 | |
| 56 | نسبت برخورداری دستگاه های دولتی از امکانات اینترنتی | درصد | 100 | |
| 57 | متوسط سرانه آموزش سالانه مدیران و کارکنان دولت | ساعت | 40 | |
| 58 | کاهش در جمعیتی که حداقل انرژی غذایی لازم را دریافت نمی کنند | درصد | 25 | |
| 59 | نرخ ثبت نام خالص در مدارس ابتدایی | درصد | 5 /98 | |
| 60 | نسبت دختران به پسران در سطوح تحصیلی | درصد | 97 | |
| 61 | کاهش در نرخ مرگ و میر کودکان زیر پنج سال در هزار تولد زنده | درصد | 30 | |
| 62 | کاهش در نرخ مرگ و میر مادران در یکصد هزار تولد زنده | درصد | 40 | |
| 63 | کاهش در موارد جدید ابتلا به ایدز /HIV | درصد | 50 | |
| 64 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش آب شهری | درصد | 1 /0 | |
| 65 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش فاضلاب شهری | درصد | 4 /6 | |
| 66 | افزایش شاخص بهره مندی از آب آشامیدنی روستایی | درصد | 7 /18 | |
| 67 | افزایش شاخص جمعیت تحت پوشش فاضلاب روستایی | درصد | 5 /6 | |
| 68 | سطح توسعه، اصلاح و جایگزینی باغات | هزار هکتار | 19 | |
| 69 | عملیات آبخیزداری | هزار هکتار | 99 | |
| 70 | عملیات آب و خاک | هزار هکتار | 49 | |
| 71 | متوسط افزایش اشتغال سالانه | نفر | 13492 | |
| 72 | نرخ رشد سالانه ارزش افزوده کلیه فعالیتهای اقتصادی | درصد | 6 /9 | |
| 73 | سهم سرمایه گذاری مورد نیاز از کل کشور | درصد | 69 /0 | |
| 74 | نرخ رشد سالانه بهره وری سرمایه | درصد | 6 /1 | |
| 75 | نرخ رشد سالانه بهره وری نیروی کار | درصد | 1 /4 | |
سند ملی توسعه استان خراسان رضوی
الف- اصلی ترین قابلیت های توسعه:
1- وجود مرقد مطهر حضرت رضا (ع) به عنوان زیارتگاه مسلمانان جهان.
2- استقرار استان در کریدورهای بین المللی شمال- جنوب و شرق- غرب و در مسیر شبکه های حمل و نقل جاده ای و ریلی و هوایی.
3- موقعیت ممتاز جغرافیایی به عنوان دروازه مبادلات بازرگانی کشور با آسیای مرکزی و نزدیکی به ذخایر نفت و گاز آسیای مرکزی و نقش مهم ژئوپولیتیکی استان در زمینه تعاملات بین المللی.
4- تنوع اقلیمی، وجود دیم زارهای مستعد و برخورداری از طیف گسترده ای از محصولات گرمسیری و سردسیری، گیاهان دارویی و فرآورده های دامی.
5- برخورداری از پشتوانه فرهنگی و تاریخی بسیار غنی در سطح ملی و بین المللی.
6- برخورداری از حوزه های پرسابقه دینی و مذهبی و فرهنگ وقف و مشارکت در امور اجتماعی و خیریه.
7- وجود مراکز علمی و دانشگاههای بزرگ و مؤسسات عالی پژوهشی دولتی و خصوصی.
8- وجود نیروی انسانی متخصص و برخورداری از ظرفیتهای اجرائی قابل توجه و امکان صدور خدمات فنی و مهندسی.
9- بهره مندی از آستای قدس رضوی به عنوان یک نهاد توانمند اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی.
10- دارا بودن رتبه های اول تا سوم در تولید تعداد کثیری از انواع محصولات زراعی، باغی و دامی در کشور و داشتن سهم عمده ای در محصولات صادراتی.
11- وجود معادن غنی نظیر سنگ آهن، بوکسیت، منیزیت، مس، کرومیت و ذخائر گاز طبیعی.
12- برخورداری از زمینه های مناسب توسعه صنعتی به ویژه در صنایع غذایی، نساجی، قطعه سازی، خودرو سازی، پتروشیمی و صنایع معدنی.
13- وجود کلانشهر مشهد مقدس به عنوان یک مرکز مهم ارائه خدمات برتر در سطح ملی و فراملی.
14- برخورداری از شبکه های زیربنائی و خدماتی مناسب جهت جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی.
15- برخورداری از ظرفیت های تاریخی، فرهنگی و طبیعی برای جذب گردشگری داخلی و خارجی.
16- امکان بهره گیری از انرژی های تجدید شونده خورشیدی، زیست توده و … .
17- وجود زمینه های قانونی برای توسعه ورزش، نگرش مثبت جامعه به فعالیتهای ورزشی، گرایش بخش خصوصی و تشکل های داوطلب غیردولتی (NGO) به سرمایه گذاری و خدمات رسانی در توسعه ورزش
18- وجود زمینه های تاریخی و اجتماعی و مشارکت های مردمی در حوزه های اجتماعی و گسترده بودن مؤسسات خیریه و سازمان های غیردولتی
ب- عمده ترین تنگناها و محدودیت های توسعه:
1- محدودیت منابع آب و کاهش شدید ذخایر و پتتانسیلهای آبهای وزیرزمینی استان.
2- وجود گسل های فراوان و فراوانی زلزله های مخرب و متناوب
3- محدودیت تأمین و انتقال آب جهت توسعه کانون های مهم شهری (مشهد- سبزوار- نیشابور و …).
4- عدم تجهیز شبکه های زیربنایی استان متناسب با قابلیتهای آن.
5- ضعف شدید فضای فرهنگی هنری- ورزشی و شرایط نامناسب ظرفیتهای موجود
6- وابستگی شدید منابع مالی بخش ورزش در درآمدهای عمومی
7- حرکت ماسه های روان، وجود طوفان های مخرب و فرسایش بادی.
ج- مسائل اساسی استان
1- عدم تعادل در توسعه یکپارچه و موزون استان.
2- تمرکز فعالیتها و خدمات در شهر مشهد و تشدید اثرات جانبی آن بر مهاجرت و حاشیه نشینی و آلودگیهای زیست محیطی و ایجاد ناهنجاری های اجتماعی.
3- فقر مفرط در برخی از مناطق استان و وجود ناهنجاری های اجتماعی (قاچاق مواد مخدر و کالا) و امنیتی و بهداشتی و مهاجران و پناهندگان ناشی از ترددهای غیرقانونی در مناطق مرزی.
4- ضعف انسجام اجتماعی بین مناطق مختلف استان ناشی از تقابل بین شهری مختلف.
5- عدم استفاده بهینه از منابع محدود آب، عدم مهار و کنترل آبهای سطحی و (رودخانه های مرزی) روشهای نامناسب آبیاری و مصرف آب (پایین بودن راندمان آبیاری).
6- افت شدید سفره های آب زیرزمینی و بهره برداری بی رویه از منابع پایه و تخریب محیط زیست استان.
7- وجود شیوه های سنتی در فعالیتهای تولیدی استان (اعم از کشاورزی، صنعت و خدمات).
8- پایین بودن سهم استان در صنایع مادر، تخصصی و پیشرفته و ناکافی بودن صنایع تبدیلی و تکمیلی و نگهداری کشاورزی.
9- فقدان نظام شناسایی استعدادهای ورزشی.
د- هدف های بلند مدت
با توجه به قابلیت ها و محدودیت های گسترده استان توسعه آن بر اساس بهره گیری از موقعیت جغرافیائی و فرهنگی استان در تعاملات فراملی با استفاده از ظرفیت های ممتاز در کشاورزی، گردشگری، صنعت و معدن، خدمات و ترانزیت مبادلات مرزی امکان پذیر می باشد. بدین تربیت اهداف توسعه استان خراسان عبارتند از:
1- ارتقاء نقش و سهم استان در تعاملات ملی و فراملی در عرصه های فرهنگی و اقتصادی.
2- توسعه سرمایه انسانی و گسترش مشارکت مردم در فعالیتهای آموزشی، بهداشتی- درمانی، فرهنگی و اجتماعی.
3- افزایش توان و شتاب بخشیدن به توسعه اقتصادی استان و ارتقاء نقش و سهم استان در اقتصاد ملی
4- حفاظت و ارتقاء سطح توانمندیهای محیطی و انسانی در راستای توسعه پایدار.
5- ایجاد تعادل و توازن درون منطقه ای
6- تقویت موقعیت و ممتاز زیارتی کلانشهر مشهد مقدس و توسعه سایر امکانات و زیرساخت های گردشگری و بهره برداری از جاذبه های گردشگری طبیعی و مذهبی استان و توسعه نقش IT در فعالیت های خدماتی و گردشکری
7- ارتقاء امنیت در مناطق مرزی استان با توجه به حفظ رابطه متقابل امنیت و توسعه.
8- اعتلاء معرفت دینی، ارزشهای فرهنگی و ویژگی های هویتی استان.
9- نهادینه سازی بهره وری و افزایش آن در بخش های اقتصادی و عوامل تولید.
10- ارتقاء نقش ورزش در تأمین سلامت جسمی و روحی و تقویت توانمندیهای افراد و گروه های اجتماعی.
11- ایمن سازی مناطق زیست و فعالیت در مقابل حوادث غیرمترقبه طبیعی
12- دستیابی به هدف های توسعه هزاره (M.D.G) در استان
13- توانمندسازی بخش تعاونی برای ایفای فعالیت های گسترده و اداره بنگاه های اقتصادی بزرگ.
14- توسعه نقش و جایگاه زنان در سطوح تصمیم سازی و تصمیم گیری استان.
هـ – راهبردهای بلند مدت:
1- گسترش ارتباطات فرهنگی- مذهبی با کشورهای همجوار.
2- توسعه تعاملات اقتصادی خارجی استان به ویژه با کشورهای همجوار و استفاده از موقعیت ترانزیتی استان با کشورهای حاشیه خلیج فارس
3- توسعه و تجهیز شبکه های زیربنایی، خدمات ترانزیت و حمل و نقل، توسعه قرنطینه ها، گمرکات و منطقه ویژه اقتصادی.
4- ساماندهی و تجهیز امکانات استان در جهت استفاده از فرصتهای تعاملات فرهنگی و بازرگانی با افغانستان.
5- بستر سازی برای توسعه فن آوری اطلاعات جهت کارآمد کردن خدمات دولتی و سایر بنگاهها در راستای توسعه نقش های جدید استان در تعاملات بین المللی.
6- ارتقاء شاخص های توسعه انسانی، سطح زندگی، عدالت اجتماعی و سطح مشارکت مردم در استان.
7- تقویت، تعمیق و ترویج فرهنگ و هویت اسلامی- ایرانی در فرایند توسعه استان.
8- زمینه سازی برای استفاده از توانمندیهای بخش خصوصی، تشکلها و نهادهای مردمی در فرایند توسعه استان.
9- توسعه آموزش های فنی و حرفه ای، آموزش های علمی و کاربردی و آموزش عالی متناسب با نیازهای استان و تعاملات فراملی آن و برپایی کریدور علمی و فن آوری و بازار دانایی.
10- توسعه صنعتی استان با اولویت صنایع تبدیلی و غذایی، نساجی، حمل و نقل، معدنی، قطعه سازی، فلزات اساسی، شیمیایی، الکترونیک و ماشین آلات و تجهیزات، فلزی و ریخته گری، پایین دست پتروشیمی و دارویی.
11- ایجاد فعالیت های نوین کشاورزی (آبزی پروری، کشت های متراکم و گلخانه ها).
12- ساماندهی بخش کشاورزی در استان و تبدیل آن به کشاورزی تجاری و پیشرفته.
13- توسعه شیوه های بهره برداری اصولی از منابع آب با در نظر گرفتن ظرفیت منابع آب در استان و برنامه های مدیریت منابع آب حوضه آبریز و افزایش راندامان آبیاری (در انتقال و مصرف) و اصلاح الگوی مصرف آب و بهره برداری مطلوب از آبهای سطحی و تقویت منابع آبهای زیرزمینی با اولویت آبخوان های با بیلان منفی.
14- حفظ و بهره برداری از منابع پایه، حفظ کاربری اراضی و جلوگیری از بیابان زایی و پیشرفت کویر و توسعه فعالیت های آبخیزداری.
15- تمرکززدائی فعالیتها از کلانشهر مشهد، اصلاح نظام شهری، تقویت و تجهیز محورهای خارج از منطقه شهری مشهد و تقویت بنیانهای اقتصادی و خدماتی نواحی توسعه نیافته در استان.
16- طراحی ساختار مدیریتی ویژه برای استان در جهت کاهش عدم تعادلهای منطقه ای، کارآمد کردن نظام اداری و اجرای و فراهم نمودن زمینه لازم جهت ایفای نقش های ملی و فراملی آن.
17- استفاده از کلیه امکانات و جاذبه های گردشگری و متنوع سازی خدمات قابل ارائه به گردشگری در استان و ایجاد زیر ساخت های مناسب در نواحی گردشگری و بسترسازی مناسب برای مشارکت بخش خصوصی در جهت سرمایه گذاری در این زمینه و حفظ و نگهداری و معرفی مرکز تاریخی، فرهنگی و جاذبه های گردشگری استان و ساخت موزه خراسان بزرگ.
18- همکاری متقابل اقتصادی- اجتماعی با کشورهای همجوار در مناطق مرزی در راستای پایدارسازی امنیت منطقه.
19- بهره گیری از انرژی های تجدید شونده، خورشیدی، زیست توده و … .
20- ایجاد ساز و کارهای لازم و حمایت از افزایش بهره وری در بخش های اقتصادی و عوامل تولید.
21- گسترش ورزش های پرورشی، همگانی، تفریحی، قهرمانی و حرفه ای در استان.
22- کنترل مدیریت بحرانهای ناشی از حوادث غیرمترقبه و بلایای طبیعی.
23- ریشه کنی فقر شدید و گرسنگی و بهره مندی همگانی از مواهب توسعه اقتصادی و اجتماعی.
24- دستیابی همگانی به آموزش ابتدایی و ترویج و بهبود برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان.
25- کاهش مرگ و میر مادران و کودکان.
26- مبارزه با بیماری های عمده (ایدز / H.I.V، سل، مالاریا و …).
27- حمایت مؤثر از تشکیل و توسعه تعاونی ها و ایجاد و گسترش شهرک ها و مجتمع های تعاونی
28- بسترسازی برای افزایش مشارکت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی زنان در روند توسعه استان
29- نهادینه کردن رویکرد مدیریت عرضه و تقاضا و افزایش سطح آگاهی عمومی در مدیریت بهینه مصرف آب
30- ایجاد زمینه های لازم برای جلب مشارکت مردمی و بخش خصوصی در بهره برداری و مدیریت آب
31- گسترش پوشش بیمه های اجتماعی و کاهش خدمات انسانی در اثر حوادث.
| شاخص های هدف کمی در برنامه چهارم | استان: خراسان رضوی | |||
| ردیف | شاخص های هدف | واحد اندازه گیری | سال (1383) | سال (1388) |
| 1 | نرخ رشد جمعیت | درصد | 73 /1 | 5 /1 |
| 2 | نسبت شهرنشینی از کل جمعیت | درصد | 4 /64 | 6 /66 |
| 3 | نرخ بیکاری | درصد | 3 /9 | 9 /7 |
| 4 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب سطحی به کل حجم آبهای قابل تجدید شونده | درصد | 70 | 75 |
| 5 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب زیرزمینی به کل حجم آبهای قابل تجدید و استحصال زیرزمینی | درصد | 120 | 100 |
| 6 | نسبت آب قابل تنظیم به آب تجدید شونده | درصد | 01 /15 | 35 /18 |
| 7 | نسبت حجم مخزن به آب تجدید شونده | درصد | 31 /41 | 65 /47 |
| 8 | کل تولید محصولات زراعی در سال افق | هزار تن | – | 7046 |
| 9 | کل تولید محصولات باغی در سال افق | هزار تن | – | 1212 |
| 10 | تولید محصولات دامی در سال افق | هزار تن | – | 866 |
| 11 | سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 86 /16 | 98 /16 |
| 12 | سهم بخش کشاورزی در اشتغال استان | درصد | 9 /25 | 7 /23 |
| 13 | سهم بخش صنعت و معدن در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 14 | 25 /19 |
| 14 | نسبت مساحت مناطق تحت کنترل محیط زیستی به کل مساحت استان | درصد | 8 /6 | 44 /8 |
| 15 | ارزش سالانه صادرات غیرنفتی | میلیارد ریال | 4712 | 7587 |
| 16 | نسبت جمعیت با سواد 6 ساله و بالاتر به کل جمعیت 6 ساله و بالاتر | درصد | 83 | 8 /88 |
| 17 | تعداد موسسات، مراکز، کانونهای فرهنگی و هنری، و اردوگاه های پرورش کودکان و نوجوانان و جوانان | عدد | 367 | 767 |
| 18 | تعداد مرکز، کانونها، و قطب های جهانگردی تجهیز شده، بناهای مهم تاریخی و فرهنگی تعمیر و ساماندهی حریم شده | عدد | 77 | 136 |
| 19 | سرانه فضاهای ورزشی (سرپوشیده و باز) در کل جمعیت | متر مربع | 067 /0 | 11 /0 |
| 20 | تعداد مراکز ملی، قطب های پژوهشی، پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری | عدد | 2 | 11 |
| 21 | نسبت ساختمان های با مصالح بادوام به کل ساختمان ها | درصد | 13 | 18 |
| 22 | تولید سالانه مسکن به ازای هر هزار نفر جمعیت | واحد مسکونی | 15 /4 | 24 /4 |
| 23 | ضریب نفوذ تلفن ثابت | درصد | 2 /23 | 98 /48 |
| 24 | ضریب نفوذ تلفن همراه | درصد | 1 /5 | 03 /55 |
| 25 | ضریب نفوذ اینترنت | درصد | 98 /8 | 65 /26 |
| 26 | تعداد مشترکین گاز طبیعی | مشترک | 736665 | 1015665 |
| 27 | ظرفیت عملی نیروگاههای تولید برق | مگاوات | 2308 | 3226 |
| 28 | نسبت تعداد تشکل ها و نهادهای مدنی برای هر یکصد هزار نفر جمعیت | عدد | 20 | 90 |
| 29 | نسبت طول راه های روستایی آسفالته به کل طول راه های روستایی | درصد | 26 | 50 |
| 30 | نسبت طول راه های فرعی آسفالته به کل طول راه های فرعی | درصد | 80 | 100 |
| 31 | رفع نقاط حادثه خیزی در جاده ها | درصد | 25 | 100 |
| 32 | گسترش پوشش بیمه های اجتماعی (نسبت بیمه شدگان اصلی به جمعیت فعال) | درصد | 53 /27 | 40 |
| 33 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (شهری) | درصد | 9 /10 | 6 |
| 34 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (روستایی) | درصد | 55 /16 | 7 |
| 35 | کاهش (به نصف رسانیدن) تعداد سوانح و حوادث حمل و نقل | مورد | 6457 | 2500 |
| 36 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (شهری) | درصد | 14 | 8 |
| 37 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (روستایی) | درصد | 1 /44 | 26 |
| 38 | امید به زندگی در بدو تولد | سال | 3 /64 | 70 |
| 39 | شاخص توسعه انسانی (HDI) | میزان | 698 /0 | 8 /0 |
| 40 | شاخص رفاه اجتماعی | میزان | 6 /317 | 510 |
| 41 | جمعیت زیر خط فقر نسبی | درصد | 2 /19 | 10 |
| 42 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (شهری) | برابر | 16 | 14 |
| 43 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (روستایی) | برابر | 15 | 13 |
| 44 | نسبت هزینه دو دهک ثروتمندترین به دو دهک فقیرترین خانواده ها | برابر | 43 /13 | 5 /6 |
| 45 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (شهری) | درصد | 7 /72 | 80 |
| 46 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (روستایی) | درصد | 57 | 68 |
| 47 | نسبت جمعیت دارای هزینه های درمانی بیش از 40 درصد هزینه خانوار (هزینه های کمرشکن درمانی) | درصد | 9 /2 | 3 /1 |
| طی برنامه (88- 1383) | ||||
| 48 | کاهش تعداد کارکنان دولت | درصد | 5 | |
| 49 | افزایش تعداد واحدهای دولتی اداره گردیده به روش قیمت تمام شده | درصد | 50 | |
| 50 | حجم تصدی های اجتماعی، فرهنگی واگذار شده به بخش غیردولتی | درصد | 15 | |
| 51 | نسبت برخورداری دستگاه های دولتی از امکانات اینترنتی | درصد | 100 | |
| 52 | متوسط سرانه آموزش سالانه مدیران و کارکنان دولت | ساعت | 40 | |
| 53 | کاهش در جمعیتی که حداقل انرژی غذایی لازم را دریافت نمی کنند | درصد | 25 | |
| 54 | نرخ ثبت نام خالص در مدارس ابتدایی | درصد | 5 /98 | |
| 55 | نسبت دختران به پسران در سطوح تحصیلی | درصد | 97 | |
| 56 | کاهش در نرخ مرگ و میر کودکان زیر پنج سال در هزار تولد زنده | درصد | 30 | |
| 57 | کاهش در نرخ مرگ و میر مادران در یکصد هزار تولد زنده | درصد | 40 | |
| 58 | کاهش در موارد جدید ابتلا به ایدز /HIV | درصد | 50 | |
| 59 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش آب شهری | درصد | 7 /2 | |
| 60 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش فاضلاب شهری | درصد | 15 | |
| 61 | افزایش شاخص بهره مندی از آب آشامیدنی روستایی | درصد | 5 /17 | |
| 62 | افزایش شاخص جمعیت تحت پوشش فاضلاب روستایی | درصد | 8 /6 | |
| 63 | سطح توسعه، اصلاح و جایگزینی باغات | هزار هکتار | 68 | |
| 64 | عملیات آبخیزداری | هزار هکتار | 283 | |
| 65 | عملیات آب و خاک | هزار هکتار | 335 | |
| (*)66 | متوسط افزایش اشتغال سالانه | نفر | 94178 | |
| (*)67 | نرخ رشد سالانه ارزش افزوده کلیه فعالیتهای اقتصادی | درصد | 9 /8 | |
| (*)68 | سهم سرمایه گذاری مورد نیاز از کل کشور | درصد | 49 /6 | |
| (*)69 | نرخ رشد سالانه بهره وری سرمایه | درصد | 2 | |
| (*)70 | نرخ رشد سالانه بهره وری نیروی کار | درصد | 8 /4 | |
(*)- ارقام مذکور برای محدوده کل استان خراسان (سابق) می باشد.
سند ملی توسعه استان خراسان شمالی
الف- اصلی ترین قابلیت های توسعه
1- استقرار در محور ارتباطی شرقی و غربی و در مسیر ترانزیتی کشور با آسیای میانه
2- شرایط اقلیمی مساعد و برخورداری بالنسبه مناسب از نزولات آسمانی
3- وجود دشتها و اراضی مستعد کشاورزی برای تولید انواع محصولات باغی، زراعی
4- برخورداری از پوشش گیاهی مناسب و جنگلهای ناحیه ایران- توران
5- برخورداری از منابع آب سطحی و قابلیت ذخیره سازی بمنظور توسعه بخش کشاورزی، صنعت و شرب
6- برخورداری از توانایی های ممتاز استان در تولیدات دام و فرآوردهای دامی و پرورش طیور و آبزی پروی
7- برخورداری از صنایع نسبتاً بزرگ نظیر پتروشیمی، فولاد، سیمان و بستر مناسب برای توسعه فعالیتهای صنعتی
8- وجود منابع و ذخایر معدنی
9- استقرار در محور زیارتی و گردشگری مشهد مقدس با شمال و غرب کشور
10- برخورداری از جاذبه های گردشگری و تفرجگاهی طبیعی در محورهای مختلف استان
11- وجود پیشینه تاریخی، فرهنگ غنی و مفاخر مذهبی، علمی در استان
12- وجود فضای اجتماعی و اقتصادی مناسب و مرز مشترک امن جهت جذب سرمایه های خصوصی (داخلی و خارجی) و توسعه فعالیتهای اقتصادی، بازرگانی با کشورهای آسیای میانه
13- بهره مندی از صنایع دستی بویژه پشتی جاجیم
14- امکان پرورش اسب اصیل ترکمنی و توسعه آن به منظور صادرات
15- وجود زمینه های قانونی برای توسعه ورزش، نگرش مثبت جامعه به فعالیتهای ورزشی، گرایشش بخش خصوصی و تشکل های داوطلب غیردولتی (NGO) به سرمایه گذاری و خدمات رسانی در توسعه ورزش
ب- عمده ترین تنگناها و محدودیت های توسعه:
1- واقع شدن ساتان در مسیر کمربند و گسل زلزله خیز کشور و سیل خیز بودن استان
2- ضعف شبکه های زیربنایی اعم از راه و ارتباطات و انرژی
3- ضعف خدمات و تاسیسات شهری
4- عدم تعادل دام و مرتع
5- ضعف زیرساختهای بازرگانی نوین
6- کمبود تأسیسات رفاهی و امکانات فراغتی و گردشگری و ورزشی و فرهنگی و هنری
7- ضعف شبکه آموزش عالی و مراکز فنی و حرفه ای در استان
8- وابستگی شدید منابع مالی بخش ورزش به درآمدهای عمومی
ج- مسائل اساسی استان
1- آسیب پذیری شدید مراکز و فعالیت در مقابل سوانح طبیعی
2- ناکافی و نامناسب بودن آب شرب بهداشتی
3- سنتی بودن کشاورزی و پائین بودن نرخ بهره وری در آن و تخریب مراتع، جنگل ها و اراضی کشاورزی
4- عدم استفاده صحیح از منابع آبی استان در بخش کشاورزی
5- عدم تعادل و توازن در سطح توسعه یافتگی استان و شکاف بین نواحی مختلف آن
6- وجود بیکاری بویژه بیکاری پنهان و بیکاری فصلی
7- رشد بی رویه مهاجرت روستا به شهر
8- ضعف عوامل تولید و نهادهای پشتیبانی کننده و مؤسسات خصوصی ارائه کننده خدمات مشاوره ای، فنی، مدیریت و …
9- عدم تناسب نهادهای پولی و مالی و ساز و کارهای مرتبط با نیازمندیهای کارآفرینی در سطح استان
10- ناکافی بودن جاذبه های لازم برای نگهداشت نیروی انسانی ماهی و متخصص
11- فقدان نظام شناسایی استعدادهای ورزشی
12- کمبود صنایع تبدیلی، تکمیلی و نگهداری محصولات کشاورزی
د- هدف های بلند مدت توسعه:
با توجه به قابلیتها و تنگناهای موجود، توسعه استان بر پایه توسعه بخش کشاورزی، صنعت و استفاده از قابلیتهای گردشگری و بازرگانی استوار خواهد بود و بر این اساس اهداف بلند مدت توسعه استان عبارتند از:
1- توسعه و تجهیز شبکه های زیربنایی و زیرساختها، متناسب با نیاز استان
2- ایجاد تعادل و توازن درون استانی و رفع محرومیت از مناطق حاشیه ای و مرزی
3- نوین سازی ساختار بخش کشاورزی در کلیه زیربخشها
4- افزایش نقش صنعت در فعالیتهای اقتصادی استان
5- تأمین آب شرب مناسب
6- توسعه بهره برداری از معادن استان
7- افزایش ضریب امنیتی نقاط زیست و فعالیت در مقابله با حوادث غیرمترقبه
8- حفظ و بهره برداری مناسب از منابع پایه با رعایت ملاحظات زیست محیطی و حفظ ذخایر ژنتیک دامی و گیاهی
9- گسترش فعالیتها و خدمات بازرگانی در استان و ایجاد پیوند تولید و تجارت
10- ارتقاء کیفیت و کمیت خدمات، تاسیسات، تجهیزات و زیرساختهای شهری
11- توسعه بخش گردشگری با تاکید بر بهره گیری مناسب از مواهب طبیعی و تاریخی- فرهنگی استان
12- ایجاد اشتغال مولد و پایدار و کاهش نرخ بیکاری
13- توسعه کمی و کیفی مراکز آموزش عالی، فنی- حرفه ای و علمی- کاربردی
14- توانمندسازی جمعیت روستایی و تنوع بخشی به فعالیتهای اقتصاد روستایی
15- گسترش دانش و مهارت و توسعه سرمایه های انسانی
16- افزایش نقش بخش های خصوصی (داخلی و خارجی) و تعاونی در سرمایه گذاری فعالیتهای اقتصادی استان
17- اعتلاء معرفت دینی، ارزشهای فرهنگی و ویژگی های هویتی استان
18- نهادینه سازی بهره وری و افزایش آن در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
19- ارتقاء نقش ورزش در تأمین سلامت جسمی و روحی و تقویت توانمندیهای افراد و گروه های اجتماعی
20- دستیابی به هدف های توسعه هزاره (M.D.G) در استان
21- توانمندسازی بخش تعاونی برای ایفای فعالیت های گسترده و اداره بنگاه های اقتصادی بزرگ
22- توسعه نقش و جایگاه زنان در سطوح تصمیم سازی و تصمیم گیری استان
هـ – راهبردهای بلند مدت:
1- افزایش سطح مکانیزاسیون در فعالیتهای کشاورزی و ترویج روشهای جدید آبیاری
2- گسترش زیربخش زراعت با تاکید بر محصولاتی نظیر غلات، نباتات علوفه ای و حبوبات و متناسب با ظرفیت منابع آب در استان و برنامه های مدیریت منابع آب حوضه آبریز
3- تاکید بر توسعه و گسترش صنایع با اولویت صنایع تبدیلی، غذائی، نساجی، عمومی، شیمیایی، پتروشیمی، ذوب فلزات، کانی های غیرفلزی و شکل گیری خوشه های صنعتی در ارتباط با استانهای مجاور
4- توسعه شهرکها و نواحی صنعتی با رعایت استانداردهای زیست محیطی
5- توسعه صنایع مرتبط با ذخایر معدنی موجود بویژه معادن بوکیست و سیلیکات
6- ایجاد و تکمیل شبکه های حمل و نقل اعم از هوایی، جاده ای و ریلی و تکمیل و تجهیز شبکه های حامل انرژی
7- آبرسانی به شهرهای استان با اولویت بجنورد، شیروان و اسفراین
8- حفظ و گسترش جنگلها و احیاء مراتع استان و ایجاد تعادل دام و مرتع و گسترش فعالیت های آبخیزداری
9- توسعه دامپروریهای صنعتی و پرورش طیور و آبزیان و توسعه باغات در اراضی شیب دار
10- ارتقاء کیفیت تولیدات و بستر سازی برای حضور فعالتر استان در بازارهای داخلی و خارجی بویژه برای کشورهای آسیای میانه
11- تقویت شهر بجنورد به عنوان مرکز ارائه خدمات برتر در استان با تأکید بر خدمات در مانی- تخصصی خدمات گردشگری، خدمات بازرگانی، خدمات مالی، مشاوره ای، فنی و مهندسی و پذیرش برخی از وظایف و نقشهای منطقه ای مشهد در محدوده استان
12- توسعه زیرساختهای گردشگری و تجهیز کانونهای سیاحتی، تفریحی در عرصه های گردشگری استان
13- حفظ، بهسازی و احیاء فضاهای تاریخی، مذهبی و فرهنگی
14- تقویت و تجهیز تأسیسات و خدمات شهری در مرکز و سایر شهرهای استان
15- تقویت و توسعه مراکز آموزش عالی و تحقیقاتی استان
16- توسعه آموزشهای فنی حرفه ای و کاربردی متناسب با نیاز استان
17- بسترسازی و استفاده از تکنولوژی فناوری اطلاعات و ارتباطات (IT؛ ICT)
18- فراهم نمودن زمینه های لازم برای جلب سرمایه های داخلی و خارجی در فعالیتهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی
19- تقویت نهادهای غیردولتی به منظور افزایش مشارکت مردمی
20- ایجاد ساز و کارهای لازم و حمایت از افزایش بهره وری در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
21- گسترش ورزش های پرورشی، همگانی، تفریحی، قهرمانی و حرفه ای در استان
22- ریشه کنی فقر شدید و گرسنگی و بهره مندی همگانی از مواهب توسعه اقتصادی و اجتماعی
23- دستیابی همگانی به آموزش ابتدایی و ترویج و بهبود برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان
24- کاهش مرگ و میر مادران و کودکان
25- مبارزه با بیماری های عمده (ایدز / H.I.V، سل، مالاریا و …)
26- حمایت مؤثر از تشکیل و توسعه تعاونی ها و ایجاد و گسترش شهرک ها و مجتمع های تعاونی
27- بسترسازی برای افزایش مشارکت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی زنان در روند توسعه استان
28- بهره برداری مطلوب از آب های سطحی و تقویت منابع آب های زیرزمینی با اولویت آبخوان های با بیلان منفی و احداث شبکه های آبیاری و زهکشی هماهنگ با سدهای استان
29- نهادینه کردن رویکرد مدیریت عرضه و تقاضا و افزایش سطح آگاهی عمومی در مدیریت بهینه مصرف آب
30- ایجاد زمینه های لازم برای جلب مشارکت مردمی و بخش خصوصی در بهره برداری و مدیریت آب
31- گسترش پوشش بیمه های اجتماعی و کاهش خدمات انسانی در اثر حوادث
| شاخص های هدف کمی در برنامه چهارم | استان: خراسان شمالی | |||
| ردیف | شاخص های هدف | واحد اندازه گیری | سال (1383) | سال (1388) |
| 1 | نرخ رشد جمعیت | درصد | 8 /1 | 25 /1 |
| 2 | نسبت شهرنشینی از کل جمعیت | درصد | 2 /44 | 2 /51 |
| 3 | نرخ بیکاری | درصد | 3 /13 | 8 /9 |
| 4 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب سطحی به کل حجم آبهای قابل تجدید شونده | درصد | 86 | 90 |
| 5 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب زیرزمینی به کل حجم آبهای قابل تجدید و استحصال زیرزمینی | درصد | 110 | 100 |
| 6 | نسبت آب قابل تنظیم به آب تجدید شونده | درصد | 44 /19 | 44 /19 |
| 7 | نسبت حجم مخزن به آب تجدید شونده | درصد | 30 | 30 |
| 8 | کل تولید محصولات زراعی در سال افق | هزار تن | – | 996 |
| 9 | کل تولید محصولات باغی در سال افق | هزار تن | – | 262 |
| 10 | تولید محصولات دامی در سال افق | هزار تن | – | 146 |
| 11 | سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 86 /16 | 98 /16 |
| 12 | سهم بخش کشاورزی در اشتغال استان | درصد | 44 | 39 |
| 13 | سهم بخش صنعت و معدن در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 2 /7 | 4 /12 |
| 14 | سهم بخش صنعت و معدن در اشتغال استان | درصد | 28 | 30 |
| 15 | نسبت مساحت مناطق تحت کنترل محیط زیستی به کل مساحت استان | درصد | 53 /8 | 20 |
| 16 | ارزش سالانه صادرات غیرنفتی | میلیارد ریال | 18104 | 40260 |
| 17 | نسبت جمعیت با سواد 6 ساله و بالاتر به کل جمعیت 6 ساله و بالاتر | درصد | 7 /65 | 85 |
| 18 | پوشش تحصیلی جمعیت 18- 6 ساله | درصد | 58 | 82 |
| 19 | نسبت دانشجو به یکصد هزار نفر جمعیت | نفر | 1767 | 3550 |
| 20 | تعداد موسسات، مراکز، کانونهای فرهنگی و هنری، و اردوگاه های پرورش کودکان و نوجوانان و جوانان | عدد | 37 | 90 |
| 21 | تعداد مرکز، کانونها، و قطب های جهانگردی تجهیز شده، بناهای مهم تاریخی و فرهنگی تعمیر و ساماندهی حریم شده | عدد | 10 | 44 |
| 22 | سرانه فضاهای ورزشی (سرپوشیده و باز) در کل جمعیت | متر مربع | 05 /0 | 35 /0 |
| 23 | تعداد مراکز ملی، قطب های پژوهشی، پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری | عدد | 0 | 4 |
| 24 | نسبت ساختمان های با مصالح بادوام به کل ساختمان ها | درصد | 87 /16 | 39 |
| 25 | تولید سالانه مسکن به ازای هر هزار نفر جمعیت | واحد مسکونی | 13 /4 | 11 |
| 26 | ضریب نفوذ تلفن ثابت | درصد | 1 /13 | 39 |
| 27 | ضریب نفوذ تلفن همراه | درصد | 8 /1 | 47 |
| 28 | ضریب نفوذ اینترنت | درصد | 1 /5 | 89 /16 |
| 29 | تعداد مشترکین گاز طبیعی | مشترک | 2643 | 13125 |
| 30 | ظرفیت عملی نیروگاههای تولید برق | مگاوات | 132 | 1026 |
| 31 | نسبت تعداد تشکل ها و نهادهای مدنی برای هر یکصد هزار نفر جمعیت | عدد | 11 | 24 |
| 32 | نسبت طول راه های روستایی آسفالته به کل طول راه های روستایی | درصد | 49 /15 | 39 /48 |
| 33 | نسبت طول راه های فرعی آسفالته به کل طول راه های فرعی | درصد | 66 | 100 |
| 34 | رفع نقاط حادثه خیزی در جاده ها | درصد | 17 | 100 |
| 35 | نسبت برخورداری جمعیت (شهری و روستایی) از برق | درصد | 5 /73 | 100 |
| 36 | گسترش پوشش بیمه های اجتماعی (نسبت بیمه شدگان اصلی به جمعیت فعال) | درصد | 361 | 5533 |
| 37 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (شهری) | درصد | – | 45 |
| 38 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (روستایی) | درصد | – | 6 |
| 39 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (شهری) | درصد | – | 7 |
| 40 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (روستایی) | درصد | – | 11 |
| 41 | امید به زندگی در بدو تولد | سال | – | 26 |
| 42 | شاخص توسعه انسانی (HDI) | میزان | – | 72 /0 |
| 43 | شاخص رفاه اجتماعی | میزان | – | 550 |
| 44 | جمعیت زیر خط فقر نسبی | درصد | – | 11 |
| 45 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (شهری) | برابر | 16 | 14 |
| 46 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (روستایی) | برابر | 15 | 13 |
| 47 | نسبت هزینه دو دهک ثروتمندترین به دو دهک فقیرترین خانواده ها | برابر | 12 | 7 |
| 48 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (شهری) | درصد | – | 80 |
| 49 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (روستایی) | درصد | – | 68 |
| 50 | نسبت جمعیت دارای هزینه های درمانی بیش از 40 درصد هزینه خانوار (هزینه های کمرشکن درمانی) | درصد | 5 /2 | 1/1 |
| طی برنامه (88- 1383) | ||||
| 51 | کاهش تعداد کارکنان دولت | درصد | 5 | |
| 52 | افزایش تعداد واحدهای دولتی اداره گردیده به روش قیمت تمام شده | درصد | 50 | |
| 53 | حجم تصدی های اجتماعی، فرهنگی واگذار شده به بخش غیردولتی | درصد | 15 | |
| 54 | نسبت برخورداری دستگاه های دولتی از امکانات اینترنتی | درصد | 100 | |
| 55 | متوسط سرانه آموزش سالانه مدیران و کارکنان دولت | ساعت | 40 | |
| 56 | کاهش در جمعیتی که حداقل انرژی غذایی لازم را دریافت نمی کنند | درصد | 25 | |
| 57 | نرخ ثبت نام خالص در مدارس ابتدایی | درصد | 5 /98 | |
| 58 | نسبت دختران به پسران در سطوح تحصیلی | درصد | 97 | |
| 59 | کاهش در نرخ مرگ و میر کودکان زیر پنج سال در هزار تولد زنده | درصد | 30 | |
| 60 | کاهش در نرخ مرگ و میر مادران در یکصد هزار تولد زنده | درصد | 40 | |
| 61 | کاهش در موارد جدید ابتلا به ایدز /HIV | درصد | 50 | |
| 62 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش آب شهری | درصد | 5 /2 | |
| 63 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش فاضلاب شهری | درصد | 16 | |
| 64 | افزایش شاخص بهره مندی از آب آشامیدنی روستایی | درصد | 5 /17 | |
| 65 | افزایش شاخص جمعیت تحت پوشش فاضلاب روستایی | درصد | 8 /6 | |
| 66 | سطح توسعه، اصلاح و جایگزینی باغات | هزار هکتار | 7 | |
| 67 | عملیات آبخیزداری | هزار هکتار | 95 | |
| 68 | عملیات آب و خاک | هزار هکتار | 43 | |
| (*)69 | متوسط افزایش اشتغال سالانه | نفر | * | |
| (*)70 | نرخ رشد سالانه ارزش افزوده کلیه فعالیتهای اقتصادی | درصد | * | |
| (*)71 | سهم سرمایه گذاری مورد نیاز از کل کشور | درصد | * | |
| (*)72 | نرخ رشد سالانه بهره وری سرمایه | درصد | * | |
| (*)73 | نرخ رشد سالانه بهره وری نیروی کار | درصد | * | |
(*)- ارقام مذکور در جدول استان خراسان رضوی و برای محدوده کل استان خراسان (سابق) آورده شده اند.
سند ملی توسعه استان خراسان جنوبی
الف- اصلی ترین قابلیت های توسعه:
1- – استقرار استان در مسیر شمال- جنوب و شرق- غرب و تأثیر آن در تمامی ابعاد توسعه…
2- برخورداری از سرمایه های انسانی متخصص و ماهر بومی ساکن و غیرساکن بعنوان مکمل فعالیتهای سرمایه ای و محرک قابلیتها.
3- وجود دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی متعدد با قدمت آموزشی طولانی
4- محیط غنی فرهنگی با قدمت زیاد به عنوان زمینه مشارکت مردم در توسعه استان.
5- وجود مزیت های نسبی برخی تولیدات کشاورزی بویژه زرشک و زعفران و ذخایر غنی ژنتیکی دامی.
6- برخورداری از ظرفیت های تاریخی، مذهبی، فرهنگی و طبیعی در توسعه صنعت گردشگری.
7- پیشینه منطقه در صنایع دستی بویژه صنعت فرش و سایر بافته ها در کانونهای جمعیت.
8- وجود معادن فلزی، غیرفلزی، سنگهای تزئینی و سایر کانی ها به عنوان زمینه توسعه صنعتی استان با ارزش صادراتی.
9- امکان بهره گیری غنی انرژی های تجدید شونده خورشیدی، بادی زیست توده و … .
10- وسعت فراوان دیم زارها، امکان بهره برداری از دشتها و استفاده از حاشیه کویر در پرورش دام نظیر شتر و بز کرکی و برخی محصولات کشاورزی سازگار.
11- وجود مرز نسبتا طولانی با کشور افغانستان و امکان توسعه فعالیت های اقتصادی، بازرگانی و مناسبات دو کشور.
12- موقعیت ویژه استان و مرکز آن در برقراری تعادلهای منطقه ای در شرق کشور.
13- استفاده از موقعیت ژئو استراتژیکی استان در برقراری امنیت ملی.
14- استقرار استان در مسیر بزرگراههای آسیایی و امکان استفاده از سرمایه گذاری بین المللی در توسعه شبکه حمل و نقل منطقه.
15- استقرار مرکز استان در مسیر تراری هوایی منطقه (بین المللی) و امکان توسعه ظرفیت های ترابری هوایی.
16- برخورداری از دانش بومی و سنتی در استفاده از منابع آب و خاک استان.
17- وجود زمینه های قانونی برای توسعه ورزش، نگرش مثبت جامعه به فعالیتهای ورزشی، گرایش بخش خصوصی و تشکل های داوطلب غیردولتی (NGO) به سرمایه گذاری و خدمات رسانی در توسعه ورزش
ب- عمده ترین تنگناها و محدودیت های توسعه:
1- محدودیت منابع آب و کیفیت نامناسب آب و خاک.
2- شرایط اقلیمی نامساعد، کمبود نزولات جوی و تداوم خشکسالی های متوالی.
3- قرار گرفتن در مسیر بین المللی مواد مخدر و قاچاق کالا.
4- پراکندگی کانونهای زیست و فعالیت در گستره استان و پایین بودن تراکم نسبی جمعیت.
5- بیابانی بودن بخشهای بزرگی از استان و همجواری با بزرگترین مناطق کویری کشور و حرکت ماسه روان و طوفان های مخرب و فرسایش بادی.
6- حرکت نوده های شن روان، وجود سیلابهای فصلی و فرسایش شدید آبی و بادی خاک در مناطقی از استان.
7- انزوای جغرافیایی و دوری از مراکز عمده تولید، توزیع و بازارهای مصرف، همچنین مراکز تصمیم گیری ملی.
8- استقرار استان در کمربند زلزله خیز کشور.
9- ضعف شبکه های زیربنایی شامل حمل و نقل و تامین و توزیع انرژی.
10- کمبود تاسیسات مهار، ذخیره سازی و توزیع آب به مراکز زیست و فعالیت.
11- وابستگی شدید منابع مالی بخش ورزش به درآمدهای عمومی
ج- مسائل اساسی استان
1- عدم انطباق بنیانهای اجتماعی و فرهنگی با الزامات توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاست در برخی مناطق روستایی استان.
2- کمبود تاسیسات گردشگری در استان.
3- پایین بودن نقش و سطح سرمایه گذاری دولت در بخش های مختلف اقتصادی.
4- بهره برداری بی رویه از منابع پایه و تخریب محیط زیست استان.
5- بهره برداری غیراصولی از منابع آب، عدم مهار و کنترل آبهای سطحی خصوصاً رودخانه های مرزی و رواج روش های نامناسب آبیاری و مصرف آب.
6- ضعف نظام خدمات رسانی مؤثر به روستاها ناشی از پراکندگی شهرها و مراکز جمعیتی.
7- غالب بودن شیوه های سنتی در کلیه فعالیت های اقتصادی استان
8- رشد بی رویه مهاجرت از روستاها و تخلیه آنها بویژه روستاهای مرزی.
9- سطح پایین توسعه صنعتی در استان.
10- ضعف بنیانهای تولیدی و نهادهای پشتیبانی کننده و مؤسسات خصوصی ارائه کننده و مؤسسات خصوصی ارائه کننده خدمات مشاوره ای، فنی، مدیریت و غیره
11- توان محدود استان از حیث ایجاد مازاد اقتصادی قابل سرمایه گذاری و طرحهای توسعه در تامین زیرساختهای اقتصادی.
12- نرخ بالای بیکاری شامل بیکاری تحصیل کرده ها، بیکاری پنهان و بیکاری فصلی و اشتغال کاذب در استان.
13- عدم تناسب نهادهای پولی و مالی و ساز و کارهای مرتبط با نیازمندیهای کارآفرینی در سطح استان.
14- شکل گیری نامتوازن محدوده تقسیمات کشوری استان با توجه به جدیدالتأسیس بودن آن.
15- پایین بودن شاخص های توسعه انسانی (امید به زندگی، تغذیه، مرگ و میر اطفال و …) و گسترش فقر در استان خصوصاً در مناطق روستائی.
16- نبود ساز و کار لازم و نظام مند جلوگیری از تردد و اسکان غیرمجاز اتباع بیگانه.
17- پایین بودن ضریب امنیتی مطلوب در مناطق مرزی استان.
18- نبود راهکارهای مناسب برای جذب سرمایه گذاران بخشهای خصوصی و تعاونی.
19- ضعف مدیریت کارآمد خدمات شهری و فن آوریهای مناسب در زمینه های عمران شهری.
20- فقدان نظام شناسایی استعدادهای ورزشی
21- تخریب اراضی کشاورزی حاشیه شهرها و عرصه مرتعی و جنگلی
22- کمبود صنایع تبدیلی، تکمیلی و نگهداری در بخش کشاورزی.
د- هدف های بلند مدت توسعه:
با توجه به قابلیتها و تنگناها، توسعه استان بر پایه تقویت زیرساختها و زیربناها، توسعه فعالیت های معدنی، صنعتی، کشاورزی و حفاظت و بهره برداری بهینه از منابع آب و خاک، استفاده از امکانات و ظرفیت ها در بخش های خدمات و گردشگری و گسترش تعاملات ملی و فراملی (بویژه بازرگانی خارجی) استوار خواهد بود:
1- تکمیل، توسعه و تجهیز شبکه های زیربنایی و زیرساخت ها متناسب با نیازهای منطقه.
2- ارتقاء سطح بهره وری منابع پایه و حفظ منابع آب و افزایش راندمان آبیاری.
3- افزایش توان بخش کشاورزی متناسب با ظرفیت منابع آب استان و برنامه های مدیریت منابع آب حوزه آبریز.
4- جلوگیری از بیابان زائی و کاهش اثرات خشکسالی های مداوم.
5- ارتقاء کیفیت سطح زندگی و شاخص های توسعه انسانی
6- توسعه صنعتی استان و ارتقاء جایگاه آن در فعالیت های صنعتی سطح ملی.
7- توسعه بخش معدن و افزایش سهم آن در تولید ناخالص داخلی استان.
8- توسعه تعاملات اقتصادی و فرهنگی داخلی و خارجی استان
9- استفاده از توانمندیهای بخشهای خصوصی و تعاونی در سرمایه گذاری های فعالیت های اقتصادی استان.
10- ارتقاء بهره وری عوامل تولید.
11- استقرار مناسب فعالیت ها و جمعیت با توجه به توانمندی های نواحی مختلف استان.
12- حفظ میراث تاریخی و فرهنگی منطقه و توسعه صنعت گردشگری.
13- ارتقاء سطح امنیت.
14- توسعه و تقویت سطح آموزشهای فنی و حرفه ای، علمی- کاربردی و آموزش عالی در استان.
15- حفظ ارزش های فرهنگی، مذهبی و ویژگیهای هویتی منطقه.
16- ایمن سازی مناطق زیست و فعالیت در مقابل حوادث غیرمترقبه طبیعی.
17- نهادینه سازی بهره وری و افزایش آن در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
18- ارتقاء نقش ورزش در تأمین سلامت جسمی و روحی و تقویت توانمندیهای افراد و گروههای اجتماعی
19- دستیابی به هدف های توسعه هزاره (M.D.G) در استان
20- توانمندسازی بخش تعاونی برای ایفای فعالیت های گسترده و اداره بنگاه های اقتصادی بزرگ.
21- توسعه نقش و جایگاه زنان در سطوح تصمیم سازی و تصمیم گیری استان.
هـ – راهبردهای بلند مدت:
1- ایجاد و تکمیل شبکه حمل و نقل و حامل های انرژی.
2- بسترسازی و استفاده از تکنولوژی فن آوری ارتباطات و اطلاعات (IT).
3- اصلاح الگوی تخصیص و مصرف آب.
4- گسترش بهره گیری از انرژی های تجدید شونده در استان.
5- مهار آبهای سطحی و بهره برداری بهینه از آن و تقویت منابع آبهای زیرزمینی با اولویت آبخوان های با بیلان منفی.
6- بهبود وضعیت دامپروری و توسعه قرنطینه های مرزی.
7- افزایش بهره وری عوامل تولید کشاورزی (به ویژه آب و خاک)، اصلاح الگوی کشت و شیوه های بهره برداری سنتی به نوین.
8- اصلاح روشهای چرای دام و بهره برداری بهینه از مراتع.
9- تثبیت خاک و شن های روان با روشهای علمی.
10- افزایش سطح مشارکت مردم در فعالیتهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی.
11- متنوع کردن فعالیت های اقتصادی در نواحی روستایی استان.
12- گسترش خدمات اجتماعی (بهداشتی، آموزشی، ورزشی و …) و فرهنگی در استان.
13- بهره گیری از صنایع زود بازده و اشتغال زا در توسعه صنعتی و هدایت ساماندهی کارگاههای کوچک و حمایت از صنایع دولتی
14- توسسعه صنعتی استان با اولویت صنایع معدنی (ذوب و ریخته گری فلزات و کانی غیرفلزی)، خودروسازی، الکترونیک و حمل و نقل، غذایی و تبدیل کشاورزی با تأکید بر صنایع کم آب بر
15- ایجاد نظام ارزشیابی برای برنامه های اجرائی و پروژه های توسعه.
16- ارتقاء سطح روشهای کیفی و کمی شناسائی، استخراج و بهره برداری معادن و فرآوری محصولات آن با اولویت صادرات.
17- گسترش فرهنگ صادراتی و شناسایی بازارهای هدف با افغانستان.
18- توسعه سطح همکاری اقتصادی و فرهنگی با کشور افغانستان.
19- هدایت سرمایه های خصوصی به سمت فعالیتهای مولد.
20- توسعه آموزشهای فنی- حرفه ای و کاربردی متناسب با نیازهای توسعه استان.
21- جهت دهی نظامی آموزش متوسطه و عالی متناسب با نیازهای استان.
22- ساماندهی بازار کار و توسعه مراکز کاریابی.
23- توسعه سطح همکاری اقتصادی و فرهنگی با کشور افغانستان.
24- هدایت سرمایه های خصوصی به سمت فعالیتهای مولد.
25- ساماندهی مراکز استقرار و خدمات رسانی کانون های روستایی استان.
26- اصلاح نظام شبکه شهری و مدیریت کاربری اراضی شهری.
27- حفظ، بهسازی و ساماندهی فضاهای تاریخی، مذهبی و فرهنگی و فضاهای جاذب گردشگری.
28- استفاده از فرهنگ وقف در تجهیز منابع برای توسعه استان.
29- ایجاد منابع مالی و اعتباری جدید برای تقویت بنیه مالی آموزش و پرورش در استان.
30- ایجاد مکانیزم های لازم جهت پشتیبانی فنی و مالی از تولیدات فرهنگی و هنری.
31- استفاده از فن آوری نوین و پیشرفته در تامین امنیت نواحی مرزی استان
32- ایجاد مکانیزم تعامل دانشگاههای استان با بخشهای تولید و صنعت در سطح منطقه ای، ملی و فراملی.
33- ایجاد ساز و کارهای لازم و حمایت از افزایش بهره وری در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
34- گسترش ورزش های پرورشی، همگانی، تفریحی، قهرمانی و حرفه ای در استان
35- کنترل و مدیریت بحرانهای ناشی از حوادث غیرمترقبه و بلایای طبیعی
36- ریشه کنی فقر شدید و گرسنگی و بهره مندی همگانی از مواهب توسعه اقتصادی و اجتماعی
37- دستیابی همگانی به آموزش ابتدایی و ترویج و بهبود برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان
38- کاهش مرگ و میر مادران و کودکان
39- مبارزه با بیماری های عمده (ایدز / H.I.V، سل، مالاریا و …)
40- حمایت مؤثر از تشکیل و توسعه تعاونی ها و ایجاد و گسترش شهرک ها و مجتمع های تعاونی
41- بسترسازی برای افزایش مشارکت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی زنان در روند توسعه استان
42- نهادینه کردن رویکرد مدیریت عرضه و تقاضا و افزایش سطح آگاهی عمومی در مدیریت بهینه مصرف آب
43- ایجاد زمینه های لازم برای جلب مشارکت مردمی و بخش خصوصی در بهره برداری و مدیریت آب
44- گسترش پوشش بیمه های اجتماعی و کاهش خدمات انسانی در اثر حوادث
| شاخص های هدف کمی در برنامه چهارم | استان: خراسان جنوبی | |||
| ردیف | شاخص های هدف | واحد اندازه گیری | سال (1383) | سال (1388) |
| 1 | نرخ رشد جمعیت | درصد | 27 /1 | 27 /1 |
| 2 | نسبت شهرنشینی از کل جمعیت | درصد | 2 /52 | 1 /60 |
| 3 | نرخ بیکاری | درصد | 16 | 16 |
| 4 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب سطحی به کل حجم آبهای قابل تجدید شونده | درصد | 46 | 50 |
| 5 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب زیرزمینی به کل حجم آبهای قابل تجدید و استحصال زیرزمینی | درصد | 112 | 100 |
| 6 | نسبت آب قابل تنظیم به آب تجدید شونده | درصد | 0 | 89 /0 |
| 7 | نسبت حجم مخزن به آب تجدید شونده | درصد | 0 | 27 /1 |
| 8 | کل تولید محصولات زراعی در سال افق | هزار تن | – | 559 |
| 9 | کل تولید محصولات باغی در سال افق | هزار تن | – | 73 |
| 10 | تولید محصولات دامی در سال افق | هزار تن | – | 178 |
| 11 | سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 5 /28 | 2 /39 |
| 12 | سهم بخش کشاورزی در اشتغال استان | درصد | 7 /25 | 32 |
| 13 | سهم بخش صنعت و معدن دراشتغال استان | درصد | 28 | 30 |
| 14 | نسبت مساحت مناطق تحت کنترل محیط زیستی به کل مساحت استان | درصد | 0 | 28 |
| 15 | ارزش سالانه صادرات غیرنفتی | میلیارد ریال | 2 /535 | 1333 |
| 16 | نسبت جمعیت با سواد 6 ساله و بالاتر به کل جمعیت 6 ساله و بالاتر | درصد | 7 /65 | 85 |
| 17 | پوشش تحصیلی جمعیت 18- 6 ساله | درصد | 53 | 80 |
| 18 | نسبت دانشجو به یکصد هزار نفر جمعیت | نفر | 2931 | 7949 |
| 19 | تعداد موسسات، مراکز، کانونهای فرهنگی و هنری، و اردوگاه های پرورش کودکان و نوجوانان و جوانان | عدد | 9 | 50 |
| 20 | تعداد مرکز، کانونها، و قطب های جهانگردی تجهیز شده، بناهای مهم تاریخی و فرهنگی تعمیر و ساماندهی حریم شده | عدد | 32 | 104 |
| 21 | سرانه فضاهای ورزشی (سرپوشیده و باز) در کل جمعیت | متر مربع | 1 /0 | 13 /1 |
| 22 | تعداد مراکز ملی، قطب های پژوهشی، پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری | عدد | 0 | 4 |
| 23 | نسبت ساختمان های با مصالح بادوام به کل ساختمان ها | درصد | 87 /16 | 39 |
| 24 | تولید سالانه مسکن به ازای هر هزار نفر جمعیت | واحد مسکونی | 13 /4 | 11 |
| 25 | ضریب نفوذ تلفن ثابت | درصد | 4 /19 | 40 |
| 26 | ضریب نفوذ تلفن همراه | درصد | 1 /2 | 48 |
| 27 | ضریب نفوذ اینترنت | درصد | 02 /4 | 99 /13 |
| 28 | تعداد مشترکین گاز طبیعی | مشترک | 0 | 300000 |
| 29 | ظرفیت عملی نیروگاههای تولید برق | مگاوات | 137 | 721 |
| 30 | نسبت تعداد تشکل ها و نهادهای مدنی برای هر یکصد هزار نفر جمعیت | عدد | 11 | 25 |
| 31 | نسبت طول راه های روستایی آسفالته به کل طول راه های روستایی | درصد | 22 | 45 |
| 32 | نسبت طول راه های فرعی آسفالته به کل طول راه های فرعی | درصد | 65 | 75 |
| 33 | رفع نقاط حادثه خیزی در جاده ها | درصد | 66 | 100 |
| 34 | نسبت برخورداری جمعیت (شهری و روستایی) از برق | درصد | 4 /91 | 10 |
| 35 | گسترش پوشش بیمه های اجتماعی (نسبت بیمه شدگان اصلی به جمعیت فعال) | درصد | – | 40 |
| 36 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (شهری) | درصد | – | 7 |
| 37 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (روستایی) | درصد | – | 6 |
| 38 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (شهری) | درصد | – | 11 |
| 39 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (روستایی) | درصد | – | 26 |
| 40 | شاخص توسعه انسانی (HDI) | میزان | – | 75 /0 |
| 41 | شاخص رفاه اجتماعی | میزان | – | 510 |
| 42 | جمعیت زیر خط فقر نسبی | درصد | – | 10 |
| 43 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (شهری) | برابر | 16 | 14 |
| 44 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (روستایی) | برابر | 15 | 13 |
| 45 | نسبت هزینه دو دهک ثروتمندترین به دو دهک فقیرترین خانواده ها | برابر | 13 | 5 /7 |
| 46 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (شهری) | درصد | – | 75 |
| 47 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (روستایی) | درصد | – | 66 |
| 48 | نسبت جمعیت دارای هزینه های درمانی بیش از 40 درصد هزینه خانوار (هزینه های کمرشکن درمانی) | درصد | – | 1/1 |
| طی برنامه (88- 1383) | ||||
| 49 | کاهش تعداد کارکنان دولت | درصد | 5 | |
| 50 | افزایش تعداد واحدهای دولتی اداره گردیده به روش قیمت تمام شده | درصد | 50 | |
| 51 | حجم تصدی های اجتماعی، فرهنگی واگذار شده به بخش غیردولتی | درصد | 15 | |
| 52 | نسبت برخورداری دستگاه های دولتی از امکانات اینترنتی | درصد | 100 | |
| 53 | متوسط سرانه آموزش سالانه مدیران و کارکنان دولت | ساعت | 40 | |
| 54 | کاهش در جمعیتی که حداقل انرژی غذایی لازم را دریافت نمی کنند | درصد | 25 | |
| 55 | نرخ ثبت نام خالص در مدارس ابتدایی | درصد | 5 /98 | |
| 56 | نسبت دختران به پسران در سطوح تحصیلی | درصد | 97 | |
| 57 | کاهش در نرخ مرگ و میر کودکان زیر پنج سال در هزار تولد زنده | درصد | 30 | |
| 58 | کاهش در نرخ مرگ و میر مادران در یکصد هزار تولد زنده | درصد | 40 | |
| 59 | کاهش در موارد جدید ابتلا به ایدز /HIV | درصد | 50 | |
| 60 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش آب شهری | درصد | 5 /7 | |
| 61 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش فاضلاب شهری | درصد | 5 /15 | |
| 62 | افزایش شاخص بهره مندی از آب آشامیدنی روستایی | درصد | 5 /17 | |
| 63 | افزایش شاخص جمعیت تحت پوشش فاضلاب روستایی | درصد | 8 /6 | |
| 64 | سطح توسعه، اصلاح و جایگزینی باغات | هزار هکتار | 15 | |
| 65 | عملیات آبخیزداری | هزار هکتار | 105 | |
| 66 | عملیات آب و خاک | هزار هکتار | 31 | |
| (*)67 | متوسط افزایش اشتغال سالانه | نفر | * | |
| (*)68 | نرخ رشد سالانه ارزش افزوده کلیه فعالیتهای اقتصادی | درصد | * | |
| (*)69 | سهم سرمایه گذاری مورد نیاز از کل کشور | درصد | * | |
| (*)70 | نرخ رشد سالانه بهره وری سرمایه | درصد | * | |
| (*)71 | نرخ رشد سالانه بهره وری نیروی کار | درصد | * | |
(*)- ارقام مذکور در جدول استان خراسان رضوی و برای محدوده کل استان خراسان (سابق) آورده شده اند.
سند ملی توسعه استان خوزستان
الف- اصلی ترین قابلیت های توسعه
1- موقعیت ویژه جغرافیایی استان در تعامل با منطقه و جهان، ارتباط با آبهای آزاد بین المللی.
2- برخورداری از امکانات بندری بسیار مناسب بویژه در بندر امام (دارای کمترین فاصله با مراکز جمعیتی کشور نسبت به سایر بنادر جنوبی ایران) و برخورداری از راه و راه آهن و فرودگاه های متعدد و زیرساخت های لامز برای توسعه بازرگانی خارجی و ترانزیت مسافر و کالا.
3- وجود منابع قابل توجه آب و خاک و برخورداری از اقلیم مناسب و امکان کشت محصولات مختلف برای توسعه فعالیت های کشاورزی (اعم از زراعت، باغبانی، جنگلگاری، مرتعداری، دامپروری، شیلات و آبزیان، دام و طیور،…) و نیز امکان کاشت و برداشت سه نوبت محصولات کشاورزی در بخش وسیعی از استان.
4- وجود نخلستانهای وسیع در سطح استان و قابلیت چشمگیر توسعه فعالیتهای کشاورزی و صنایع جانبی در این زمینه.
5- جاری بودن بخش عظیمی از آب های سطحی کشور و وجود رودخانه های پر آب و دائمی در استان و امکان صادرات آب و برق به کشورهای همسایه.
6- وجود ذخائر با ارزش آبزیان، بنادر صیادی، ناوگان صیادی و مجتمع های بزرگ پرورش ماهی و میگو و مجتمع های دامپروری.
7- برخورداری استان از 9 واحد کارخانه بزرگ خوراک دام و عرصه های مستعد کشت علوفه که قابلیت چشمگیری جهت تولید شیر و گوشت می باشد.
8- برخورداری از سدهای عظیم و متعدد احداث شده یا در حال احداث در مناطق مختلف استان و امکان استفاده چند منظوره از آنها به منظور توسعه بخشهای کشاورزی، شیلات، انرژی و تأمین آب شرب در استان.
9- برخورداری از 9 واحد بزرگ کشت و صنعت نیشکر (با وسعت حدود 90 هزار هکتار) و صنایع متعدد و متنوع وابسته به آن.
10- برخورداری از معادن و پالایشگاه های عظیم نفت و گاز و کانی های غیرفلزی و صنایع بزرگ وابسته به آنها و همچنین صنایع فولاد و نورد و ذوب فلزات
11- برخورداری از منظقه ویژه اقتصادی پتروشیمی بندر امام و منطقه آزاد اروند (آبادان+ خرمشهر).
12- برخورداری از مراکز آموزش عالی و نیروهای متخصص و خبره.
13- وجود قابلیت های متعدد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در منطقه، ناشی از پیشینه طولانی صنعت نفت در استان.
14- برخورداری از تنوع قومی و میراث تاریخی ارزشمند، جاذبه های آثار بجاری مانده از دوران جنگ تحصیلی و عرصه های طبیعی مناسب برای توسعه گردشگری.
15- برخورداری از مراکز تشخیصی و درمانی تخصصی و فوق تخصصی که قابلیت ارائه خدمات به نیروهای خارجی شاغل در بخشهای مختلف استان، شهروندان استانهای مجاور و کشورهای مجاور را دارا می باشند.
16- برخورداری از نیمی از مساحت تالابهای بین المللی و ارزشمند کشور.
17- امکان بهره گیری از انرژی های تجدیدی شونده زیست توده.
18- وجود زمینه های قانونی برای توسعه ورزش، نگرش مثبت جامعه به فعالیتهای ورزشی، گرایش بخش خصوصی و تشکل های داوطلب غیردولتی (NGO) به سرمایه گذاری و خدمات رسانی در توسعه ورزش
19- وجود زمینه های تاریخی و اجتماعی مشارکت های مردمی در حوزه های اجتماعی و گسترده بودن مؤسسات خیریه و سازمان غیردولتی فعال
ب- عمده ترین تنگناها و محدودیت های توسعه
1- بالا بودن درجه حرارتی و طولانی بودن دورة گرما و تبخیر شدید و نازل بودن میزان بارندگی در بخش قابل توجهی از استان.
2- بالا بودن سطح آب های زیرزمینی و گسترش شوری آب و خاک در بخش های عمده ای از مناطق جنوبی و غربی استان.
3- وابستگی شدید منابع مالی بخش ورزش به درآمدهای عمومی.
ج- مسائل اساسی استان
1- آلودگی شدید منابع آبهای سطحی، هوا و خاک، بویژه آلودگی رودخانه کارون در اثر تخلیه فاضلاب های انسانی و صنعتی و پساب های کشاورزی به این رودخانه و نیز خورهای بندر امام و ماهشهر در اثر تخلیه فاضلاب های صنعتی تأسیسات نفت و پتروشیمی.
2- سهل انگاری و بی توجهی پیشنهاد دهندگان، طراحان، مجریان و نهادهای تأمین کننده اعتبارات پروژه های بزرگ ملی به ارزیابی زیست محیطی این پروژه ها قبل از هر گونه اقدام و ایجاد خسارات جبران ناپذیر به منابع طبیعی و محیط زیست استان.
3- تهدیدات مستمر در زمینه بیابان زایی و گسترش شن های روان در اثر عوامل طبیعی و انسانی.
4- تخریب و بهره برداری نامناسب از منابع طبیعی استان (آبهای داخلی و ساحلی، خاک، آبزیان، مراتع، جنگلها، …).
5- کمبود تأسیسات زیربنایی استان در بخش کشاورزی بویژه در زمینه تجهیز و نوسازی اراضی، شبکه های اصلی و فرعی آبیاری و زهکشی، قطعه بندی و جاده های بین مزارع.
7- روند رو به انهدام تالابهای استان بویژه هورالعظیم در اثر احداث سدهای بالا دست و عدم تخصیص و تأمین حقابه آنها و خشکسالی های اخیر.
8- عدم هماهنگی و عدم تشخیص اولویتها در اجرای پروژه های عمرانی (خصوصا پروژه های آب و خاک) و عدم استفاده مطلوب از هزینه های انجام شده.
9- مشارکت ضعیف بخش خصوصی در فعالیت های اقتصادی- اجتماعی نسبت به سایر استانهای کشور.
10- بالا بودن میزان بیکاری، بی سوادی و نرخ باروری.
11- خروج سرمایه های انسانی و مادی از استان پس از وقوع جنگ تحمیلی و عدم بازگشت این منابع به استان.
12- وجود انواع ناهنجاری ها، بزه ها، انحرافات و آسیب های اجتماعی و بالا بودن ضرایب نا امنی های اجتماعی.
13- کمیت و کیفیت نازل امکانات و فعالیت های آموزشی و پژوهشی در کلیه سطوح و عدم باور نسبت به نقش اساسی و محوری فعالیتهای آموزشی و پژوهشی در توسعه همه جانبه استان.
14- ضعف و ناکارائی پایانه ها و شبکه راه های داخلی و محورهای ارتباطی با استان های همجوار و استاندارد نبودن آن ها و همچنین فقدان شبکه انتقال نیروی برق به مناطق مرزی کشورهای همسایه.
15- استفاده ناکار آمد از موقعیت و قابلیت های ویژه استان در زمینه توسعه بازرگانی خارجی.
16- متفاوت بودن نظام پرداخت حقوق، مزایا، امتیازات و امکانات رفاهی میان شرکتها و دستگاههای دولتی که موجب کاهش انگیزه کارایی لازم در دستگاههای دولتی گردیده است.
17- ضعف کارآفرینی و مشارکت پایین بخش خصوصی در فعالیت های اقتصادی.
18- تداوم شرایط و آثار نامطلوب ناشی از جنگ تحمیلی خصوصاً در نوار مرزی غرب استان.
19- کیفیت نامطلوب آب شرب در بیشتر شهرها و روستاها (علی الخصوص شهرهای بزرگ استان) و قابلیت عمده برای تبدیل این امر به بحران های اجتماعی.
20- روند شتابان اضمحلال شرایط زندگی برای جامعه عشایری استان در اثر تخریب مراتع، محدود شدن عرصه ها و قلمروهای عشایری و سایر عوامل مؤثر.
21- عدم پوشش کامل صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران در مناطق محروم شمال استان و مناطق مرزی و تسلط سیگنالهای خارجی بر این مناطق.
22- بی توجهی به عوامل ایجاد و گسترش اسکان غیررسمی (حاشیه نشینی) در اکثر شهرهای استان (از جمله سهل انگاری در خصوص تعیین تکلیف معیشت و سکونت جمعیت ساکن در کانونهای زیستی در محدوده ی اجرای طرحهای بزرگ ملی در دست ساخت (سدهای بزرگ، کشت و صنعت ها، …).
23- فقدان نظام شناسایی استعدادهای ورزشی
د- اهداف بلند مدت
با توجه به قابلیتها و تنگناها، توسعه استان بر پایه بخش های کشاورزی و دامپروری، آب و انرژی، پرورش آبزیان و فعالیتهای صید و صیادی، صنعت، نفت و صنایع پایین دستی آن، بازرگانی خارجی و حمل و نقل بین المللی استوار می باشد. بدین ترتیب اهداف بلند مدت توسعه استان عبارتند از:
1- ارتقاء شاخص های زیست محیطی استان در زمینه های آب و هوا و خاک (بویژه رودخانه ها، سواحل و منابع آبی و کیفیت آب شرب استان) در حد استانداردهای بین المللی.
2- کنترل و محافظت از منابع طبیعی و زیست محیطی استان (آبهای داخلی و ساحلی، خاک، هوا، آبزیان، مراتع، جنگلها، …) در برابر تهدیدها و تخریب های طبیعی و انسانی و احیاء و بهره برداری بهینه از آنها.
3- افزایش سهم اشتغال بخش خصوصی از کل شاغلین استان معادل با بالاترین استانهای کشور.
4- کاهش نرخ های بیکاری، بی سوادی و باروری و ارتقاء استان به جایگاه سه استان برتر کشور در این زمینه ها در افق توسعه.
5- ایجاد باورها، ارزشها و هنجارهای فرهنگی جدید متناسب با تحولات روز در جهان در چارچوب فرهنگ و تمدن اسلامی در زمینه های کار فعالیت و سخت کوشی، روحیه کارآفرینی و خویش فرمایی، ارزش علم و سواد آموزی.
6- توقف و مهار روند مهاجرت نیروی انسانی کارآمد و متخصص از استان.
7- کاهش شاخص های انواع ناهنجاری ها، انحرافات و آسیب های اجتماعی و ارتقاء استان به جایگاه سه استان برتر کشور در این زمینه ها در افق توسعه.
8- توسعه و گسترش کمی و کیفی امکانات و کیفیت فعالیت های آموزشی و پژوهشی در کلیه سطوح و ارتقاء استان به جایگاه سه استان برتر کشور در این زمینه ها در افق توسعه.
9- دستیابی به حداقل استانداردهای بین المللی در زمینه کمیت و کیفیت پایانه ها و شبکه و ناوگان حمل و نقل استان (زمینی، هوایی، دریایی) و دستیابی به سهم مناسب از بازار بین المللی حمل و نقل و ترانزیت کالا و مسافر در منطقه.
10- دستیابی به سهم مناسب از حجم فعالیت های بازرگانی خارجی کشور.
11- افزایش توانمندی ها و قابلیت های دستگاه های اجرایی استان و کم کردن فاصله حقوق و مزایا بین شرکتهای بزرگ دولتی و سایر دستگاههای اجرایی استان تا حد ممکن.
12- افزایش شاخص های سرمایه گذاری و مشارکت بخش خصوصی در کلیه زمینه های فعالیت های اقتصادی و ارتقاء استان به جایگاه سه استان برتر کشور در این زمینه ها در افق توسعه.
13- عادی کردن شرایط زندگی و اوضاع اقتصادی- اجتماعی در منطقه نوار مرزی غرب استان.
14- تأمین آب شرب سالم برای شهرها (علی الخصوص شهرهای بزرگ) و روستاهای استان.
15- استفاده کامل و کارآ از قابلیت های چشمگیر منابع آب و خاک استان به منظور توسعه همه جانبه فعالیت ها در بخش های کشاورزی، پرورش آبزیان و فعالیتهای صید و صیادی.
16- استفاده کامل و کارآ از قابلیت های چشمگیر توسعه صنعتی استان.
17- بالفعل نمودند فابلیت های عمده استان در زمینه ی توسعه ظرفیت های گردشگری و بهره مندی از جاذبه های گردشگری سدهای موجود و آب های شوشتر با توجه به پتانسیل های موجود و توسعه نقش IT در فعالیت های خدماتی و گردشگری.
18- ساماندهی و اسکان کامل جامعة عشایری استان.
19- تأمین پوشش کامل صدا و سیما در کلیه نقاط استان.
20- ارتقاء جایگاه نظام خدمات تشخیصی- درمانی دانشگاه جندی شاپور و تبدیل آن به قطب برتر درمانی جنوب کشور با قابلیت ارائه خدمات به کشورهای همجوار.
21- مهار عوامل ایجاد و گسترش اسکان غیررسمی و ساماندهی اسکان غیررسمی در جامعه شهری استان.
22- اعتلاء معرفت دینی، ارزشهای فرهنگی و ویژگی های هویتی استان.
23- نهادینه سازی بهره وری و افزایش آن در بخش های اقتصادی و عوامل تولید.
24- ارتقاء نقش ورزش در تأمین سلامت جسمی و روحی و تقویت توانمندیهای افراد و گروه های اجتماعی.
25- دستیابی به هدف های توسعه هزاره (M.D.F) در استان
26- توانمندسازی بخش تعاونی برای ایفای فعالیت های گسترده و اداره بنگاه های اقتصادی بزرگ
27- توسعه نقش و جایگاه زنان در سطوح تصمیم سازی و تصمیم گیری استان
هـ – راهبردهای بلند مدت
1- مقابله با بهره برداری های غیراصولی و عوامل طبیعی و انسانی آلودگی و تخریب منابع طبیعی و زیست محیطی استان (آب های داخلی و ساحلی، خاک، هوا، آبزیان، مراتع، جنگلها، …).
2- مهار و انتقال آبهای سطحی، توسعه بهره برداری از منابع آبهای زیرزمینی در مناطق مساعد استان و افزایش بهره وری در بهره برداری از منابع آبهای سطحی و زیرزمینی استان.
3- حفظ، بازسازی، مدیریت علمی و بهره برداری بهینه از اکوسیستم های آبی استان (اعم از آبهای داخلی و ساحلی) در کلیه فعالیتهای شیلاتی.
4- مدیریت یکپارچه حوضه های آبریز.
5- مهندسی رودخانه های استان.
6- تشویق و حمایت از مشارکت هرچه بیشتر بخش خصوصی در توسعه فعالیت های اقتصادی- اجتماعی در زمینه های مختلف و گسترش زمینه های خوداشتغالی و خویش فرمائی.
7- تقویت امنیت اجتماعی فراگیر و مقابله با انواع ناهنجاریهای اجتماعی.
8- افزایش فعالیت های فرهنگی، هنری، آموزشی و سواد آموزی در گروه های هدف (جوامع روستایی، عشایری و زنان).
9- توسعه انواع آموزش های فنی و حرفه ای.
10- تقویت انسجام، وحدت و یکپارچگی اجتماعی در سطح استان.
11- ایجاد زمینه های انگیزشی مناسب برای کاهش روند مهاجرت نیروی متخصص از استان و جذب نیروی انسانی کارآمد از سایر استانهای کشور.
12- مبارزه با اشکال مختلف بیکاری و فقر در کلیه سطوح.
13- افزایش قابلیتهای عمومی نیروی انسانی اداره کل آموزش و پرورش استان و افزایش کمیت و کیفیت فضاهای فیزیکی و تجهیزات مورد نیاز آن.
14- ارتقاء نقش مراکز آموزش عالی استان به عنوان مرکز ارائه خدمات برتر آموزشی و پژوهشی در منطقه جنوب غرب کشور.
15- توسعه و تقویت پایانه ها و شبکه راههای داخلی (بین شهری و روستایی) و محورهای ارتباطی با استان های همجوار با تأکید بر راه های اصلی و راه آهن و نوسازی، توسعه و تجهیز ناوگان حمل و نقل عمومی استان.
16- گسترش زیرساخت های توسعه بازرگانی استان به عنوان یکی از پایانه های اصلی ورود و خروج کالا با تأکید بر محصولات کشاورزی و توسعه قرنطینه ها و ترانزیت کالا و مسافر.
17- افزایش شاخص سطح تحصیلات و تجارب تخصصی نیروی انسانی بخش دولتی.
18- پیگیری دقیق و نظارت بر اجرای 7 برنامه مصوب تحول اداری در سطح دستگاه های اجرایی استان توسط نهادهای مسئول در امر نظارت و بازرسی.
19- محو نمودها و مظاهر شرایط جنگی علی الخصوص در نوار مرزی غرب استان به منظور بسترسازی برای بازگشت مردن این منطقه به محل زندگی قبلی خود.
20- بازسازی زیرساخت ها و فعالیت های اقتصادی- اجتماعی در مناطق جنگزده استان (بویژه شهرستان های آبادان و خرمشهر).
21- افزایش کیفیت آب شرب، افزایش بهره وری در توزیع و مصرف و کاهش هدر روی آب شرب در کلیه نقاط مصرف و افزایش حجم تولید سرانه آب در برخی از نقاط.
22- افزایش سطح زیر کشت آبی، ارتقای بهره وری عوامل تولید در فعالیت های کشاورزی و ترویج بینش علمی در بهره برداران.
23- ایجاد و گسترش همه جانبه زیرساختها در بخش های صنعت (ایجاد و توسعه شهرکهای صنعتی و تأمین آب، برق، گاز، فاضلاب، راه، …) و کشاورزی (تجهیز و نوسازی، احداث شبکه های آبیاری، احداث زهکش های روباز و زیرزمین در مزارع موجود، تسطیح اساسی، احداث جاده های بین مزارع، …) شیلات و آبزیان و سایر بخش های فعالیت های اقتصادی و اجتماعی و بازگشت سهم سرمایه گذاری دولت در دوره های طویل المدت در موارد مقتضی.
24- بسط و توسعه صنایع متوسط و کوچک به عنوان حلقه مکمل صنایع بزرگ و توسعه شهرکهای تخصصی در زمینه نفت، پتروشیمی.
25- افزایش بهره وری از طریق ارتقاء سطح فن آوری و اصلاحات ساختاری و مدیریتی در کلیه بخشهای فعالیت های اقتصادی و اجتماعی.
26- حفظ، احیاء، توسعه و نظارت بر بهره برداری بهینه از آبزیان استان.
27- توسعه صنایع انرژی بر و صنایع شیمیایی پایین دست، پتروشیمی و پالایشگاهی، متالورژی و ذوب فلزات، صنایع حمل و نقل (بویژه صنایع حمل و نقل دریایی)، صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی و دامی و بسته بندی مواد غذایی، نساجی، فرآوری نیشکر و محصولات پایین دستی، خرما، شیلات و آبزیان و صنایع کانی غیرفلزی با قابلیت صادرات به کشورهای حاشیه خلیج فارس و تأکید بر سرمایه گذاری بخش خصوصی و توسعه صنایع ماشین سازی و ساخت تجهیزات و صنایع پایین دستی.
28- گسترش زیرساخت ها و تأسیسات و امکانات گردشگری در عرصه های تاریخی، آثار جنگ تحمیلی و نوار ساحلی جنوب استان (به منظور استفاده از قابلیت های گردشگری مناطق ساحلی استان در فصل زمستان) و مناطق کوهستانی در فصل تابستان و حفظ و احیاء و معرفی آثار فرهنگی و تاریخی و نیز حفظ آثار بر جای مانده از سال های دفاع مقدس و تجهیز قطب های گردشگری.
29- تغییر شیوه معیشت جامعه عشایری استان و آماده سازی زیر ساخت های لازم برای اسکان کامل این جامعه.
30- توسعه، ارتقاء و بهسازی کمیت و کیفیت سیستم ها و تجهیزات دریافت و ارسال سیگنالهای صوتی و تصویری صدا و سیمای مرکز خوزستان.
31- توسعه بخش درمان با استفاده از سرمایه گذاری و مشارکت بخش خصوصی (داخلی و خارجی) و اصلاح ساختاری و مدیریتی نظام خدمات تشخیصی- درمانی.
32- تعیین تکلیف معیشت و سکونت جمعیت ساکن در محدوده ی اجرای طرحهای بزرگ ملی (علی الخصوص سدهای بزرگ در حال احداث) و بهسازی و توانمندسازی مناطق حاشیه نشین در جامعه ی شهری استان.
33- بهره گیری از انرژی های تجدید شونده زیست توده.
34- ایجاد ساز و کارهای لازم و حمایت از افزایش بهره وری در بخش های اقتصادی و عوامل تولید.
35- گسترش ورزش های پرورشی، همگانی، تفریحی، قهرمانی و حرفه ای در استان.
36- ریشه کنی فقر شدید و گرسنگی و بهره مندی همگانی از مواهب توسعه اقتصادی و اجتماعی.
37- دستیابی همگانی به آموزش ابتدایی و ترویج و بهبود برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان.
38- کاهش مرگ و میر مادران و کودکان.
39- مبارزه با بیماری های عمده (ایدز / H.I.V، سل، مالاریا و …).
40- حمایت مؤثر از تشکیل و توسعه تعاونی ها و ایجاد و گسترش شهرک ها و مجتمع های تعاونی.
41- بسترسازی برای افزایش مشارکت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی زنان در روند توسعه استان.
42- نهادینه کردن رویکرد مدیریت عرضه و تقاضا و افزایش سطح آگاهی عمومی در مدیریت بهینه مصرف آب.
43- ایجاد زمینه های لازم برای جلب مشارکت مردمی و بخش خصوصی در بهره برداری و مدیریت آب.
44- گسترش پوشش بیمه های اجتماعی و کاهش خدمات انسانی در اثر حوادث.
| شاخص های هدف کمی در برنامه چهارم | استان: خوزستان | |||
| ردیف | شاخص های هدف | واحد اندازه گیری | سال (1383) | سال (1388) |
| 1 | نرخ رشد جمعیت | درصد | 95 /1 | 87 /1 |
| 2 | نسبت شهرنشینی از کل جمعیت | درصد | 55 /68 | 06 /71 |
| 3 | نرخ بیکاری | درصد | 6 /19 | 3 /10 |
| 4 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب سطحی به کل حجم آبهای قابل تجدید شونده | درصد | 50 | 65 |
| 5 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب زیرزمینی به کل حجم آبهای قابل تجدید و استحصال زیرزمینی | درصد | 79 | 83 |
| 6 | نسبت آب قابل تنظیم به آب تجدید شونده | درصد | 2 /142 | 25 /144 |
| 7 | نسبت حجم مخزن به آب تجدید شونده | درصد | 37 /107 | 92 /109 |
| 8 | کل تولید محصولات زراعی در سال افق | هزار تن | – | 14733 |
| 9 | کل تولید محصولات باغی در سال افق | هزار تن | – | 295 |
| 10 | تولید محصولات دامی در سال افق | هزار تن | – | 577 |
| 11 | نسبت مساحت مناطق تحت کنترل محیط زیستی به کل مساحت استان | درصد | 77 /9 | 79 /11 |
| 12 | نسبت جمعیت با سواد 6 ساله و بالاتر به کل جمعیت 6 ساله و بالاتر | درصد | 57 /88 | 53 /90 |
| 13 | پوشش تحصیلی جمعیت 18- 6 ساله | درصد | 3 /89 | 8 /90 |
| 14 | نسبت دانشجو به یکصد هزار نفر جمعیت | نفر | 768 | 1081 |
| 15 | تعداد موسسات، مراکز، کانونهای فرهنگی و هنری، و اردوگاه های پرورش کودکان و نوجوانان و جوانان | عدد | 82 | 139 |
| 16 | تعداد مرکز، کانونها، و قطب های جهانگردی تجهیز شده، بناهای مهم تاریخی و فرهنگی تعمیر و ساماندهی حریم شده | عدد | 40 | 45 |
| 17 | سرانه فضاهای ورزشی (سرپوشیده و باز) در کل جمعیت | متر مربع | 159 /0 | 412 /0 |
| 18 | تعداد مراکز ملی، قطب های پژوهشی، پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری | عدد | 3 | 7 |
| 19 | ضریب نفوذ تلفن ثابت | درصد | 1 /16 | 44 |
| 20 | ضریب نفوذ تلفن همراه | درصد | 9 /5 | 46 |
| 21 | ضریب نفوذ اینترنت | درصد | 35 /7 | 57 /21 |
| 22 | تعداد مشترکین گاز طبیعی | مشترک | 281918 | 431918 |
| 23 | ظرفیت عملی نیروگاههای تولید برق | مگاوات | 6573 | 10573 |
| 24 | نسبت طول راه های روستایی آسفالته به کل طول راه های روستایی | درصد | 50 | 7 /69 |
| 25 | نسبت طول راه های فرعی آسفالته به کل طول راه های فرعی | درصد | 84 | 96 |
| 26 | رفع نقاط حادثه خیزی در جاده ها | درصد | 6 | 100 |
| 27 | گسترش پوشش بیمه های اجتماعی (نسبت بیمه شدگان اصلی به جمعیت فعال) | درصد | 35 /45 | 60 |
| 28 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (شهری) | درصد | 5 /12 | 7 |
| 29 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (روستایی) | درصد | 6 /9 | 6 |
| 30 | کاهش (به نصف رسانیدن) تعداد سوانح و حوادث حمل و نقل | مورد | 4750 | 2000 |
| 31 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (شهری) | درصد | 8 /18 | 8 |
| 32 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (روستایی) | درصد | 9 /51 | 25 |
| 33 | امید به زندگی در بدو تولد | سال | 67 | 70 |
| 34 | شاخص توسعه انسانی (HDI) | میزان | 746 /0 | 25 … |
| 35 | شاخص رفاه اجتماعی | میزان | 1010 | 00 …. |
| 36 | جمعیت زیر خط فقر نسبی | درصد | 7 /11 | 5 /6 |
| 37 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (شهری) | برابر | 16 | 14 |
| 38 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (روستایی) | برابر | 15 | 13 |
| 39 | نسبت هزینه دو دهک ثروتمندترین به دو دهک فقیرترین خانواده ها | برابر | 7 /5 | 5 /4 |
| 40 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (شهری) | درصد | 2 /66 | 75 |
| 41 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (روستایی) | درصد | 5 /54 | 66 |
| 42 | نسبت جمعیت دارای هزینه های درمانی بیش از 40 درصد هزینه خانوار (هزینه های کمرشکن درمانی) | درصد | 5 /2 | 1/1 |
| طی برنامه (88- 1383) | ||||
| 43 | کاهش تعداد کارکنان دولت | درصد | 5 | |
| 44 | افزایش تعداد واحدهای دولتی اداره گردیده به روش قیمت تمام شده | درصد | 50 | |
| 45 | حجم تصدی های اجتماعی، فرهنگی واگذار شده به بخش غیردولتی | درصد | 15 | |
| 46 | نسبت برخورداری دستگاه های دولتی از امکانات اینترنتی | درصد | 100 | |
| 47 | متوسط سرانه آموزش سالانه مدیران و کارکنان دولت | ساعت | 40 | |
| 48 | کاهش در جمعیتی که حداقل انرژی غذایی لازم را دریافت نمی کنند | درصد | 25 | |
| 49 | نرخ ثبت نام خالص در مدارس ابتدایی | درصد | 5 /98 | |
| 50 | نسبت دختران به پسران در سطوح تحصیلی | درصد | 97 | |
| 51 | کاهش در نرخ مرگ و میر کودکان زیر پنج سال در هزار تولد زنده | درصد | 30 | |
| 52 | کاهش در نرخ مرگ و میر مادران در یکصد هزار تولد زنده | درصد | 40 | |
| 53 | کاهش در موارد جدید ابتلا به ایدز HIV | درصد | 50 | |
| 54 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش آب شهری | درصد | 4 /0 | |
| 55 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش فاضلاب شهری | درصد | 9 /23 | |
| 56 | افزایش شاخص بهره مندی از آب آشامیدنی روستایی | درصد | 3 /30 | |
| 57 | افزایش شاخص جمعیت تحت پوشش فاضلاب روستایی | درصد | 6 | |
| 58 | سطح توسعه، اصلاح و جایگزینی باغات | هزار هکتار | 44 | |
| 59 | عملیات آبخیزداری | هزار هکتار | 460 | |
| 60 | عملیات آب و خاک | هزار هکتار | 369 | |
| 61 | متوسط افزایش اشتغال سالانه | نفر | 69247 | |
| 62 | نرخ رشد سالانه ارزش افزوده کلیه فعالیتهای اقتصادی | درصد | 1 /5 | |
| 63 | سهم سرمایه گذاری مورد نیاز از کل کشور | درصد | 22 /10 | |
| 64 | نرخ رشد سالانه بهره وری سرمایه | درصد | 1 /0 | |
| 65 | نرخ رشد سالانه بهره وری نیروی کار | درصد | 5 /2 | |
سند ملی توسعه استان زنجان
الف- اصلی ترین قابلیت های توسعه
1- بهره مندی از موقعیت مکانی و جغرافیائی ممتاز به عنوان گلوگاه متصل کننده غرب و شمالغرب کشور با شمال با توجه به استقرار در کریدور شمال- جنوب و واقع شدن در محدوده شعاع 120 کیلومتری تهران
2- وجود زیرساخت های صنعتی تجهیز شده در مقیاس ملی و منطقه ای و توان جذب سرریزهای صنعتی تهران
3- برخورداری از تنوع اقلیمی و پتانسیل های مطلوب (آب و خاک) در کشت و تولید محصولات زراعی- باغی
4- برخورداری از پتانسیل بالای آب های سطحی
5- وجود ذخایر و منابع قابل توجه سرب و روی و کانی های غیرفلزی
6- نزدیکی به عمده ترین کانون های جمعیتی و قطب های صنعتی و وجود بازار مصرف برای محصولات کشاورزی و صنعتی استان
7- برخورداری از زمینه های مناسب فرهنگی و جاذبه های گردشگری تاریخی، طبیعی و اکوتوریسم
8- بهره مندی از شبکه ارتباطی تجهیز شده در محور ترانزیت
9- زمینه گسترش خدمات بازرگانی با تأکید بر ترانزیت، تخلیه و باز توزیع کالا
10- وجود مراکز دانشگاهی متعدد و احراز قطب علمی و در رشته فیزیک
11- وجود زمینه های قانونی برای توسعه ورزش، نگرش مثبت جامعه به فعالیتهای ورزشی، گرایش بخش خصوصی و تشکلهای داوطلب غیردولتی (NGO) به سرمایه گذاری و خدمات رسانی در توسعه ورزش
ب- عمده ترین تنگناها و محدودیت های توسعه
1- محدودیت منابع مالی بخش خصوصی استان جهت سرمایه گذاری و بهره گیری از ظرفیت های استفاده نشده تولیدی
2- کوچک مقیاس بودن تولید در بخش کشاورزی و ضعف مکانیزاسیون و کافی نبودن مراکز نگهداری محصولات زراعی و باغی
3- شیب زیاد اراضی در بیش از نیمی از قلمرو استان
4- کافی نبودن تأسیسات مهار و بهره برداری از منابع آب های سطحی
5- ضعف خدمات برتر و خدمات پشتیبان تولید
6- ضعف شبکه های ارتباطی درون استانی و بین منطقه ای
7- ضعف زیربناها و تأسیسات خدماتی کانون های برخوردار از جاذبه های توریستی
8- وابستگی شدید منابع مالی بخش ورزش به درآمدهای عمومی
ج- اصلی ترین مسائل
1- عدم انتشار توسعه یافتگی در سطح استان و گسترش خطی آن در امتداد جاده ترانزیت
2- توسعه یافتگی اندک بخش صنعت و معدن با وجود قابلیت های طبیعی و اجتماعی و ظرفیت های زیربنایی موجود
3- پیوند ضعیف درون بخشی و بین بخشی در فعالیت های صنعتی و کشاورزی
4- تطابق نامناسب بین منابع آب های سطحی و خاک و بیلان منفی آب های زیرزمینی در شرق استان
5- خروج سرمایه های انسانی و مالی از استان
6- پائین بودن بهره وری تولید در بخش کشاورزی
7- کافی نبودن سرمایه گذاری های لازم برای بهره گیری مطلوب از جاذبه های گردشگری استان
8- ضعف تعامل مؤثر اقتصادی مرکز استان با برخی از نواحی استان و استان های همجوار
9- پائین بودن شاخص های توسعه انسانی، فرهنگی و هنری و اقتصادی
10- فقدان نظام شناسایی استعدادهای ورزشی
د- اهداف بلند مدت
با توجه به قابلیت ها و تنگناها توسعه استان بر پایه توسعه هماهنگ بخش های کشاورزی، صنعت و معدن و خدمات بازرگانی و گردشگری استوار خواهد بود. بدین ترتیب اهداف بلند مدت توسعه استان عبارتند از:
1- توسعه صنعتی و معدنی استان متناسب با ظرفیت ها و قابلیت های استان و ارتقاء نقش و جایگاه آن در اقتصاد ملی با حفظ تعادل در محیط زیست
2- بهره برداری مطلوب از آب های سطحی با رعایت حقوق ذینفعان حوزه آبریز و تقویت منابع آب های زیرزمینی با اولویت آبخوان های با بیلان منفی
3- حفظ و احیا و بهره برداری بهینه از منابع طبیعی استان
4- گسترش اراضی آبی کشاورزی، ارتقاء فن آوری و نوین سازی فعالیت های این بخش و توسعه دامداریهای صنعتی و مجتمع های آبزی پروری
5- ارتقاء شاخص های توسعه انسانی متناسب با مقتضیات و قابلیت های استان
6- ساماندهی نظام مراکز زیست و فعالیت، نظام خدمات رسانی و تقویت پیوندهای درون استانی
7- اعتلای معرفت دینی، ارزشهای فرهنگی و ویژگی های هویتی استان و گسترش تعاملات اقتصادی و فرهنگی با استان های همجوار
8- تقویت و تجهیز تأسیسات و امکانات زیربنایی در راستای فعالیت های محوری و اولویت دار در توسعه استان و تأکید بر فناوری اطلاعات و ارتباطات
9- افزایش نقش بخش خصوصی و نظام بانکی در گسترش فعالیت های اقتصادی با توجه به قابلیت های استان
10- توسعه فعالیتهای بازرگانی با تاکید بر خدمات بازرگانی نوین با توجه به موقعیت جغرافیائی (مزیت مکانی) استان
11- توسعه ظرفیت های گردشگری استان با سطوح عملکرد استانی، ملی و فراملی
12- نهادینه سازی بهره وری و افزایش آن در بخشهای اقتصادی و عوامل تولید
13- ارتقاء نقش ورزش در تأمین سلامت جسمی و روحی و تقویت توانمندیهای افراد و گروه های اجتماعی
14- دست یابی به هدف های توسعه هزاره (M.D.G) در استان
15- توانمندسازی بخش تعاونی برای ایفای فعالیت های گسترده و اداره بنگاه های اقتصادی بزرگ
16- توسعه نقش و جایگاه زنان در سطوح تصمیم سازی و تصمیم گیری استان
هـ – راهبردهای بلند مدت توسعه
1- ایجاد خوشه های صنعتی با تاکید بر صنایع متالوژی، نساجی، فلزات و صنایع مرتبط با انرژی و قطعه سازی و ماشین آلات و توسعه صنایع شیمیایی و پتروشیمی، صنایع تبدیلی، تکمیلی، غذایی، فلزی، خودروسازی، برق و الکترونیک
2- ایجاد زمینه مناسب جهت افزایش سرمایه گذاری بخش خصوصی اعم از داخلی و خارجی در توسعه استان
3- ایجاد و توسعه واحدهای صنعتی فرآوری مواد معدنی
4- مهار و بهره برداری از منابع غنی آب های سطحی با رعایت حقوق نام ذینفعان حوزه آبریز و هماهنگ با نیازهای پایین دست و در چارجوب ظرفیت حوضه آبریز و حفاظت و بهره برداری متعادل و مجاز از منابع آب های زیرزمینی
5- یکپارچه سازی اراضی و تبدیل اراضی دیم به آبی مکانیزه در چارچوب نظام تخصیص منابع آب در حوضة آبریز و در نظر گرفتن نیازهای پایین دست، توسعه باغداری با تاکید بر زیتون، انگور و سیب، توسعه فعالیت های آبزی پروری و تبدیل دامداری های سنتی و صنعتی
6- ایجاد و توسعه امکانات و خدمات نوین بازرگانی به منظور بهره گیری از مزیت های تولیدی و فضایی استان
7- ایجاد و توسعه زیرساخت های گردشگری و تجهیز کانون های تفریحی و سیاحتی در عرصه های گردشگری استان
8- تقویت مراکز آموزش عالی استان در جهت تمرکززدائی دوره های کارشناسی دانشگاه های تهران و توسعه تحصیلات تکمیلی و مراکز تحقیقاتی و فناوری اطلاعات و ارتباطات
9- ارتقاء شاخص های بهداشتی و درمانی، آموزشی، فرهنگی و گذران اوقاف فراغت
10- تمهید زمینه های لازم جهت دستیابی به نظام متعادل سلسه مراتب شهری و روستائی و ارتقاء سطح خدمات برتر در شهر زنجان و تجهیز کانونهای شهری به خدمات پشتیبان تولید
11- گسترش شبکه های خطوط انتقال انرژی متناسب با توزیع جمعیت و فعالیت
12- توسعه، تقویت و بهسازی شبکه های ارتباطی استان با استان های همجوار به منظور گسترش پیوندهای اقتصادی درون استانی و بین منطقه ای و بهره گیری از وضعیت ممتاز استان در تسریع ارتباطات غرب و شمال غرب با مناطق شمال کشور
13- اجرای طرحهای زیست محیطی در نقاط و مناطق بحرانی و صیانت از منابع طبیعی استان
14- استفاده از انرژی باد برای تولید برق
15- ایجاد ساز و کارهای لازم و حمایت از افزایش بهره وری در بخشهای اقتصادی و عوامل تولید
16- گسترش ورزش های پرورشی، همگانی، تفریحی، قهرمانی و حرفه ای در استان
17- ریشه کنی فقر شدید و گرسنگی و بهره مندی همگانی از مواهب توسعه اقتصادی و اجتماعی
18- دستیابی همگانی به آموزش ابتدایی و ترویج و بهبود برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان
19- کاهش مرگ و میر مادران و کودکان
20- مبارزه با بیماری های عمده (ایدز / H.I.V، سل، مالاریا و …)
21- حمایت مؤثر از تشکیل و توسعه تعاونی ها و ایجاد و گسترش شهرک ها و مجتمع های تعاونی
22- بسترسازی برای افزایش مشارکت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی زنان در روند توسعه استان
23- نهادینه کردن رویکرد مدیریت عرضه و تقاضا و افزایش سطح آگاهی عمومی در مدیریت بهینه مصرف آب
24- ایجاد زمینه های لازم برای جلب مشارکت مردمی و بخش خصوصی در بهره برداری و مدیریت آب
25- گسترش پوشش بیمه های اجتماعی و کاهش خدمات انسانی در اثر حوادث
| شاخص های هدف کمی در برنامه چهارم | استان: زنجان | |||
| ردیف | شاخص های هدف | واحد اندازه گیری | سال (1383) | سال (1388) |
| 1 | نرخ رشد جمعیت | درصد | 52 /1 | 27 /1 |
| 2 | نسبت شهرنشینی از کل جمعیت | درصد | 79 /56 | 02 /1 … |
| 3 | نرخ بیکاری | درصد | 7 /11 | 7 /8 |
| 4 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب سطحی به کل حجم آبهای قابل تجدید شونده | درصد | 57 | 65 |
| 5 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب زیرزمینی به کل حجم آبهای قابل تجدید و استحصال زیرزمینی | درصد | 95 | 92 |
| 6 | نسبت آب قابل تنظیم به آب تجدید شونده | درصد | 1 /4 | 04 /18 |
| 7 | نسبت حجم مخزن به آب تجدید شونده | درصد | 1 /4 | 57 /33 |
| 8 | کل تولید محصولات زراعی در سال افق | هزار تن | – | 1274 |
| 9 | کل تولید محصولات باغی در سال افق | هزار تن | – | 365 |
| 10 | تولید محصولات دامی در سال افق | هزار تن | – | 222 |
| 11 | سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 7 /20 | 3 /18 |
| 12 | سهم بخش کشاورزی در اشتغال استان | درصد | 9 /29 | 9 /25 |
| 13 | سهم بخش صنعت و معدن در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 6 /21 | 5 /23 |
| 14 | سهم بخش صنعت و معدن در اشتغال استان | درصد | 7 /23 | 7 /26 |
| 15 | نسبت مساحت مناطق تحت کنترل محیط زیستی به کل مساحت استان | درصد | 3 /19 | 30 |
| 16 | ارزش سالانه صادرات غیرنفتی | میلیارد ریال | 1142 | 2179 |
| 17 | نسبت جمعیت با سواد 6 ساله و بالاتر به کل جمعیت 6 ساله و بالاتر | درصد | 25 /80 | 5 /81 |
| 18 | پوشش تحصیلی جمعیت 18- 6 ساله | درصد | 4 /83 | 1 … |
| 19 | نسبت دانشجو به یکصد هزار نفر جمعیت | نفر | 3600 | 7000 |
| 20 | تعداد موسسات، مراکز، کانونهای فرهنگی و هنری، و اردوگاه های پرورش کودکان و نوجوانان و جوانان | عدد | 665 | 1407 |
| 21 | تعداد مرکز، کانونها، و قطب های جهانگردی تجهیز شده، بناهای مهم تاریخی و فرهنگی تعمیر و ساماندهی حریم شده | عدد | 22 | 52 |
| 22 | سرانه فضاهای ورزشی (سرپوشیده و باز) در کل جمعیت | متر مربع | 193 /0 | 263 /0 |
| 23 | تعداد مراکز ملی، قطب های پژوهشی، پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری | عدد | 5 | 10 |
| 24 | نسبت ساختمان های با مصالح بادوام به کل ساختمان ها | درصد | 4 /49 | 8 /55 |
| 25 | تولید سالانه مسکن به ازای هر هزار نفر جمعیت | واحد مسکونی | 217 | 230 |
| 26 | ضریب نفوذ تلفن ثابت | درصد | 7 /19 | 45 |
| 27 | ضریب نفوذ تلفن همراه | درصد | 4 | 30 |
| 28 | ضریب نفوذ اینترنت | درصد | 31 /5 | 06 /16 |
| 29 | تعداد مشترکین گاز طبیعی | مشترک | 104147 | 132547 |
| 30 | ظرفیت عملی نیروگاههای تولید برق | مگاوات | 0 | 1160 |
| 31 | نسبت تعداد تشکل ها و نهادهای مدنی برای هر یکصد هزار نفر جمعیت | عدد | 1 /8 | 1 /18 |
| 32 | نسبت طول راه های روستایی آسفالته به کل طول راه های روستایی | درصد | 40 | 58 |
| 33 | نسبت طول راه های فرعی آسفالته به کل طول راه های فرعی | درصد | 77 | 100 |
| 34 | رفع نقاط حادثه خیزی در جاده ها | درصد | 24 | 100 |
| 35 | نسبت برخورداری جمعیت (شهری و روستایی) از برق | درصد | 5 /99 | 5 /99 |
| 36 | گسترش پوشش بیمه های اجتماعی (نسبت بیمه شدگان اصلی به جمعیت فعال) | درصد | 46 /31 | 45 |
| 37 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (شهری) | درصد | 1 /10 | 6 |
| 38 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (روستایی) | درصد | 14 | 7 |
| 39 | کاهش (به نصف رسانیدن) تعداد سوانح و حوادث حمل و نقل | مورد | 1411 | 500 |
| 40 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (شهری) | درصد | 26 | 11 |
| 41 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (روستایی)26 | درصد | 1 /55 | 26 |
| 42 | امید به زندگی در بدو تولد | سال | 8 /65 | 70 |
| 43 | شاخص توسعه انسانی (HDI) | میزان | 649 /0 | 72 /0 |
| 44 | شاخص رفاه اجتماعی | میزان | 6 /288 | 550 |
| 45 | جمعیت زیر خط فقر نسبی | درصد | 4 /20 | 11 |
| 46 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (شهری) | برابر | 16 | 14 |
| 47 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (روستایی) | برابر | 15 | 13 |
| 48 | نسبت هزینه دو دهک ثروتمندترین به دو دهک فقیرترین خانواده ها | برابر | 35 /9 | 5 |
| 49 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (شهری) | درصد | 3 /73 | 80 |
| 50 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (روستایی) | درصد | 57 | 68 |
| 51 | نسبت جمعیت دارای هزینه های درمانی بیش از 40 درصد هزینه خانوار (هزینه های کمرشکن درمانی) | درصد | 5 /2 | 1/1 |
| طی برنامه (88- 1383) | ||||
| 52 | کاهش تعداد کارکنان دولت | درصد | 5 | |
| 53 | افزایش تعداد واحدهای دولتی اداره گردیده به روش قیمت تمام شده | درصد | 50 | |
| 54 | حجم تصدی های اجتماعی، فرهنگی واگذار شده به بخش غیردولتی | درصد | 15 | |
| 55 | نسبت برخورداری دستگاه های دولتی از امکانات اینترنتی | درصد | 100 | |
| 56 | متوسط سرانه آموزش سالانه مدیران و کارکنان دولت | ساعت | 40 | |
| 57 | کاهش در جمعیتی که حداقل انرژی غذایی لازم را دریافت نمی کنند | درصد | 25 | |
| 58 | نرخ ثبت نام خالص در مدارس ابتدایی | درصد | 5 /98 | |
| 59 | نسبت دختران به پسران در سطوح تحصیلی | درصد | 97 | |
| 60 | کاهش در نرخ مرگ و میر کودکان زیر پنج سال در هزار تولد زنده | درصد | 30 | |
| 61 | کاهش در نرخ مرگ و میر مادران در یکصد هزار تولد زنده | درصد | 40 | |
| 62 | کاهش در موارد جدید ابتلا به ایدز /HIV | درصد | 50 | |
| 63 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش آب شهری | درصد | 4 /5 | |
| 64 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش فاضلاب شهری | درصد | 3 /24 | |
| 65 | افزایش شاخص بهره مندی از آب آشامیدنی روستایی | درصد | 7 /27 | |
| 66 | افزایش شاخص جمعیت تحت پوشش فاضلاب روستایی | درصد | 2 /6 | |
| 67 | سطح توسعه، اصلاح و جایگزینی باغات | هزار هکتار | 14 | |
| 68 | عملیات آبخیزداری | هزار هکتار | 362 | |
| 69 | عملیات آب و خاک | هزار هکتار | 42 | |
| 70 | متوسط افزایش اشتغال سالانه | نفر | 12954 | |
| 71 | نرخ رشد سالانه ارزش افزوده کلیه فعالیتهای اقتصادی | درصد | 9 /8 | |
| 72 | سهم سرمایه گذاری مورد نیاز از کل کشور | درصد | 87 /0 | |
| 73 | نرخ رشد سالانه بهره وری سرمایه | درصد | 9 /1 | |
| 74 | نرخ رشد سالانه بهره وری نیروی کار | درصد | 7 /4 | |
سند ملی توسعه استان سمنان
الف- اصلی ترین قابلیت های توسعه:
1- فضای معنوی و فرهنگی، وجود واحدهای آموزش عالی فعال، سرمایه انسانی و اجتماعی مستعد و آماده فعالیت توأم با خرد ورزی، سخت کوشی، کارآفرینی و مشارکت جویی
2- وجود بخش خصوصی توانمند و بالا بودن میل نهائی به پس انداز و سرمایه گذاری
3- قرار گرفتن در مرکز و در کریدورهای (شمال- جنوب) و (شرق و غرب)
4- بهره مندی از سرمایه ها و جاذبه های فرهنگی، معماری، مذهبی، تاریخی وطبیعی به عنوان یکی از قطبهای اصلی گردشگری با تاکید بر جهانگردی در کشور.
5- برخورداری از سابقه دیرینه در تولید کارگاهی بویژه صنایع نساجی
6- وجود معادن غنی و قابلیت ایجاد و توسعه صنایع معدنی و فولاد
7- برخورداری از زیر ساخت های مناسب جهت توسعه صنعت، خدمات برتر، گردشگری و بازرگانی نوین
8- سابقه دیرینه استان در امر تجارت و بازرگانی با عملکرد ملی و فراملی
9- وجود تجربه دیرینه و مهارت در بهره برداران کشاورزی همراه با منابع و ذخایر ژنتیکی گیاهی و جانوری متنوع و ارزشمند
10- قرار گرفتن در مرکز تلاقی خطوط داده ها و زیرساخت های ارتباطی، وجود توان و ظرفیت علمی و فنی مناسب برای ایجاد مرکز مبادله داده ها (Data center,Gate Way )
11- موقعیت خاص ژئوپلیتیکی استان به عنوان محور پایدار امنیت ملی
12- وجود منابع سرشار انرژی خورشیدی و وجود منابع باد
13- وجود زمینه های قانونی برای توسعه ورزش، نگرش مثبت جامعه به فعالیتهای ورزشی، گرایش بخش خصوصی و تشکلهای داوطلب غیردولتی (NGO) به سرمایه گذاری و خدمات رسانی در توسعه ورزش
14- وجود زمینه های تاریخی و اجتماعی مشارکت های مردمی در حوزه های اجتماعی و گسترده بودن مؤسسات خیریه و سازمان های غیردولتی فعال
ب- عمده ترین تنگناها و محدودیت های توسعه:
1- محدودیت شدید منابع آب از لحاظ کمی و کیفی
2- مجاورت با کویر و داشتن آب و هوای خشک و بیابانی توام با خشکسالی
3- وجود کانون های بحرانی حساس به فرسایش عمدتا بادی و حرکت طوفان شن های روان
4- پراکندگی و کوچک مقیاس بودن سکونتگاههای روستایی استان
5- آسیب پذیری کانون های زیست در مواجهه با سوانح طبیعی
6- وابستگی شدید منابع مالی بخش ورزش به درآمدهای عمومی
ج- مسائل اساسی استان:
1- تمرکز بخش عمده ای از فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی در شهر یزد و عدم توازن مطلوب در ساختار فضایی استان
2- محدودیت منابع آب و عدم بهره وری بهینه از منابع پایه به ویژه آب
3- ناکافی بودن خطوط انتقال و شبکه های توزیع انرژی و شبکه های حمل و نقل متناسب با قابلیت های توسعه
4- ضعف آگاهی و فرهنگ عمومی در همراهی با تحولات نوین فنآوری در فعالیتهای اجتماعی و اقتصادی
5- عدم تناسب موقعیت های شغلی با نیروهای تحصیل کرده و متخصص استان
6- کمبود سرانه های خدمات فرهنگی، تفریحی، ورزشی، فضای سبز و مکان اوقات فراغت
7- فقدان بازارهای متشکل مالی و پولی به منظور پشتیبانی از برنامه های توسعه استان
8- افزایش سوانح رانندگی، تصادفات و بیماریهای قلب و عروق، سرطان ها، دیابت و …
9- ضعیف بودن فرهنگ پژوهش در جامعه و امکانات مراکز تحقیقاتی و پژوهشی متناسب با قابلیتها و نیازهای توسعه
10- فقدان نظام شناسایی استعدادهای ورزشی
د- هدف های بلند مدت:
با توجه به قابلیت ها و تنگناها، توسعه استان برپایه توسعه صنعت و معدن، خدمات برتر (دانش محور) و کشاورزی با تأکید متراکم، آموزش عالی (منابع انسانی)، بازرگانی نوین و گردشگری استوار خواهد بود بدین ترتیب اهداف بلند مدت توسعه استان عبارتند از:
1- دست یابی به توسعه و رشد مستمر و پایدار صنعت و معدن
2- توسعه کیفی و ارتقاء بهره وری در فعالیتهای کشاورزی و دامداری
3- رشد و توسعه خدمات برتر، تجارت الکترونیک و بازرگانی نوین در استان با عملکرد ملی و فراملی
4- توسعه صنعت گردشگری به ویژه در بعد فراملی
5- آمایش و توسعه پایدار منابع طبیعی، حفظ و احیاء بهره برداری بهینه از منابع پایه
6- ارتقاء و بهبود شبکه های زیربنایی و تاسیسات شهری و روستایی
7- توسعه منابع انسانی
8- تامین منابع مالی و توسه سرمایه گذاری
9- اعتلاء معرفت دینی، ارزشهای فرهنگی و ویژگی های هویتی استان
10- نهادینه سازی و بهره وری و افزایش آن در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
11- ارتقاء نقش ورزش در تأمین سلامت جسمی و روحی و تقویت توانمندیهای افراد و گروههای اجتماعی
12- دستیابی به هدف های توسعه هزاره (M.D.F) در استان
13- توانمندسازی بخش تعاونی برای ایفای فعالیت های گسترده و اداره بنگاه های اقتصادی بزرگ
14- توسعه نقش و جایگاه زنان در سطوح تصمیم سازی و تصمیم گیری استان
هـ – راهبردهای بلند مدت توسعه:
1- توسعه کمی و کیفی فعالیتهای صنعتی و شکل گیری خوشه های صنعتی با رویکرد صنایع برتر صنایع با تأکید بر صنایع نساجی و صنایع دستی
2- زمینه سازی برای تکیل و تجهیز مجتمع های معدنی و صنایع جانبی و فرآوری معدن
3- تکمیل و توسعه زنجیره فولاد با توجه به ویژگیهای ممتاز استان به عنوان قطب تولیدات فولاد کشور
4- گسترش خدمات برتر در زمینه فناوری و اطلاعات و ارتباطات و آموزش عالی، فنی و حرفه ای و خدمات تخصصی و فوق تخصصی درمانی، فنی و مهندسی، بازرگانی نوین و مرکز سطح ملی تخلیه و توزیع کالا
5- بهره برداری کامل از ظرفیت های تاریخی و طبیعی استان به منظور جذب گردشگران داخلی و خارجی
6- حفظ، احیاء و بهره برداری مطلوب از آثار تاریخی و میراث ارزشمند فرهنگی
7- مدیریت فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی در جهت تعادل بخشی به مراکز زیست
8- گسترش فعالیتهای بیابانزدایی و تثبیت شنهای روان در کانونهای بحرانی و تقویت فرهنگ همزیستی با کویر
9- تحول فنی در بخش کشاورزی به منظور افزایش ارزش افزوده و حضور در بازارهای رقابتی
10- ارائه خدمات کارشناسی و آموزشی و ترویجی از طریق مراکز تخصصی کشاورزی
11- افزایش تحرک و توانمندی های فردی و اجتماعی و بهبود تغذیه و کاهش عوامل حادثه ساز جهت حفظ و ارتقاء سطح سلامت
12- توسعه اجتماعی و مشارکت مدنی
13- توزیع عادلانه درآمد و ثروت
14- مدیریت بهینه استحصال، انتقال و توزیع و بهره برداری منابع آب و کنترل دشتهای بحرانی و اصلاح الگوی مصرف آب با مشارکت فعال نهادهای مردمی و بخش های غیردولتی
15- گسترش و تجهیز شبکه های زیر بنایی، شبکه های ارتباطی سریع و تاسیسات شهری
16- پژوهش، آموزش و ترویج باورها و اعتقادات ارزشمند فرهنگی
17- توسعه موسسات دانایی محور متناسب با محورهای توسعه
18- شناسایی و توسعه منابع جدید مالی
19- کاهش ریسک سرمایه گذاری
20- توسعه مدیریت و کارآفرینی
21- ارتقاء و انتقال مهارتهای فنی و حرفه ای در کلیه فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی
22- جلب و جذب سرمایه های داخلی و خارجی
23- ایجاد ساز و کارهای لازم و حمایت از افزایش بهره وری در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
24- گسترش ورزش های پرورشی، همگانی، تفریحی، قهرمانی و حرفه ای در استان
25- گسترش استفاده از انرژی های تجدید شونده با تأکید بر انرژی خورشیدی
26- برقراری تعادل در الگوی استقرار جمعیت با متنوع سازی فعالیت های اقتصادی در محیط های روستایی
27- ریشه کنی فقر شدید و گرسنگی و بهره مندی همگانی از مواهب توسعه اقتصادی و اجتماعی
28- دستیابی همگانی به آموزش ابتدایی و ترویج و بهبود برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان
29- کاهش مرگ و میر مادران و کودکان
30- مبارزه با بیماری های عمده (ایدز / H.I.V، سل، مالاریا و …)
31- حمایت مؤثر از تشکیل و توسعه تعاونی ها و ایجاد و گسترش شهرک ها و مجتمع های تعاونی
32- بسترسازی برای افزایش مشارکت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی زنان در روند توسعه استان
33- نهادینه کردن رویکرد مدیریت عرضه و تقاضا و افزایش سطح آگاهی عمومی در مدیریت بهینه مصرف آب
34- ایجاد زمینه های لازم برای جلب مشارکت مردمی و بخش خصوصی در بهره برداری و مدیریت آب
35- گسترش پوشش بیمه های اجتماعی و کاهش خدمات انسانی در اثر حوادث
| شاخص های هدف کمی در برنامه چهارم | استان: سمنان | |||
| ردیف | شاخص های هدف | واحد اندازه گیری | سال (1383) | سال (1388) |
| 1 | نرخ رشد جمعیت | درصد | 48 /1 | 16 /1 |
| 2 | نسبت شهرنشینی از کل جمعیت | درصد | 8 /73 | 3 /76 |
| 3 | نرخ بیکاری | درصد | 6 /9 | 1 /8 |
| 4 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب سطحی به کل حجم آبهای قابل تجدید شونده | درصد | 86 | 90 |
| 5 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب زیرزمینی به کل حجم آبهای قابل تجدید و استحصال زیرزمینی | درصد | 97 | 95 |
| 6 | نسبت آب قابل تنظیم به آب تجدید شونده | درصد | 78 /1 | 78 /1 |
| 7 | نسبت حجم مخزن به آب تجدید شونده | درصد | 15 /1 | 15 /1 |
| 8 | کل تولید محصولات زراعی در سال افق | هزار تن | – | 843 |
| 9 | کل تولید محصولات باغی در سال افق | هزار تن | – | 320 |
| 10 | تولید محصولات دامی در سال افق | هزار تن | – | 179 |
| 11 | سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 5 /23 | 2 /22 |
| 12 | سهم بخش کشاورزی در اشتغال استان | درصد | 26 /11 | 12/12 |
| 13 | سهم بخش صنعت و معدن در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 91 /18 | 92 /21 |
| 14 | سهم بخش صنعت و معدن در اشتغال استان | درصد | 97 /18 | 7 /24 |
| 15 | نسبت مساحت مناطق تحت کنترل محیط زیستی به کل مساحت استان | درصد | 8 /24 | 26 |
| 16 | ارزش سالانه صادرات غیرنفتی | میلیارد ریال | 9 /389 | 803 |
| 17 | نسبت جمعیت با سواد 6 ساله و بالاتر به کل جمعیت 6 ساله و بالاتر | درصد | 27 /90 | 95 |
| 18 | پوشش تحصیلی جمعیت 18- 6 ساله | درصد | 91 | …… |
| 19 | نسبت دانشجو به یکصد هزار نفر جمعیت | نفر | 733 | 1520 |
| 20 | تعداد موسسات، مراکز، کانونهای فرهنگی و هنری، و اردوگاه های پرورش کودکان و نوجوانان و جوانان | عدد | 52 | 97 |
| 21 | تعداد مرکز، کانونها، و قطب های جهانگردی تجهیز شده، بناهای مهم تاریخی و فرهنگی تعمیر و ساماندهی حریم شده | عدد | 23 | 43 |
| 22 | سرانه فضاهای ورزشی (سرپوشیده و باز) در کل جمعیت | متر مربع | 27 /0 | 45 /0 |
| 23 | تعداد مراکز ملی، قطب های پژوهشی، پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری | عدد | 2 | 15 |
| 24 | نسبت ساختمان های با مصالح بادوام به کل ساختمان ها | درصد | 92 | 97 |
| 25 | تولید سالانه مسکن به ازای هر هزار نفر جمعیت | واحد مسکونی | 8 /10 | 7 /15 |
| 26 | ضریب نفوذ تلفن ثابت | درصد | 8 /33 | 50 |
| 27 | ضریب نفوذ تلفن همراه | درصد | 3 /7 | 40 |
| 28 | ضریب نفوذ اینترنت | درصد | 63 /12 | 35 /38 |
| 29 | تعداد مشترکین گاز طبیعی | مشترک | 21349 | 46349 |
| 30 | ظرفیت عملی نیروگاههای تولید برق | مگاوات | 31 | 31 |
| 31 | نسبت تعداد تشکل ها و نهادهای مدنی برای هر یکصد هزار نفر جمعیت | عدد | 37 | 48 |
| 32 | نسبت طول راه های روستایی آسفالته به کل طول راه های روستایی | درصد | 40 | 6 /62 |
| 33 | نسبت طول راه های فرعی آسفالته به کل طول راه های فرعی | درصد | 79 | 100 |
| 34 | رفع نقاط حادثه خیزی در جاده ها | درصد | 15 | ……. |
| 35 | نسبت برخورداری جمعیت (شهری و روستایی) از برق | درصد | 5 /95 | 100 |
| 36 | گسترش پوشش بیمه های اجتماعی (نسبت بیمه شدگان اصلی به جمعیت فعال) | درصد | 84 /51 | 65 |
| 37 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (شهری) | درصد | 5 /9 | 5 |
| 38 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (روستایی) | درصد | 4 /11 | 6 |
| 39 | کاهش (به نصف رسانیدن) تعداد سوانح و حوادث حمل و نقل | مورد | 2239 | 1200 |
| 40 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (شهری) | درصد | 6 /8 | 5 |
| 41 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (روستایی) | درصد | 6 /24 | 12 |
| 42 | امید به زندگی در بدو تولد | سال | 2 /68 | 5 /72 |
| 43 | شاخص توسعه انسانی (HDI) | میزان | 751 /0 | 82 /0 |
| 44 | شاخص رفاه اجتماعی | میزان | 4 /467 | 8 /747 |
| 45 | جمعیت زیر خط فقر نسبی | درصد | 4 /20 | 11 |
| 46 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (شهری) | برابر | 16 | 14 |
| 47 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (روستایی) | برابر | 15 | 13 |
| 48 | نسبت هزینه دو دهک ثروتمندترین به دو دهک فقیرترین خانواده ها | برابر | 32 /11 | 5 /6 |
| 49 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (شهری) | درصد | 9 /66 | 78 |
| 50 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (روستایی) | درصد | 4 /51 | 61 |
| 51 | نسبت جمعیت دارای هزینه های درمانی بیش از 40 درصد هزینه خانوار (هزینه های کمرشکن درمانی) | درصد | 5 /2 | 2 /1 |
| طی برنامه (88- 1383) | ||||
| 52 | کاهش تعداد کارکنان دولت | درصد | 5 | |
| 53 | افزایش تعداد واحدهای دولتی اداره گردیده به روش قیمت تمام شده | درصد | 50 | |
| 54 | حجم تصدی های اجتماعی، فرهنگی واگذار شده به بخش غیردولتی | درصد | 15 | |
| 55 | نسبت برخورداری دستگاه های دولتی از امکانات اینترنتی | درصد | 100 | |
| 56 | متوسط سرانه آموزش سالانه مدیران و کارکنان دولت | ساعت | 40 | |
| 57 | کاهش در جمعیتی که حداقل انرژی غذایی لازم را دریافت نمی کنند | درصد | 25 | |
| 58 | نرخ ثبت نام خالص در مدارس ابتدایی | درصد | 5 /98 | |
| 59 | نسبت دختران به پسران در سطوح تحصیلی | درصد | 97 | |
| 60 | کاهش در نرخ مرگ و میر کودکان زیر پنج سال در هزار تولد زنده | درصد | 30 | |
| 61 | کاهش در نرخ مرگ و میر مادران در یکصد هزار تولد زنده | درصد | 40 | |
| 62 | کاهش در موارد جدید ابتلا به ایدز /HIV | درصد | 50 | |
| 63 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش آب شهری | درصد | 7 /0 | |
| 64 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش فاضلاب شهری | درصد | 3 /21 | |
| 65 | افزایش شاخص بهره مندی از آب آشامیدنی روستایی | درصد | 9 /26 | |
| 66 | افزایش شاخص جمعیت تحت پوشش فاضلاب روستایی | درصد | 6 | |
| 67 | سطح توسعه، اصلاح و جایگزینی باغات | هزار هکتار | 19 | |
| 68 | عملیات آبخیزداری | هزار هکتار | 161 | |
| 69 | عملیات آب و خاک | هزار هکتار | 37 | |
| 70 | متوسط افزایش اشتغال سالانه | نفر | 6122 | |
| 71 | نرخ رشد سالانه ارزش افزوده کلیه فعالیتهای اقتصادی | درصد | 8 /7 | |
| 72 | سهم سرمایه گذاری مورد نیاز از کل کشور | درصد | 69 /0 | |
| 73 | نرخ رشد سالانه بهره وری سرمایه | درصد | 9 /1 | |
| 74 | نرخ رشد سالانه بهره وری نیروی کار | درصد | 3 /4 | |
سند ملی توسعه استان سیستان و بلوچستان
الف- اصلی ترین قابلیت های توسعه:
1- موقعیت جغرافیایی ویژه و مناسب استان به جهت استقرار در کنار آبهای آزاد بین المللی خارج از تنگه هرمز، برخروداری از 1100 کیلومتر مرز خاکی با کشورهای پاکستان و افغانستان و 300 کیلومتر مرز ساحلی در کنار دریای عمان، نزدیکی مناطق ساحلی استان با کشورهای حوزه خلیج فارس و دریای عمان، شبه قاره هند و کشورهای آفریقایی
2- شرایط ممتاز استان برای تصدی نقش در بازرگانی ملی و ترانزیت خارجی میان اروپا و آسیا مرکزی با آسیای شرقی و جنوبی و شاخ آفریقا و امکان ایجاد و توسعه تبادلات قانونی در زمینه انرژی برق
3- اقلیم مناسب کشت محصولات سود آور صادراتی (خرما، مرکبات، موز، انبه)، دشتهای هموار و اراضی مستعد در شمال و جنوب استان و بهره مندی از نژادهای دام بومی و امکانات ایجاد صنایع وابسته به محصولات گرمسیری
4- اراضی و اقلیم مناسب در سواحل جنوبی برای توسعه فعالیتهای شیلاتی و صیادی، پرورش میگو و توسعه صنایع وابسته
5- وجود معادن نسبتاً غنی گشوده و ناگشوده فلزی و غیرفلزی و سهم بالای استان در برخورداری از این معادن و امکان توسعه فعالیتهای معدنی
6- اقلیم مناسب برای توسعه فعالیتهای گردشگری در سواحل دریای عمان و دامنه های تفتان
7- وجود نهادهای مهم اقتصادی و توسعه ای در سطح استان بویژه منطقه آزاد چابهار، بازارچه های مرزی
8- برخورداری از حدود 15 مرکز آموزش عالی با بیش از 30 هزار نفر دانشجو
9- وجود پیشینه تاریخی و فرهنگی غنی و پذیرش عمومی و توسعه خواهی مردم، رواح فرهنگ تجارت و مبادله، قناعت، سختکوشی، سازمان پذیری و مشارکت جویی به عنوان بستر مهم اقدامات سیاستهای توسعه منطقه ای
10- تأسیسات زیربنایی مهم از جمله جاده ها و فرودگاهها، سدپیشین
11- قابلیتها و ظرفیتهای جدید از جمله نیروی کار تحصیلکرده و مطالعات موجود منطقه ای
12- طرح توسعه محور شرق به عنوان ابزار مهم اعمال سیاستهای توسعه منطقه ای
13- امکان بهره گیری از انرژی های تجدید شونده باد، زیست توده و خورشید
14- وجود زمینه های قانونی برای توسعه ورزش، نگرش مثبت جامعه به فعالیت های ورزشی، گرایش بخش خصوصی و تشکیل های داوطلب غیردولتی (NGO) به سرمایه گزاری و خدمات رسانی در توسعه ورزش
ب- عمده ترین تنگناها و محدودیت های توسعه:
1- شرایط طبیعی و اقلیمی دشوار، کمبود منابع آب، محدودیت امکانات تولید، آب و هوای گرم و ورزش دائمی باد و حرکت شنهای روان به ویژه در شمال استان
2- کمبود شدید آب برای مصارف تولیدی و شرب و بهداشتی در بیشتر نقاط شهری و روستایی استان
3- حاشیه ای بودن و دور افتادگی استان از مراکز و محورهای توسعه کشو، پراکندگی نقاط زیست، فقر منابع طبیعی با کمبود شدید آنها
4- تناوب دوره های خشکسالی و پیامدهای زیانبار زیست محیطی و آثار مخرب آن بر ساختار تولیدی استان
5- وابستگی شدید منابع مالی بخش ورزش به درآمدهای عمومی
6- دور افتادگی استان از شبکه های انتقال انرژی مانند شبکه سراسری برق و گاز
ج- مسائل اساسی استان
1- موقعیت استان به عنوان گذرگاه بین المللی مواد مخدر و همسایگی با دو کشور پاکستان و افغانستان به عنوان زمینه ساز ناامنی و ترددهای غیرمجاز از مرزهای استان و مانع برقراری امنیت و انباشت سرمایه و گسترش فعالیتهای رسمی اقتصادی
2- رواج فرهنگ عشیره ای وطایفه ای و برخی باورها و نگرشهای سنتی و ضد توسعه به عنوان عامل بازدارنده نهادهای نوین اقتصادی و اجتماعی و ناکار آمدی آنها
3- محرومیت استان در زمینه زیربناها و شکاف گسترده در مقایسه با سطح ملی علیرغم سرمایه گذاریهای زیاد برای توسعه آنها
4- سطح پایین پوشش آموزشهای عمومی و ترویجی و محرومیت گسترده بسیاری از زنان و مردان بویژه در مناطق روستایی و فقدان اثر بخشی بسیاری از سیاستها و اقدامات توسعه ای در عرصه های اقتصادی و اجتماعی
5- فقدان مشارکت مؤثر مردم در فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی و ضعف جدی در برخورداری از نهادهای کارفرمایی، سرمایه گذاری، پیمانکاری و مشاوره بخش خصوصی استان
6- فاصله شاخصهای توسعه انسانی با سطح ملی
7- شکاف بین وضع موجود و مطلوب زیربناها بویژه در زمینه های تأمین آب، راه، سوخت و انرژی از یک سو و شکاف بین شاخصهای زیربنایی و توسعه اجتماعی و فرهنگی از سوی دیگر
8- عدم رشد بخش رسمی اقتصاد در استان، گسترش تجارت زیرزمینی و واردات قاچاق از کشورهای همجوار، انتقال غیرقانونی بسیار از کالاهای یارانه ای بویژه سوخت و آرد به کشورهای همسایه و تهیدی بخشهای تولید داخلی
9- عدم رشد بخش رسمی اقتصاد در استان، گسترش تجارت زیرزمینی و واردات قاچاق از کشورهای همجوار، انتقال غیرقانونی بسیار از کالاهای یارانه ای بویژه سوخت و آرد به کشورهای همسایه و تهدید بخشهای تولید داخلی
10- درآمد سرانه پایین، گسترده و عمق فقر در شدیدترین شکل آن در استان، وجود تعداد بسیار زیاد خانواده های بی سرپرست و بدسرپرست، وجود شمار بسیار زیادی از جمعیت تحت پوشش نهادهای حمایتی
11- فقدان نظام شناسایی استعدادهای ورزشی
د- هدف های بلند مدت توسعه:
با توجه به قابلیت ها و تنگناهای موجود، فعالیت های محوری و اولویت دار توسعه استان، برمبنای بخش های بازرگانی با تأکید بر بازرگانی خارجی، کشاورزی، صنعت (به ویژه صنایع فرآوری معدنی و تبدیلی کشاورزی)، معدن و استفاده از قابلیتهای شیلاتی استوار خواهد بود. بدین ترتیب اهداف بلند مدت توسعه استان عبارتند از:
1- تقویت مناسبات اقتصادی فراملی با بهره گیری از موقعیت جغرافیایی، سیاسی، اقتصادی استان با تأکید بر منطقه آزاد چابهار و منطقه ویژه زابل
2- تقویت پیوند و تعامل ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی استان با سطح ملی
3- اصلاح ساختارها و تقویت بخش رسمی اقتصاد استان
4- بکارگیری قابلیتها و استعدادهای موجود و ایجاد مزیتهای جدید در سطح استان به منظور ارتقای نقش و سهم استان در اقتصاد ملی
5- توسعه بخش کشاورزی با تأکید بر زیر بخش های باغبانی، صید و آبزی پروری و کشت های متراکم و گلخانه ای
6- کاهش شکاف بین میزان شاخصهای توسعه انسانی با سطح ملی
7- اعتلاء معرفت دینی و ارزشهای فرهنگی و ویژگی های هویتی استان و تقویت همگرایی قومی و تبادل فرهنگی مردم استان در سطح ملی و محلی
8- ارتقای شاخصهای توسعه انسانی در جامعه زنان سیستان و بلوچستان
9- نهادینه سازی بهره وری و افزایش آن در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
10- ارتقاء نقش ورزش در تأمین سلامت جسمی و روحی و تقویت توانمندیهای افراد و گروههای اجتماعی
11- دستیابی به هدف های توسعه هزاره (M.D.G) در استان
12- توانمندسازی بخش تعاونی برای ایفای فعالیت های گسترده و اداره بنگاه های اقتصادی بزرگ
13- توسعه نقش و جایگاه زنان در سطوح تصمیم سازی و تصمیم گیری زنان
14- توسعه ظرفیتهای صنعت گردشگری و بهره برداری از جاذبه های تاریخی استان
هـ – راهبردهای بلند مدت:
1- برقراری امنیت لازم در ابعاد مختلف (فیزیکی، اقتصادی و اجتماعی) به منظور تسهیل فرایند توسعه استان
2- تقویت و گسترش مناسبات فرهنگی، اقتصادی استان با سطح ملی
3- تداوم سرمایه گذاری های دولت در امر تقویت و توسعه زیربناهای استان به ویژه انرژی و مخابرات در راستای توازن منطقه ای و ایجاد زیرساخت های لازم برای تبادلات انرژی با کشورهای همجوار
4- ساماندهی مبادلات برون مرزی کالا و تبدیل شیوه های غیرقانونی به مبادلات رسمی
5- ایجاد تسهیلات و مشوقهای لازم برای جذب و تجهیز سرمایه های داخلی، خارجی و بومی به ویژه در زمینه توسعه فعالیتهای کشاورزی و صنعتی
6- ایجاد ظرفیت های زیربنایی (از جمله توسعه قرنطینه ها)، نهادی و سازمانی برای استفاده حداکثر از قابلیتهای ترنزیتی استان با توجه به منطقه آزاد تجاری چابهار
7- مدیریت بهینه محیط زیست، حفظ، احیاء و اصلاح منابع پایه و طبیعی
8- سرمایه گذاری های لازم به منظور تأمین و مهار آب و ارتقاء راندمان آبیاری با اولویت آب مورد نیاز برای شرب، محیط زیست، صنعت و کشاورزی
9- توسعه منابع انسانی استان و ارتقای سطح سواد فرهنگ عموم از طریق گسترش آموزشهای عمومی، حرفه ای و تخصصی
10- تمرکززدایی در نحوه مدیریت توسعه استان با حمایت مؤثر از تأسیس نهادهای مدنی و صنفی غیردولتی و ارتقاء اختیارات تصمیم گیری و توانمندسازی مدیریت محلی
11- توجه به ارزشها، گرایشها و نهادهای قومی- محلی در سیاست گذاریهای فرهنگی و اجتماعی
12- ارتقای سطح آموزش و آگاهیهای اجتماعی زنان و ساماندهی مشارکت آنان در فرآیند توسعه
13- بهره گیری از انرژی های تجدید شونده باد، زیست توده و خورشید
14- ایجاد ساز و کارهای لازم و حمایت از افزایش بهره وری در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
15- گسترش ورزش های پرورشی، همگانی، تفریحی، قهرمانی و حرفه ای در استان
16- ریشه کنی فقر شدید و گرسنگی و بهره مندی همگانی از مواهب توسعه اقتصادی و اجتماعی
17- دستیابی همگانی به آموزش ابتدایی و ترویج و بهبود برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان
18- کاهش مرگ و میر مادران و کودکان
19- مبارزه با بیماری های عمده (ایدز / H.I.V، سل، مالاریا و …)
20- اصلاح و توسعه باغات و افزایش عملکرد در فعالیت های باغبانی، صید و آبزی پروری و دامپروری
21- حمایت مؤثر از تشکیل و توسعه تعاونی ها و ایجاد و گسترش شهرک ها و مجتمع های تعاونی
22- بسترسازی برای افزایش مشارکت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی زنان در روند توسعه استان
23- ایجاد زیرساخت های مناسب صنعت گردشگری و حفظ و احیاء اثار فرهنگی و تاریخی منطقه و حفظ سنت نمونه و منحصر به فرد سفال سازی کلپورگان
24- نهادینه کردن رویکرد مدیریت عرضه و تقاضا و افزایش سطح آگاهی عمومی در مدیریت بهینه مصرف آب
25- ایجاد زمینه های لازم برای جلب مشارکت مردمی و بخش خصوصی در بهره برداری و مدیریت آب
26- گسترش پوشش بیمه های اجتماعی و کاهش خدمات انسانی در اثر حوادث
| شاخص های هدف کمی در برنامه چهارم | استان: سیستان و بلوچستان | |||
| ردیف | شاخص های هدف | واحد اندازه گیری | سال (1383) | سال (1388) |
| 1 | نرخ رشد جمعیت | درصد | 4 /2 | 33 /2 |
| 2 | نسبت شهرنشینی از کل جمعیت | درصد | 7 /54 | 07 /59 |
| 3 | نرخ بیکاری | درصد | 7 /21 | 1 /11 |
| 4 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب سطحی به کل حجم آبهای قابل تجدید شونده | درصد | 40 | 45 |
| 5 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب زیرزمینی به کل حجم آبهای قابل تجدید و استحصال زیرزمینی | درصد | 101 | 100 |
| 6 | نسبت آب قابل تنظیم به آب تجدید شونده | درصد | 56 /17 | 41 /33 |
| 7 | نسبت حجم مخزن به آب تجدید شونده | درصد | 03 /34 | 2 /91 |
| 8 | کل تولید محصولات زراعی در سال افق | هزار تن | – | 1227 |
| 9 | کل تولید محصولات باغی در سال افق | هزار تن | – | 417 |
| 10 | تولید محصولات دامی در سال افق | هزار تن | – | 189 |
| 11 | سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 14 | 14 |
| 12 | سهم بخش کشاورزی در اشتغال استان | درصد | 34 | 35 |
| 13 | سهم بخش صنعت و معدن در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 2 /6 | 2 /30 |
| 14 | سهم بخش صنعت و معدن در اشتغال استان | درصد | 23 | 26 |
| 15 | نسبت مساحت مناطق تحت کنترل محیط زیستی به کل مساحت استان | درصد | 7/7 | 86 /8 |
| 16 | ارزش سالانه صادرات غیرنفتی | میلیارد ریال | 650 | 920 |
| 17 | نسبت جمعیت با سواد 6 ساله و بالاتر به کل جمعیت 6 ساله و بالاتر | درصد | 73 | 83 |
| 18 | پوشش تحصیلی جمعیت 18- 6 ساله | درصد | 7 /74 | 2 /80 |
| 19 | تعداد موسسات، مراکز، کانونهای فرهنگی و هنری، و اردوگاه های پرورش کودکان و نوجوانان و جوانان | عدد | 100 | 117 |
| 20 | تعداد مرکز، کانونها، و قطب های جهانگردی تجهیز شده، بناهای مهم تاریخی و فرهنگی تعمیر و ساماندهی حریم شده | عدد | 18 | 32 |
| 21 | سرانه فضاهای ورزشی (سرپوشیده و باز) در کل جمعیت | متر مربع | 2 /0 | 3 /0 |
| 22 | تعداد مراکز ملی، قطب های پژوهشی، پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری | عدد | 2 | 2 |
| 23 | نسبت ساختمان های با مصالح بادوام به کل ساختمان ها | درصد | 3 /82 | 4 /83 |
| 24 | تولید سالانه مسکن به ازای هر هزار نفر جمعیت | واحد مسکونی | 82 /2 | 58 /3 |
| 25 | ضریب نفوذ تلفن ثابت | درصد | 9 /14 | 40 |
| 26 | ضریب نفوذ تلفن همراه | درصد | 7 /2 | 30 |
| 27 | ضریب نفوذ اینترنت | درصد | 74 /5 | 5 /16 |
| 28 | تعداد مشترکین گاز طبیعی | مشترک | 0 | 0 |
| 29 | ظرفیت عملی نیروگاههای تولید برق | مگاوات | 584 | 584 |
| 30 | نسبت تعداد تشکل ها و نهادهای مدنی برای هر یکصد هزار نفر جمعیت | عدد | 4 /6 | 5 /11 |
| 31 | نسبت طول راه های روستایی آسفالته به کل طول راه های روستایی | درصد | 20 | 50 |
| 32 | نسبت طول راه های فرعی آسفالته به کل طول راه های فرعی | درصد | 50 | 60 |
| 33 | رفع نقاط حادثه خیزی در جاده ها | درصد | 11 | 100 |
| 34 | نسبت برخورداری جمعیت (شهری و روستایی) از برق | درصد | 6 /78 | 8 /86 |
| 35 | گسترش پوشش بیمه های اجتماعی (نسبت بیمه شدگان اصلی به جمعیت فعال) | درصد | 61 /26 | 35 |
| 36 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (شهری) | درصد | 19 | 8 |
| 37 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (روستایی) | درصد | 7 /32 | 12 |
| 38 | کاهش (به نصف رسانیدن) تعداد سوانح و حوادث حمل و نقل | مورد | 591 | 280 |
| 39 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (شهری) | درصد | 43 | 23 |
| 40 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (روستایی) | درصد | 3 /72 | 30 |
| 41 | امید به زندگی در بدو تولد | سال | 1 /61 | 67 |
| 42 | شاخص توسعه انسانی (HDI) | میزان | 545 /0 | 65 /0 |
| 43 | شاخص رفاه اجتماعی | میزان | 5 /196 | 5 /425 |
| 44 | جمعیت زیر خط فقر نسبی | درصد | 8 /17 | 5 /9 |
| 45 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (شهری) | برابر | 16 | 14 |
| 46 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (روستایی) | برابر | 15 | 13 |
| 47 | نسبت هزینه دو دهک ثروتمندترین به دو دهک فقیرترین خانواده ها | برابر | 22 /10 | 6 |
| 48 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (شهری) | درصد | 1 /65 | 72 |
| 49 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (روستایی) | درصد | 3 /53 | 62 |
| 50 | نسبت جمعیت دارای هزینه های درمانی بیش از 40 درصد هزینه خانوار (هزینه های کمرشکن درمانی) | درصد | 5 /2 | 2 /1 |
| طی برنامه (88- 1383) | ||||
| 51 | کاهش تعداد کارکنان دولت | درصد | 5 | |
| 52 | افزایش تعداد واحدهای دولتی اداره گردیده به روش قیمت تمام شده | درصد | 50 | |
| 53 | حجم تصدی های اجتماعی، فرهنگی واگذار شده به بخش غیردولتی | درصد | 15 | |
| 54 | نسبت برخورداری دستگاه های دولتی از امکانات اینترنتی | درصد | 100 | |
| 55 | متوسط سرانه آموزش سالانه مدیران و کارکنان دولت | ساعت | 40 | |
| 56 | کاهش در جمعیتی که حداقل انرژی غذایی لازم را دریافت نمی کنند | درصد | 25 | |
| 57 | نرخ ثبت نام خالص در مدارس ابتدایی | درصد | 5 /98 | |
| 58 | نسبت دختران به پسران در سطوح تحصیلی | درصد | 97 | |
| 59 | کاهش در نرخ مرگ و میر کودکان زیر پنج سال در هزار تولد زنده | درصد | 30 | |
| 60 | کاهش در نرخ مرگ و میر مادران در یکصد هزار تولد زنده | درصد | 40 | |
| 61 | کاهش در موارد جدید ابتلا به ایدز /HIV | درصد | 50 | |
| 62 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش آب شهری | درصد | 5 /11 | |
| 63 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش فاضلاب شهری | درصد | 18 | |
| 64 | افزایش شاخص بهره مندی از آب آشامیدنی روستایی | درصد | 3 /26 | |
| 65 | افزایش شاخص جمعیت تحت پوشش فاضلاب روستایی | درصد | 2 /6 | |
| 66 | سطح توسعه، اصلاح و جایگزینی باغات | هزار هکتار | 34 | |
| 67 | عملیات آبخیزداری | هزار هکتار | 368 | |
| 68 | عملیات آب و خاک | هزار هکتار | 79 | |
| 69 | متوسط افزایش اشتغال سالانه | نفر | 32061 | |
| 70 | نرخ رشد سالانه ارزش افزوده کلیه فعالیتهای اقتصادی | درصد | 8 /10 | |
| 71 | سهم سرمایه گذاری مورد نیاز از کل کشور | درصد | 55 /1 | |
| 72 | نرخ رشد سالانه بهره وری سرمایه | درصد | 7 /1 | |
| 73 | نرخ رشد سالانه بهره وری نیروی کار | درصد | 4 | |
سند ملی توسعه استان فارس
الف- اصلی ترین قابلیت های توسعه
1- نزدیکی با کشورهای حوزه خلیج فارس و سابقه تاریخی مرکزیت برقراری رابطه پولی، مالی و بیمه و مبادله کالا با آن کشورها و برخورداری از موقعیت مناسب جابه جایی کالا، مسافر و انرژی بین شمال و جنوب کشور و کشورهای حوزه خلیج فارس.
2- قابلیت توسعه صنعتی استان بویژه در زمینه های:
الف- برق، الکترونیک، فناوری اطلاعات (I.C.T) با توجه به قطب بودن استان در کشور
ب- وجود میادین گاز طبیعی در مناطق آغاز و دالان، صنایع گاز، پتروشیمی و شیمیایی، صنایع فرآوری مواد معدنی سنگهای تزئینی، صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی و صنایع مصرفی و واسطه ای
ج- فراهم بودن زمینه ایجاد و توسعه تکنولوژی های نوین از جمله نانوتکنولوژی و HT
3- برخورداری از پیشینه غنی فرهنگی، هنری و تاریخی و جاذبه های گردشگری فرهنگی و تاریخی منحصر به فرد، اکوتوریسم، امکان برگزاری جشنواره های مختلف در سطح داخلی و بین المللی با توجه به شکل گیری منطقه ویژه علم، فناوری و پارک گفتگوی تمدن ها در شهر شیراز
4- جایگاه ممتاز شیراز به عنوان قطب همکار با تهران در تقسیم کار ملی، بویژه ارائه خدمات برتر، مانند: خدمات فوق تخصصی پزشکی و فنی مهندسی و فرهنگی در سطح ملی و فراملی و قابلیت این شهر در جهت ایفای نقش منطقه ای
5- برخورداری از شرایط اقلیمی متنوع و منابع طبیعی و دشت های مستعد، منابع ژنیتیکی و زیست محیطی با ارزش
6- برخورداری از قابلیت تولید محصولات متنوع زراعی، باغی و دامی با رویکرد صادراتی
7- همجوار با منطقه گاز پارس جنوبی، قابلیت توسعه صنایع و خدمات پشتیبان فعالیت مرتبط با این میادین و تأمین نیروی انسانی مورد نیاز آن
8- وجود زمینه های قانونی برای توسعه ورزش، نگرش مثبت جامعه به فعالیتهای ورزشی، گرایش بخش خصوصی و تشکل های داوطلب غیردولتی (NGO) به سرمایه گذاری و خدمات رسانی در توسعه ورزش
ب- عمده ترین تنگناها و محدودیت های توسعه
1- ضعف شبکه های ارتباطی درون استانی و برون استانی و تأسیسات فرودگاهی و فقدان آزاد راه ها و راه آهن
2- نازل بودن متوسط بارندگی و کمبود شدید منابع آب و تأسیسات مورد نیاز
3- ضعف شدید تأسیسات زیربنایی، بویژه شبکه راه های اصلی و پایانه ها.
4- ضعف شبکه های توزیع و انتقال سوخت و انرژی
5- کمبود تأسیسات شهری و خدماتی بویژه گردشگری، فرهنگی، هنری، بازرگانی، آموزش عالی متناسب با قابلیت های استان
6- نبود زمینه های مناسب برای جذب سرمایه های داخلی و خارجی بویژه در بخش صنعت
7- پراکندگی نقاط زیست و فعالیت در عرصه استان
8- مخاطرات ناشی از سوانح طبیعی بویژه خطر بروز سیل، خشکسالی و زلزله و نبود سازمان امداد استان
9- غالب بودن وجه تولید سنتی و عشایری در تولید کشاورزی و دامداری
10- ضعف مهارت های فنی و حرفه ای و تخصصی در نیروی کار
11- وابستگی شدید منابع مالی بخش ورزش به درآمدهای عمومی.
ج- مسائل اساسی استان:
1- برداشت بی رویه از منابع آبهای زیرزمینی، افت سطح آبها، گسترش شوری خاک و تخریب محیط زیست و منابع طبیعی
2- فرسودگی و کهنگی ماشین آلات در واحدهای صنعتی استان
3- دگرگونی بافت فرهنگی- فیزیکی نامتناسب شهر شیراز به دلیل مهاجرت بی رویه
4- کم توجهی به موقعیت و اهمیت استان فارس بویژه شهر شیراز در تصمیم گیری های توسعه کشور
5- پراکندگی مراکز زیست و فعالیت و عدم تعادل درونی در فرآیند توسعه نواحی مختلف استان
6- بی توجهی به حفظ و نگهداری آثار باستانی و میراث تاریخی و فرهنگ پذیرش جهانگردان خارجی
7- کوچک بودن قطعات اراضی کشاورزی و مشکل اسناد این اراضی
8- عدم توجه کافی به آلودگی های منابع آب (بویژه رودخانه های کروسیوند) و هوای شهر شیراز.
9- فقدان نظام شناسایی استعدادهای ورزشی
10- ناکافی بودن تأسیسات زیربنایی، مهار، انتقال و مصرف آب
د- اهدف بلند مدت توسعه استان
با توجه به قابلیت ها و تنگناها، توسعه استان برپایه توسعه هماهنگ بخش های کشاورزی، صنعت، گردشگری، بازرگانی و خدمات برتر در سطوح ملی و فراملی، استوار خواهد بود. هدف های بلند مدت توسعه استان عبارتند از:
1- توسعه صنایع نوین (HT)
2- توسعه صنعتی استان در طیف وسیعی از زنجیره های صنعتی با توجه به موقعیت منطقه ای، زمینه های علمی فرهنگی و قابلیت های طبیعی استان با توجه به جهت گیری صادراتی
3- توسعه قابلیت های فناوری در محدوده های برگزیده صنعتی استان
4- توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی
5- توسعه و تقویت صنایع دستی با تکیه بر منابع بومی و ارتقاء کیفیت آنها.
6- تقویت و توسعه صنعت گردشگری، بویژه توریسم فرهنگی- تاریخی و اکوتوریسم.
7- افزایش ضریب مکانیزاسیون در بخش کشاورزی
8- توسعه، حفظ، احیاء و استفاده بهینه از منابع پایه آب و خاک و پوشش گیاهی و تقویت یکپارچه نگری مدیریت منابع طبیعی و محیط زیست در جهت ایجاد توسعة پایدار.
9- افزایش بهره وری فعالیت های کشاورزی و توسعه و گسترش سطح زیر کشت محصولات با ارزش افزوده بالا (گلخانه ای) سیستم مدار بسته درون و برون استانی و پایانه های حمل و نقل کالا و مسافر
10- توسعه و ارتقاء شبکه های ارتباطی با قطب ها و مراکز توسعه درون و برون استانی و پایانه های حمل و نقل کالا و مسافر
11- تقویت و توسعه مبادلات تجاری و مالی با خارج از کشور، بویژه کشورهای حوزه خلیج فارس
12- ارتقاء کیفی و توسعه موزون فعالیتهای بخش خدمات در استان با تأکید بر خدمات برتر پزشکی، علمی، فنی و مهندسی، بازرگانی در شهر شیراز با جهت گیری صادراتی
13- ارتقاء سرمایه انسانی و آموزش های فنی و حرفه ای و تقویت بهره گیری از سازمان های غیردولتی (N.G.O) در بخشهای محوری توسعه استان
14- جلب جریان های سرمایه در جهت تغییر ساختار تولیدی استان و هم پیوندی با بازارهای جهانی
15- برنامه ریزی برای تعادل بخشی به نظام سکونت، جمعیت و فعالیت در پهنه استان فارس.
16- اعتلاء معرفت دینی، ارزشهای فرهنگی و ویژگی های هویتی استان.
17- نهادینه سازی بهره وری و افزایش آن در بخش های اقتصادی و عوامل تولید.
18- ارتقاء نقش ورزش در تأمین سلامت جسمی و روحی و تقویت توانمندیهای افراد و گروه های اجتماعی.
19- دستیابی به هدف های توسعه هزاره (M.D.G) در استان.
20- توانمندسازی بخش تعاونی برای ایفای فعالیت های گسترده و اداره بنگاه های اقتصادی بزرگ
21- توسعه نقش و جایگاه زنان در سطوح تصمیم سازی و تصمیم گیری استان
هـ – راهبردهای بلند مدت توسعه
1- گسترش صنایع برق، الکترونیک، فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) و بستر سازی ایجاد صنایع نوین (نانوتکنولوژی، بیوتکنولوژی).
2- بسترسازی ایجاد صنایع گاز، پتروشیمی و شیمیایی و معدنی و صنایع وابسته و پایین دست آنها.
3- تقویت و گسترش واحدهای صنایع غذایی، آشامیدنی، دارویی و صنایع تبدیلی کشاورزی و دامی.
4- بستر سازی برای ایجاد صنایع انرژی بردر استان با توجه به ذخایر عظیم گاز در جنوب فارس و منطقه پارس جنوبی و تولید هر چه بیشتر برق در استان با توجه به نزدیک بودن منابع گاز
5- مهار حداکثر روان آب ها و اعمال مدیریت بهینه در عرضه و تقاضای آب با اولویت آبخوان های با بیلان منفی و توسعه شبکه های آبیاری
6- تکمیل زنجیره های تولید صنعتی، متناسب با قابلیت صنعتی استان و پیوند بنگاه های کوچک به واحدهای بزرگ صنعتی
7- کمک به ایجاد و راه اندازی بازارهای منطقه ای، ساماندهی تجارت کالا و توسعه صادرات استان
8- بستر سازی برای ایجاد و توسعه پارک ها و شهرک های علمی، صعتی و فناوری و تقویت رابطه مراکز تولیدی با مراکز علمی و تحقیقاتی و برپایی کریدور علمی و فن آوری و بازار دانایی
9- استفاده از شیوه های نوین بهره برداری کشاورزی و توسعه مهارت های حرفه ای بهره برداران و تولید کنندکان با اعمال روش های نوین مدیریت مزرعه و واحدهای صنعتی دامداری مبتنی بر افزایش بهره وری عوامل و نهاده های تولید.
10- بهره گیری از مشارکت بخشهای خصوصی- تعاونی و سازمان های غیردولتی (N.G.O) در حفظ منابع طبیعی استان.
11- توسعه روش های بیولوژیکی و غیرشیمیایی در جهت کنترل آفات و بیماری های گیاهی و دامی با تأکید بر محصولات صادراتی
12- ایجاد بسترهای لازم برای صدور خدمات برتر پزشکی، فنی و مهندسی، فرهنگی و علمی بویژه به کشورهای حوزه خلیج فارس.
13- ایجاد زیرساخت های لازم و متناسب با عملکرد شهر شیراز به عنوان یکی از مهمترین قطب های فرهنگی- تاریخی کشور
14- بهسازی و توسعه خدمات زیربنایی، بویژه شبکه های ارتباطی زمینی و هوایی استان
15- ساماندهی نواحی حاشیه نشین شهرها
16- جلب سرمایه گذاری داخلی و خارجی و گسترش تعامل فعال با بازارهای جهانی.
17- ساماندهی صنایع دستی به منظور ارتقاء کیفیت این صنایع با تأکید بر جنبه های صادراتی
18- ساماندهی کوچ و اسکان عشایر
19- زمینه سازی و ایجاد تسهیلات برای توسعه و تقویت فعالیت های صنعت گردشگری
20- تقویت زمینه های مناسب فرهنگی در راستای جذب و پذیرش جهانگردان
21- توسعه سیستم های پایش مستمر منابع آلوده کننده محیط زیست استان
22- بهینه سازی سازمان فضایی استان
23- ایجاد ساز و کارهای لازم و حمایت از افزایش بهره وری در بخش های اقتصادی و عوامل تولید.
24- گسترش ورزش های پرورشی، همگانی، تفریحی، قهرمانی و حرفه ای در استان.
25- ریشه کنی فقر شدید و گرسنگی و بهره مندی همگانی از مواهب توسعه اقتصادی و اجتماعی
26- دستیابی همگانی به آموزش ابتدایی و ترویج و بهبود برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان
27- کاهش مرگ و میر مادران و کودکان
28- مبارزه با بیماری های عمده (ایدز /H.I.V، سل، مالاریا و …)
29- حمایت مؤثر از تشکیل و توسعه تعاونی ها و ایجاد و گسترش شهرک ها و مجتمع های تعاونی
30- بسترسازی برای افزایش مشارکت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی زنان در روند توسعه استان
31- نهادینه کردن رویکرد مدیریت عرضه و تقاضا و افزایش سطح آگاهی عمومی در مدیریت بهینه مصرف آب
32- ایجاد زمینه های لازم برای جلب مشارکت مردمی و بخش خصوصی در بهره برداری و مدیریت آب
33- گسترش پوشش بیمه های اجتماعی و کاهش خدمات انسانی در اثر حوادث
| شاخص های هدف کمی در برنامه چهارم | استان: فارس | |||
| ردیف | شاخص های هدف | واحد اندازه گیری | سال (1383) | سال (1388) |
| 1 | نرخ رشد جمعیت | درصد | 34 /1 | 22 /1 |
| 2 | نسبت شهرنشینی از کل جمعیت | درصد | 4 /61 | 64 |
| 3 | نرخ بیکاری | درصد | 4 /13 | 3 /8 |
| 4 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب سطحی به کل حجم آبهای قابل تجدید شونده | درصد | 54 | 62 |
| 5 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب زیرزمینی به کل حجم آبهای قابل تجدید و استحصال زیرزمینی | درصد | 95 | 95 |
| 6 | نسبت آب قابل تنظیم به آب تجدید شونده | درصد | 09 /11 | 36 /34 |
| 7 | نسبت حجم مخزن به آب تجدید شونده | درصد | 62 /20 | 28 /72 |
| 8 | کل تولید محصولات زراعی در سال افق | هزار تن | – | 7562 |
| 9 | کل تولید محصولات باغی در سال افق | هزار تن | – | 2839 |
| 10 | تولید محصولات دامی در سال افق | هزار تن | – | 697 |
| 11 | سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 1 /22 | 8 /23 |
| 12 | سهم بخش کشاورزی در اشتغال استان | درصد | 5 /24 | 25 |
| 13 | سهم بخش صنعت و معدن در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 1 /13 | 2 /31 |
| 14 | سهم بخش صنعت و معدن در اشتغال استان | درصد | 5 /13 | 7 /24 |
| 15 | نسبت مساحت مناطق تحت کنترل محیط زیستی به کل مساحت استان | درصد | 9 /15 | 9 /19 |
| 16 | ارزش سالانه صادرات غیرنفتی | میلیارد ریال | 1768 | 3435 |
| 17 | نسبت جمعیت با سواد 6 ساله و بالاتر به کل جمعیت 6 ساله و بالاتر | درصد | 5 /88 | 92 |
| 18 | پوشش تحصیلی جمعیت 18- 6 ساله | درصد | 94 | 96 |
| 19 | نسبت دانشجو به یکصد هزار نفر جمعیت | نفر | 2780 | 3222 |
| 20 | تعداد موسسات، مراکز، کانونهای فرهنگی و هنری، و اردوگاه های پرورش کودکان و نوجوانان و جوانان | عدد | 139 | 257 |
| 21 | تعداد مرکز، کانونها، و قطب های جهانگردی تجهیز شده، بناهای مهم تاریخی و فرهنگی تعمیر و ساماندهی حریم شده | عدد | 300 | 555 |
| 22 | سرانه فضاهای ورزشی (سرپوشیده و باز) در کل جمعیت | متر مربع | 9 /0 | 5 /1 |
| 23 | تعداد مراکز ملی، قطب های پژوهشی، پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری | عدد | 4 | 12 |
| 24 | نسبت ساختمان های با مصالح بادوام به کل ساختمان ها | درصد | 2 /20 | 1 /36 |
| 25 | تولید سالانه مسکن به ازای هر هزار نفر جمعیت | واحد مسکونی | 9 /8 | 19 |
| 26 | ضریب نفوذ تلفن ثابت | درصد | 23 /5 | 5 /51 |
| 27 | ضریب نفوذ تلفن همراه | درصد | 6 /7 | 60 |
| 28 | ضریب نفوذ اینترنت | درصد | 99 /11 | 34 /36 |
| 29 | تعداد مشترکین گاز طبیعی | مشترک | 391136 | 724100 |
| 30 | ظرفیت عملی نیروگاههای تولید برق | مگاوات | 1884 | 4240 |
| 31 | نسبت تعداد تشکل ها و نهادهای مدنی برای هر یکصد هزار نفر جمعیت | عدد | 2 /7 | 5 /21 |
| 32 | نسبت طول راه های روستایی آسفالته به کل طول راه های روستایی | درصد | 42 | 60 |
| 33 | نسبت طول راه های فرعی آسفالته به کل طول راه های فرعی | درصد | 73 | 85 |
| 34 | رفع نقاط حادثه خیزی در جاده ها | درصد | 24 | 100 |
| 35 | نسبت برخورداری جمعیت (شهری و روستایی) از برق | درصد | 95 | 97 |
| 36 | سرانه سرمایه گذاری سالانه برای حمل و نقل عمومی درون شهر | هزار ریال | 68 | 140 |
| 37 | گسترش پوشش بیمه های اجتماعی (نسبت بیمه شدگان اصلی به جمعیت فعال) | درصد | 2 /42 | 65 |
| 38 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (شهری) | درصد | 7 /9 | 5 |
| 39 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (روستایی) | درصد | 1 /13 | 6 |
| 40 | کاهش (به نصف رسانیدن) تعداد سوانح و حوادث حمل و نقل | مورد | 5561 | 2500 |
| 41 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (شهری) | درصد | 8 /11 | 6 |
| 42 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (روستایی) | درصد | 3 /32 | 14 |
| 43 | امید به زندگی در بدو تولد | سال | 5 /67 | 72 |
| 44 | شاخص توسعه انسانی (HDI) | میزان | 785 /0 | 835 /0 |
| 45 | شاخص رفاه اجتماعی | میزان | 9 /342 | 650 |
| 46 | جمعیت زیر خط فقر نسبی | درصد | 5 /14 | 8 |
| 47 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (شهری) | برابر | 16 | 13 |
| 48 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (روستایی) | برابر | 15 | 12 |
| 49 | نسبت هزینه دو دهک ثروتمندترین به دو دهک فقیرترین خانواده ها | برابر | 71 /7 | 5 |
| 50 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (شهری) | درصد | 4 /71 | 79 |
| 51 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (روستایی) | درصد | 4 /59 | 66 |
| 52 | نسبت جمعیت دارای هزینه های درمانی بیش از 40 درصد هزینه خانوار (هزینه های کمرشکن درمانی) | درصد | 5 /2 | 1/1 |
| طی برنامه (88- 1383) | ||||
| 53 | کاهش تعداد کارکنان دولت | درصد | 5 | |
| 54 | افزایش تعداد واحدهای دولتی اداره گردیده به روش قیمت تمام شده | درصد | 50 | |
| 55 | حجم تصدی های اجتماعی، فرهنگی واگذار شده به بخش غیردولتی | درصد | 15 | |
| 56 | نسبت برخورداری دستگاه های دولتی از امکانات اینترنتی | درصد | 100 | |
| 57 | متوسط سرانه آموزش سالانه مدیران و کارکنان دولت | ساعت | 40 | |
| 58 | کاهش در جمعیتی که حداقل انرژی غذایی لازم را دریافت نمی کنند | درصد | 25 | |
| 59 | نرخ ثبت نام خالص در مدارس ابتدایی | درصد | 5 /98 | |
| 60 | نسبت دختران به پسران در سطوح تحصیلی | درصد | 97 | |
| 61 | کاهش در نرخ مرگ و میر کودکان زیر پنج سال در هزار تولد زنده | درصد | 30 | |
| 62 | کاهش در نرخ مرگ و میر مادران در یکصد هزار تولد زنده | درصد | 40 | |
| 63 | کاهش در موارد جدید ابتلا به ایدز /HIV | درصد | 50 | |
| 64 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش آب شهری | درصد | 1 | |
| 65 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش فاضلاب شهری | درصد | 4 /21 | |
| 66 | افزایش شاخص بهره مندی از آب آشامیدنی روستایی | درصد | 5 /19 | |
| 67 | افزایش شاخص جمعیت تحت پوشش فاضلاب روستایی | درصد | 4 /7 | |
| 68 | سطح توسعه، اصلاح و جایگزینی باغات | هزار هکتار | 119 | |
| 69 | عملیات آبخیزداری | هزار هکتار | 767 | |
| 70 | عملیات آب و خاک | هزار هکتار | 217 | |
| 71 | متوسط افزایش اشتغال سالانه | نفر | 51459 | |
| 72 | نرخ رشد سالانه ارزش افزوده کلیه فعالیتهای اقتصادی | درصد | 6 /8 | |
| 73 | سهم سرمایه گذاری مورد نیاز از کل کشور | درصد | 6 /4 | |
| 74 | نرخ رشد سالانه بهره وری سرمایه | درصد | 6 /1 | |
| 75 | نرخ رشد سالانه بهره وری نیروی کار | درصد | 3 /4 | |
سند ملی توسعه استان قزوین
الف- اصلی ترین قابلیت های توسعه
1- برخورداری از موقعیت ممتاز مکانی از نظر همجواری با مجموعه شهری تهران به عنوان بزرگترین بازار مصرف کشور
2- برخورداری از موقعیت ویژة جغرافیایی به عنوان پیوند دهنده استانهای شمال و غرب با مرکز کشور و نیز قرار گیری در مسیر راههای شمال- جنوب، شرق- غرب و مسیرهای ارتباطی بین المللی
3- وجود اقلیم متنوع، منابع آب و خاک مستعد و بهره مندی از زیرساخت های سازمان یافته، تولید و مدیریت مزرعه و برخورداری از قابلیت توسعه فعالیت های زراعی و باغی (آبی و دیمی)
4- برخورداری از واحدهای دامپروری متمرکز صنعتی به عنوان دومین قطب طیورداری در کشور و قابلیتهای دامداری و آبزی پروری
5- توسعه یافتگی بخش صنعت، برخورداری از وجود شهرک های صنعتی متعدد، مجهز و سازمان یافته، وجود معادن و ذخایر معدنی و امکان توسعه فعالیت های صنعتی جدید (به لحاظ محدودیت استقرار F صنایع در شعاع 120 کیلومتری تهران)
6- دسترسی به منابع انسانی، کارآمد و تحصیلکرده و وجود مراکز آموزش عالی متعدد به منظور تأمین نیروی انسانی متخصص و ایفای نقش تمرکز زدائی از فعالیت های آموزش عالی مجموعه شهری تهران
7- برخورداری استان از زیربنای سازمان یافته شبکه های جاده ای، حمل و نقل ریلی و سوخت و انرژی و امکان برخورداری از فرودگاه مرکز خدمات کشاورزی
8- وجود آثار تاریخی و فرهنگی متنوع و هم چنین جاذبه های طبیعی
9- وجود زمینه های قانونی برای توسعه ورزش، نگرش مثبت جامعه به فعالیت های ورزشی، گرایش بخش خصوصی و تشکل های داوطلب غیردولتی (NGO) به سرمایه گذاری و خدمات رسانی در توسعه ورزش
ب- عمده ترین تنگناها و محدودیت های توسعه
1- استقرار بخشی از استان در شعاع گسل زلزله البرز مرکزی و جنوب استان قزوین
2- ضعف زیرساخت های مناسب جهت استفاده بهینه از منابع آب و خاک
3- ضعف شبکه های بازاریابی و خدمات پشتیبانی تولید و نیز کمبود صنایع پشتیبانی بخش کشاورزی و فرآوری محصولات باغی، دام و طیور استان
4- کمبود فضاهای فرهنگی و هنری و امکانات اقامتی و تأسیسات و تجهیزات مربوط به فعالیت های گردشگری
5- توسعه نیافتگی خدمات برتر و تخصصی در استان متناسب با موقعیت و جایگاه آن وضعی کمی و کیفی در زمینه تأسیسات و تجهیزات شهری
6- وابستگی شدید منابع مالی بخش ورزش به درآمدهای عمومی
ج- مسائل اساسی استان
1- تمرکز شدید جمعیت و فعالیت در مرکز استان و عدم تعادل در سازمان فضایی در زمینه نظام شهری و ارائة خدمات برتر
2- توسعه بی رویه فعالیت های صنعتی و توزیع آن در خارج از شهرکها و مجتمع های صنعتی
3- چالش سر ریز شدن وظایف مدیریت نشده و عملکردهای ملی و منطقه ای تهران به استان
4- عدم توجه مناسب به بازسازی و مرمت آثار تاریخی و حفظ منابع طبیعی و بهره برداری از آن در توسعه صنعت گردشگری
5- ضعف امکانات بازرگانی داخلی و خارجی و عدم رشد متناسب آن با سایر فعالیت های اقتصادی و ویژه بخش صنعت
6- فرسایش و تخریب حوزه های آبخیز استان و نیز افت شدید آبخوان ها و عدم تعادل بین منابع تغذیه کننده و تخلیه کننده آبهای زیرزمینی.
7- وجود و گسترش شوری در جنوب شرقی استان و لزوم اجرای برنامه های کنترل، ورود و خروج آبهای سطحی و منطقه
8- فقدان نظام شناسایی استعدادهای ورزشی
د- اهداف بلند مدت
با توجه به قابلیت ها و تنگناها، توسعه استان بر پایة توسعه صنعت و کشاورزی، و استفاده حداکثر ازقابلیت های بازرگانی و گردشگری استوار خواهد بود. بدین ترتیب اهداف بلند مدت توسعه استان عبارتند از:
1- ارتقاء نقش و سهم استان در ساختار اقتصاد ملی با بهره گیری از موقعیت ویژه جغرافیایی و همجواری با منطقه شهری تهران
2- تداوم توسعه صنعتی استان براساس قابلیت های موجود در راستای تمرکززدایی از تهران و بهره مندی از ممنوعیت استقارار صنایع جدید در شعاع 120 کیلومتری منطقه شهری تهران
3- حفظ، احیاء و بهره برداری اصولی از منابع آب و خاک و جنگل و مرتع به منظور ایجاد شرایط مناسب برای توسعه پایدار با اولویت آبخوان های با بیلان منفی
4- توسعه و گسترش فعالیت های کشاورزی و ارتقاء بهره وری عوامل تولید در این بخش
5- ارتقاء کیفیت و توان خدماتی منطقه شهری قزوین با قابلیت خدمات رسانی در مقیاس ملی در راستای تمرکز زدائی فعالیت از تهران
6- تقویت و تجهیز شبکه های زیربنایی استان با تأکید بر حمل و نقل سریع ریلی و ارتباطات، متناسب با توسعه فعالیت های تولیدی و خدماتی
7- افزایش ایمنی مراکز زیست و فعالیت در مقابل بالایای طبیعی با اولویت مناطق زلزله خیز
8- تأمین آب کافی برای حفظ و توسعه مراکز زیست و فعالیت های استان با اولویت آب شرب، محیط زیست، صنعت و کشاورزی
9- تقویت و توسعه امکانات فناوری اطلاعات و ارتباطات (IT) و (ICT).
10- توسعه فعالیت های گردشگری و بهره برداری از جاذبه های تاریخی و طبیعی استان
11- توسعه فعالیت های بازرگانی با توجه به موقعیت جغرافیایی استان در مسیر کریدورهای بین المللی حمل و نقل
12- توسعه و تحکیم مشارکت و تعاون در امور اقتصادی، سیاسی و فرهنگی
13- اعتلاء معرفت دینی، ارزشهای فرهنگی و ویژگی های هویتی استان و تقویت استعدادهای فرهنگی و هنری در آن
14- نهادینه سازی بهره وری و افزایش آن در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
15- ارتقاء نقش ورزش در تأمین سلامت جسمی و روحی و تقویت توانمندیهای افراد و گروههای اجتماعی
16- دست یابی به هدف های توسعه هزاره (M.D.G) در استان
17- توانمندسازی بخش تعاونی برای ایفای فعالیت های گسترده و اداره بنگاه های اقتصادی بزرگ
18- توسعه نقش و جایگاه زنان در سطوح تصمیم سازی و تصمیم گیری استان
هـ – راهبردهای بلند مدت توسعه
1- ایجاد شرایط، امکانات و بسترهای مناسب قانونی، مدیریتی و زیربنائی لازم برای پذیرش بخشی از فعالیت های تولیدی و خدماتی قابل انتقال از مجموعه شهری تهران به استان.
2- پرهیز از ایجاد و گسترش واحدهای تولیدی بزرگ مقیاس در منطقه شهری قزوین و هدایت آنها به دیگر مراکز مستعد استان، با اولویت شهرک های صنعتی.
3- سازماندهی فعالیت های صنعتی جدید با تأکید بر محور قزوین- تاکستان- ابهر به عنوان یکی از محورهای توسعه صنعتی استان.
4- اولویت بخشیدن به تکمیل زنجیره های تولید صنایع موجود بویژه پتروشیمی و ارتقاء فن آوری در آنها و توسعه صنایع معدنی، فضایی، داروئی، صنایع تبدیلی و تکمیلی، کشاورزی، ماشین سازی، شیمیایی و سلولزی، برق و الکترونیک، فلزی و صنایع خودرو
5- گسترش صنایع HT- Tech با ارزش افزوده بالا به ویژه در نواحی متراکم صنعتی و ایجاد پارک های علمی و فن آوری.
6- تجهیز سرمایه های خرد و منابع مالی محلی و جذب سرمایه گذاری خارجی در فعالیت های اقتصادی.
7- بهینه سازی الگوی کشت، توسعه کشت مکانیزه و مدیریت و بهینه اراضی با رویکرد جلوگیری از خرد شدن و تغییر کاربری اراضی کشاورزی در ناحیه میانی به ویژه در دشت قزوین.
8- نظارت بر بهره برداری بهینه از منابع آب های سطحی و زیرزمینی و تغذیه مصنوعی سفره های آب و نیز حفظ و توسعه منابع سطحی و زیرزمینی آبخیزهای استان به ویژه در حوزه آبخیز سفید رود.
9- ایجاد شرایط مناسب برای گسترش کشت های فشرده، تولید و بازاریابی محصولات کشاورزی تجاری و صنایع تبدیلی.
10- گسترش سیستم های نوین آبیاری و توسعه کشت های متراکم با اولویت اراضی پیرامون منطقه شهری قزوین، ناحیه میانی به ویژه دشت قزوین.
11- تأمین و تقویت زیرساخت ها و ساماندهی فعالیت های گردشگری با تأکید بر آثار تاریخی و فرهنگی استان قزوین و قلعه الموت و جاذبه های طبیعی دریاچه اوان.
12- تعادل بخشی سازمان فضایی استان و تقویت و تجهیز نقاط شهری مستعد در نواحی شمالی و جنوبی استان جهت خدمت رسانی به نواحی روستایی پیرامون.
13- گسترش شبکه های ارتباطی سریع زمینی بین منطقه ای با اولویت شبکه ریلی قزوین- تهران و توجه به نقش منطقه ای استان در تمرکززدائی ارتباطی از تهران.
14- حفاظت ابنیه، تأسیسات و تجهیزات مراکز زیست و فعالیت و زیربناها در مقابل خطرات زلزله به ویژه در مناطق زلزله خیز جنوب غربی استان.
15- تقویت و تجهیز زیرساخت ها و نهادهای لازم برای توسعه فعالیت های بازرگانی نوین.
16- تقویت مراکز آموزش عالی در جهت تمرکززدائی دوره های کارشناسی از دانشگاه های تهران و توسعه تحصیلات تکمیلی و مراکز تحقیقاتی و فناوری اطلاعات و ارتباطات.
17- ایجاد ساز و کارهای لازم و حمایت از افزایش بهره وری در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
18- گسترش ورزش های پرورشی، همگانی، تفریحی، قهرمانی و حرفه ای در استان.
19- ریشه کنی فقر شدید و گرسنگی و بهره مندی همگانی از مواهب توسعه اقتصادی و اجتماعی
20- دستیابی همگانی به آموزش ابتدایی و ترویج و بهبود برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان
21- کاهش مرگ و میر مادران و کودکان
22- مبارزه با بیماری های عمده (ایدز /H.I.V، سل، مالاریا و …)
23- حمایت مؤثر از تشکیل و توسعه تعاونی ها و ایجاد و گسترش شهرک ها و مجتمع های تعاونی
24- بسترسازی برای افزایش مشارکت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی زنان در روند توسعه استان
25- نهادینه کردن رویکرد مدیریت عرضه و تقاضا و افزایش سطح آگاهی عمومی در مدیریت بهینه مصرف آب
26- ایجاد زمینه های لازم برای جلب مشارکت مردمی و بخش خصوصی در بهره برداری و مدیریت آب
27- گسترش پوشش بیمه های اجتماعی و کاهش خدمات انسانی در اثر حوادث
| شاخص های هدف کمی در برنامه چهارم | استان: قزوین | |||
| ردیف | شاخص های هدف | واحد اندازه گیری | سال (1383) | سال (1388) |
| 1 | نرخ رشد جمعیت | درصد | 45 /1 | 15 /1 |
| 2 | نسبت شهرنشینی از کل جمعیت | درصد | 67 | 69 |
| 3 | نرخ بیکاری | درصد | 3 /8 | 3 /8 |
| 4 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب سطحی به کل حجم آبهای قابل تجدید شونده | درصد | 57 | 60 |
| 5 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب زیرزمینی به کل حجم آبهای قابل تجدید و استحصال زیرزمینی | درصد | 69 | 77 |
| 6 | نسبت آب قابل تنظیم به آب تجدید شونده | درصد | 0 | 0 |
| 7 | نسبت حجم مخزن به آب تجدید شونده | درصد | 0 | 0 |
| 8 | کل تولید محصولات زراعی در سال افق | هزار تن | – | 1653 |
| 9 | کل تولید محصولات باغی در سال افق | هزار تن | – | 683 |
| 10 | تولید محصولات دامی در سال افق | هزار تن | – | 359 |
| 11 | نسبت مساحت مناطق تحت کنترل محیط زیستی به کل مساحت استان | درصد | 5 /16 | 20 |
| 12 | ارزش سالانه صادرات غیرنفتی | میلیارد ریال | 533 | 1085 |
| 13 | نسبت جمعیت با سواد 6 ساله و بالاتر به کل جمعیت 6 ساله و بالاتر | درصد | 11 /88 | 13 /90 |
| 14 | پوشش تحصیلی جمعیت 18- 6 ساله | درصد | 83 | 90 |
| 15 | نسبت دانشجو به یکصد هزار نفر جمعیت | نفر | 3050 | 4935 |
| 16 | تعداد موسسات، مراکز، کانونهای فرهنگی و هنری، و اردوگاه های پرورش کودکان و نوجوانان و جوانان | عدد | 487 | 626 |
| 17 | تعداد مرکز، کانونها، و قطب های جهانگردی تجهیز شده، بناهای مهم تاریخی و فرهنگی تعمیر و ساماندهی حریم شده | عدد | 1 | 5 |
| 18 | سرانه فضاهای ورزشی (سرپوشیده و باز) در کل جمعیت | متر مربع | 622 /0 | 1042 |
| 19 | تعداد مراکز ملی، قطب های پژوهشی، پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری | عدد | 2 | ….. |
| 20 | ضریب نفوذ تلفن ثابت | درصد | 7 /25 | 47 |
| 21 | ضریب نفوذ تلفن همراه | درصد | 1 /5 | 45 |
| 22 | ضریب نفوذ اینترنت | درصد | 23 /9 | 11 /28 |
| 23 | تعداد مشترکین گاز طبیعی | مشترک | 130775 | 174775 |
| 24 | ظرفیت عملی نیروگاههای تولید برق | مگاوات | 1954 | 1954 |
| 25 | نسبت تعداد تشکل ها و نهادهای مدنی برای هر یکصد هزار نفر جمعیت | عدد | 6 /10 | 3 /19 |
| 26 | نسبت طول راه های روستایی آسفالته به کل طول راه های روستایی | درصد | 2 /34 | 2 /59 |
| 27 | نسبت طول راه های فرعی آسفالته به کل طول راه های فرعی | درصد | 72 | 100 |
| 28 | رفع نقاط حادثه خیزی در جاده ها | درصد | 17 | 100 |
| 29 | نسبت برخورداری جمعیت (شهری و روستایی) از برق | درصد | 97 | 98 |
| 30 | سرانه سرمایه گذاری سالانه برای حمل و نقل عمومی درون شهری | هزار ریال | 100 | 500 |
| 31 | گسترش پوشش بیمه های اجتماعی (نسبت بیمه شدگان اصلی به جمعیت فعال) | درصد | 58 /46 | 65 |
| 32 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (شهری) | درصد | 6 /5 | 4 |
| 33 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (روستایی) | درصد | 11 | 5 |
| 34 | کاهش (به نصف رسانیدن) تعداد سوانح و حوادث حمل و نقل | مورد | 4253 | …. |
| 35 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (شهری) | درصد | 1 /17 | ….. |
| 36 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (روستایی) | درصد | 2 /34 | 12 |
| 37 | امید به زندگی در بدو تولد | سال | 66 | 71 |
| 38 | شاخص توسعه انسانی (HDI) | میزان | 689 /0 | 74 /0 |
| 39 | شاخص رفاه اجتماعی | میزان | 518 | 7 /828 |
| 40 | جمعیت زیر خط فقر نسبی | درصد | 4 /20 | 11 |
| 41 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (شهری) | برابر | 16 | 14 |
| 42 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (روستایی) | برابر | 15 | 13 |
| 43 | نسبت هزینه دو دهک ثروتمندترین به دو دهک فقیرترین خانواده ها | برابر | 35 /9 | 5/5 |
| 44 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (شهری) | درصد | 74 | 81 |
| 45 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (روستایی) | درصد | 8 /59 | 70 |
| 46 | نسبت جمعیت دارای هزینه های درمانی بیش از 40 درصد هزینه خانوار (هزینه های کمرشکن درمانی) | درصد | 4 /2 | 1/1 |
| طی برنامه (88- 1383) | ||||
| 47 | کاهش تعداد کارکنان دولت | درصد | 5 | |
| 48 | افزایش تعداد واحدهای دولتی اداره گردیده به روش قیمت تمام شده | درصد | 50 | |
| 49 | حجم تصدی های اجتماعی، فرهنگی واگذار شده به بخش غیردولتی | درصد | 15 | |
| 50 | نسبت برخورداری دستگاه های دولتی از امکانات اینترنتی | درصد | 100 | |
| 51 | متوسط سرانه آموزش سالانه مدیران و کارکنان دولت | ساعت | 40 | |
| 52 | کاهش در جمعیتی که حداقل انرژی غذایی لازم را دریافت نمی کنند | درصد | 25 | |
| 53 | نرخ ثبت نام خالص در مدارس ابتدایی | درصد | 5 /98 | |
| 54 | نسبت دختران به پسران در سطوح تحصیلی | درصد | 97 | |
| 55 | کاهش در نرخ مرگ و میر کودکان زیر پنج سال در هزار تولد زنده | درصد | 30 | |
| 56 | کاهش در نرخ مرگ و میر مادران در یکصد هزار تولد زنده | درصد | 40 | |
| 57 | کاهش در موارد جدید ابتلا به ایدز /HIV | درصد | 50 | |
| 58 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش آب شهری | درصد | 8 /0 | |
| 59 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش فاضلاب شهری | درصد | 7 /11 | |
| 60 | افزایش شاخص بهره مندی از آب آشامیدنی روستایی | درصد | 23 | |
| 61 | افزایش شاخص جمعیت تحت پوشش فاضلاب روستایی | درصد | 2 /6 | |
| 62 | سطح توسعه، اصلاح و جایگزینی باغات | هزار هکتار | 32 | |
| 63 | عملیات آبخیزداری | هزار هکتار | 252 | |
| 64 | عملیات آب و خاک | هزار هکتار | 29 | |
| 65 | متوسط افزایش اشتغال سالانه | نفر | 10726 | |
| 66 | نرخ رشد سالانه ارزش افزوده کلیه فعالیتهای اقتصادی | درصد | 7 /8 | |
| 67 | سهم سرمایه گذاری مورد نیاز از کل کشور | درصد | 03 /1 | |
| 68 | نرخ رشد سالانه بهره وری سرمایه | درصد | 2/2 | |
| 69 | نرخ رشد سالانه بهره وری نیروی کار | درصد | 5 | |
سند ملی توسعه استان قم
الف- اصلی ترین قابلیت های توسعه
1- وجود حرم مطهر حضرت معصومه (س) و مسجد مقدس جمکران به عنوان دومین مرکز زیارتی کشور و خاستگاه انقلاب اسلامی
2- وجود حوزه های علمیه و حضور علماء و مراجع تقلید به منظور تربیت طلاب و فضلای علوم دینی برای جهان تشیع و گستردگی رشته های علوم انسانی در مراکز آموزش عالی
3- بهره مندی از زمینه ها و زیرساخت های مناسب فرهنگی و مذهبی (وجود مراکز انتشار و چاپ کتاب، مراکز تحقیقاتی علوم اسلامی و تولید نرم افزارهای فرهنگی)
4- وجود فضای معنوی و فرهنگی و سرمایه انسانی مستعد جهت امر توسعه
5- برخورداری از موقعیت جغرافیایی ویژه و استقرار در مسیر چهار راه مواصلاتی کشور، همجواری با قطبهای صنعتی، نزدیکی به بازارهای بزرگ مصرف (تهران، اصفهان و اراک)، نزدیکی به فرودگاه بین المللی امام خمینی (ره)، و واقع شدن در شعاع 120 کیلومتری تهران
6- برخورداری از زیرساخت های مناسب مخابراتی (فیبرنوری)، قابلیت های فناوری اطلاعاتی و تولید نرم افزار
7- وجود منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان با تأسیسات بازرگانی، صنعتی و موقعیت جغرافیایی مناسب جهت بار انداز تجاری و نگهداری و صادرات کالا
8- بهره مندی از صنعت بافت فرش به ویژه فرش ابریشم و سایر صنایع دستی
9- وجود دریاچه نمک و حوض سلطان و امکان استحصال فرآورده های معدنی و پرورش آبزیان زیست نمک
10- وجود منابع کانی فلزی (منگنز، منیزیم و باریت)، غیرفلزی (نمک، آهک، گچ و سنگهای تزئینی)
11- وجود ذخایر نفت و گاز شیرین منطقه البرز و سراجه، امکان پذیری ذخیره گاز و شرایط مناسب برای احداث تأسیسات نفتی پالایشگاه و پتروشیمی
12- برخورداری از توانائی های تولید و مبادله دام و فرآورده های دامی و پرورش طیور و آبزیان
13- وجود شرایط اقلیمی متنوع برای تولید انواع محصولات کشاورزی و امکان توسعه کشت های محصولات گلخانه ای
14- بهره مندی از نیروهای متخصص و ماهی بومی
15- وجود جاذبه های کویری و میراث طبیعی جهت توسعه گردشگری
16- وجود زمینه های قانونی برای توسعه ورزش، نگرش مثبت جامعه به فعالیتهای ورزشی، گرایش بخش خصوصی و تشکل های داوطلب غیردولتی (NGO) به سرمایه گذاری و خدمات رسانی در توسعه ورزش
ب- عمده ترین تنگناها و محدودیت های توسعه
1- کمبود جدی آب (کاهش سطوح سفره های آب زیرزمینی، کاهش منابع آب و خاک از نظر کمی و کیفی و کمبود آبهای سطحی) و کمبود آب آشامیدنی سالم
2- فقدان بافت کالبدی منظم و ضعف زیرساخت های خدمات و حاشیه نشینی در شهر قم
3- استقرار ناموزون و نامناسب واحدهای صنفی- صنعتی آلاینده محیط زیست در سطوح شهر قم و حاشیه شهر
4- شرایط سخت محیطی، وسعت اراضی بیابانی و پیشروی کوی
5- واقع شدن شهر قم بر روی گسل زلزله
6- کمبود زیرساخت های بازرگانی نوین (کمبود انبارهای ذخیره کالا، سردخانه و کشتارگاه های صنعتی دام و طیور)
7- وابستگی شدید منابع مالی بخش ورزش به درآمدهای عمومی
ج- اصلی ترین مسائل
1- فقدان قلمرو جغرافیایی مناسب برای استان و عدم امکان توزیع و بارگذاری مناسب جمعیتی و فعالیتهای خدماتی
2- کمبود تأسیسات و امکانات اقامتی و رفاهی برای زائرین و گردشگران
3- کمبود آب مورد نیاز برای شرب و توسعه بخش صنعت و کشاورزی
4- کمبود امکانات تفرجگاهی و مراکز مناسب تفریحی، فرهنگی، هنری و ورزشی
5- کمبود زیرساخت های لازم برای ارائه خدمات مناسب اجتماعی، آموزشی، درمانی، بهداشتی
6- عدم تناسب بین نیاز شهرها و درآمد شهرداری های استان قم
7- ناهنجاری های اجتماعی، اقتصادی و کالبدی ناشی از مهاجرتهای بی رویه به استان
8- نامناسب بودن وضعیت پایانه های مسافربری و فرسوده بودن ناوگان حمل و نقل مسافر و کالا
9- فقدان نظام شناسایی استعدادهای ورزشی
د- اهداف بلند مدت
در راستای تحقق چشم انداز توسعه جمهوری اسلامی ایران و براساس الگوی اسلامی قم استانی خواهد بود توسعه یافته، توانا در تولید علم و فن آوری و علوم اسلامی برخورداری از فضای معنوی و امن، بدین ترتیب با توجه به قابلیت ها و تنگناها، توسعه استان حول محور خدمات با تأکید بر زیارت و سیاحت، آموزش عالی بویژه در زمینه های علوم انسانی و حوزوی و فعالیتهای صنعتی و توسعه کشاورزی با تأکید بر کشت متراکم استوار خواهد بود. بنابراین اهداف بلند مدت توسعه استان عبارتند از:
1- دستیابی به سیمای کالبدی توسعه یافته به عنوان ام القرای جهان تشیع و نماد کارآمدی نظام جمهوری اسلامی
2- ارائه یک شهر نمونه شیعی از حیث عمران، توسعه شهری و روابط حاکم بر اقتصاد، اجتماع شهروندان
3- اعتلاء معرفت دینی، ارزشهای فرهنگی و ویژگی های هویتی استان و ارتقاء نقش استان در زمینه احیاء و توسعه فرهنگ و معارف اسلامی و علوم اهل بیت در سطوح ملی و فراملی و بهره گیری وسیع از ICT در این ارتباط
4- کاهش ناهنجاری های اجتماعی و فرهنگی
5- تأمین آب مورد نیاز با اولویت مصارف شرب، محیط زیست و بخش های صنعت و کشاورزی و بهره برداری مطلوب از آبهای سطحی و تقویت ذخایر آبهای زیرزمینی با اولویت آبخوانهای با بیلان منفی
6- صیانت و بهره برداری مناسب از منابع پایه و ارتقاء کیفی و بهره وری فعالیت های کشاورزی متناسب با ظرفیت منابع آب در استان و برنامه های مدیریت منابع آب حوضه آبریز
7- توسعه ظرفیت های بخش گردشگری ارتقاء و توسعه همه جانبه و پایدار صنعت گردشگری (زیارت و سیاحت) استان
8- ارتقاء و توسعه صنعت استان و افزایش سهم ارزش افزوده آن در کل ارزش افزوده بخش صنعت کشور و بهره برداری مناسب از منابع معدنی
9- ارتقاء سطح خدمات برتر با اولویت آموزش عالی و درمان تخصصی
10- توسعه و تقویت صنایع دستی بومی استان و حفظ هویت صنعت فرش دستباف قم به عنوان یک تولید صنعتی، هنری
11- حفظ و احیاء و بهره برداری بهینه از منابع طبیعی و جلوگیری از پیشروی کویر
12- نوین سازی بخش بازرگانی استان با استفاده از زیرساخت های موجود
13- ارتقاء عملی همکاری حوزه و دانشگاه
14- کاهش عدم تعادلهای منطقه ای موجود از حیث توزیع جمعیت و فعالیتهای خدماتی
15- افزایش مشارکت زنان در فعالیت های اجتماعی و اقتصادی
16- حفاظت و ارتقاء سطح توانمندیهای محیطی و انسانی در راستای توسعه پایدار
17- نهادینه سازی بهره وری و افزایش آن در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
18- ارتقاء نقش ورزش در تأمین سلامت جسمی و روحی و تقویت توانمندیهای افراد و گروه های اجتماعی
19- دست یابی به هدف های توسعه هزاره (M.D.G) در استان
20- توانمندسازی بخش تعاونی برای ایفای فعالیت های گسترده و اداره بنگاه های اقتصادی بزرگ
21- توسعه نقش و جایگاه زنان در سطوح تصمیم سازی و تصمیم گیری استان
هـ – راهبردهای بلند مدت توسعه
1- اصلاح قلمرو جغرافیایی استان در جهت کاهش عدم تعادلهای منطقه ای، کارآمد کردن نظام اداری و اجرایی استان، فراهم نمودن زمینه های لازم جهت ایفای نقش اصلی ملی و فراملی قم
2- ایجاد و توسعه زیرساخت های گردشگری، تجهیز قطب های تفریحی و بسترسازی لازم در زمینه توسعه مراکز اقامتی سیاحتی، فرهنگی و هنری، تفریحگاهی و ورزشی و تقویت مناطق مستعد گردشگری و حفظ و احیاء اثار فرهنگی و تاریخی
3- ساماندهی حاشیه نشینی و اصلاح محیط شهری براساس طرح های نوین توسعه شهری
4- انتقال آب مورد نیاز از حوزه های آبریز برخوردار به استان و تقویت ذخایر آبهای زیرزمینی.
5- افزایش بهره وری تولیدات صنعتی، توسعه شهرکها و نواحی صنعتی موجود با حفظ توان زیست محیطی استان، ایجاد شهرک های صنعتی جدید تخصصی مبتنی بر فناوریهای برتر
6- توسعه صنایع غذایی و دارویی، معدنی، نساجی، پوشاک و قطعات خودرو
7- فراهم سازی زیرساخت های ارتباطی و رسانه ای مناسب برای توسعه در کلیه عرصه ها به ویژه فرهنگ و علوم اسلامی و گسترش ارتباطات فرهنگی و مذهبی با کشورهای اسلامی
8- فراهم نمودن زمینه های لازم برای جلب سرمایه های داخلی و خارجی در فعالیت های اقتصادی- اجتماعی
9- توسعه، تجهیز و استفاده بیشتر از قابلیت های موجود در منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان
10- افزایش بهره وری منابع پایه آب و خاک با استفاده از شیوه های نوین و تقویت دخایر سفره های آب زیرزمینی
11- ارتقاء شاخص های بهره وری حمل و نقل و جاده ای استان
12- توسعه آموزش عالی (دانشگاهی و حوزوی) در زمینه علوم انسانی و سایر رشته های دانشگاهی و گسترش آموزش های فنی و حرفه ای با توجه به قابلیت ها و ضرورت های استان
13- حفاظت، احیاء و بهره برداری بهینه از منابع طبیعی
14- توسعه و ترویج و بازاریابی صنعت فرش دستباف
15- توسعه گسترش زیرساخت ها و تأسیسات نگهداری و انتقال کالا
16- استفاده از موقعیت جغرافیایی استان در تمرکز زدایی ارتباطی از تهران
17- گسترش بهره برداری از معادن و توسعه صنایع فن آوری آن
18- مصرف بهینه آب و بازیافت آن
19- جذب مشارکت و ارتقای نقش تشکلها (اتحادیه ها و تعاونی های و سازمان های غیردولتی) در فرآیند توسعه پایدار
20- ساماندهی مراکز سکونتی برای سر ریز جمعیت قم
21- فراهم نمودن زمینه های لازم برای همکاری حوزه و دانشگاه
22- بسترسازی مناسب برای حضور زنان در فرآیند توسعه
23- ارتقاء سطح شاخص های ورزشی، تفریحی و هنری
24- ایجاد ساز و کارهای لازم و حمایت از افزایش بهره وری در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
25- گسترش ورزش های پرورشی، همگانی، تفریحی، قهرمانی و حرفه ای در استان.
26- ریشه کنی فقر شدید و گرسنگی و بهره مندی همگانی از مواهب توسعه اقتصادی و اجتماعی
27- دستیابی همگانی به آموزش ابتدایی و ترویج و بهبود برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان
28- کاهش مرگ و میر مادران و کودکان
29- مبارزه با بیماری های عمده (ایدز / H.I.V، سل، مالاریا و …)
30- حمایت مؤثر از تشکیل و توسعه تعاونی ها و ایجاد و گسترش شهرک ها و مجتمع های تعاونی
31- بسترسازی برای افزایش مشارکت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی زنان در روند توسعه استان
32- نهادینه کردن رویکرد مدیریت عرضه و تقاضا و افزایش سطح آگاهی عمومی در مدیریت بهینه مصرف آب
33- ایجاد زمینه های لازم برای جلب مشارکت مردمی و بخش خصوصی در بهره برداری و مدیریت آب
34- گسترش پوشش بیمه های اجتماعی و کاهش خدمات انسانی در اثر حوادث
| شاخص های هدف کمی در برنامه چهارم | استان: قم | |||
| ردیف | شاخص های هدف | واحد اندازه گیری | سال (1383) | سال (1388) |
| 1 | نرخ رشد جمعیت | درصد | 13 /2 | 8 /1 |
| 2 | نسبت شهرنشینی از کل جمعیت | درصد | 31 /94 | 08 /95 |
| 3 | نرخ بیکاری | درصد | 2 /9 | 3 /7 |
| 4 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب سطحی به کل حجم آبهای قابل تجدید شونده | درصد | 77 | 80 |
| 5 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب زیرزمینی به کل حجم آبهای قابل تجدید و استحصال زیرزمینی | درصد | 101 | 100 |
| 6 | نسبت آب قابل تنظیم به آب تجدید شونده | درصد | 26 /23 | 89 /23 |
| 7 | نسبت حجم مخزن به آب تجدید شونده | درصد | 28 /42 | 34 /43 |
| 8 | کل تولید محصولات زراعی در سال افق | هزار تن | – | 440 |
| 9 | کل تولید محصولات باغی در سال افق | هزار تن | – | 111 |
| 10 | تولید محصولات دامی در سال افق | هزار تن | – | 226 |
| 11 | سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 46 /10 | 43 /10 |
| 12 | سهم بخش کشاورزی در اشتغال استان | درصد | 9 /5 | 5/5 |
| 13 | سهم بخش صنعت و معدن در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 56 /20 | 56 /21 |
| 14 | سهم بخش صنعت و معدن در اشتغال استان | درصد | 85 /26 | 1 /27 |
| 15 | نسبت مساحت مناطق تحت کنترل محیط زیستی به کل مساحت استان | درصد | 58 /6 | 44 /10 |
| 16 | ارزش سالانه صادرات غیرنفتی | میلیارد ریال | 8 /54 | 3 /92 |
| 17 | نسبت جمعیت با سواد 6 ساله و بالاتر به کل جمعیت 6 ساله و بالاتر | درصد | 6 /85 | 9 /87 |
| 18 | پوشش تحصیلی جمعیت 18- 6 ساله | درصد | 9 /87 | 97 |
| 19 | نسبت دانشجو به یکصد هزار نفر جمعیت | نفر | 1600 | 2550 |
| 20 | تعداد موسسات، مراکز، کانونهای فرهنگی و هنری، و اردوگاه های پرورش کودکان و نوجوانان و جوانان | عدد | 97 | 147 |
| 21 | تعداد مرکز، کانونها، و قطب های جهانگردی تجهیز شده، بناهای مهم تاریخی و فرهنگی تعمیر و ساماندهی حریم شده | عدد | 36 | 89 |
| 22 | سرانه فضاهای ورزشی (سرپوشیده و باز) در کل جمعیت | متر مربع | 17 /0 | 23 /0 |
| 23 | تعداد مراکز ملی، قطب های پژوهشی، پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری | عدد | 1 | 3 |
| 24 | نسبت ساختمان های با مصالح بادوام به کل ساختمان ها | درصد | 5 /89 | 92 |
| 25 | تولید سالانه مسکن به ازای هر هزار نفر جمعیت | واحد مسکونی | 1 /5 | 6 /5 |
| 26 | ضریب نفوذ تلفن ثابت | درصد | 9 /26 | 53 |
| 27 | ضریب نفوذ تلفن همراه | درصد | 6 | 40 |
| 28 | ضریب نفوذ اینترنت | درصد | 97 /9 | 36 /29 |
| 29 | تعداد مشترکین گاز طبیعی | مشترک | 186716 | 234716 |
| 30 | ظرفیت عملی نیروگاههای تولید برق | مگاوات | 660 | 660 |
| 31 | نسبت تعداد تشکل ها و نهادهای مدنی برای هر یکصد هزار نفر جمعیت | عدد | 123 | 133 |
| 32 | نسبت طول راه های روستایی آسفالته به کل طول راه های روستایی | درصد | 7 /41 | 71 |
| 33 | نسبت طول راه های فرعی آسفالته به کل طول راه های فرعی | درصد | 86 | 100 |
| 34 | رفع نقاط حادثه خیزی در جاده ها | درصد | 29 | 100 |
| 35 | نسبت برخورداری جمعیت (شهری و روستایی) از برق | درصد | 100 | 100 |
| 36 | سرانه سرمایه گذاری سالانه برای حمل و نقل عمومی درون شهری | هزار ریال | 126 | 334 |
| 37 | گسترش پوشش بیمه های اجتماعی (نسبت بیمه شدگان اصلی به جمعیت فعال) | درصد | 48 /29 | 50 |
| 38 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (شهری) | درصد | 6 /4 | 5 /2 |
| 39 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (روستایی) | درصد | 8 | 3 |
| 40 | کاهش (به نصف رسانیدن) تعداد سوانح و حوادث حمل و نقل | مورد | 2889 | 1400 |
| 41 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (شهری) | درصد | 26 | 9 |
| 42 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (روستایی) | درصد | 1 /32 | 11 |
| 43 | امید به زندگی در بدو تولد | سال | 68 | 72 |
| 44 | شاخص توسعه انسانی (HDI) | میزان | 795 /0 | 84 /0 |
| 45 | شاخص رفاه اجتماعی | میزان | 5 /372 | 8 /598 |
| 46 | جمعیت زیر خط فقر نسبی | درصد | 4 /20 | 11 |
| 47 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (شهری) | برابر | 16 | 14 |
| 48 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (روستایی) | برابر | 15 | 13 |
| 49 | نسبت هزینه دو دهک ثروتمندترین به دو دهک فقیرترین خانواده ها | برابر | 42 /8 | 5 |
| 50 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (شهری) | درصد | 8 /65 | 73 |
| 51 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (روستایی) | درصد | 9 /54 | 62 |
| 52 | نسبت جمعیت دارای هزینه های درمانی بیش از 40 درصد هزینه خانوار (هزینه های کمرشکن درمانی) | درصد | 2/2 | 1 |
| طی برنامه (88- 1383) | ||||
| 53 | کاهش تعداد کارکنان دولت | درصد | 5 | |
| 54 | افزایش تعداد واحدهای دولتی اداره گردیده به روش قیمت تمام شده | درصد | 50 | |
| 55 | حجم تصدی های اجتماعی، فرهنگی واگذار شده به بخش غیردولتی | درصد | 15 | |
| 56 | نسبت برخورداری دستگاه های دولتی از امکانات اینترنتی | درصد | 100 | |
| 57 | متوسط سرانه آموزش سالانه مدیران و کارکنان دولت | ساعت | 40 | |
| 58 | کاهش در جمعیتی که حداقل انرژی غذایی لازم را دریافت نمی کنند | درصد | 25 | |
| 59 | نرخ ثبت نام خالص در مدارس ابتدایی | درصد | 5 /98 | |
| 60 | نسبت دختران به پسران در سطوح تحصیلی | درصد | 97 | |
| 61 | کاهش در نرخ مرگ و میر کودکان زیر پنج سال در هزار تولد زنده | درصد | 30 | |
| 62 | کاهش در نرخ مرگ و میر مادران در یکصد هزار تولد زنده | درصد | 40 | |
| 63 | کاهش در موارد جدید ابتلا به ایدز /HIV | درصد | 50 | |
| 64 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش آب شهری | درصد | 1 /0 | |
| 65 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش فاضلاب شهری | درصد | 4 /22 | |
| 66 | افزایش شاخص بهره مندی از آب آشامیدنی روستایی | درصد | 4 /32 | |
| 67 | افزایش شاخص جمعیت تحت پوشش فاضلاب روستایی | درصد | 7 | |
| 68 | سطح توسعه، اصلاح و جایگزینی باغات | هزار هکتار | 6 | |
| 69 | عملیات آبخیزداری | هزار هکتار | 96 | |
| 70 | عملیات آب و خاک | هزار هکتار | 15 | |
| 71 | متوسط افزایش اشتغال سالانه | نفر | 11751 | |
| 72 | نرخ رشد سالانه ارزش افزوده کلیه فعالیتهای اقتصادی | درصد | 2 /8 | |
| 73 | سهم سرمایه گذاری مورد نیاز از کل کشور | درصد | 45 /1 | |
| 74 | نرخ رشد سالانه بهره وری سرمایه | درصد | 2 | |
| 75 | نرخ رشد سالانه بهره وری نیروی کار | درصد | 5 /4 | |
سند ملی توسعه استان کردستان
الف- اصلی ترین قابلیت های توسعه
1- وجود منابع آب فراوان و قرار گرفتن برسرشاخه های پنج حوزه آبخیز مهم کشور.
2- وجود منابع غنی جنگل و مرتع و قابلیت توسعه پذیری این منابع.
3- آب و هوای مناسب برای کشت انواع محصولات کشاورزی و فعالیت های پرورش دام و طیور، آبزیان، زنبورداری و برخورداری از ذخایر ارزشمند ژنتیکی دام.
4- قابلیت توسعه باغداری در سطح استان.
5- قابلیت توسعه اراضی زیر کشت آبی در دشت ها و نقاط مستعد استان.
6- وجود ذخایر غنی و متنوع معدنی فلزی و غیرفلزی خصوصاً طلا، سنگ های ساختمانی و … .
7- موقعیت مناسب جغرافیایی ناشی از استقرار بر محور شمال غربی- جنوب غربی کشور و هم مرزشی با کشور عراق و امکان توسعه مبادلات با این کشور و نیز توان تبادل انرژی برق با این کشور.
8- برخورداری از عرصه ها و چشم اندازهای طبیعی و جاذبه های فرهنگی، تاریخی و گردشگری.
9- تولید قابل ملاحظه گیاهان دارویی و صنعتی و میوه های نسبتاً منحصر بفرد (توت فرهنگی و انگور دیم).
10- قابلیت احداث نیروگاههای آبی کوچک با توجه به منابع آبهای سطحی و توپوگرافی استان.
11- ظرفیت های مناسب فرهنگی، اجتماعی و نیروی انسانی سازگار با نوآوری و توسعه.
12- دارا بودن سابقه و تجربه در تولید صنایع دستی (فرش، نازک کاری) و صنایع چوب.
13- شرایط بسیار مناسب برای ایجاد منطقه آزاد تجاری.
14- وجود نیروی انسانی جوان، کارآمد، مستعد و علاقمند به فناوری های نوین.
15- وجود زمینه های قانونی برای توسعه ورزش، نگرش مثبت جامعه به فعالیت های ورزشی، گرایش بخش خصوصی و تشکل های داوطلب غیردولتی (NGO) به سرمایه گذاری و خدمات رسانی در توسعه ورزش
ب- عمده ترین تنگناها و محدودیت های توسعه
1- فقدان تاسیسات مهار، ذخیره و انتقال آب.
2- عدم تطابق منابع آب و خاک، نیمه مکانیزه بودن کشاورزی، شیب زیاد، کوچکی و پراکندگی اراضی در مناطق غربی استان و عدم بهره برداری صحیح از منابع پایه.
3- توسعه نیافتگی بخش صنعت و معدن متناسب با قابلیت های استان.
4- کمبود تاسیسات و خدمات بازرگانی و گمرکی.
5- کمبود امکانات و تاسیسات اقامتی و گردشگری.
6- وجود شبکه های فرسوده آب شهری و روستائی.
7- فقدان شبکه های جمع آوری فاضلاب در روستاها و ضعف آن در شهرها.
8- ضعف شبکه های انتقال و توزیع برق.
9- فقدان شبکه سوخت رسانی مطمئن در بخشهای وسیعی از استان.
10- بالا بودن نرخ رشد جمعیت استان نسبت به نرخ میانگین کشور.
11- کاهش بارش های جامد و فصلی شدن بسیاری از رودخانه های جوان استان.
12- بروز پدیده تغییر اقلیم و کاهش بارندگی خصوصا در نیمه شرقی استان و وقوع خشکسالی های مکرر.
13- پایین بودن سطح مهارت و سواد بیکاران و کمبود نیروی انسانی متخصص.
14- ضعف شبکه ارتباطات جاده ای، ناوگان هوایی و نبود ارتباطات ریلی.
15- پر هزینه بودن احداث راههای زمینی با توجه به کوهستانی و صعب العبور بودن آنها.
16- ضعف زیرساختهای مخابراتی و خدمات کاربردی.
17- وابستگی شدید منابع مالی بخش ورزش به درآمدهای عمومی
ج- مسایل اساسی استان
1- بیکاری شدید و مهاجر فرستی مزمن.
2- بالا بودن با تکفل و پایین بودن درآمد سرانه (استان در رده 27 ام کشور قرار دارد).
3- عدم توجه کافی به حقوق سرآب استان در پنج حوزه آبی (قزل اوزن، زرینه رود، سیروان، زاب و کرخه) و روبرو شدن با بی توجهی به درخواستهای تخصیص آب و نپذیرفتن مطالعه، یا تصویب طرحها.
4- بی بهره ماندن از سرمایه گذاریهای کلان دولتی و خصوصی و حاشیه ای شدن استان در فرایند توسعه.
5- عدم سرمایه گذاری دولت در صنایع مادر و واسطه ای و ضعف سیاستهای حمایتی از سرمایه گذاران بخش خصوصی.
6- تخریب منابع طبیعی و محیط زیست.
7- رشد ناهماهنگ و برنامه ریزی نشده شهرهای سنندج و سقز و وجود پدیده حاشیه نشینی پیرامون این شهرها و دیگر شهرهای استان.
8- کمبود تاسیسات و امکانات فرهنگی، ورزشی و تفریحی برای گذران اوقات فراغت.
9- عدم بهره برداری مناسب و کافی از منابع آب، کمبود آب و بروز مشکلات کیفی در نیمه شرقی استان.
10- عدم توسعه مناسب در زمینه های مرتبط با سلامت بخصوص کمبود امکانات درمانی.
11- وجود پدیده اعتیاد به مواد مخدر در سطح جامعه و روند فزاینده آن.
12- پایین بودن سطح فناوریهای ICT در مقایسه با میانگین کشور
13- پایین بودن جمعیت تحت پوشش تأمین اجتماعی.
14- کمبود فضای آموزشی (کلاس درس) بویژه در مناطق روستایی و بخشهای فنی و حرفه ای.
15- فقدان نظام شناسایی استعدادهای ورزشی
د- هدف های بلند مدت
با توجه به قابلیت ها، تنگناها و مسایل موجود، توسعه استان بر پایه رشد و توسعه بخش های کشاورزی، صنعت و معدن، و گردشگری استوار خواهد بود؛ بدین ترتیب اهداف بلند مدت توسعه استان عبارتند از:
1- توسعه هماهنگ شهرهای متوسط و کوچک استان و جلوگیری از قطبی شدن نظام شهری.
2- توسعه و بهره برداری از منابع آبهای سطحی و حفاظت از حوزه های آبخیز استان.
3- توسعه و نوسازی زیرساخت های کشاورزی و دامپروری استان متناسب با ظرفیت آب در استان و برنامه های مدیریت منابع آب حوضه آبریز.
4- حفاظت، احیاء، توسعه و بهره برداری اصولی از منابع طبیعی (جنگل و مرتع) و مزیت های محیطی استان در راستای نیل به توسعه پایدار.
5- توسعه بخش صنعت و دادن نقشی مناسب با پتانسیل های استان در تقسیم کار ملی.
6- توسعه و گسترش خدمات بازرگانی.
7- فراهم نمودن بسترهای لازم جهت استفاده از قابلیت های گردشگری استان.
8- تقویت شبکه های زیربنائی (ارتباط زمینی و هوایی، انرژی، ارتباطات) و حمایت از تولید پراکنده برق در قالب نیروگاه های برق- آبی کوچک.
9- مهار آبهای سطحی استان با احداث سدهای ذخیره ای و تنظیم بزرگ و کوچک و سایر تاسیسات لازم زیربنایی در بخش آب.
10- ارتقاء سطح مناطق حفاظت شده استان تا سطح میانگین کشوری به منظور حفظ ذخایر ژنتیک و گونه های با ارزش گیاهی و جانوری.
11- جذب و نگهداری منابع انسانی و شناسایی نیروهای کارآفرین استان و افزایش مشارکت نیروهای محلی در مدیریت توسعه استان.
12- ارتقاء شاخص های توسعه انسانی.
13- افزایش ظرفیت های آموزش عالی با اولویت دادن به نیازهای استان.
14- ارتقاء سطح پوشش تحصیلی دوره راهنمائی و متوسطه تا سطح میانگین کشوری.
15- افزایش ضریب نفوذ تلفن ثابت، همراه و کاربری اینترنت تا سطح میانگین کشور و توسعه دیتا در شهرها و روستاهای بالای 20 خانوار.
16- توسعه، گسترش فعالیت های اکتشافی و استخراج معادن با تسهیل شرایط سرمایه گذاری و ایجاد انگیزه برای سرمایه گذاران.
17- اعتلای معرفت دینی، ارزشهای فرهنگی و ویژگی های هویتی استان.
18- بهره گیری از قابلیت مبادلات مرزی با کشور همسایه.
19- نهادینه سازی بهره وری و افزایش آن در بخش های اقتصادی و عوامل تولید.
20- ارتقای نقش ورزش در تأمین سلامت جسمی و روحی و تقویت توانمندیهای افراد و گروههای اجتماعی.
21- دست یابی به هدف های توسعه هزاره (M.D.G) در استان
22- توانمندسازی بخش تعاونی برای ایفای فعالیت های گسترده و اداره بنگاه های اقتصادی بزرگ
23- توسعه نقشه و جایگاه زنان در سطوح تصمیم سازی و تصمیم گیری استان
هـ – راهبردهای بلند مدت
1- نوسازی مراکز زیست و فعالیت در دشت های استان با رویکرد توسعه یکپارچه فعالیت ها.
2- محدود نمودن کشت دیم در مراتع و اراضی شیب دار و توسعه و حفاظت از عرصه های جنگلی و مرتعی.
3- حمایت از کشت های تخصصی و دارای مزیت استان و ارتقاء کمی و کیفی محصولات کشاورزی برابر با استانداردهای ملی و جهانی.
4- توسعه دامپروری صنعتی و بهبود دامداری های سنتی.
5- تشویق، حمایت فنی، تخصصی و سرمایه ای از نوآوران و کارآفرینان.
6- مطالعه و اجرای کامل و اصولی طرحهای مهندسی رودخانه به منظور حفاظت ساختمان رودخانه، پیشگیری از فرسایش و استفاده های گردشگری و ورزشی.
7- ایجاد رشته های علمی- تخصصی (تحصیلات تکمیلی) در مراکز آموزش عالی متناسب با اولویت های توسعه استان.
8- ایجاد مراکز تحقیق و توسعه به منظور نوآوری و بهبود محصولات در واحدهای تولیدی.
9- توسعه و تجهیز شبکه های زیربنایی متناسب با اولویت های استان.
10- اصلاح شیوه های تولید و بازاریابی صنایع دستی با تاکید بر بهبود کیفیت.
11- گسترش صنایع استان با اولویت صنایع کانی فلزی و غیرفلزی به ویژه سنگهای تزئینی و صنایع تبدیلی کشاورزی و دامی، غذایی، نساجی و پوشاک، تولید چرم و محصولات چرمی، شیمیایی.
12- توسعه زیربناها، تاسیسات، و امکانات گردشگری و سیاحتی و ایجاد قطب های گردشگری با توجه به جاذبه های استان و حفظ و احیاء اثار فرهنگی و تاریخی استان.
13- ارتقاء کیفیت زندگی در شهرهای استان.
14- تجهیز و تقویت شبکه های خدمات بازرگانی استان.
15- مهار، ذخیره سازی، انتقال و پمپاژ آبهای سطحی به دشت های مستعد استان.
16- توجه به توسعه آبزی پروری در مطالعات و طرحهای اجرایی بخش منابع آب.
17- ایجاد صنایع سرمایه ای توسط دولت به منظور تحقق اصل توازن منطقه ای در سطح ملی.
18- بسترسازی مناسب جهت جذب سرمایه های خارجی و داخلی.
19- ارتقاء سطح خدمات برتر در شهر سنندج تا سطح (2) ملی، در راستای تقویت نقش ملی- منطقه ای جهت تأمین نیازهای توسعه استان.
20- تقویت شهر سنندج به منظور ایفای نقش مرکزیتی در استان و جلوگیری از افزایش جمعیت آن از طریق تقویت شهرهای اقماری.
21- گسترش فعالیت های فرهنگی و تقویت تشکل های غیردولتی و جذب سرمایه های خصوصی و تعاونی در فعالیتهای فرهنگی و هنری.
22- ایجاد ساز و کارهای لازم و حمایت از افزایش بهره وری در بخش های اقتصادی و عوامل تولید.
23- گسترش ورزش های پرورشی، همگانی، تفریحی، قهرمانی و حرفه ای در استان.
24- ریشه کنی فقر شدید و گرسنگی و بهره مندی همگانی از مواهب توسعه اقتصادی و اجتماعی
25- دستیابی همگانی به آموزش ابتدایی و ترویج و بهبود برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان
26- کاهش مرگ و میر مادران و کودکان
27- مبارزه با بیماری های عمده (ایدز / H.I.V، سل، مالاریا و …)
28- حمایت مؤثر از تشکیل و توسعه تعاونی ها و ایجاد و گسترش شهرک ها و مجتمع های تعاونی
29- بسترسازی برای افزایش مشارکت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی زنان در روند توسعه استان
30- نهادینه کردن رویکرد مدیریت عرضه و تقاضا و افزایش سطح آگاهی عمومی در مدیریت بهینه مصرف آب
31- ایجاد زمینه های لازم برای جلب مشارکت مردمی و بخش خصوصی در بهره برداری و مدیریت آب
32- گسترش پوشش بیمه های اجتماعی و کاهش خدمات انسانی در اثر حوادث
| شاخص های هدف کمی در برنامه چهارم | استان: کردستان | |||
| ردیف | شاخص های هدف | واحد اندازه گیری | سال (1383) | سال (1388) |
| 1 | نرخ رشد جمعیت | درصد | 68 /1 | 44 /1 |
| 2 | نسبت شهرنشینی از کل جمعیت | درصد | 4 /60 | 8 /63 |
| 3 | نرخ بیکاری | درصد | 6 /14 | 2 /8 |
| 4 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب سطحی به کل حجم آبهای قابل تجدید شونده | درصد | 34 | 40 |
| 5 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب زیرزمینی به کل حجم آبهای قابل تجدید و استحصال زیرزمینی | درصد | 2 /52 | 7 /61 |
| 6 | نسبت آب قابل تنظیم به آب تجدید شونده | درصد | 12/12 | 72 /28 |
| 7 | نسبت حجم مخزن به آب تجدید شونده | درصد | 05 /21 | 58 /31 |
| 8 | کل تولید محصولات زراعی در سال افق | هزار تن | – | 1470 |
| 9 | کل تولید محصولات باغی در سال افق | هزار تن | – | 195 |
| 10 | تولید محصولات دامی در سال افق | هزار تن | – | 278 |
| 11 | سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 6 /15 | 6 /15 |
| 12 | سهم بخش کشاورزی در اشتغال استان | درصد | 9 /31 | 9 /31 |
| 13 | سهم بخش صنعت و معدن در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 08 /8 | 3 /10 |
| 14 | سهم بخش صنعت و معدن در اشتغال استان | درصد | 1 /9 | 3 /11 |
| 15 | نسبت مساحت مناطق تحت کنترل محیط زیستی به کل مساحت استان | درصد | 8 /4 | 9 |
| 16 | ارزش سالانه صادرات غیرنفتی | میلیارد ریال | 1416 | 3349 |
| 17 | نسبت جمعیت با سواد 6 ساله و بالاتر به کل جمعیت 6 ساله و بالاتر | درصد | 5 /81 | 7 /87 |
| 18 | پوشش تحصیلی جمعیت 18- 6 ساله | درصد | 5 /78 | 5 /88 |
| 19 | نسبت دانشجو به یکصد هزار نفر جمعیت | نفر | 1747 | 3373 |
| 20 | تعداد موسسات، مراکز، کانونهای فرهنگی و هنری، و اردوگاه های پرورش کودکان و نوجوانان و جوانان | عدد | 62 | 93 |
| 21 | تعداد مرکز، کانونها، و قطب های جهانگردی تجهیز شده، بناهای مهم تاریخی و فرهنگی تعمیر و ساماندهی حریم شده | عدد | 19 | 49 |
| 22 | سرانه فضاهای ورزشی (سرپوشیده و باز) در کل جمعیت | متر مربع | 24 /0 | 49 /0 |
| 23 | تعداد مراکز ملی، قطب های پژوهشی، پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری | عدد | 0 | 7 |
| 24 | نسبت ساختمان های با مصالح بادوام به کل ساختمان ها | درصد | 22 | 5 /29 |
| 25 | تولید سالانه مسکن به ازای هر هزار نفر جمعیت | واحد مسکونی | 56 /1 | 96 /2 |
| 26 | ضریب نفوذ تلفن ثابت | درصد | 4 /18 | 39 |
| 27 | ضریب نفوذ تلفن همراه | درصد | 7 /2 | 28 |
| 28 | ضریب نفوذ اینترنت | درصد | 32 /5 | 97 /15 |
| 29 | تعداد مشترکین گاز طبیعی | مشترک | 110668 | 140668 |
| 30 | ظرفیت عملی نیروگاههای تولید برق | مگاوات | 35 | 635 |
| 31 | نسبت تعداد تشکل ها و نهادهای مدنی برای هر یکصد هزار نفر جمعیت | عدد | 3 /6 | 15 |
| 32 | نسبت طول راه های روستایی آسفالته به کل طول راه های روستایی | درصد | 6 /25 | 5 /40 |
| 33 | نسبت طول راه های فرعی آسفالته به کل طول راه های فرعی | درصد | 92 | 100 |
| 34 | رفع نقاط حادثه خیزی در جاده ها | درصد | 26 | 100 |
| 35 | نسبت برخورداری جمعیت (شهری و روستایی) از برق | درصد | 99 | 100 |
| 36 | گسترش پوشش بیمه های اجتماعی (نسبت بیمه شدگان اصلی به جمعیت فعال) | درصد | 65 /21 | 40 |
| 37 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (شهری) | درصد | 5 /9 | 5 |
| 38 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (روستایی) | درصد | 4 /13 | 6 |
| 39 | کاهش (به نصف رسانیدن) تعداد سوانح و حوادث حمل و نقل | مورد | 886 | 400 |
| 40 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (شهری) | درصد | 9 /37 | 17 |
| 41 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (روستایی) | درصد | 9 /69 | 30 |
| 42 | امید به زندگی در بدو تولد | سال | 62 | 69 |
| 43 | شاخص توسعه انسانی (HDI) | میزان | 619 /0 | 705 /0 |
| 44 | شاخص رفاه اجتماعی | میزان | 3 /215 | 520 |
| 45 | جمعیت زیر خط فقر نسبی | درصد | 9 /10 | 6 |
| 46 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (شهری) | برابر | 16 | 14 |
| 47 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (روستایی) | برابر | 15 | 13 |
| 48 | نسبت هزینه دو دهک ثروتمندترین به دو دهک فقیرترین خانواده ها | برابر | 82 /5 | 4 |
| 49 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (شهری) | درصد | 9 /69 | 79 |
| 50 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (روستایی) | درصد | 1 /54 | 63 |
| 51 | نسبت جمعیت دارای هزینه های درمانی بیش از 40 درصد هزینه خانوار (هزینه های کمرشکن درمانی) | درصد | 9 /2 | 3 /1 |
| طی برنامه (88- 1383) | ||||
| 52 | کاهش تعداد کارکنان دولت | درصد | 5 | |
| 53 | افزایش تعداد واحدهای دولتی اداره گردیده به روش قیمت تمام شده | درصد | 50 | |
| 54 | حجم تصدی های اجتماعی، فرهنگی واگذار شده به بخش غیردولتی | درصد | 15 | |
| 55 | نسبت برخورداری دستگاه های دولتی از امکانات اینترنتی | درصد | 100 | |
| 56 | متوسط سرانه آموزش سالانه مدیران و کارکنان دولت | ساعت | 40 | |
| 57 | کاهش در جمعیتی که حداقل انرژی غذایی لازم را دریافت نمی کنند | درصد | 25 | |
| 58 | نرخ ثبت نام خالص در مدارس ابتدایی | درصد | 5 /98 | |
| 59 | نسبت دختران به پسران در سطوح تحصیلی | درصد | 97 | |
| 60 | کاهش در نرخ مرگ و میر کودکان زیر پنج سال در هزار تولد زنده | درصد | 30 | |
| 61 | کاهش در نرخ مرگ و میر مادران در یکصد هزار تولد زنده | درصد | 40 | |
| 62 | کاهش در موارد جدید ابتلا به ایدز /HIV | درصد | 50 | |
| 63 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش آب شهری | درصد | 4 /3 | |
| 64 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش فاضلاب شهری | درصد | 3 /10 | |
| 65 | افزایش شاخص بهره مندی از آب آشامیدنی روستایی | درصد | 8 /29 | |
| 66 | افزایش شاخص جمعیت تحت پوشش فاضلاب روستایی | درصد | 5 /6 | |
| 67 | سطح توسعه، اصلاح و جایگزینی باغات | هزار هکتار | 9 | |
| 68 | عملیات آبخیزداری | هزار هکتار | 212 | |
| 69 | عملیات آب و خاک | هزار هکتار | 41 | |
| 70 | متوسط افزایش اشتغال سالانه | نفر | 20985 | |
| 71 | نرخ رشد سالانه ارزش افزوده کلیه فعالیتهای اقتصادی | درصد | 9 | |
| 72 | سهم سرمایه گذاری مورد نیاز از کل کشور | درصد | 01 /1 | |
| 73 | نرخ رشد سالانه بهره وری سرمایه | درصد | 7 /1 | |
| 74 | نرخ رشد سالانه بهره وری نیروی کار | درصد | 4/4 | |
سند ملی توسعه استان کرمان
الف- اصلی ترین قابلیت های توسعه
1- برخورداری از پتانسیل های معدنی غنی فلزی و غیرفلزی از قبیل مس، ذغال سنگ، آهن، کروم، تیتانیوم، خاک نسوز و سنگهای تزئینی و قیمتی و قابلیت بالای ایجاد صنایع و فرآوری آن
2- وجود صنایع بزرگ با توان صادراتی بالا
3- وجود مزیت های نسبی فراوان در بخش تولیدات کشاورزی به ویژه محصولاتی نظیر پسته، مرکبات، خرما، گردو، بادام، زیتون، اکالیپتوس، گل محمدی، گیاهان دارویی (زیره)، کرک و پشم با قابلیت های صادراتی و ذخایر ژنتیکی شامل گیاهی و دامی و همچنین برخورداری استان از زنجیره کامل پرورش طیور
4- توان بالای توسعه صنایع تبدیلی و جنبی محصولات کشاورزی
5- وجود تنوع اقلیمی و امکان تولید محصولات کشاورزی خارج از فصل و امکان توسعه کشت متراکم و گلخانه ای
6- بهره مندی از جاذبه های گوناگون طبیعی، تنوع زیستی، فرهنگی و تاریخی در زمینه جلب توریسم داخلی و خارجی
7- موقعیت ویژه جغرافیایی در جنوب شرقی و قرار گیری در مسیر محورهای ترانزیتی (کریدورهای اصلی شمال- جنوب و شرق و غرب) و وجود زیرساخت ها و امکانات حمل و نقل زمینی- ریلی- هوایی (5 فرودگاه فعال) با عملکرد ملی و فراملی
8- منابع آبهای سطحی قابل توجه مهار نشده با قابلیت ذخیره سازی و بهره برداری مطمئن
9- توانمندی ارائه خدمات برتر (دانشگاهی- درمانی) و خدمات فنی و حرفه ای- پستی و خدمات پشتیبانی تولید جهت ارائه به مناطق جنوب و جنوب شرقی کشور
10- بهره مندی از مناطق ویژه توانمند- سازمان یافته و گمرکات تجهیز شده
11- وجود مرکز بین المللی علوم و تکنولوژی پیشرفته و علوم محیطی تجهیز شده و نیروی انسانی متخصص و تحصیل کرده در استان
12- وجود منابع مالی قابل توجه در بخش خصوصی
13- بهره مندی از صنایع دستی متنوع با ارزش اقتصادی بالا
14- برخورداری از پتانسیل های فراوان انرژی خورشیدی و امکان بهره گیری از انرژی های تجدید شونده باد، زیست توده
15- وجود توان خلق مزیت های رقابتی در نیروهای بومی استان
16- وجود زمینه های قانونی برای توسعه ورزش، نگرش مثبت جامعه به فعالیت های ورزشی، گرایش بخش خصوصی و تشکل های داوطلب غیردولتی (NGO) به سرمایه گذاری و خدمات رسانی در توسعه ورزش
17- وجود زمینه های تاریخی و اجتماعی، مشارکت های مردمی در حوزه های اجتماعی و گسترده بودن مؤسسات خیریه و سازمان های غیردولتی
ب- عمده ترین تنگناها و محدودیت های توسعه استان
1- گستردگی استان و پراکندگی نقاط زیست و فعالیت و وجود ساختار معیشتی ایلی و عشایری در مناطق از استان
2- کویری بودن مناطقی از استان و وجود شن های روان و فرسایش بادی
3- بارندگی کم و بارش نامناسب زمانی و مکانی نزولات جوی- وقوع دوره های طولانی خشکسالی در 30 سال گذشته
4- قرار گیری قسمتهای شرقی و جنوب شرقی استان در مسیر ترددهای غیرقانونی
5- ویژگی های خاص مرفولوژیکی و وجود فرسایش آبی شدیدی به علت فقر پوشش گیاهی در مناطقی از استان
6- وابستگی شدید منابع مالی بخش ورزش به درآمدهای عمومی
7- افت سطح آبهای زیرزمینی و بیلان منفی در اغلب آبخوان های استان
ج- مسائل اساسی توسعه استان
1- توسعه نیافتگی شهر کرمان متناسب با نقش آن در منطقه، ضعف خدمات شهری در شهرهای کوچک
2- توسعه نیافتگی و وجود فقر اقتصادی در مناطق شرقی و جنوبی
3- سرمایه گذاری ناکافی در بهره برداری از پتانسیل های آبهای سطحی
4- خسارات ناشی از خشکسالی طویل المدت در کرمان
5- ناکافی بودن اعتبارات (استانی و ملی) با توجه به نیازهای سرمایه گذاری در بخش های مختلف اقتصادی- اجتماعی و خدمات
6- کاهش کمی و کیفی آب های زیرزمینی و افزایش مشکلات تأمین آب مورد نیاز مصارف کشاورزی و صنعتی و غیره
7- فقدان نظام شناسایی استعدادهای ورزشی
د- هدف های بلند مدت
با توجه به قابلیتها و تنگناها، توسعة استان بر پایة توسعه صنعت و معدن با تأکید بر استقرار صنایع متکی به معدن و کشاورزی، دامپروری و صنایع تبدیلی وابسته، بازرگانی، گردشگری و خدمات برتر استوار خواهد بود. بدین ترتیب اهداف بلند مدت توسعه استان عبارتند از:
1- توسعه صنعتی استان متناسب با قابلیتهای طبیعی به ویژه قابلیت های منابع آب و قابلیت های زیربنایی و موقعیت استراتژیک استان
2- توسعه و بهره برداری مناسب از منابع سرشار معدنی استان با توجه به ملاحظات زیست محیطی
3- افزایش بهره وری فعالیت های کشاورزی، تولید و فرآوری محصولات کشاورزی با توجه به کمبود شدید آب در استان
4- ارتقاء امنیت و سلامت غذایی
5- افزایش توان بازرگانی استان با استفاده از زیرساخت های موجود و گسترش آن ها
6- توسعه صنعت گردشگری و بهره گیری مناسب از میراث فرهنگی و تاریخی
7- تقویت نقش ملی و فراملی استان در پیوند با توسعه کشور با توجه به موقعیت مکانی ویژه آن در جنوب شرقی
8- توسعه منابع تأمین آب و بهره برداری بهینه از آن با اولویت تغذیه آبخوان های با بیلان منفی
9- حفظ، احیاء و توسعه منابع طبیعی
10- کاهش خسارات و اثرات بلایای طبیعی (زلزله، خشکسالی، …)
11- توسعه و تجهیز شهر کرمان و ارتقاء سطح خدمات برتر به عنوان مرکز خدمات منطقه ای و ارائه برخی خدمات فراملی و ارتقائ سطح خدمات در کانون های شهری
12- ایجاد توازن در توسعه مناطق مختلف استان و ارتقاء شاخص های توسعه انسانی در مناطق کمتر توسعه یافته
13- ساماندهی کوچ و اسکان عشایر
14- توسعه آموزش عالی و تحقیقات و فن آوری با اولویت فعالیت های محوری استان
15- اعتلاء معرفت دینی و ارزشهای فرهنگی و ویژگی های هویتی استان و تقویت تعاملات فرهنگی و هنری در مقایس استانی، ملی و بین المللی
16- نهادنیه سازی بهره وری و افزایش آن در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
17- ارتقاء نقش ورزش در تأمین سلامت جسمی و روحی و تقویت توانمندیهای افراد و گروههای اجتماعی
18- دست یابی به هدف های توسعه هزاره (M.D.G) در استان
19- توانمندسازی بخش تعاونی برای ایفای فعالیت های گسترده و اداره بنگاه های اقتصادی بزرگ
20- توسعه نقش و جایگاه زنان در سطوح تصمیم سازی و تصمیم گیری استان
هـ – راهبردهای بلند مدت
1- بسترسازی برای ایجاد و گسترش صنایع نو و پیشرفته متناسب با قابلیت ها و مزیت های استان با رویکرد “تحقیق و توسعه” و “طراحی و توسعه”
2- افزایش رقابت پذیری بخش صنعت و ایجاد فرصت های جدید سرمایه گذاری داخلی و خارجی با تأکید بر صنایع متالورژی و ذوب فلزات، حمل و نقل و صنایع مرتبط با کشاورزی و تولید کالاهای مصرفی بادام و توسعه صنایع غذایی شیمیایی، معدنی، ماشین سازی و ساخت تجهیزات، نساجی و پوشاک.
3- تأکید بر حفظ اصالت صنایع دستی استان به ویژه فرش
4- توسعه اکتشافات معدنی و ایجاد صنایع وابسته
5- ایجاد زمینه های مناسب برای افزایش بهره وری عوامل و نهاده های تولید و ارتقاء کمی و کیفی محصولات کشاورزی استان به ویژه محصولات دارای مزیت نسبی و صادرات با نگاه ویژه به محدودیت های آبی استان در دشتها و آبخوان های با بیلان منفی
6- تعدیل تدریجی شیوه دامداری متکی بر مرتع با گسترش دامپروری صنعتی متمرکز و نیمه متمرکز
7- گسترش تأسیسات، تجهیزات و مراکز ارائه خدمات نوین بازرگانی
8- ارتقاء کمی و کیفی خدمات- امکانات و زیرساخت های گردشگری
9- حفاظت و بهره برداری از آثار و اماکن و ابنیه فرهنگی و تاریخی
10- گسترش و تجهیز زیرساخت های شبکه های ارتباطی و حمل و نقل جاده ای- ریلی- هوایی
11- مهار آب های سطحی و روان آب ها و بالا بردن بازده منابع آبی و آبیاری
12- جلوگیری از فرسایش خاک و بیابان زایی و بهره برداری نامناسب از منابع طبیعی
13- اعمال مدیریت لازم برای مقابله با حوادث غیرمترقبه
14- توسعه و ارتقاء کیفی خدمات، تجهیزات و تأسیسات در مراکز شهری و خدمات برتر در شهر کرمان
15- برقراری نظام خدمات رسانی متناسب با سلسله مراتب مراکز شهری، روستایی و عشایری
16- بارورسازی قابلیت های توسعه در نواحی کمتر توسعه یافته
17- تحول در فعالیت اقتصادی عشایر استان از دامداری به ترکیبی از دامداری و دامپروری و کشاورزی
18- توسعه- تجهیز و تقویت مراکز آموزش عالی و تحقیقاتی، درمانی و آموزش مهارت ها در راستای ارتقاء نقش استان در فرآیند توسعه منطقه جنوب شرق کشور
19- تقویت کنترل نامحسوس و جلب مشارکت مردمی در تأمین امنیت
20- بهره گیری از انرژی های تجدید شونده خورشیدی، باد و زیست توده
21- ایجاد ساز و کارهای لازم و حمایت از افزایش بهره وری در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
22- گسترش ورزش های پرورشی، همگانی، تفریحی، قهرمانی و حرفه ای در استان.
23- ریشه کنی فقر شدید و گرسنگی و بهره مندی همگانی از مواهب توسعه اقتصادی و اجتماعی
24- دستیابی همگانی به آموزش ابتدایی و ترویج و بهبود برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان
25- کاهش مرگ و میر مادران و کودکان
26- مبارزه با بیماری های عمده (ایدز / H.I.V، سل، مالاریا و …)
27- حمایت مؤثر از تشکیل و توسعه تعاونی ها و ایجاد و گسترش شهرک ها و مجتمع های تعاونی
28- بسترسازی برای افزایش مشارکت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی زنان در روند توسعه استان
29- نهادینه کردن رویکرد مدیریت عرضه و تقاضا و افزایش سطح آگاهی عمومی در مدیریت بهینه مصرف آب
30- ایجاد زمینه های لازم برای جلب مشارکت مردمی و بخش خصوصی در بهره برداری و مدیریت آب
31- گسترش پوشش بیمه های اجتماعی و کاهش خدمات انسانی در اثر حوادث
| شاخص های هدف کمی در برنامه چهارم | استان: کرمان | |||
| ردیف | شاخص های هدف | واحد اندازه گیری | سال (1383) | سال (1388) |
| 1 | نرخ رشد جمعیت | درصد | 73 /1 | 6 /1 |
| 2 | نسبت شهرنشینی از کل جمعیت | درصد | 76 /55 | 54 /57 |
| 3 | نرخ بیکاری | درصد | 5 /9 | 4 /8 |
| 4 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب سطحی به کل حجم آبهای قابل تجدید شونده | درصد | 25 | 30 |
| 5 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب زیرزمینی به کل حجم آبهای قابل تجدید و استحصال زیرزمینی | درصد | 110 | 100 |
| 6 | نسبت آب قابل تنظیم به آب تجدید شونده | درصد | 88 /12 | 1 /23 |
| 7 | نسبت حجم مخزن به آب تجدید شونده | درصد | 46 /22 | 75 /38 |
| 8 | کل تولید محصولات زراعی در سال افق | هزار تن | – | 3402 |
| 9 | کل تولید محصولات باغی در سال افق | هزار تن | – | 1663 |
| 10 | تولید محصولات دامی در سال افق | هزار تن | – | 376 |
| 11 | سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 35 | 32 |
| 12 | سهم بخش کشاورزی در اشتغال استان | درصد | 3 /29 | 2 /28 |
| 13 | سهم بخش صنعت و معدن در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 19 | 22 |
| 14 | سهم بخش صنعت و معدن در اشتغال استان | درصد | 30 | 34 |
| 15 | نسبت مساحت مناطق تحت کنترل محیط زیستی به کل مساحت استان | درصد | 15 | 30 |
| 16 | ارزش سالانه صادرات غیرنفتی | میلیارد ریال | 3086 | 10000 |
| 17 | نسبت جمعیت با سواد 6 ساله و بالاتر به کل جمعیت 6 ساله و بالاتر | درصد | 86 | 95 |
| 18 | پوشش تحصیلی جمعیت 18- 6 ساله | درصد | 82 | 94 |
| 19 | نسبت دانشجو به یکصد هزار نفر جمعیت | نفر | 3212 | 4640 |
| 20 | تعداد موسسات، مراکز، کانونهای فرهنگی و هنری، و اردوگاه های پرورش کودکان و نوجوانان و جوانان | عدد | 164 | 264 |
| 21 | تعداد مرکز، کانونها، و قطب های جهانگردی تجهیز شده، بناهای مهم تاریخی و فرهنگی تعمیر و ساماندهی حریم شده | عدد | 51 | 93 |
| 22 | سرانه فضاهای ورزشی (سرپوشیده و باز) در کل جمعیت | متر مربع | 28 /0 | 1/1 |
| 23 | تعداد مراکز ملی، قطب های پژوهشی، پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری | عدد | 2 | 6 |
| 24 | نسبت ساختمان های با مصالح بادوام به کل ساختمان ها | درصد | 34 | 100 |
| 25 | تولید سالانه مسکن به ازای هر هزار نفر جمعیت | واحد مسکونی | 202 | 223 |
| 26 | ضریب نفوذ تلفن ثابت | درصد | 6 /21 | 45 |
| 27 | ضریب نفوذ تلفن همراه | درصد | 2 /6 | 42 |
| 28 | ضریب نفوذ اینترنت | درصد | 55 /8 | 47 /25 |
| 29 | تعداد مشترکین گاز طبیعی | مشترک | 61389 | 232889 |
| 30 | ظرفیت عملی نیروگاههای تولید برق | مگاوات | 1264 | 1908 |
| 31 | نسبت تعداد تشکل ها و نهادهای مدنی برای هر یکصد هزار نفر جمعیت | عدد | 100 | 200 |
| 32 | نسبت طول راه های روستایی آسفالته به کل طول راه های روستایی | درصد | 5 /46 | 5 /63 |
| 33 | نسبت طول راه های فرعی آسفالته به کل طول راه های فرعی | درصد | 81 | 100 |
| 34 | رفع نقاط حادثه خیزی در جاده ها | درصد | 8 | 100 |
| 35 | نسبت برخورداری جمعیت (شهری و روستایی) از برق | درصد | 89 | 96 |
| 36 | سرانه سرمایه گذاری سالانه برای حمل و نقل عمومی درون شهری | هزار ریال | 6 /3 | 8 /19 |
| 37 | گسترش پوشش بیمه های اجتماعی (نسبت بیمه شدگان اصلی به جمعیت فعال) | درصد | 92 /40 | 50 |
| 38 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (شهری) | درصد | 4 /12 | 6 |
| 39 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (روستایی) | درصد | 8 /23 | 9 |
| 40 | کاهش (به نصف رسانیدن) تعداد سوانح و حوادث حمل و نقل | مورد | 2348 | 1100 |
| 41 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (شهری) | درصد | 9 /15 | 10 |
| 42 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (روستایی) | درصد | 6 /40 | 19 |
| 43 | امید به زندگی در بدو تولد | سال | 5 /65 | 71 |
| 44 | شاخص توسعه انسانی (HDI) | میزان | 739 /0 | 82 /0 |
| 45 | شاخص رفاه اجتماعی | میزان | 405 | 700 |
| 46 | جمعیت زیر خط فقر نسبی | درصد | 1 /21 | 13 |
| 47 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (شهری) | برابر | 16 | 14 |
| 48 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (روستایی) | برابر | 15 | 13 |
| 49 | نسبت هزینه دو دهک ثروتمندترین به دو دهک فقیرترین خانواده ها | برابر | 71 /10 | 7 /5 |
| 50 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (شهری) | درصد | 3 /69 | 79 |
| 51 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (روستایی) | درصد | 1 /60 | 68 |
| 52 | نسبت جمعیت دارای هزینه های درمانی بیش از 40 درصد هزینه خانوار (هزینه های کمرشکن درمانی) | درصد | 8 /2 | 2 /1 |
| طی برنامه (88- 1383) | ||||
| 53 | کاهش تعداد کارکنان دولت | درصد | 5 | |
| 54 | افزایش تعداد واحدهای دولتی اداره گردیده به روش قیمت تمام شده | درصد | 50 | |
| 55 | حجم تصدی های اجتماعی، فرهنگی واگذار شده به بخش غیردولتی | درصد | 15 | |
| 56 | نسبت برخورداری دستگاه های دولتی از امکانات اینترنتی | درصد | 100 | |
| 57 | متوسط سرانه آموزش سالانه مدیران و کارکنان دولت | ساعت | 40 | |
| 58 | کاهش در جمعیتی که حداقل انرژی غذایی لازم را دریافت نمی کنند | درصد | 25 | |
| 59 | نرخ ثبت نام خالص در مدارس ابتدایی | درصد | 5 /98 | |
| 60 | نسبت دختران به پسران در سطوح تحصیلی | درصد | 97 | |
| 61 | کاهش در نرخ مرگ و میر کودکان زیر پنج سال در هزار تولد زنده | درصد | 30 | |
| 62 | کاهش در نرخ مرگ و میر مادران در یکصد هزار تولد زنده | درصد | 40 | |
| 63 | کاهش در موارد جدید ابتلا به ایدز /HIV | درصد | 50 | |
| 64 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش آب شهری | درصد | 7 /8 | |
| 65 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش فاضلاب شهری | درصد | 8 /24 | |
| 66 | افزایش شاخص بهره مندی از آب آشامیدنی روستایی | درصد | 6 /28 | |
| 67 | افزایش شاخص جمعیت تحت پوشش فاضلاب روستایی | درصد | 7 /6 | |
| 68 | سطح توسعه، اصلاح و جایگزینی باغات | هزار هکتار | 123 | |
| 69 | عملیات آبخیزداری | هزار هکتار | 485 | |
| 70 | عملیات آب و خاک | هزار هکتار | 168 | |
| 71 | متوسط افزایش اشتغال سالانه | نفر | 24682 | |
| 72 | نرخ رشد سالانه ارزش افزوده کلیه فعالیتهای اقتصادی | درصد | 9 | |
| 73 | سهم سرمایه گذاری مورد نیاز از کل کشور | درصد | 04 /3 | |
| 74 | نرخ رشد سالانه بهره وری سرمایه | درصد | 8 /1 | |
| 75 | نرخ رشد سالانه بهره وری نیروی کار | درصد | 2 /5 | |
سند ملی توسعه استان کرمانشاه
الف- اصلی ترین قابلیت های توسعه
1- قرارگیری استان بر محور ارتباطی شمال غربی- جنوب غربی و مسیر کریدور شرقی- غربی (جاده تاریخی ابریشم)
2- موقعیت ویژه استان در میانه غرب کشور و برخورداری از زیرساخت های مناسب برای ارائه خدمات بین استانی و منطقه ای در غرب کشور و امکان ایفای نقش در مقیاس ملی و بین المللی و توان تبادل انرژی برق با کشور عراق
3- برخورداری از زمینه های مناسب توسعه صنعتی بخصوص صنایع نفت و پتروشیمی و صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی و برخی کانی های غیرفلزی و قطعات خودرو
4- وجود منابع آب و خاک مستعد و فراوان و امکن توسعه اراضی قابل کشت آبی در مقیاس وسیع (تا سه برابر میزان فعلی) و بهره برداری از قابلیت های منابع دامی استان
5- برخورداری از شرایط اقلیمی متنوع و زیست محیطی بالنسبه تخریب نشده، با امکان پی ریزی توسعه پایدار.
6- وجود جاذبه های طبیعی، تاریخی و فرهنگی به عنوان قابلیت های توسعه گردشگری استان و امکان ایفای نقش به عنوان قطب گردشگری
7- وجود زمینه های قانونی برای توسعه ورزش، نگرش مثبت جامعه به فعالیت های ورزشی، گرایش به بخش خصوصی و تشکل های داوطلب غیردلتی (NGO) به سرمایه گذاری و خدمات رسانی در توسعه ورزش
ب- عمده ترین تنگناها و محدودیت های توسعه
1- قطبی شدن الگوی سکونت شهری، با تمرکز نامناسب جمعیت در شهر کرمانشاه
2- فرسودگی، آشفتگی و ناموزونی بافت فیزیکی و محیطی شهری و ضعف بنیان های شهری در ارائه خدمات پشتیبانی تولید به بخش های اقتصادی
3- توسعه نیافتگی بخش صنعت و ساختار سنتی بخش های کشاورزی و خدمات
4- کمبود تاسیسات مهار آب در مقایسته با قابلیت های منابع آب و خاک
5- ضعف نهادهای خدمات پشتیبانی تولید، به ویژه در زمینه های مشاوره ای و فنی و مدیریتی
6- ساختار نامتناسب اداری و اجرایی استان برای پی ریزی و تداوم فرایند توسعه و همگامی با الزامات آن از نظر کارفرمایی، مشاوره فنی و اجرایی
7- عدم تناسب کمی و کیفی آموزش عالی با الزامات توسعه استان.
8- حاکمیت نسبی مناسب سنتی عشیره ای بر روابط اجتماعی و اجرایی استان
9- کمبود نیروی انسانی متخصص در آموزش و پرورش و پایین بودن شاخص های کیفی آموزشی
10- وابستگی شدید منابع مالی بخش ورزش به درآمدهای عمومی
ج- مسائل اساسی استان
1- بیکاری گسترده و ضعف شدید مهارت نیروی انسانی
2- ضعف بنیان های تولید، زیربناها و عدم برخورداری از روند سرمایه گذاری های دولت و بخش خصوصی در دوران جنگ تحمیلی و پس از آن
3- پیامدهای فیزیکی- کالبدی و اجتماعی- انسانی ناشی از جنگ تحمیلی و مهاجرت های گسترده روستا به شهر و خروج نیروهای متخصص و سرمایه از استان
4- نامشخص بودن وضعیت اقتصادی و سیاسی کشور عراق و پی آمدهای آن در چگونگی استفاده از فرصت مرزی بوودن استان.
5- غلبه الگوی کشت دیم بر کشاورزی به واسطه سرمایه گذاری اندک برای استفاده از منابع آبی استان
6- فقدان نظام شناسایی استعدادهای ورزشی
د- هدف های بلند مدت
با توجه به قابلیت ها و تنگناها، توسعه استان بر اساس توسعه بخش های کشاورزی، صنعت، خدمات برتر و گردشگری و استفاده از موقعیت منطقه ای (تجارت و ترانزیت) استوار خواهد بود بدین ترتیب اهداف بلند مدت توسعه استان عبارتند از:
1- ارتقاء سطح توسعه استان به عنوان یکی از قطب های چندگانه توسعه کشور به منظور تکمیل سازمان فضایی کشور
2- دسترسی به اشتغال مناسب و کاهش نرخ بیکاری
3- نوسازی و توسعه بخش کشاورزی به ویژه افزایش سهم کشاورزی آبی در جهت افزایش سهم استان در تامین امنیت غذایی کشور
4- توسعه کمی و کیفی بخش صنعت در جهت تامین نیازهای استان و فرا استانی با تاکید بر صنایع نفت و پتروشیمی و صنایع پایی دست آن، و صنایع وابسته و پیوسته به بخش کشاورزی و صنایع کانی غیرفلزی و قطعات خودرو
5- افزایش سهم استان در تقسیم کار ملی فعالیتهای صنعتی
6- توسعه بخش خدمات با تاکید بر خدمات برتر (با اولویت خدمات بهداشتی- درمانی، خدمات بازرگانی، حمل و نقل، خدمات پشتیبانی تولید)
7- حفظ و بهره برداری بهینه از منابع طبیعی با تاکید بر آبخیزداری، مهار، ذخیره سازی و انتقال آبهای سطحی در جهت توسعه پایدار استان
8- اعتلاء معرفت دینی، ارزشهای فرهنگی و ویژگی های هویتی استان و ارتقاء شاخص های توسعه انسانی، اقتصادی، زیربنایی، اجتماعی و فرهنگی حداقل تا سطح میانگین ملی و توانمندسازی نیروهای محلی به منظور مشارکت بیشتر در توسعه استان
9- ایجاد تعادل فضایی در نظام استقرار مراکز زیست و فعالیت استان
10- توسعه فعالیت های گردشگری در سطح ملی
موارد 11 و 12 و 13 در سند موجود نیست
14- نهادینه سازی بهره وری و افزایش آن در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
15- ارتقاء نقش ورزش در تأمین سلامت جسمی و روحی و تقویت توانمندیهای افراد و گروههای اجتماعی
16- دست یابی به هدف های توسعه هزاره (M.D.G) در استان
17- توانمندسازی بخش تعاونی برای ایفای فعالیت های گسترده و اداره بنگاه های اقتصادی بزرگ
18- توسعه نقش و جایگاه زنان در سطوح تصمیم سازی و تصمیم گیری استان
19- تقویت زیربناهای لازم برای مبادلات با کشور عراق به ویژه در مورد صادرات برق
هـ – راهبردهای بلند مدت
1- تقویت و تجهیز منطقه شهری کرمانشاه، ضمن مهار رشد نامناسب جمعیت آن، به عنوان یک مرکز خدمات منطقه ای
2- ایجاد زمینه های مناسب برای توسعه صنعتی استان و گسترش واحدهای صنعتی جدید در شهرک های صنعتی و توسعه صنایع معدنی، نساجی و پوشاک، غذایی، داروئی تبدیلی کشاورزی
3- استفاده از منابع دولتی در تجهیز شبکه های حمل و نقل، تامین و انتقال آب و انرژی
4- مهار آبهای سطحی استان از طریق احداث سدهای مخزنی و بندهای انحرافی، بویژه در نواحی مرزی
5- تقویت زیرساخت های شهری و تعادل بخشی (کالبدی- کارکردی) شبکه شهری استان با تاکید بر شهرهای متوسط و کوچک
6- توسعه دامپروری و اصلاح ساختار جمعیتی دام استان با تاکید بر ایجاد واحدهای غیر متمرکز صنعتی بر اساس تقسیم کار مناسب درون استانی در نواحی شرقی، غربی و میانی استان
7- تاکید بر حفظ، احیاء و بهره برداری بهینه از منابع طبیعی
8- گسترش زراعت آبی در نواحی عمده کشاورزی و دشت های استان و باغداری با تاکید بر نوین سازی سازمان تولید و نظام بهره برداری
9- توسعه آبزی پروری در مناطق مستعد استان
10- تجهیز و تقویت شبکه های حمل و نقل زمینی و هوائی و ترانزیت کالا با توجه به موقعیت جغرافیائی و نقش استان در غرب کشور
11- گسترش متناسب آموزش های فنی و حرفه ای، با مشارکت بخش خصوصی، برای توانمند سازی نیروی ها محلی
12- توسعه و افزایش ظرفیت آموزش عالی استان با اولویت نیازها و الزامات توسعه استان.
13- گسترش تاسیسات گردشگری و تسهیلات رفاهی و اوقات فراغت با مشارکت بخش خصوصی و نهادهای عمومی غیردولتی
14- جذب سرمایه های بومی و غیربومی و خارجی از طریق تشویق و حمایت های خاص از اشخاص کارآفرین
15- ارتقاء توسعه کیفیت خدمات فنی، مهندسی و مدیریتی از طریق تشویق و حمایت های ویژه
16- توسعه فن آوری ارتباطات و اطلاعات
17- فراهم نمودن زمینه های استفاده و ارتقاء بیوتکنولوژی
18- توسعه کمی و کیفی آموزش های عمومی
19- توسعه زیربناهای اجتماعی و فرهنگی به سبب بالا بودن ظرفیت های فرهنگی، تاریخی، تنوع قومی و مذهبی و مرزی بودن استان
20- گسترش فعالیتهای محیط زیست برای جلوگیری از آلودگی منابع آب و خاک و هوا و حفظ توع زیستی در راستای دسترسی به توسعه پایدار.
21- ایجاد ساز و کارهای لازم و حمایت از افزایش بهره وری در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
22- گسترش ورزش های پرورشی، همگانی، تفریحی، قهرمانی و حرفه ای در استان.
23- ریشه کنی فقر شدید و گرسنگی و بهره مندی همگانی از مواهب توسعه اقتصادی و اجتماعی
24- دستیابی همگانی به آموزش ابتدایی و ترویج و بهبود برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان
25- کاهش مرگ و میر مادران و کودکان
26- مبارزه با بیماری های عمده (ایدز / H.I.V، سل، مالاریا و …)
27- حمایت مؤثر از تشکیل و توسعه تعاونی ها و ایجاد و گسترش شهرک ها و مجتمع های تعاونی
28- بسترسازی برای افزایش مشارکت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی زنان در روند توسعه استان
29- نهادینه کردن رویکرد مدیریت عرضه و تقاضا و افزایش سطح آگاهی عمومی در مدیریت بهینه مصرف آب
30- ایجاد زمینه های لازم برای جلب مشارکت مردمی و بخش خصوصی در بهره برداری و مدیریت آب
31- گسترش پوشش بیمه های اجتماعی و کاهش خدمات انسانی در اثر حوادث
| شاخص های هدف کمی در برنامه چهارم | استان: کرمانشاه | |||
| ردیف | شاخص های هدف | واحد اندازه گیری | سال (1383) | سال (1388) |
| 1 | نرخ رشد جمعیت | درصد | 4 /1 | 19 /1 |
| 2 | نسبت شهرنشینی از کل جمعیت | درصد | 9 /67 | 70 |
| 3 | نرخ بیکاری | درصد | 2 /11 | 3 /8 |
| 4 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب سطحی به کل حجم آبهای قابل تجدید شونده | درصد | 20 | 30 |
| 5 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب زیرزمینی به کل حجم آبهای قابل تجدید و استحصال زیرزمینی | درصد | 84 /92 | 90 |
| 6 | نسبت آب قابل تنظیم به آب تجدید شونده | درصد | 0 | 33 /6 |
| 7 | نسبت حجم مخزن به آب تجدید شونده | درصد | 48 /1 | 62 /6 |
| 8 | کل تولید محصولات زراعی در سال افق | هزار تن | – | 3685 |
| 9 | کل تولید محصولات باغی در سال افق | هزار تن | – | 226 |
| 10 | تولید محصولات دامی در سال افق | هزار تن | – | 311 |
| 11 | سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 8 /22 | 8 /27 |
| 12 | سهم بخش کشاورزی در اشتغال استان | درصد | 25 | 27 |
| 13 | سهم بخش صنعت و معدن در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 1 /9 | 17 |
| 14 | سهم بخش صنعت و معدن در اشتغال استان | درصد | 9 | 12 |
| 15 | نسبت مساحت مناطق تحت کنترل محیط زیستی به کل مساحت استان | درصد | 2 /8 | 5 /10 |
| 16 | ارزش سالانه صادرات غیرنفتی | میلیارد ریال | 2125 | 4275 |
| 17 | نسبت جمعیت با سواد 6 ساله و بالاتر به کل جمعیت 6 ساله و بالاتر | درصد | 9 /85 | 1 /89 |
| 18 | پوشش تحصیلی جمعیت 18- 6 ساله | درصد | 1 /85 | 96 |
| 19 | نسبت دانشجو به یکصد هزار نفر جمعیت | نفر | 2063 | 4400 |
| 20 | تعداد موسسات، مراکز، کانونهای فرهنگی و هنری، و اردوگاه های پرورش کودکان و نوجوانان و جوانان | عدد | 80 | 135 |
| 21 | تعداد مرکز، کانونها، و قطب های جهانگردی تجهیز شده، بناهای مهم تاریخی و فرهنگی تعمیر و ساماندهی حریم شده | عدد | 9 | 302 |
| 22 | سرانه فضاهای ورزشی (سرپوشیده و باز) در کل جمعیت | متر مربع | 52 /0 | 1 |
| 23 | تعداد مراکز ملی، قطب های پژوهشی، پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری | عدد | 1 | 8 |
| 24 | نسبت ساختمان های با مصالح بادوام به کل ساختمان ها | درصد | 65 | 80 |
| 25 | تولید سالانه مسکن به ازای هر هزار نفر جمعیت | واحد مسکونی | 5 | 9 |
| 26 | ضریب نفوذ تلفن ثابت | درصد | 2 /20 | 42 |
| 27 | ضریب نفوذ تلفن همراه | درصد | 4 | 35 |
| 28 | ضریب نفوذ اینترنت | درصد | 08 /6 | 46 /18 |
| 29 | تعداد مشترکین گاز طبیعی | مشترک | 159928 | 285600 |
| 30 | ظرفیت عملی نیروگاههای تولید برق | مگاوات | 640 | 640 |
| 31 | نسبت تعداد تشکل ها و نهادهای مدنی برای هر یکصد هزار نفر جمعیت | عدد | 17 | 32 |
| 32 | نسبت طول راه های روستایی آسفالته به کل طول راه های روستایی | درصد | 7 /25 | 55 |
| 33 | نسبت طول راه های فرعی آسفالته به کل طول راه های فرعی | درصد | 88 | 100 |
| 34 | رفع نقاط حادثه خیزی در جاده ها | درصد | 32 | 100 |
| 35 | نسبت برخورداری جمعیت (شهری و روستایی) از برق | درصد | 2 /89 | 5 /97 |
| 36 | سرانه سرمایه گذاری سالانه برای حمل و نقل عمومی درون شهری | هزار ریال | 99 | 8 /142 |
| 37 | گسترش پوشش بیمه های اجتماعی (نسبت بیمه شدگان اصلی به جمعیت فعال) | درصد | 17 /23 | 45 |
| 38 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (شهری) | درصد | 5 /7 | 3 |
| 39 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (روستایی) | درصد | 8 /11 | 5 |
| 40 | کاهش (به نصف رسانیدن) تعداد سوانح و حوادث حمل و نقل | مورد | 1218 | 600 |
| 41 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (شهری) | درصد | 6 /27 | 14 |
| 42 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (روستایی) | درصد | 9 /49 | 22 |
| 43 | امید به زندگی در بدو تولد | سال | 65 | 71 |
| 44 | شاخص توسعه انسانی (HDI) | میزان | 747 /0 | 83 /0 |
| 45 | شاخص رفاه اجتماعی | میزان | 7 /244 | 5 /491 |
| 46 | جمعیت زیر خط فقر نسبی | درصد | 2 /13 | 5 /6 |
| 47 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (شهری) | برابر | 16 | 14 |
| 48 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (روستایی) | برابر | 15 | 13 |
| 49 | نسبت هزینه دو دهک ثروتمندترین به دو دهک فقیرترین خانواده ها | برابر | 37 /6 | 4 |
| 50 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (شهری) | درصد | 3 /69 | 79 |
| 51 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (روستایی) | درصد | 5 /53 | 65 |
| 52 | نسبت جمعیت دارای هزینه های درمانی بیش از 40 درصد هزینه خانوار (هزینه های کمرشکن درمانی) | درصد | 9 /2 | 2 /1 |
| طی برنامه (88- 1383) | ||||
| 53 | کاهش تعداد کارکنان دولت | درصد | 5 | |
| 54 | افزایش تعداد واحدهای دولتی اداره گردیده به روش قیمت تمام شده | درصد | 50 | |
| 55 | حجم تصدی های اجتماعی، فرهنگی واگذار شده به بخش غیردولتی | درصد | 15 | |
| 56 | نسبت برخورداری دستگاه های دولتی از امکانات اینترنتی | درصد | 100 | |
| 57 | متوسط سرانه آموزش سالانه مدیران و کارکنان دولت | ساعت | 40 | |
| 58 | کاهش در جمعیتی که حداقل انرژی غذایی لازم را دریافت نمی کنند | درصد | 25 | |
| 59 | نرخ ثبت نام خالص در مدارس ابتدایی | درصد | 5 /98 | |
| 60 | نسبت دختران به پسران در سطوح تحصیلی | درصد | 97 | |
| 61 | کاهش در نرخ مرگ و میر کودکان زیر پنج سال در هزار تولد زنده | درصد | 30 | |
| 62 | کاهش در نرخ مرگ و میر مادران در یکصد هزار تولد زنده | درصد | 40 | |
| 63 | کاهش در موارد جدید ابتلا به ایدز /HIV | درصد | 50 | |
| 64 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش آب شهری | درصد | 5 /9 | |
| 65 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش فاضلاب شهری | درصد | 7 /6 | |
| 66 | افزایش شاخص بهره مندی از آب آشامیدنی روستایی | درصد | 6 /12 | |
| 67 | افزایش شاخص جمعیت تحت پوشش فاضلاب روستایی | درصد | 2 /7 | |
| 68 | سطح توسعه، اصلاح و جایگزینی باغات | هزار هکتار | 28 | |
| 69 | عملیات آبخیزداری | هزار هکتار | 235 | |
| 70 | عملیات آب و خاک | هزار هکتار | 132 | |
| 71 | متوسط افزایش اشتغال سالانه | نفر | 21116 | |
| 72 | نرخ رشد سالانه ارزش افزوده کلیه فعالیتهای اقتصادی | درصد | 6 /7 | |
| 73 | سهم سرمایه گذاری مورد نیاز از کل کشور | درصد | 21 /1 | |
| 74 | نرخ رشد سالانه بهره وری سرمایه | درصد | 5 /1 | |
| 75 | نرخ رشد سالانه بهره وری نیروی کار | درصد | 1 /4 | |
سند ملی توسعه استان کهگیلویه و بویراحمد
الف- اصلی ترین قابلیت های توسعه
1- موقعیت جغرافیایی و ارتباطی مناسب بین منطقه ای در مرکز و جنوب کشور و همجواری با قطب های صنعتی توسعه یافته کشور (اصفهان، شیراز، اهواز و عسلویه).
2- برخورداری از جاذبه های طبیعی گردشگری و جاذبه های ناشی از شیوه زیست- معیشتی عشایری و فرهنگی و امکان توسعه فعالیت های گردشگری برای جذب گردشگر از کانون های پرتحرک پیرامونی و کشورهای حاشیه خلیج فارس.
3- برخورداری از ظرفیت های غنی منابع نفت و گاز در نواحی جنوبی استان و ظرفیت های مناسب معدنی.
4- برخورداری از آب و هوای متنوع، جنگل ها به ویژه بلوط و مراتع مستعد و امکن کشت انواع گیاهان دارویی و شکل گیری صنایع مربوط.
5- امکان توسعة فعالیت های دامپروری، باغداری، فرآوری بلوط، زنبورداری و پرورش ماهی.
6- بارندگی سالانه مناسب و بهره مندی از منابع آب های سطحی و زیرزمینی و امکن تولید انرژی برق- آبی (بزرگ و کوچک).
7- نزدیکی به آبهای گرم خلیج فارس و قابلیت دسترسی به بنادر حاشیه آن در کوتاهترین زمان ممکن به منظور انجام مبادلات اقتصادی و بازرگانی.
8- قابلیت توسعه صنعتی استان به ویژه در زمینه صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، صنایع فرآوری مواد معدنی و صنایع تبدیلی، تکمیلی و جانبی کشاورزی و دامی.
9- وجود زمینه های قانونی برای توسعه ورزش، نگرش مثبت جامعه به فعالیتهای ورزشی، گرایش بخش خصوصی و تشکلهای داوطلب غیردولتی (NGO) به سرمایه گذاری و خدمات رسانی در توسعه ورزش.
ب- عمده ترین تنگناها و محدودیت های توسعه
1- غالب بودن بافت سنتی و عشایری در ساختار اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی.
2- ضعف شبکه های ارتباطی سریع بین منطقه ای، شبکه های انتقال انرژی و سوخت رسانی و تأسیسات بهره برداری از آبهای سطحی و زیرزمینی و در حاشیه ماندن از فرآیند توسعه ملی.
3- ضعف شدید زیرساخت های لازم در مراکز شهری و ناکارآمدی سطوح خدماتی، بویژه در زمینه خدمات برتر.
4- کمبود شدید تأسیسات، تسهیلات و تجهیزات گردشگری و اقامتی.
5- کوهستانی بودن، محدودیت زمین های زراعی و عدم تطابق منابع آب و خاک و سنتی بودن شیوه های تولید.
6- ناپایداری و پراکندگی سکونتگاه های روستایی و هزینه بر بودن خدمات رسانی به آنها.
7- نازل بودن شاخص های توسعه انسانی در استان.
8- ضعف بنیه مالی عمومی استان و عدم گرایش بخش خصوصی به سرمایه گذاری در سطح استان.
9- عدم وجود زیرساختهای لازم جهت امور بازرگانی و مبادلات اقتصادی.
10- وابستگی شدید منابع مالی بخش ورزش به درآمدهای عمومی.
ج- مسائل اساسی استان
1- پایین بودن درجه توسعه یافتگی، محدودیت در ایجاد فرصتهای شغلی جید و بالا بودن میزان بیکاری بسیار از نیروهای جوان و تحصیلکرده استان.
2- ناتوانی در نگهداشت نیروهای متخصص و مهاجرت شدید نیروهای تحصیلکرده استان.
3- تخریب مستمر جنگل ها و مراتع و فرسایش خاک و چرای بی رویه دام و بهره برداری ناپایدار از منابع طبیعی و محیطی استان.
4- کمبود سرمایه و سرمایه گذاری و نبود عوامل کارفرمایی و کارآفرینی.
5- ناکارآمدی و ضعف دستگاه های اداری استان.
6- غالب بودن بافت روستایی و عشایری در نظام اسکان جمعیت، ضعف کانون های توسعه شهری و نامتجانس بودن بافت اقتصادی- اجتماعی نواحی مختلف استان.
7- پراکنده بودن اراضی محدود کشاورزی استان و مشکل بهره برداری از آب های سطحی و زیرزمینی در توسعه فعالیت های صنعتی و کشاورزی به علت اختلاف ارتفاع.
8- پایین بودن سطح مهارتهای شغلی نیروی فعال استان.
9- ضعف شدید زیرساختهای لازم جهت توسعه صنعت و ناقص بودن زنجیره توسعه صنعتی در استان.
10- فقدان نظام شناسایی استعدادهای ورزشی.
د- هدف های بلند مدت
با توجه به قابلیتها و محدودیتهای طبیعی، فیزیکی و اجتماعی ضمن استفاده از تمامی قابلیتها، توسعه استان مبتنی بر توسعه کشاورزی و صنایع تبدیلی وابسته به آن، توسعه صنایع به ویژه صنایع مرتبط با نفت و گاز، گردشگری و استفاده از پتانسیلهای آبی استان خواهد بود. از این رو هدفهای بلند مدت توسعه استان عبارتند از:
1- توسعه شبکه ارتباطی زمینی و هوایی به ویژه با قطب ها و مراکز توسعه همجوار و بهبود وضعیت شبکه حمل و نقل استان.
2- تقویت و توسعه بخش گردشگری، بویژه توسعه اکوتوریسم و گردشگری فرهنگی.
3- حفظ، احیاء و توسعه جنگلها و مراتع و گونه های گیاهی و جانوری (به ویژه گیاهان دارویی) با تأکید بر مناطق حفاظت شده استان.
4- مهار آب های سطحی، بهره برداری از آب های زیرزمینی و تأمین آب لازم برای توسعه مراکز زیست و فعالیت.
5- توسعه صنایع متکی بر معادن، بویژه صنایع وابسته به نفت و گاز و صنایع جانبی آن.
6- توسعه صنایع تبدیلی کشاورزی (باغداری) و صنایع جانبی فرآورده های دامی و پرورش ماهی.
7- بهبود و ارتقاء شاخص های توسعه انسانی.
8- اعتلاء معرفت دینی، ارزشهای فرهنگی و ویژگی های هویتی استان و گسترش مبادلات فرهنگی با سطح ملی.
9- ساماندهی کوچ و اسکان عشایر و تجمیع خانوارهای روستایی پراکنده.
10- تقویت نظام شهری استان و اصلاح ساختار کالبدی و فرهنگی شهرهای استان.
11- توسعه نظام دامپروری صنعتی و اصلاح نظام دامداری عشایر.
12- گسترش امکانات آموزش عالی بر اساس برنامه توسعه بخش آموزش عالی.
13- گسترش و تقویت آموزشهای فنی و حرفه ای در راستای انباشت و ارتقاء سرمایه انسانی، مهارتهای شغلی و بهره گیری از سازمانهای غیردولتی (N.G.O).
14- توسعه زیرساختهای لازم جهت فعالیت بخش خصوصی از قبیل بانکداری، صنعت بیمه و خدمات بازرگانی.
15- بهبود و افزایش بهره وری فعالیتهای کشاورزی و توسعه باغات مناطق سردسیری و گرمسیری استان.
16- توسعه و تقویت صنایع دستی خصوصاً فرش با تکیه بر منابع بومی و ارتقاء کیفیت آنها.
17- نهادینه سازی بهره وری و افزایش آن در بخشهای اقتصادی و عوامل تولید.
18- ارتقاء نقش ورزش در تأمین سلامت جسمی و روحی و تقویت توانمندیهای افراد و گروه های اجتماعی.
19- دست یابی به هدف های توسعه هزاره (M.D.G) در استان
20- توانمندسازی بخش تعاونی برای ایفای فعالیت های گسترده و اداره بنگاه های اقتصادی بزرگ
21- توسعه نقش و جایگاه زنان در سطوح تصمیم سازی و تصمیم گیری استان
هـ – راهبردهای بلند مدت
1- توسعه خدمات فرهنگی، آموزشی، بهداشتی و گذران اوقاف فراغت با مشارکت بخش دولتی و خصوصی.
2- گسترش فعالیتهای دامداری نوین و تغییر ترکیب دام سبک به گوسفند و دامهای سنگین در راستای برقراری تعادل میان دام و مرتع.
3- نوسازی فعالیت های کشاورزی با تأکید بر ارتقاء بهره وری و تبدیل اراضی دیم به آبی و باغات، با استفاده از مهار و ذخیره سازی و انتقال آب های سطحی.
4- گسترش و توسعه فعالیتهای مرتعداری، آبخیزداری، جنگلکاری و غنی سازی جنگلهای حوزه های بالا دست سدها.
5- استفاده از روش های نوین در توسعه و گسترش مراکز پرورش ماهی.
6- ایجاد و گسترش زیرساخت های گردشگری، تأسیسات اقامتی، تسهیلات و تجهیزات در مراکز و کانون های گردشگری استان.
7- گسترش راه های ارتباطی درون و برون استانی، برقراری ارتباط هوایی مطمئن و شبکه مخابرات سوخت و انرژی.
8- زمینه سازی برای سرمایه گذاری و ایجاد صنایع وابسته به نفت و گاز و مواد معدنی استان و صنایع تبدیلی کشاورزی و غذایی و آشامیدنی.
9- انتخاب مراکز شهری مستعد، توسعه، تقویت و تجهیز آنها به منظور ایجاد کانون های توسعه محلی.
10- ایجاد زمینه های لازم برای حضور کارآفرینان و سرمایه گذاران بخش خصوصی در استان.
11- بهره گیری از مشارکت بخش خصوصی، تعاونی و سازمانهای غیردولتی (N.G.O) در جهت حفظ و احیاء و توسعه منابع طبیعی.
12- توسعه روشهای بیولوژیک و غیرشیمیائی در جهت کنترل آفات و بیماریهای گیاهی و دامی.
13- سازماندهی صنایع دستی به منظور ارتقاء کیفیت این صنایع با تأکید بر جنبه های صادراتی.
14- گسترش و توسعه شکبه فن آوری اطلاعات (IT).
15- استفاده از انرژی برق آبی کوچک زیست توده برای نواحی روستایی.
16- ایجاد ساز و کارهای لازم و حمایت از افزایش بهره وری در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
17- گسترش ورزش های پرورشی، همگانی، تفریحی، قهرمانی و حرفه ای در استان.
18- ریشه کنی فقر شدید و گرسنگی و بهره مندی همگانی از مواهب توسعه اقتصادی و اجتماعی
19- دستیابی همگانی به آموزش ابتدایی و ترویج و بهبود برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان
20- کاهش مرگ و میر مادران و کودکان
21- مبارزه با بیماری های عمده (ایدز / H.I.V، سل، مالاریا و …)
22- حمایت مؤثر از تشکیل و توسعه تعاونی ها و ایجاد و گسترش شهرک ها و مجتمع های تعاونی
23- بسترسازی برای افزایش مشارکت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی زنان در روند توسعه استان
24- نهادینه کردن رویکرد مدیریت عرضه و تقاضا و افزایش سطح آگاهی عمومی در مدیریت بهینه مصرف آب
25- ایجاد زمینه های لازم برای جلب مشارکت مردمی و بخش خصوصی در بهره برداری و مدیریت آب
26- گسترش پوشش بیمه های اجتماعی و کاهش خدمات انسانی در اثر حوادث
| شاخص های هدف کمی در برنامه چهارم | استان: کهگیلویه و بویراحمد | |||
| ردیف | شاخص های هدف | واحد اندازه گیری | سال (1383) | سال (1388) |
| 1 | نرخ رشد جمعیت | درصد | 36 /2 | 17 /2 |
| 2 | نسبت شهرنشینی از کل جمعیت | درصد | 12 /51 | 12 /60 |
| 3 | نرخ بیکاری | درصد | 1 /14 | 2 /10 |
| 4 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب سطحی به کل حجم آبهای قابل تجدید شونده | درصد | 33 | 38 |
| 5 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب زیرزمینی به کل حجم آبهای قابل تجدید و استحصال زیرزمینی | درصد | 55 | 67 |
| 6 | نسبت آب قابل تنظیم به آب تجدید شونده | درصد | 87 /14 | 69 /56 |
| 7 | نسبت حجم مخزن به آب تجدید شونده | درصد | 20 | 82 /82 |
| 8 | کل تولید محصولات زراعی در سال افق | هزار تن | – | 630 |
| 9 | کل تولید محصولات باغی در سال افق | هزار تن | – | 203 |
| 10 | تولید محصولات دامی در سال افق | هزار تن | – | 94 |
| 11 | سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 2 /25 | 4 /26 |
| 12 | سهم بخش کشاورزی در اشتغال استان | درصد | 3 /21 | 4 /19 |
| 13 | سهم بخش صنعت و معدن در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 9 /16 | 20 |
| 14 | سهم بخش صنعت و معدن در اشتغال استان | درصد | 8 /31 | 5 /34 |
| 15 | نسبت مساحت مناطق تحت کنترل محیط زیستی به کل مساحت استان | درصد | 3 /12 | 7 /15 |
| 16 | ارزش سالانه صادرات غیرنفتی | میلیارد ریال | 1 /61 | 9 /264 |
| 17 | نسبت جمعیت با سواد 6 ساله و بالاتر به کل جمعیت 6 ساله و بالاتر | درصد | 90 | 92 |
| 18 | پوشش تحصیلی جمعیت 18- 6 ساله | درصد | 3 /72 | 6 ….. |
| 19 | نسبت دانشجو به یکصد هزار نفر جمعیت | نفر | 2216 | 34 …. |
| 20 | تعداد موسسات، مراکز، کانونهای فرهنگی و هنری، و اردوگاه های پرورش کودکان و نوجوانان و جوانان | عدد | 55 | 64 |
| 21 | تعداد مرکز، کانونها، و قطب های جهانگردی تجهیز شده، بناهای مهم تاریخی و فرهنگی تعمیر و ساماندهی حریم شده | عدد | 8 | 24 |
| 22 | سرانه فضاهای ورزشی (سرپوشیده و باز) در کل جمعیت | متر مربع | 06 /0 | 11 /0 |
| 23 | تعداد مراکز ملی، قطب های پژوهشی، پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری | عدد | 0 | 3 |
| 24 | نسبت ساختمان های با مصالح بادوام به کل ساختمان ها | درصد | 30 | 65 |
| 25 | تولید سالانه مسکن به ازای هر هزار نفر جمعیت | واحد مسکونی | 8 /42 | 75 |
| 26 | ضریب نفوذ تلفن ثابت | درصد | 3 /14 | 39 |
| 27 | ضریب نفوذ تلفن همراه | درصد | 1 /3 | 27 |
| 28 | ضریب نفوذ اینترنت | درصد | 32 /5 | 38 /15 |
| 29 | تعداد مشترکین گاز طبیعی | مشترک | 46000 | 53000 |
| 30 | ظرفیت عملی نیروگاههای تولید برق | مگاوات | 75 | 75 |
| 31 | نسبت تعداد تشکل ها و نهادهای مدنی برای هر یکصد هزار نفر جمعیت | عدد | 11 | 30 |
| 32 | نسبت طول راه های روستایی آسفالته به کل طول راه های روستایی | درصد | 39 | 79 |
| 33 | نسبت طول راه های فرعی آسفالته به کل طول راه های فرعی | درصد | 78 | 100 |
| 34 | رفع نقاط حادثه خیزی در جاده ها | درصد | 27 | 100 |
| 35 | نسبت برخورداری جمعیت (شهری و روستایی) از برق | درصد | 91 | 5 … |
| 36 | گسترش پوشش بیمه های اجتماعی (نسبت بیمه شدگان اصلی به جمعیت فعال) | درصد | 02 /35 | 55 |
| 37 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (شهری) | درصد | 8 /10 | 5 |
| 38 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (روستایی) | درصد | 1 /21 | 9 |
| 39 | کاهش (به نصف رسانیدن) تعداد سوانح و حوادث حمل و نقل | مورد | 847 | 420 |
| 40 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (شهری) | درصد | 8 /16 | 8 |
| 41 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (روستایی) | درصد | 7 /52 | 23 |
| 42 | امید به زندگی در بدو تولد | سال | 5 /63 | 68 |
| 43 | شاخص توسعه انسانی (HDI) | میزان | 623 /0 | 72 /0 |
| 44 | شاخص رفاه اجتماعی | میزان | 9 /2190 | 3505 |
| 45 | جمعیت زیر خط فقر نسبی | درصد | 3 /21 | 13 |
| 46 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (شهری) | برابر | 16 | 14 |
| 47 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (روستایی) | برابر | 15 | 13 |
| 48 | نسبت هزینه دو دهک ثروتمندترین به دو دهک فقیرترین خانواده ها | برابر | 8 /12 | 7 |
| 49 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (شهری) | درصد | 9 /65 | 74 |
| 50 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (روستایی) | درصد | 8 /54 | 65 |
| 51 | نسبت جمعیت دارای هزینه های درمانی بیش از 40 درصد هزینه خانوار (هزینه های کمرشکن درمانی) | درصد | 5 /2 | 2 /1 |
| طی برنامه (88- 1383) | ||||
| 52 | کاهش تعداد کارکنان دولت | درصد | 5 | |
| 53 | افزایش تعداد واحدهای دولتی اداره گردیده به روش قیمت تمام شده | درصد | 50 | |
| 54 | حجم تصدی های اجتماعی، فرهنگی واگذار شده به بخش غیردولتی | درصد | 15 | |
| 55 | نسبت برخورداری دستگاه های دولتی از امکانات اینترنتی | درصد | 100 | |
| 56 | متوسط سرانه آموزش سالانه مدیران و کارکنان دولت | ساعت | 40 | |
| 57 | کاهش در جمعیتی که حداقل انرژی غذایی لازم را دریافت نمی کنند | درصد | 25 | |
| 58 | نرخ ثبت نام خالص در مدارس ابتدایی | درصد | 5 /98 | |
| 59 | نسبت دختران به پسران در سطوح تحصیلی | درصد | 97 | |
| 60 | کاهش در نرخ مرگ و میر کودکان زیر پنج سال در هزار تولد زنده | درصد | 30 | |
| 61 | کاهش در نرخ مرگ و میر مادران در یکصد هزار تولد زنده | درصد | 40 | |
| 62 | کاهش در موارد جدید ابتلا به ایدز /HIV | درصد | 50 | |
| 63 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش آب شهری | درصد | 1 /0 | |
| 64 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش فاضلاب شهری | درصد | 7 /17 | |
| 65 | افزایش شاخص بهره مندی از آب آشامیدنی روستایی | درصد | 4 /17 | |
| 66 | افزایش شاخص جمعیت تحت پوشش فاضلاب روستایی | درصد | 6 | |
| 67 | سطح توسعه، اصلاح و جایگزینی باغات | هزار هکتار | 15 | |
| 68 | عملیات آبخیزداری | هزار هکتار | 154 | |
| 69 | عملیات آب و خاک | هزار هکتار | 38 | |
| 70 | متوسط افزایش اشتغال سالانه | نفر | 7660 | |
| 71 | نرخ رشد سالانه ارزش افزوده کلیه فعالیتهای اقتصادی | درصد | 2/2 | |
| 72 | سهم سرمایه گذاری مورد نیاز از کل کشور | درصد | 27 /1 | |
| 73 | نرخ رشد سالانه بهره وری سرمایه | درصد | 5 /0 | |
| 74 | نرخ رشد سالانه بهره وری نیروی کار | درصد | 1 | |
سند ملی توسعه استان گلستان
الف- اصلی ترین قابلیت های توسعه
1- موقعیت مناسب جغرافیایی در زمینه دسترسی به کریدورهای بین المللی حمل و نقل (شمال و جنوب) و بازارهای آسیای میانه و ارتباط با استان های خراسان، مازندران، سمنان و هم مرز با کشور ترکمنستان.
2- وجود تنوع اقلیمی، اکولوژیکی و خاک جهت توسعه فعالیت های کشاورزی و تنوع محصولات آن به ویژه گندم، گیاهان داروئی، پنبه، دانه های روغنی، باغی، دام و طیور و نوغانداری.
3- وجود توان توسعه صنایع تبدیلی و بسته بندی بخش کشاورزی (زراعی، باغی، شیلاتی، دام و طیور و سلولزی).
4- بزرگترین مرکز استحصال خاویار و صید ماهیان خاویاری کشور.
5- برخورداری از اکوسیستم های منحصر به فرد خلیج گرگان، تالاب های بین المللی و پارک ملی گلستان.
6- امکان استفاده از ظرفیت های آب و خاک برای توسعه آبزی پروری.
7- امکان توسعه فعالیتهای بازرگانی، فرهنگی، هنری و ورزشی با کشورهای آسیای میانه.
8- برخورداری از مراتع اراضی مستعد و حاصل خیز جنگل های صنعتی، تجاری و زراعت چوب.
9- برخورداری از مراکز عمده تحقیقاتی و تخصصی علوم کشاورزی (استقرار مرکز تحقیقات پنبه کشور در استان- مرکز تحقیقات شیلات).
10- مرکز پرورش و تولید نژادهای اصیل اسب و توان صادرات آنها.
11- برخورداری از تنوع اقلیمی و قابلیت های برجسته و متعدد طبیعی گردشگری (جلگه، دشت، کوهستان، دریا، سواحل و …) نظیر پارک ملی گلستان، جزیره آشوراده، تالابهای بین المللی، آبشارها، پارک های جنگلی، منطقه جهان نما و مرکزیت ورزش های سوارکاری و کبدی در کشور.
12- برخورداری از آثار تاریخی، فرهنگی و مذهبی نظیر میل تاریخی گنبد، دیوار دفاعی گرگان، امامزاده یحیی این زید و خالد نبی و وجود مفاخر فرهنگی همچون: میرداماد، میر فندرسکی، حکیم سیداسماعیل جرجانی، فخرالدین اسعد گرگانی و مختوم قلی فراغی.
13- وجود ذخایر فراوان معدنی نظیر ذغال سنگ آزاد شهر، رامیان و مینودشت، سنگ آهک کلاله مارن چناران و صدف کوهی رو باز گنبد و کلاله.
14- وجود سنت دیرپای بافت فرش و صنایع دستی ترکمن، گلیم، جاجیم و ابریشم بافی در سطح روستاهای استان.
15- توان تبادل انرژی با کشورهای آسیای میانه، برخورداری از شبکه های حمل و نقل جاده ای، ریلی و دریایی و هوایی.
16- امکان و توسعه و بهره برداری از منابع آب (سطحی و زیرزمینی).
17- وجود زمینه های مساعد علمی و فنی و حرفه ای در بخش های دولتی و غیردولتی در سطوح مختلف آموزشی (عالی و متوسطه) و نوع ارائه (رسمی و غیررسمی).
18- وجود زمینه های مساعد آموزش عالی علوم اسلامی برای کشورهای اسلامی و آسیای میانه.
19- وجود زمینه های مساعد مشاورکت گسترده مردمی در فعالیت های اقتصادی و اجتماعی در چارچ.ب نهادهای مدنی و NGO به ویژه جوانان و بانوان.
20- وجود تنوع قومی، مذهبی و فرهنگی.
21- امکان احداث صنایع پتروشیمی و صنایع وابسته به گاز و لحاظ عبور خط لوله سراسری گار (سرخس، نکا، آستارا و خط لوله کشور ترکمنستان).
22- وجود زمینه های قانونی برای توسعه ورزش، نگرش مثبت جامعه به فعالیت های ورزشی، گرایش بخش خصوصی و تشکل های داوطلب غیردولتی (NGO) به سرمایه گذاری و خدمات رسانی در توسعه ورزش
ب- عمده ترین تنگناها و محدودیت های توسعه:
1- توسعه نیافتگی بخش صنعت در همه زمینه ها به ویژه کمبود صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی.
2- کمبود تاسیسات و زیرساخت های مهار و ذخیره آبهای سطحی و پایین بودن راندمان آبیاری.
3- کمبود تأسیسات و زیرساخت های گردشگری.
4- غالب بودن شیوه سنتی تولید کشاورزی و دام و طیور در سطح استان.
5- بالا بودن ضریب وقوع بلایای طبیعی از جمله سیل، رانش زمین، بالا آمدن دریا، زلزله، آتش سوزی جنگل ها و خشکسالی.
6- پایین بودن شاخص های توسعه انسانی استان.
7- توسعه نیافتگی بخش بزرگی از استان در نواحی شمالی و پراکندگی و کم جمعیت بودن نقاط روستایی آن.
8- محدودیت های طبیعی (اقلیم خشک، خاک شور قلیایی و کمبود فزاینده منابع آب) در بخش شمالی استان.
9- افزایش سرعت تفکیک اراضی کشاورزی در سال های اخیر.
10- حساس بودن شرایط زیست محیطی استان و خطر گسترش نواحی نیمه بیابانی و بیابانی.
11- افزایش هزینه های خدمات عمومی دولت در پی توسعه و تبدیل بی رویه سازمان های زراعی به روستاهای کم جمعیت و پراکنده.
12- کمبود زیربناها و زیرساخت های متناسب با توسعه استان به ویژه در بخش های شبکه حمل و نقل (زمینی، هوایی و دریایی)، جمع آوری و دفن زباله و آب شرب سالم روستایی استان.
13- وابستگی شدید منابع مالی بخش ورزش به درآمدهای عمومی
ج- مسائل اساسی استان
1- کمبود مخازن ذخیره آب آشامیدنی سالم در شهرهای استان به ویژه شهر گرگان و فرسودگی شبکه های آب رسانی شهری و روستایی.
2- استفاده بی رویه از منابع آب زیرزمینی و پایین افتادن سطح سفره آب زیرزمینی.
3- آلودگی آب های سطحی و زیرزمینی و نفوذ فاضلاب شهری و روتایی به سفره های آب زیرزمینی.
4- ضعف توان اداری، فنی و اجرایی و توزیع نامناسب نیروهای انسانی ماهر و متخصص در استان.
5- تغییر کاربری نامناسب اراضی کشاورزی و بهره برداری بی رویه از منابع طبیعی.
6- عدم تعدل ظرفیت مراتع و دام.
7- فقدان تجهیزات پیشرفته مهار و کنترل آتش سوزی به ویژه در عرصه های جنگلی استان.
8- وجود بیماریهای خاص نظیرسرطان مری.
9- بروز ناهنجاری های اجتماعی ناشی از تفاوت ها و تعارضات خرده فرهنگ های موجود و استفاده ابزاری از آن در استان.
10- ضعف بنیان های سرمایه گذاری کلان دولتی و خصوصی و حاشیه ای شدن استان در فرایند توسعه.
11- بی بهره ماندن از سرمایه گذاری و حمایت مالی دولتی در سال های گذشته (اعطای ارز ارزان قیمت).
12- کمبود امکانات، تجهیزات و فضاهای بهداشتی و درمانی، آموزشی، فرهنگی، ورزشی و اجتماعی استان.
13- فقدان نظام شناسایی استعدادهای ورزشی
د- اهداف بلند مدت توسعه:
با توجه به قابلیت ها، تنگناها و مسائل موجود، توسعه استان برپایه بخش های کشاورزی، گردشگری و صنعت با استفاده حداکثر از قابلیت های توسعه صنعتی با رویکرد صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی و فعالیت بازرگانی خارجی استوار خواهد بود. از این رو اهداف بلند مدت توسعه استان عبارتند از:
1- توسعه و تقویت فعالیتهای بخش کشاورزی و گسترش فعالیت های صنعتی.
2- تامین آب مورد نیاز بخش کشاورزی و افزایش بازدهی روش های آبیاری.
3- بهینه سازی الگوی مصرف آب، تامین آب مورد نیاز شرب (نقاط جمعیتی) و صنعت از آب های سطحی استان.
4- توسعه و گسترش زیر ساخت های صنعت و گردشگری استان.
5- توسعه و گسترش زیرساخت ها و زیربناهای شبکه جاده ای، ریلی و هوایی.
6- ارتقاء سطح از ارتباطات و مبادلات بازرگانی، فرهنگی، ورزشی و هنری با کشورهای آسیای میانه.
7- ارتقاء شاخص های توسعه انسانی و افزایش مشارکت نیروهای محلی در مدیریت توسعه.
8- اعتلاء معرفت دینی، ارزشهای فرهنگی و ویژگی های هویتی استان و ارتقاء سطح هنر و فرهنگ عمومی و ایجاد تعامل و همگرایی فرهنگی.
9- احیاء بنادر تجاری و توسعه شبکه و تاسیسات زیربنایی با توجه به موقعیت ارتباطی استان.
10- افزایش ظرفیت های آموزش عالی متناسب با قابلیت های توسعه استان.
11- حفاظت، احیاء، توسعه و بهره برداری از قابلیت های زیست محیطی و منابع طبیعی در راستای توسعه پایدار (با تاکید بر اکوسیستم های ویژه استان).
12- صیانت از جنگل ها و مراتع و ساماندهی سواحل دریا، رودخانه ها و حوضه های آبخیز استان.
13- ایجاد تعادل و توازم در توسعه با تاکید بر ارتقاء شاخص های توسعه یافتگی در نواحی شمالی استان.
14- افزایش ظرفیت بهره برداری مطلوب و کارا از معادن ذغال سنگ و صدف در استان.
15- ارتقاء توان خدمات برتر مراکز عمده جمعیتی در استان با تاکید بر شهرهای گرگان و گنبد.
16- افزایش ایمنی و مقاوم سازی مراکز زیست و فعالیت در مقابل بلایای طبیعی با اولویت مناطق سیل خیز و زلزله خیز.
17- افزایش بهره مندی نقاط جمعیتی از سیستم جمع آوری و دفع فاضلاب.
18- توسعه اشتغال و سرمایه گذاری در بخش صنعت به ویژه صنایع تبدیلی، تکمیلی و پاک.
19- توسعه فعالیت های مرتبط با ورزش همگانی و قهرمانی.
20- نهادینه سازی بهره وری و افزایش آن در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
21- ارتقاء نقش ورزش در تأمین سلامت جسمی و روحی و تقویت توانمندیهای افراد و گروههای اجتماعی
22- دستیابی به هدف های توسعه هزاره (M.D.G) در استان
23- توانمندسازی بخش تعاونی برای ایفای فعالیت های گسترده و اداره بنگاه های اقتصادی بزرگ
24- توسعه نقش و جایگاه زنان در سطوح تصمیم سازی و تصمیم گیری استان
هـ – راهبردهای بلند مدت:
1- گسترش کشت های تخصصی و دارای مزیت نسبی متناسب با شرایط اقلیمی استان با تاکید بر ارتقای مهارت های فنی کشاورزی
2- توسعه مکانیزاسیون کشاورزی و یکپارچه سازی اراضی و جلوگیری از تفکیک آنها
3- ساماندهی شبکه تهیه، توزیع و نگهداری نهاده ها و فرآورده های کشاورزی
4- توسعه و بهبود دامداریهای نیمه صنعتی و صنعتی
5- مهار و ذخیره سازی آبهای سطحی، افزایش ظرفیت تولید برق- آبی و انتقال آب و بهبود روش های آبیاری و تأمین آب مورد نیاز شرب، محیط زیست و کشاورزی
6- افزایش توان حفظ و پایش امکانات و تجهیزات مراکز خدمات و جمعیت استان
7- تقویت فنی، اعتباری و علمی آموزشکده های عالی فنی و حرفه ای وابسته به وزارت آموزش و پرورش و وزارت کار و گسترش مراکز خصوصی آموزش فنی و حرفه ای با تاکید بر ICT
8- تقویت و تجهیز شبکه بازرگانی و بازارچه مرزی استان با اولویت بازرگانی خارجی و توسعه مراکز قرنطینه ای
9- تقویت و تجهیز مرکز استان به خدمات برتر با عملکرد فرامنطقه ای و شهر گنبد با عملکرد منطقه ای
10- گسترش امکانات و تاسیسات زیربنایی و خدمات (زیربنایی، اجتماعی و فرهنگی) در مراکز زیست و فعالیت با تاکید بر نواحی شمالی استان
11- گسترش ظرفیت های بندری، ارتقاء توان محورهای زمینی و هوایی
12- توسعه صنایع فرآوری مواد معدنی استان با تاکید بر ملاحظات زیست محیطی
13- توسعه صنایع استان با تاکید بر صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی (زراعت، شیلات، دام و طیور و سلولزی)،صنایع غذایی و دارویی، نساجی و پوشاک، شیمیایی، صنایع ادوات و نهاده های کشاورزی و صنایع قطعات خودرو، صنایع الکترونیک و پاک و سازگار با محیط زیست با تکنولوژی برتر (HT)
14- توسعه و تجهیز شهرک ها و نواحی صنعتی
15- جذب سرمایه گذاری های بخش غیردولتی (سرمایه گذاری داخلی و خارجی) در فعالیت های محوری استان
16- مهار سیلاب و کاهش اثرات خشکسالی استان
17- ساماندهی سواحلی دریا و رودخان ها و اعمال مدیریت یکپارچه در اختصاص کاربری های مناسب توسعه استان
18- ایجاد زیرساخت های مناسب گردشگری و بسترسازی برای مشارکت بخش خصوصی جهت سرمایه گذاری در این بخش و ایجاد قطب های تفریحی و سیاحتی و تبدیل استان گلستان از گذرگاه گردشگران زیارتی و سیاحت به مقصد گردشگران و حفظ و احیاء آثار فرهنگی و تاریخی
19- استفاده از ظرفیت های فرهنگی کنونی، کهن و باستانی استان با مشارکت نهادهای غیردولتی و تبادل لازم با کشورهای آسیای میانه به ویژه ترکمنستان
20- توزیع متعادل نیروی انسانی متخصص و تقویت و توسعه امکانات و خدمات بهداشتی، درمانی و آموزشی در سطح استان و افزایش سطح آگاهی های عمومی برای مهار و کاهش ناهنجاری های اجتماعی
21- تقویت کیفی نظام فنی و اجرایی، کارشناسی و مدیریتی استان
22- توسعه امکانات و تجهیزات لازم برای اشاعه ورزش های دارای پتانسیل بالای قهرمانی ملی و بین المللی (مانند ورزش های بومی- محلی، اسبدوانی، دو و میدانی، کبدی، بسکتبال، کشتی، والیبال و رزمی)
23- استفاده از مشارکت جنگل نشینان و جوامع محلی در حفاظت، احیاء و توسعه و بهره برداری اصولی از جنگل ها و مراتع و ساماندهی خروج دام از جنگل
24- حفظ و توسعه ذخایر ماهیان خاویاری و استخوانی از طریق تکثیر و رهاسازی در دریا
25- ایجاد ساز و کارهای لازم و حمایت از افزایش بهره وری در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
26- گسترش ورزش های پرورشی، همگانی، تفریحی، قهرمانی و حرفه ای در استان.
27- ریشه کنی فقر شدید و گرسنگی و بهره مندی همگانی از مواهب توسعه اقتصادی و اجتماعی
28- دستیابی همگانی به آموزش ابتدایی و ترویج و بهبود برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان
29- کاهش مرگ و میر مادران و کودکان
30- مبارزه با بیماری های عمده (ایدز / H.I.V، سل، مالاریا و …)
31- حمایت مؤثر از تشکیل و توسعه تعاونی ها و ایجاد و گسترش شهرک ها و مجتمع های تعاونی
32- بسترسازی برای افزایش مشارکت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی زنان در روند توسعه استان
33- نهادینه کردن رویکرد مدیریت عرضه و تقاضا و افزایش سطح آگاهی عمومی در مدیریت بهینه مصرف آب
34- ایجاد زمینه های لازم برای جلب مشارکت مردمی و بخش خصوصی در بهره برداری و مدیریت آب
35- گسترش پوشش بیمه های اجتماعی و کاهش خدمات انسانی در اثر حوادث
| شاخص های هدف کمی در برنامه چهارم | استان: گلستان | |||
| ردیف | شاخص های هدف | واحد اندازه گیری | سال (1383) | سال (1388) |
| 1 | نرخ رشد جمعیت | درصد | 45 /1 | 4 /1 |
| 2 | نسبت شهرنشینی از کل جمعیت | درصد | 6 /41 | 9 /41 |
| 3 | نرخ بیکاری | درصد | 3 /14 | 6 /8 |
| 4 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب سطحی به کل حجم آبهای قابل تجدید شونده | درصد | 42 | 50 |
| 5 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب زیرزمینی به کل حجم آبهای قابل تجدید و استحصال زیرزمینی | درصد | 80 | 86 |
| 6 | نسبت آب قابل تنظیم به آب تجدید شونده | درصد | 58 /28 | 74 /30 |
| 7 | نسبت حجم مخزن به آب تجدید شونده | درصد | 8 /17 | 88 /20 |
| 8 | کل تولید محصولات زراعی در سال افق | هزار تن | – | 3141 |
| 9 | کل تولید محصولات باغی در سال افق | هزار تن | – | 233 |
| 10 | تولید محصولات دامی در سال افق | هزار تن | – | 569 |
| 11 | سهم بخش کشاورزی در اشتغال استان | درصد | 05 /31 | 36 /27 |
| 12 | سهم بخش صنعت و معدن در اشتغال استان | درصد | 78 /14 | 57 /18 |
| 13 | نسبت مساحت مناطق تحت کنترل محیط زیستی به کل مساحت استان | درصد | 12 | 30 |
| 14 | ارزش سالانه صادرات غیرنفتی | میلیارد ریال | 416 | 5 /583 |
| 15 | نسبت جمعیت با سواد 6 ساله و بالاتر به کل جمعیت 6 ساله و بالاتر | درصد | 83 | 90 |
| 16 | پوشش تحصیلی جمعیت 18- 6 ساله | درصد | 48 /84 | 02 /90 |
| 17 | تعداد موسسات، مراکز، کانونهای فرهنگی و هنری، و اردوگاه های پرورش کودکان و نوجوانان و جوانان | عدد | 50 | 83 |
| 18 | تعداد مرکز، کانونها، و قطب های جهانگردی تجهیز شده، بناهای مهم تاریخی و فرهنگی تعمیر و ساماندهی حریم شده | عدد | 26 | 93 |
| 19 | سرانه فضاهای ورزشی (سرپوشیده و باز) در کل جمعیت | متر مربع | 74 /1 | 76 … |
| 20 | تولید سالانه مسکن به ازای هر هزار نفر جمعیت | واحد مسکونی | 5 /142 | 3 /188 |
| 21 | ضریب نفوذ تلفن ثابت | درصد | 9 /22 | 46 |
| 22 | ضریب نفوذ تلفن همراه | درصد | 9 /2 | 35 |
| 23 | ضریب نفوذ اینترنت | درصد | 13 /7 | 43 /21 |
| 24 | تعداد مشترکین گاز طبیعی | مشترک | 17000 | 98716 |
| 25 | ظرفیت عملی نیروگاههای تولید برق | مگاوات | 0 | 0 |
| 26 | نسبت طول راه های روستایی آسفالته به کل طول راه های روستایی | درصد | 40 | 72 |
| 27 | نسبت طول راه های فرعی آسفالته به کل طول راه های فرعی | درصد | 98 | 100 |
| 28 | رفع نقاط حادثه خیزی در جاده ها | درصد | 16 | 100 |
| 29 | نسبت برخورداری جمعیت (شهری و روستایی) از برق | درصد | 9 /99 | 100 |
| 30 | گسترش پوشش بیمه های اجتماعی (نسبت بیمه شدگان اصلی به جمعیت فعال) | درصد | 49 /22 | 45 |
| 31 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (شهری) | درصد | 4 /3 | 2 |
| 32 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (روستایی) | درصد | 8 /4 | 3 |
| 33 | کاهش (به نصف رسانیدن) تعداد سوانح و حوادث حمل و نقل | مورد | 2661 | 1330 |
| 34 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (شهری) | درصد | 6 /18 | 1330 |
| 35 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (روستایی) | درصد | 4 /46 | 8 |
| 36 | امید به زندگی در بدو تولد | سال | 4 /65 | 1 … |
| 37 | شاخص توسعه انسانی (HDI) | میزان | 69 /0 | 71 |
| 38 | شاخص رفاه اجتماعی | میزان | 4 /302 | 75 /0 |
| 39 | جمعیت زیر خط فقر نسبی | درصد | 6 /16 | 5 /9 |
| 40 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (شهری) | برابر | 16 | 14 |
| 41 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (روستایی) | برابر | 15 | 13 |
| 42 | نسبت هزینه دو دهک ثروتمندترین به دو دهک فقیرترین خانواده ها | برابر | 05 /10 | 5/5 |
| 43 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (شهری) | درصد | 7 /72 | 80 |
| 44 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (روستایی) | درصد | 61 | 74 |
| 45 | نسبت جمعیت دارای هزینه های درمانی بیش از 40 درصد هزینه خانوار (هزینه های کمرشکن درمانی) | درصد | 8 /2 | 3 /1 |
| طی برنامه (88- 1383) | ||||
| 46 | کاهش تعداد کارکنان دولت | درصد | 5 | |
| 47 | افزایش تعداد واحدهای دولتی اداره گردیده به روش قیمت تمام شده | درصد | 50 | |
| 48 | حجم تصدی های اجتماعی، فرهنگی واگذار شده به بخش غیردولتی | درصد | 15 | |
| 49 | نسبت برخورداری دستگاه های دولتی از امکانات اینترنتی | درصد | 100 | |
| 50 | متوسط سرانه آموزش سالانه مدیران و کارکنان دولت | ساعت | 40 | |
| 51 | کاهش در جمعیتی که حداقل انرژی غذایی لازم را دریافت نمی کنند | درصد | 25 | |
| 52 | نرخ ثبت نام خالص در مدارس ابتدایی | درصد | 5 /98 | |
| 53 | نسبت دختران به پسران در سطوح تحصیلی | درصد | 97 | |
| 54 | کاهش در نرخ مرگ و میر کودکان زیر پنج سال در هزار تولد زنده | درصد | 30 | |
| 55 | کاهش در نرخ مرگ و میر مادران در یکصد هزار تولد زنده | درصد | 40 | |
| 56 | کاهش در موارد جدید ابتلا به ایدز /HIV | درصد | 50 | |
| 57 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش آب شهری | درصد | 6 /2 | |
| 58 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش فاضلاب شهری | درصد | 5 /32 | |
| 59 | افزایش شاخص بهره مندی از آب آشامیدنی روستایی | درصد | 2 /30 | |
| 60 | افزایش شاخص جمعیت تحت پوشش فاضلاب روستایی | درصد | 2 /8 | |
| 61 | سطح توسعه، اصلاح و جایگزینی باغات | هزار هکتار | 50 | |
| 62 | عملیات آبخیزداری | هزار هکتار | 199 | |
| 63 | عملیات آب و خاک | هزار هکتار | 73 | |
| 64 | متوسط افزایش اشتغال سالانه | نفر | 23331 | |
| 65 | نرخ رشد سالانه ارزش افزوده کلیه فعالیتهای اقتصادی | درصد | 1 /9 | |
| 66 | سهم سرمایه گذاری مورد نیاز از کل کشور | درصد | 34 /1 | |
| 67 | نرخ رشد سالانه بهره وری سرمایه | درصد | 4 /1 | |
| 68 | نرخ رشد سالانه بهره وری نیروی کار | درصد | 2 /4 | |
سند ملی توسعه استان گیلان
الف- اصلی ترین قابلیت های توسعه
1- موقعیت ممتاز طبیعی و قابلیتهای زیست محیطی، اقلیم مناسب، وجود رودخانه های متعدد و برخورداری از بالاترین میزان بارندگی سالانه در کشور، مجاورت با دریای خزر، وجود تالاب های متعدد و دیگر اکوسیستم های با ارزش
2- بالا بودن سطح سواد، آگاهی و فرهنگ عمومی، بالا بودن سهم اشتغال و مشارکت اجتماعی و فرهنگی زنان و وجود نیروی انسانی تحصیلکرده و دارای تخصص بالا
3- قابلیت توسعه کشاورزی و دامپروری در تولید محصولاتی چون برنج، چای، زیتون، بادام زمینی، توتون، مرکبات، کشت گلخانه ای، گردو و فندق، گیاهان دارویی، تزئینی و علوفه ای، ابریشم، خاویار، محصولات شیلاتی و آبزی پروری، عسل، انواع محصولات دام و طیور و تولید چوب
4- قرار گرفتن در مسیر فرا قاره ای کریدورهای بین المللی حمل و نقل آزاد، توان ارائه و ارتقاء خدمات پیشرفته بندری، گمرکی و حمل و نقل شامل دریایی، ریلی، جاده ای و هوایی و وجود تنها منطقه آزاد تجاری- صنعتی شمال کشور (بندر انزلی)، بازارچه مرزی و منطقه ویژه اقتصادی در آستارا
5- وجود جاذبه های گردشگری طبیعی، تاریخی، زیارتی و فرهنگی و ظرفیت های بالقوه جهت توسعه مبادلات فرهنگی و هنری با کشورهای حاشیه دریای خزر (از جمله سواحل دریای خزر، تالابهای انزلی، استیل آستارا، کیا کلایه لنگرود، امیر کلایه لاهیجان، بوجاق آستانه اشرفیه، نواحی جنگلی کوهستانی و کوهپایه ای، آبشارها، ییلاقهای استان، پارکهای جنگلی، شهرک ماسوله، قلعه رودخان، آق اولر، بقاع متبرکه نظیر مرقد سیدجلال الدین اشرف، صنایع دستی متنوع و بازارهای محلی)
6- امکان گسترش صنایع متناسب با قابلیتهای استان
7- برخورداری از موسسات و مراکز آموزش عالی، پژوهشی و مهارتهای فنی و حرفه ای و امکان توسعه آن با توجه به استعدادهای منطقه ای و تقاضاهای تعریف شده در گستره ملی و فراملی در زمینه سلامت، بازرگانی، آبزیان، توریسم و علوم دریایی
8- برخورداری از قابلیتهای خاص ژئواکونومیک، ژئواستراتژیک و ژئوپولتیک به منزله تبدیل استان به کانون تعاملات ملی و فراملی در شمال کشور
9- برخورداری از امکانات متنوع تولید انرژی برق با هدف صدور آن به سایر استانها و کشورهای همجوار
10- توانایی بکارگیری انرژی های نو تجدید پذیر برای تامین برق (انرژی باد)
11- وجود زمینه های قانونی برای توسعه ورزش، نگرش مثبت جامعه به فعالیت های ورزشی، گرایش بخش خصوصی و تشکل های داوطلب غیردولتی (NGO) به سرمایه گذاری و خدمات رسانی در توسعه ورزش
12- وجود دو خط لوله گاز 40 اینچ و 30 اینچ سراسری که مناطق مختلف استان را تحت پوشش قرار می دهد
13- وجود سابقه طولانی از مشارکت افراد خیر در زمینه کمک رسانی به فقرا، آسیب دیدگان اجتماعی و احداث مراکز آموزشی
ب- عمده ترین تنگناها و محدودیت های توسعه
1- تراکم بالای جمعیت، نرخ بالای بیکاری، محدودیت اراضی، فرسایش شدید منابع خاک، سیل و رانش زمین، تخریب منابع آب به خصوص تخریب سفره های آب زیر زمینی، فرسودگی بافتهای قدیمی، کیفیت نامناسب شبکه های زیربنایی موجود و گسترش سکونتگاه های غیراستاندارد در شهرهای مهم استان
2- ضعف شبکه های حمل و نقل جاده ای و هوایی و نبود شبکه ریلی در مسیر کریدورهای بین المللی حمل و نقل، ضعف تاسیسات بندری و فرودگاهی و شبکه های مخابراتی نوین بین المللی، متناسب با نیازهای توسعه استان
3- گستردگی خطی مناطق جلگه ای، تمرکز جمعیت و فعالیتهای اقتصادی و خدمات برتر اجتماعی و فنی و مهندسی در شهر رشت، نابرابری شدید فضایی در نظام شهری و خدماتی استان
4- بالا بودن سرعت فرسودگی و طولانی بودن دوره ساخت تسهیلات و امکانات زیربنایی با توجه به اقلیم مرطوب و بارندگی های فراوان
5- حجم بالا و پراکندگی بافت روستایی و عدم تمرکز واحدهای مسکونی که منجر به افزایش هزینه احداث شبکه های خدمات رسانی در استان می گردد
6- شکنندگی محیط زیست به لحاظ محدودیت اسکان جمعیتی و فعالیتهای اقتصادی
7- رعایت نکردن روش های اصولی و مقررات مبتنی بر حفظ، احیاء و بهره برداری از ذخائر آبزی، جنگلها و مراتع، حضور دام در جنگل، تغییر خود سرانه اراضی جنگلی به سایر کاربری ها و ممیزی نشدن اراضی مرتعی و چرای خارج از ظرفیت دام در مراتع
8- وابستگی شدید منابع مالی بخش ورزش به درآمدهای عمومی
ج- مسائل اساسی استان
1- آلودگی های شهری و صنعتی در محدوده های زیست محیطی، آلودگی شدید رودخانه ها، خطر نابودی گونه های با ارزش گیاهی و جانوری
2- به کارگیری روشهای سنتی تولید در بخش کشاورزی، کوچک بودن مقیاس بهره برداری در اراضی کشاورزی، سطح پایین آگاهی های فنی و تخصصی بهره برداران و محدود بودن به کارگیری فن آوری نوین در بخش
3- نامناسب بودن فعالیت آبخیزداری در اراضی بالا دست متناسب با حفاظت از منابع پایه و زیربناهای ایجاد شده
4- وجود تکنولوژی از رده خارج در صنایع بزرگ استان و برخوردار نبودن آنها از سیستم های مناسب دفع یا تصفیه فاضلاب
5- وجود رقابت نامتعادل در کاربری زمین جهت توسعه شهری، صنعتی، کشاورزی و دیگر فعالیتهای اقتصادی در استان
6- مشکلات موجود ناشی از استفاده غیراصولی و با کارایی پایین اقتصادی از قابلیت های متنوع گردشگری در نوار ساحلی و نوار جنگلی کوهستانی
7- فرسودگی و نامناسب بودن ظرفیت حمل و نقل جاده ای استان با حجم ترافیک عبوری و شبکه ترانزیت ناشی از بنادر استان، کند بودن روند تخلیه بار از محوطه بندر و تکمیل نشدن زیربناها و تجهیزات فرودگاهی
8- نبود مقررات و ضوابط اجرایی شفاف و مدون و عدم التزام در پیگیری ضوابط موجود در خصوص کاربری اراضی، فعالیتهای صنعتی، فاصله حریم راهها، و نحوه ساخت و سازهای تاسیسات گردشگری و بهره برداری از دریا و سواحل آن، رودخانه ها، تالابها، جنگلها و نواحی ییلاقی
9- نبود امکانات و تاسیسات زیربنایی متناسب با نیازهای واحدهای صنعتی در شهرکها و نواحی صنعتی استان
10- محدودیت تاسیسات انتقال آب از سد مخزنی سفید رود، کمبود و فرسودگی تاسیسات شبکه آبیاری موجود
11- پایین بودن شاخص برخورداری نقاط روستایی استان از خدمات زیربنایی (راه، آب، گاز و فاضلاب)
12- وابستگی به اقتصاد تک محصولی (برنج) و درآمد سرانه پایین به خصوص در نقاط روستایی
13- تخیریب گسترده زیست محیطی ناشی از عدم وجود برنامه مدون مدیریتی کلان و ضعف مشارکت همگانی در مورد حفاظت از محیط زیست
14- ناکافی بودن و استاندارد پایین ارایه خدمات پزشکی و درمانی در مراکز درمانی استان
15- ناکارآمدی در بازار و بازاریابی محصولات، صنایع تبدیلی و نگهداری محصولات کشاورزی و سیاستهای حمایتی
16- ناکافی و پایین بودن سطح استاندارد امکانات و فضاهای فرهنگی و هنری، ورزشی و آموزشی نسبت به جمعیت استان
17- وجود بیماریهای خاص شایع و با قدمت طولانی نظیر سرطان و کم خونیها بخصوص در بانوان
18- بهره برداری و برداشت غیرمجاز شن و ماسه از بستر رودخانه ها که حیات آبزیان را به مخاطره می اندازد
19- وجود تداخل در عملیات مربوط به فعالیتهای فرهنگی و هنری
20- نبود امکانات و تاسیسات زیربنایی متناسب با نیازهای واحدهای صنعتی در شهرکها و نواحی صنعتی استان
21- رعایت نکردن روشه های اصولی و مقررات مبتنی بر حفظ، احیاء و بهره برداری از ذخایر آبزی، جنگل ها و مراتع، حضور دام در جنگل، تغییر خودسرانه اراضی جنگلی به سایر کاربری ها و ممیزی نشدن اراضی مرتعی و چرای خارج از ظرفیت دام در مراتع
22- فقدان نظام شناسایی استعدادهای ورزشی
د- اهداف بلند مدت
با توجه به قابلیتها و تنگناها، توسعه استان بر پایه بخشهای کشاورزی و زیر بخشهای مرتبط آن، گردشگری، بازرگانی و صنایع استوار می باشد. بدین ترتیب اهداف بلند مدت توسعه استان عبارت خواهند بود از:
1- افزایش بازدهی فعالیتهای کشاورزی و زیر بخش های مربوط با رویکرد تأمین نیازهای ملی و رقابت پذیری در بازارهای فراملی
2- تقویت جایگاه صنعت گردشگری با توجه به توان و قابلیت های استان با عملکرد ملی و فراملی
3- گسترش فعالیتهای بازرگانی (با تاکید بر ترانزیت، حمل و نقل و بازرگانی خارجی) با بهره گیری از موقعیت جغرافیایی و قرار گرفتن در مسیر کریدورهای بین المللی حمل و نقل
4- توسعه صنعتی استان با اولویت صنایع با تکنولوژی بالا، نوین و پاک نظیر صنایع نانوتکنولوژی، بیوتکنولوژی و IT و توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی، شیلاتی و برق و الکترونیک
5- تأمین شبکه های ارتباطی کارآمد متناسب با ضرورتهای توسعه فعالیتهای محوری استان
6- حفظ، احیاء و بهره برداری بهینه از منابع طبیعی و محیط زیست، افزایش بهره برداری مطلوب از آبهای سطحی در چارچوب ظرفیت حوضه آبریز و ارتقای استانداردهای زیست محیطی استان
7- استفاده بهینه از زمین و اولویت بندی اصولی کاربری های آن متناسب با ضرورتهای توسعه ای استان
8- ایجاد توازن فضایی در نظام شهری و روستایی استان با استفاده از قابلیتهای شهری موجود
9- ارتقای فعالیتهای آموزشی، فنی و حرفه ای و پژوهش و فن آوری در استان متناسب با بخشهای محوری توسعه و با عملکرد ملی و فراملی
10- تثبیت نرخ مناسب رشد جمعیت، کاهش ضریب تکفل و تحول و توسعه فرصتهای شغلی و تنوع بخشی به فعالیتهای اقتصادی
11- توسعه مشارکت موثر و همه جانبه مردم و خصوصاً زنان، جوانان، نهادهای محلی و سازمانهای غیردولتی در فرآیندهایی نظیر تصمیم گیری، برنامه ریزی و خدمات رسانی
12- توانمند نمودن اقشار آسیب پذیر به ویژه جوانان و زنان
13- افزایش امید به زندگی و ارتقای سطح بهداشت و درمان و افزایش پوشش بیمه های اجتماعی به منظور کسب استانداردهای قابل قبول سلامت در استان
14- ارتقاء کمی و کیفی خدمات بهداشتی، پیشگیری، کنترلی و درمانی دام و طیور
15- اعتلای معرفت دینی، ارزشهای فرهنگی و ویژگی های هویتی استان و تقویت مبادلات فرهنگی با کشورهای حاشیه و دریای خزر
16- نهادینه سازی بهره وری و افزایش آن در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
17- ارتقاء نقش ورزش در تأمین سلامت جسمی و روحی و تقویت توانمندیهای افراد و گروههای اجتماعی
18- دستیابی به هدف های توسعه هزاره (M.G.D) در استان
19- توانمندسازی بخش تعاونی برای ایفای فعالیت های گسترده و اداره بنگاه های اقتصادی بزرگ
20- توانمند نقش و جایگاه زنان در سطوح تصمیم سازی و تصمیم گیری استان
هـ – راهبردهای بلند مدت توسعه
1- نوین سازی واحدهای بهره برداری و بزرگ مقیاس نمودن اراضی کشاورزی، افزایش کارآیی واحدهای موجود، محدود نمودن کاربرد سموم دفع آفات، محدود نمودن تغییر کاربری زمین های کشاورزی و افزایش بازدهی سیستم های آبیاری (افزایش راندمان) و ارتقای مهارتهای فنی و حرفه ای بهره برداران
2- حفظ، احیاء و ضابطه مند نمودن بهره برداری از منابع طبیعی و زیست محیطی با تاکید بر صیانت از اکوسیستم های ملی و ذخایر آبزیان
3- ایجاد زمینه های مناسب برای سرمایه گذاری بخش خصوصی (داخلی و خارجی) تعاونی ها، بانک ها و بخش عمومی غیردولتی در فعالیتهای محوری توسعه استان
4- گسترش و تجهیز شبکه های زیربنایی با اولویت شبکه های ارتباطی سریع و مطمئن (امن)
5- تراکم زدایی از شهر رشت با رویکرد توزیع فعالیتهای اقتصادی، اجتماعی در شهرهای موجود در جلگه گیلان با اولویت کانون های شهری مستعد توسعه
6- تجهیز سلسله مراتبی شبکه ای از شهرهای کوچک، روستا- شهرها و روستاهای مرکزی به خدمات اجتماعی و پشتیبان تولید
7- توسعه صنایع با اولویت در صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی، صنایع تولید کالاهای مصرفی با دوام برای تقاضای خارجی، صنایع برق و الکترونیک، صنایع غذایی، شیمیایی و سلولزی، نساجی، معدنی، ماشین سازی و تجهیزات با توجه به منابع انسانی استان در حدی که امکانات تأمین اراضی غیرکشاورزی اجازه دهد
8- توسعه عمودی شهرها و تأکید بر اختصاص صرفاً زمین های غیرقابل کشت برای ایجاد شهرک ها و نواحی صنعتی و توسعه شهری
9- ضابطه مند نمودن نحوه واگذاری اراضی ساحلی و جنگلی برای استفاده اختصاصی اعم از بخش های دولتی و غیردولتی و اختصاص آنها برای کاربری های عمومی با تاکید بر حفظ جنگلها و حریم دریا و رودخانه ها
10- ایجاد زمینه های مناسب برای گسترش و ارتقای فعالیتهای پژوهشی و فن آوری متناسب با فعالیتهای محوری توسعه استان و بیوتکنولوژی و نانوتکنولوژی
11- ضابطه مند نمودند ساخت و ساز در اراضی ساحلی، جنگلی و حاشیه محورهای گردشگری
12- شناسایی، ارتقا و تقویت نقاط گردشگری استان
13- جلب گردشگران داخلی با هدف توزیع مجدد و کسب درآمد و جلب گردشگران خارجی (تفریحی، فرهنگی، علمی و ورزشی) با هدف بازاریابی و تبلیغ در گستره فراملی
14- ایجاد بستر مناسب به منظور افزایش تعاملات اقتصادی و تجاری فی مابین مراکز تولید مستقر در استان با منطقه آزاد و منطقه ویژه، بازارچه مرزی و تعاونی مرز نشینان به منظور گسترش دامنه نفوذ استان در مبادلات تجارت خارجی
15- توسعه ارتباطات و زیرساختهای ارتباطی و فناوری اطلاعات متناسب با سیاستهای توسعه فناوری در کشور
16- استفاده بهینه از توان موجود در زمینه تولید انرژیهای نو (باد- موج دریا و …)
17- تغییر الگوی مصرف انرژی و افزایش بهره وری در بخشهای مختلف در راستای کاهش سهم فرآورده های نفتی و افزایش سهم گاز طبیعی و برق در چارچوب ظرفیت های تولید و توزیع و افزایش بهره وری
18- توسعه و تعمیق مشارکت مردم و تقویت بخش غیردولتی در فعالیت های عام المنفعه
19- تدوین و رعایت استانداردهای استانی و ملی در حفظ محیط زیست
20- ساماندهی بازار محصولات کشاورزی و توسعه صادرات محصولات و فرآوردهای دارای مزیت نسبی
21- افزایش سهم کالاهای فرهنگی در سبد کالاهای مصرفی خانوارها
22- تلاش در جهت حفظ اماکن فرهنگی و هنری موجود و گسترش فضاهای جدید با توجه به قابلیت ها و نیازهای جمعیتی استان
23- ایجاد ساز و کارهای لازم و حمایت از افزایش بهره وری در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
24- گسترش ورزش های پرورشی، همگانی، تفریحی، قهرمانی و حرفه ای در استان.
25- ریشه کنی فقر شدید و گرسنگی و بهره مندی همگانی از مواهب توسعه اقتصادی و اجتماعی
26- دستیابی همگانی به آموزش ابتدایی و ترویج و بهبود برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان
27- کاهش مرگ و میر مادران و کودکان
28- مبارزه با بیماری های عمده (ایدز / H.I.V، سل، مالاریا و …)
29- حمایت مؤثر از تشکیل و توسعه تعاونی ها و ایجاد و گسترش شهرک ها و مجتمع های تعاونی
30- بسترسازی برای افزایش مشارکت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی زنان در روند توسعه استان
31- نهادینه کردن رویکرد مدیریت عرضه و تقاضا و افزایش سطح آگاهی عمومی در مدیریت بهینه مصرف آب
32- ایجاد زمینه های لازم برای جلب مشارکت مردمی و بخش خصوصی در بهره برداری و مدیریت آب
33- گسترش پوشش بیمه های اجتماعی و کاهش خدمات انسانی در اثر حوادث
| شاخص های هدف کمی در برنامه چهارم | استان: گیلان | |||
| ردیف | شاخص های هدف | واحد اندازه گیری | سال (1383) | سال (1388) |
| 1 | نرخ رشد جمعیت | درصد | 1 | 77 /0 |
| 2 | نسبت شهرنشینی از کل جمعیت | درصد | 53 | 2 /54 |
| 3 | نرخ بیکاری | درصد | 1 /12 | 9 /8 |
| 4 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب سطحی به کل حجم آبهای قابل تجدید شونده | درصد | 43 | 55 |
| 5 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب زیرزمینی به کل حجم آبهای قابل تجدید و استحصال زیرزمینی | درصد | 53 | 60 |
| 6 | نسبت آب قابل تنظیم به آب تجدید شونده | درصد | 92 /40 | 61 /53 |
| 7 | نسبت حجم مخزن به آب تجدید شونده | درصد | 64 /44 | 93 /52 |
| 8 | کل تولید محصولات زراعی در سال افق | هزار تن | – | 1399 |
| 9 | کل تولید محصولات باغی در سال افق | هزار تن | – | 539 |
| 10 | تولید محصولات دامی در سال افق | هزار تن | – | 471 |
| 11 | سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 6 /17 | 8 /18 |
| 12 | سهم بخش کشاورزی در اشتغال استان | درصد | 5 /36 | 34 |
| 13 | سهم بخش صنعت و معدن در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 8 /11 | 8 /12 |
| 14 | سهم بخش صنعت و معدن در اشتغال استان | درصد | 5 /18 | 20 |
| 15 | نسبت مساحت مناطق تحت کنترل محیط زیستی به کل مساحت استان | درصد | 14 | 26 |
| 16 | ارزش سالانه صادرات غیرنفتی | میلیارد ریال | 2000 | 3000 |
| 17 | نسبت جمعیت با سواد 6 ساله و بالاتر به کل جمعیت 6 ساله و بالاتر | درصد | 45 /88 | 52 /89 |
| 18 | پوشش تحصیلی جمعیت 18- 6 ساله | درصد | 76 /89 | 77 /89 |
| 19 | نسبت دانشجو به یکصد هزار نفر جمعیت | نفر | 1852 | 2597 |
| 20 | تعداد موسسات، مراکز، کانونهای فرهنگی و هنری، و اردوگاه های پرورش کودکان و نوجوانان و جوانان | عدد | 101 | 186 |
| 21 | تعداد مرکز، کانونها، و قطب های جهانگردی تجهیز شده، بناهای مهم تاریخی و فرهنگی تعمیر و ساماندهی حریم شده | عدد | 246 | 646 |
| 22 | سرانه فضاهای ورزشی (سرپوشیده و باز) در کل جمعیت | متر مربع | 09 /0 | 14 /0 |
| 23 | تعداد مراکز ملی، قطب های پژوهشی، پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری | عدد | 1 | 10 |
| 24 | نسبت ساختمان های با مصالح بادوام به کل ساختمان ها | درصد | 51 | 62 |
| 25 | تولید سالانه مسکن به ازای هر هزار نفر جمعیت | واحد مسکونی | 2 /7 | 3 /10 |
| 26 | ضریب نفوذ تلفن ثابت | درصد | 6 /21 | 48 |
| 27 | ضریب نفوذ تلفن همراه | درصد | 1 /6 | 42 |
| 28 | ضریب نفوذ اینترنت | درصد | 05 /7 | 82 /21 |
| 29 | تعداد مشترکین گاز طبیعی | مشترک | 320343 | 410343 |
| 30 | ظرفیت عملی نیروگاههای تولید برق | مگاوات | 1748 | 2720 |
| 31 | نسبت تعداد تشکل ها و نهادهای مدنی برای هر یکصد هزار نفر جمعیت | عدد | 8 /4 | 1 /9 |
| 32 | نسبت طول راه های روستایی آسفالته به کل طول راه های روستایی | درصد | 42 | 70 |
| 33 | نسبت طول راه های فرعی آسفالته به کل طول راه های فرعی | درصد | 92 | 100 |
| 34 | رفع نقاط حادثه خیزی در جاده ها | درصد | 35 | 100 |
| 35 | نسبت برخورداری جمعیت (شهری و روستایی) از برق | درصد | 98 | 99 |
| 36 | گسترش پوشش بیمه های اجتماعی (نسبت بیمه شدگان اصلی به جمعیت فعال) | درصد | 27 /23 | 50 |
| 37 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (شهری) | درصد | 4 /5 | 3 |
| 38 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (روستایی) | درصد | 3 /8 | 4 |
| 39 | کاهش (به نصف رسانیدن) تعداد سوانح و حوادث حمل و نقل | مورد | 10009 | 5000 |
| 40 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (شهری) | درصد | 2 /13 | 6 |
| 41 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (روستایی) | درصد | 2 /34 | 11 |
| 42 | امید به زندگی در بدو تولد | سال | 5 /70 | 74 |
| 43 | شاخص توسعه انسانی (HDI) | میزان | 759 /0 | 83 /0 |
| 44 | شاخص رفاه اجتماعی | میزان | 9 /346 | 555 |
| 45 | جمعیت زیر خط فقر نسبی | درصد | 4 /17 | 10 |
| 46 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (شهری) | برابر | 16 | 14 |
| 47 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (روستایی) | برابر | 15 | 13 |
| 48 | نسبت هزینه دو دهک ثروتمندترین به دو دهک فقیرترین خانواده ها | برابر | 35 /9 | 5/5 |
| 49 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (شهری) | درصد | 5 /72 | 80 |
| 50 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (روستایی) | درصد | 9 /54 | 64 |
| 51 | نسبت جمعیت دارای هزینه های درمانی بیش از 40 درصد هزینه خانوار (هزینه های کمرشکن درمانی) | درصد | 5 /2 | 1 |
| طی برنامه (88- 1383) | ||||
| 52 | کاهش تعداد کارکنان دولت | درصد | 5 | |
| 53 | افزایش تعداد واحدهای دولتی اداره گردیده به روش قیمت تمام شده | درصد | 50 | |
| 54 | حجم تصدی های اجتماعی، فرهنگی واگذار شده به بخش غیردولتی | درصد | 15 | |
| 55 | نسبت برخورداری دستگاه های دولتی از امکانات اینترنتی | درصد | 100 | |
| 56 | متوسط سرانه آموزش سالانه مدیران و کارکنان دولت | ساعت | 40 | |
| 57 | کاهش در جمعیتی که حداقل انرژی غذایی لازم را دریافت نمی کنند | درصد | 25 | |
| 58 | نرخ ثبت نام خالص در مدارس ابتدایی | درصد | 5 /98 | |
| 59 | نسبت دختران به پسران در سطوح تحصیلی | درصد | 97 | |
| 60 | کاهش در نرخ مرگ و میر کودکان زیر پنج سال در هزار تولد زنده | درصد | 30 | |
| 61 | کاهش در نرخ مرگ و میر مادران در یکصد هزار تولد زنده | درصد | 40 | |
| 62 | کاهش در موارد جدید ابتلا به ایدز /HIV | درصد | 50 | |
| 63 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش آب شهری | درصد | 6 | |
| 64 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش فاضلاب شهری | درصد | 5 /30 | |
| 65 | افزایش شاخص بهره مندی از آب آشامیدنی روستایی | درصد | 6 /42 | |
| 66 | افزایش شاخص جمعیت تحت پوشش فاضلاب روستایی | درصد | 8 /7 | |
| 67 | سطح توسعه، اصلاح و جایگزینی باغات | هزار هکتار | 38 | |
| 68 | عملیات آبخیزداری | هزار هکتار | 179 | |
| 69 | عملیات آب و خاک | هزار هکتار | 1006 | |
| 70 | متوسط افزایش اشتغال سالانه | نفر | 33814 | |
| 71 | نرخ رشد سالانه ارزش افزوده کلیه فعالیتهای اقتصادی | درصد | 2 /9 | |
| 72 | سهم سرمایه گذاری مورد نیاز از کل کشور | درصد | 68 /2 | |
| 73 | نرخ رشد سالانه بهره وری سرمایه | درصد | 2/2 | |
| 74 | نرخ رشد سالانه بهره وری نیروی کار | درصد | 2 /5 | |
سند ملی توسعه استان لرستان
الف- اصلی ترین قابلیت های توسعه
1- موقعیت مناسب جغرافیایی در غرب، همجواری با قطبهای بزرگ کشاورزی و صنعتی و استقرار بر محورهای جاده ای و ریلی شمال- جنوب کشور.
2- بهره مندی از منابع قابل توجه نفت و گاز و برخورداری از شبکه های انتقال نفت و فرآورده های نفتی.
3- برخورداری از شبکه انتقال، تبدیل و توزیع برق شامل خطوط فشار قوی و پست های مربوط.
4- برخورداری از منابع غنی آبهای سطحی ناشی از وجود دو رودخانه بزرگ دز و کرخه و سازندهای سخت دارای منابع فراوان آب زیرزمینی.
5- برخورداری نسبی از زمینه های لازم برای توسعه صنعتی.
6- بهره مندی از جاذبه های طبیعی، تاریخی و فرهنگی به عنوان قابلیت های توسعه فعالیت های گردشگری.
7- تنوع آب و هوایی و برخورداری از اراضی حاصلخیز و عرصه های جنگلی و مرتعی.
8- بهره مندی از قابلیت تولید انرژی انرژی برق آبی (بزرگ و کوچک).
9- وجود کانیهای غیرفلزی با کیفیت بالا (به ویژه سنگ ساختمانی).
10- وجود زمینه های قانونی برای توسعه ورزش، نگرش مثبت جامعه به فعالیتهای ورزشی، گرایش بخش خصوصی و تشکلهای داوطلب غیردولتی (NGO) به سرمایه گذاری و خدمات رسانی در توسعه ورزش.
ب- عمده ترین تنگناها و محدودیت های توسعه
1- فرسایش خاک و تخریب روز افزون محیط زیست و منابع طبیعی، بویژه عرصه های مرتعی.
2- ناکافی بودن تاسیسات آبی در مقایسه با قابلیت های منابع آب استان و اختلاف سطح موجود بین منابع آب سطحی و زمینهای کشاورزی.
3- غلبه شیوه بهره برداری سنتی و کوچک مقیاس بودن واحدهای بهره برداری در بخش کشاورزی.
4- ضعف کارآفرینی و کمبود سرمایه در بخش خصوصی.
5- کمبود شدید تاسیسات اقامتی برای گردشگری و امکانات فراغتی.
6- نامجهز بودن فرودگاه خرم آباد به عنوان یک محدودیت اساسی در ارتباط سریع.
7- کمبود نیروی انسانی ماهر و متخصص و عدم تناسب بین تخصص های دانش آموختگان و نیازهای بازار کار.
8- وجود برخی ویژگیهای قومی بازدارنده در مناسبات اقتصادی- اجتماعی.
9- فرسودگی و مستهلک بودن بخشی از تأسیسات و ماشین آلات صنعتی.
10- وابستگی شدید منابع مالی بخش ورزش به درآمدهای عمومی.
ج- مسایل اساسی استان
1- بیکاری گسترده و فزاینده و گسترش بخش غیررسمی اقتصاد.
2- عدم بهره برداری مطلوب و مناسب از منابع آب.
3- تخریب مستمر جنگل ها و مراتع استان ناشی از به زیر کشت رفتن اراضی شیب دار و چرای بی رویه دام.
4- پایین بودن بهره وری در فعالیت های کشاورزی.
5- ناکافی بودن توان اجرایی و مدیریتی استان و عدم توان کافی برای جذب و نگهداری نیروهای ماهر و متخصص مورد نیاز.
6- نامناسب بودن ظرفیت شبکه جاده ای برون استانی، به ویژه محورهای با تردد کالا و مسافر.
7- توزیع ناهماهنگ فعالیتهای صنعتی در مناطق مختلف استان و عدم وجود پیوند میان فعالیتهای صنعتی با دیگر بخشهای اقتصادی.
8- فقدان نظام شناسایی استعدادهای ورزشی.
د- هدف های بلند مدت
با توجه به قابلیت ها، تنگناها و مسایل موجود، بر پایه توسعه استان بر پایه های کشاورزی، صنعت و گردشگری استوار خواهد بود؛ بدین ترتیب اهداف بلند مدت توسعه استان عبارتند از:
1- حفظ، احیاء و توسعه منابع طبیعی به ویژه جنگل ها و مراتع.
2- اعتلاء معرفت دینی، ارزشهای فرهنگی و ویژگی های هویتی و ارتقاء شاخص های توسعه انسانی، فرهنگی و اجتماعی متناسب با ضرورت های توسعه.
3- توسعه بخش صنعت، با توجه به زیرساخت های موجود و رعایت ملاحظات زیر محیطی.
4- افزایش نقش استان در تولید فرآورده های حاصل از نفت و گاز، با تاکید بر صنایع پتروشیمی.
5- افزایش بهره وری، کمیت و کیفیت تولید محصولات کشاورزی با توجه به قابلیت های منابع طبیعی.
6- نوسازی و توسعه بخش معدن، با تاکید بر سنگ های ساختمانی، به عنوان قابلیت ممتاز معدنی.
7- تامین آب لازم برای حفظ و توسعه مراکز زیست و فعالیت.
8- تقویت و توسعه بخش گردشگری با توجه به جاذبه های طبیعی و تاریخی.
9- تقویت شبکه ارتباطی زمینی و هوایی استان با مرکز و قطب های توسعه کشور.
10- ایجاد نظام سلسله مراتب عملکردی بین مراکز شهری، تقویت و تجهیز روستاهای مرکزی و ساماندهی کوچ و اسکان عشایر.
11- نهادینه سازی بهره وری و افزایش آن در بخشهای اقتصادی و عوامل تولید.
12- ارتقاء نقش ورزش در تأمین سلامت جسمی و روحی و تقویت توانمندیهای افراد و گروه های اجتماعی.
13- دست یابی به هدف های توسعه هزاره (M.D.G) در استان
14- توانمندسازی بخش تعاونی برای ایفای فعالیت های گسترده و اداره بنگاه های اقتصادی بزرگ
15- توسعه نقش و جایگاه زنان در سطوح تصمیم سازی و تصمیم گیری استان
هـ – راهبردهای بلند مدت
1- تاکید بر رعایت ضوابط و استانداردهای زیست محیطی در شکل گیری فعالیت های اقتصادی و اجرایی در جهت توسعه پایدار.
2- حفاظت از آبخیزهای استان به عنوان سرچشمه بخش اعظم آبهای تغذیه کننده دو سد بزرگ دز و کرخه.
3- مهار و ذخیره آبهای سطحی، متناسب با نیازهای توسعه و استفاده بهینه و مطلوب از آنها.
4- برقراری پیوند مناسب با قطب های صنعتی همجوار در جهت تسریع فرایند توسعه صنعتی.
5- ایجاد شرایط ترجیحی برای سرمایه گذاری، به ویژه سرمایه گذاری صنعتی، کشاورزی، حمل و نقل، تأمین آب و خدمات تخصصی و برتر.
6- ایجاد زمینه ها و شرایط لازم برای استقرار صنایع متکی به نفت و گاز و پتروشیمی و توسعه صنایع معدنی، صنایع تبدیلی، تکمیلی و غذایی و دارویی، نساجی و پوشاک، صنایع شیمیایی و سلولزی.
7- حمایت از نهادهای کارآفرین و سرمایه گذار و خدمات پشتیبان تولید در جهت تقویت بخش رسمی اقتصاد.
8- گسترش زراعت آبی در دشت ها، حذف زراعت دیم در اراضی با شیب بالا، ایجاد تنوع کشت در اراضی زراعی و باغی و به کارگیری شیوه های نوین تولید.
9- توسعه و اصلاح نظام دامداری با گسترش دامپروری های متمرکز صنعتی، توسعه واحدهای کوچک پرواربندی و کاهش فشار دام بر مراتع.
10- توسعه اکوتوریسم به عنوان یکی از بخش های اشتغال زا.
11- نوسازی و بهبود کمی و کیفی شبکه های ارتباطی جاده ای، ریلی و هوایی.
12- تعدیل نابرابری های ناحیه ای و توسعه کانون های مستعد شهری و روستایی، ضمن حفظ و گسترش کانون های شهری بالنسبه پیشرفته.
13- توسعه خدمات فرهنگی و اجتماعی با مشارکت بخش دولتی و خصوصی.
14- تربیت نیروی کار ماهر و متخصص با تاکید بر گسترش آموزش های عالی، فنی و حرفه ای، عمومی و تخصصی متناسب با ضرورت های توسعه.
15- ایجاد رابطه مکمل با استان های پیرامون با توجه به نقش استان به عنوان مرکز ملی تخلیه و توزیع کالا، بویژه در زمینه خدمات حمل و نقل و بازرگانی.
16- تجهیز شهرهای خرم آباد و بروجرد به خدمات برتر و تخصصی در قالب تقسیم کار درون استانی.
17- توسعه ظرفیت های منطقه ویژه و تخصصی سنگ استان با توجه به معادن غنی سنگهای ساختمانی و تزیینی.
18- ارتقاء سطح دانش و افزایش اختیارات مدیران محلی، حمایت از نهادهای مدنی در جهت تمرکززدایی در مدیریت و تقویت مشارکت مردم در فرآیند توسعه استان.
19- ایجاد زمینه های مناسب برای جذب نیروهای کارآمد و نگهداشت متخصصین با اولویت نیروهای بومی به ویژه در فعالیتهای خدمات برتر.
20- ایجاد ظرفیتهای جدید فرآوری محصولات کشاورزی.
21- ایجاد ساز و کارهای لازم و حمایت از افزایش بهره وری در بخشهای اقتصادی و عوامل تولید.
22- گسترش ورزش های پرورشی، همگانی، تفریحی، قهرمانی و حرفه ای در استان.
23- ریشه کنی فقر شدید و گرسنگی و بهره مندی همگانی از مواهب توسعه اقتصادی و اجتماعی
24- دستیابی همگانی به آموزش ابتدایی و ترویج و بهبود برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان
25- کاهش مرگ و میر مادران و کودکان
26- مبارزه با بیماری های عمده (ایدز / H.I.V، سل، مالاریا و …)
27- حمایت مؤثر از تشکیل و توسعه تعاونی ها و ایجاد و گسترش شهرک ها و مجتمع های تعاونی
28- بسترسازی برای افزایش مشارکت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی زنان در روند توسعه استان
29- ایجاد زیرساخت های مناسب گردشگری و قطب های گردشگری و حفظ و احیاء آثار فرهنگی و تاریخی
30- ایجاد زمینه لازم برای توزیع گاز و تولید و توزیع انرژی برق و افزایش سهم این دو حامل انرژی در سبد انرژی های استان
31- نهادینه کردن رویکرد مدیریت عرضه و تقاضا و افزایش سطح آگاهی عمومی در مدیریت بهینه مصرف آب
32- ایجاد زمینه های لازم برای جلب مشارکت مردمی و بخش خصوصی در بهره برداری و مدیریت آب
33- گسترش پوشش بیمه های اجتماعی و کاهش خدمات انسانی در اثر حوادث
| شاخص های هدف کمی در برنامه چهارم | استان: لرستان | |||
| ردیف | شاخص های هدف | واحد اندازه گیری | سال (1383) | سال (1388) |
| 1 | نرخ رشد جمعیت | درصد | 7 /1 | 5 /1 |
| 2 | نسبت شهرنشینی از کل جمعیت | درصد | 54 /59 | 82 /62 |
| 3 | نرخ بیکاری | درصد | 4 /19 | 2 /10 |
| 4 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب سطحی به کل حجم آبهای قابل تجدید شونده | درصد | 26 | 35 |
| 5 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب زیرزمینی به کل حجم آبهای قابل تجدید و استحصال زیرزمینی | درصد | 84 | 88 |
| 6 | نسبت آب قابل تنظیم به آب تجدید شونده | درصد | 0 | 44 /3 |
| 7 | نسبت حجم مخزن به آب تجدید شونده | درصد | 0 | 18 /4 |
| 8 | کل تولید محصولات زراعی در سال افق | هزار تن | – | 1960 |
| 9 | کل تولید محصولات باغی در سال افق | هزار تن | – | 181 |
| 10 | تولید محصولات دامی در سال افق | هزار تن | – | 461 |
| 11 | سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 08 /23 | 28 |
| 12 | سهم بخش کشاورزی در اشتغال استان | درصد | 25 | 20 |
| 13 | سهم بخش صنعت و معدن در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 18 | 29 |
| 14 | سهم بخش صنعت و معدن در اشتغال استان | درصد | 30 | 44 |
| 15 | نسبت مساحت مناطق تحت کنترل محیط زیستی به کل مساحت استان | درصد | 6 | 12 |
| 16 | ارزش سالانه صادرات غیرنفتی | میلیارد ریال | 75 /149 | 6 /263 |
| 17 | نسبت جمعیت با سواد 6 ساله و بالاتر به کل جمعیت 6 ساله و بالاتر | درصد | 63 /90 | 13 /98 |
| 18 | پوشش تحصیلی جمعیت 18- 6 ساله | درصد | 91 | 94 |
| 19 | نسبت دانشجو به یکصد هزار نفر جمعیت | نفر | 2472 | 33 |
| 20 | تعداد موسسات، مراکز، کانونهای فرهنگی و هنری، و اردوگاه های پرورش کودکان و نوجوانان و جوانان | عدد | 22 | 38 |
| 21 | تعداد مرکز، کانونها، و قطب های جهانگردی تجهیز شده، بناهای مهم تاریخی و فرهنگی تعمیر و ساماندهی حریم شده | عدد | 50 | 113 |
| 22 | سرانه فضاهای ورزشی (سرپوشیده و باز) در کل جمعیت | متر مربع | 18 /0 | 45 /0 |
| 23 | تعداد مراکز ملی، قطب های پژوهشی، پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری | عدد | 0 | 2 |
| 24 | نسبت ساختمان های با مصالح بادوام به کل ساختمان ها | درصد | 90 | 95 |
| 25 | تولید سالانه مسکن به ازای هر هزار نفر جمعیت | واحد مسکونی | 7 /1 | 5 /2 |
| 26 | ضریب نفوذ تلفن ثابت | درصد | 2 /17 | 39 |
| 27 | ضریب نفوذ تلفن همراه | درصد | 8 /2 | 31 |
| 28 | ضریب نفوذ اینترنت | درصد | 4/4 | 15 /13 |
| 29 | تعداد مشترکین گاز طبیعی | مشترک | 135308 | 220808 |
| 30 | ظرفیت عملی نیروگاههای تولید برق | مگاوات | 52 | 52 |
| 31 | نسبت تعداد تشکل ها و نهادهای مدنی برای هر یکصد هزار نفر جمعیت | عدد | 9 | 19 |
| 32 | نسبت طول راه های روستایی آسفالته به کل طول راه های روستایی | درصد | 8 /40 | 6060 |
| 33 | نسبت طول راه های فرعی آسفالته به کل طول راه های فرعی | درصد | 90 | 100100 |
| 34 | رفع نقاط حادثه خیزی در جاده ها | درصد | 35 | 100 |
| 35 | نسبت برخورداری جمعیت (شهری و روستایی) از برق | درصد | 84 | …. |
| 36 | گسترش پوشش بیمه های اجتماعی (نسبت بیمه شدگان اصلی به جمعیت فعال) | درصد | 64 /27 | 40 |
| 37 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (شهری) | درصد | 8 | 4 |
| 38 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (روستایی) | درصد | 1 /12 | 5 |
| 39 | کاهش (به نصف رسانیدن) تعداد سوانح و حوادث حمل و نقل | مورد | 2459 | 1220 |
| 40 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (شهری) | درصد | 8 /23 | 11 |
| 41 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (روستایی) | درصد | 8 /50 | 23 |
| 42 | امید به زندگی در بدو تولد | سال | 8 /64 | 69 |
| 43 | شاخص توسعه انسانی (HDI) | میزان | 68 /0 | 76 /0 |
| 44 | شاخص رفاه اجتماعی | میزان | 8 /270 | 3 /463 |
| 45 | جمعیت زیر خط فقر نسبی | درصد | 2 /17 | 5 /9 |
| 46 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (شهری) | برابر | 16 | 14 |
| 47 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (روستایی) | برابر | 15 | 13 |
| 48 | نسبت هزینه دو دهک ثروتمندترین به دو دهک فقیرترین خانواده ها | برابر | 25 /6 | 5 /4 |
| 49 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (شهری) | درصد | 7 /65 | 74 |
| 50 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (روستایی) | درصد | 1 /52 | 63 |
| 51 | نسبت جمعیت دارای هزینه های درمانی بیش از 40 درصد هزینه خانوار (هزینه های کمرشکن درمانی) | درصد | 9 /2 | 3 /1 |
| طی برنامه (88- 1383) | ||||
| 52 | کاهش تعداد کارکنان دولت | درصد | 5 | |
| 53 | افزایش تعداد واحدهای دولتی اداره گردیده به روش قیمت تمام شده | درصد | 50 | |
| 54 | حجم تصدی های اجتماعی، فرهنگی واگذار شده به بخش غیردولتی | درصد | 15 | |
| 55 | نسبت برخورداری دستگاه های دولتی از امکانات اینترنتی | درصد | 100 | |
| 56 | متوسط سرانه آموزش سالانه مدیران و کارکنان دولت | ساعت | 40 | |
| 57 | کاهش در جمعیتی که حداقل انرژی غذایی لازم را دریافت نمی کنند | درصد | 25 | |
| 58 | نرخ ثبت نام خالص در مدارس ابتدایی | درصد | 5 /98 | |
| 59 | نسبت دختران به پسران در سطوح تحصیلی | درصد | 97 | |
| 60 | کاهش در نرخ مرگ و میر کودکان زیر پنج سال در هزار تولد زنده | درصد | 30 | |
| 61 | کاهش در نرخ مرگ و میر مادران در یکصد هزار تولد زنده | درصد | 40 | |
| 62 | کاهش در موارد جدید ابتلا به ایدز /HIV | درصد | 50 | |
| 63 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش آب شهری | درصد | 6 /3 | |
| 64 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش فاضلاب شهری | درصد | 8 /12 | |
| 65 | افزایش شاخص بهره مندی از آب آشامیدنی روستایی | درصد | 2 /34 | |
| 66 | افزایش شاخص جمعیت تحت پوشش فاضلاب روستایی | درصد | 5/5 | |
| 67 | سطح توسعه، اصلاح و جایگزینی باغات | هزار هکتار | 19 | |
| 68 | عملیات آبخیزداری | هزار هکتار | 307 | |
| 69 | عملیات آب و خاک | هزار هکتار | 63 | |
| 70 | متوسط افزایش اشتغال سالانه | نفر | 25254 | |
| 71 | نرخ رشد سالانه ارزش افزوده کلیه فعالیتهای اقتصادی | درصد | 5 /10 | |
| 72 | سهم سرمایه گذاری مورد نیاز از کل کشور | درصد | 7 /1 | |
| 73 | نرخ رشد سالانه بهره وری سرمایه | درصد | 8 /1 | |
| 74 | نرخ رشد سالانه بهره وری نیروی کار | درصد | 9 /4 | |
سند ملی توسعه استان مازندران
الف- اصلی ترین قابلیت های توسعه
1- برخورداری از شرایط مناسب اقلیمی و قابلیت های متنوع در نواحی کوهستانی، جنگلی، جلگه ای، ساحلی و عرصه های مستعد طبیعی و زیست محیطی جاذب گردشگری
2- پیشینه دیرین سنت های فرهنگی و آثار تاریخی با قابلیت ثبت در فهرست میراث جهانی (یونسکو)
3- برخورداری از اراضی مستعد و حاصلخیز و آب فراوان و تولید محصولات کشاورزی (برنج، نباتات علوفه ای، دانه های روغنی، مرکبات، کیوی، گل و گیاه زینتی و …) دام، طیور و آبزی پروری
4- استقرار در کنار دریای خزر و برخورداری از مبادی ورودی و خروجی کالا و مسافر با کشورهای آسیای میانه و اروپا، قرارگیری در مسیر کریدور حمل و نقل بین المللی شمال جنوب و وجود منطقه ویژه اقتصادی امیرآباد بهشهر
5- وجود معادن غنی (زغال سنگ، پوکه معدنی، باریت، گرانیت، فلورین و …) و امکان فرآوری مواد معدنی و وجود منابع نفت و گاز
6- وجود ذخایر مواد پروتئینی در دریای خزر و بنادر صیادی با امکان توسعه صنایع شیلاتی
7- وجود زیرساخت های مناسب توسعه فعالیت های صنعتی به ویژه در زمینه صنایع وابسته به کشاورزی
8- برخورداری از راه های متعدد دسترسی به مرکز کشور و استان های مجاور
9- وجود نیروی انسانی متخصص و ماهر
10- برخورداری از پشتوانه مالی و سرانه سپرده گذاری مناسب
11- امکان جلب و جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی در بخش های اقتصادی و زیربنایی
ب- عمده ترین تنگناها و محدودیت های توسعه
1- ضعف زیرساخت ها، تأسیسات و تجهیزات زیربنایی به ویژه شبکه های حمل و نقل و ترابری
2- ضعف تأسیسات و کمبود امکانات و تجهیزات مناسب عمران شهری بویژه شبکه جمع آوری و تصفیه آب های سطحی و فاضلاب های شهری و صنعتی
3- کمبود امکانات در زمینه فرهنگی، هنری، گردشگری، تربیت بدنی، خدمات تخصصی و فوق تخصصی بهداشت و درمان
4- فقدان مدیریت راهبردی و یکپارچه در سواحل و چگونگی استفاده از زمین
5- کمبود ظرفیت های فرآوری محصولات کشاورزی و تاسیسات ذخیره سازی و نگهداری کالا
6- آلودگی های زیست محیطی ناشی از جمع آوری و دفع غیربهداشتی زباله
7- سیل گیر و رانشی بودن برخی مناطق و تشدید فرسایش خاک
8- کوچک بودن قطعات اراضی کشاورزی و زهدار بودن اراضی جلگه ای استان
ج- مسائل اساسی استان
1- وجود معضل بیکاری در بین فارغ التحصیلان دانشگاهی به ویژه دانش آموختگان بخش کشاورزی
2- کمبود فضاهای آموزشی مناسب
3- عدم برخورداری مناسب مرکز استان از خدمات سطح برتر
4- پایین بودن رشد بشخ صنعت و معدن
5- ساخت و سازهای بی رویه، تجاوز به حریم مجاری عمومی آب و از بین رفتن منابع طبیعی جاذب گردشگری
6- تغییر بی رویه کاربری، استفاده نامطلوب از اراضی کشاورزی استان و توسعه بی رویه و گسترش افقی شهرها و روستاها
7- کمبود امکانات اجرایی سیستم قرنطینه ای- بهداشتی در مورد کنترل حمل گیاه، دام، فرآورده های گیاهی و فرآورده های خام دامی با توجه به ظرفیت های استان
8- کمبود تاسیسات مهار و ذخیره سازی آب های سطحی و نازل بودن راندمان آبیاری
9- روند رو به رشد آلودگی منابع آب در استان و دریای خزر
10- بهره برداری نامناسب و بیش از ظرفیت از زیست بوم های آبی، مراتع و جنگل های استان
11- کاهش ذخایر ماهیان خاویاری و کیلکای دریای خزر
12- سنتی بودن شیوه تولید
13- وضعیت نابسامان مدیریت و ساماندهی پسماندها در استان
14- عدم توسعه بخش فرهنگ و هنر متناسب با نیازها و ظرفیتهای فرهنگی استان
15- پایین بودن فرهنگ مشارکت مردمی در نظام اجرایی استان
16- عدم پوشش کامل صدا و سیمای شبکه های سراسری و استانی در پهنه استان
د- هدف های بلند مدت توسعه
با توجه به قابلیت ها و تنگناها، توسعه استان بر پایه توسعه توأمان بخش های کشاورزی، صنعت با تأکید بر صنایع نوین و پاک سازگار با شرایط زیست محیطی استان و صنایع کشاورزی و تبدیلی، گردشگری (طبیعت گردی و گردشگری فرهنگی) و خدمات بازرگانی خارجی متصور می باشد. بر این اساس اهداف بلند مدت توسعه استان عبارتند از:
1- توسعه و استفاده بهینه از منابع آب و خاک و افزایش عملکرد محصولات کشاورزی، دامی و شیلاتی
2- توسعه صنایع جدید، ساماندهی و ارتقای تکنولوژی با هدف افزایش بهره وری در صنایع موجود
3- توسعه اکتشاف و استخراج منابع معدنی و صنایع فرآوری مواد معدنی با توجه به شرایط توسعه پایدار
4- حفظ و بهره برداری مناسب از عرصه های طبیعی و آثار تاریخی و فرهنگی جاذب گردشگری استان
5- حفظ محیط زیست، کنترل و کاهش آلودگی ها در حد استانداردهای زیست محیطی
6- صیانت از جنگل ها، مراتع ساماندهی حوزه های آبریز و رودخانه ها و کاهش آثار بلایای طبیعی
7- ارتقای توان مبادلات تجاری خارجی با تاکید بر کشورهای حوزه دریای خزر
8- مدیریت یکپارچه، استفاده بهینه از زمین و اولویت بندی اصولی کاربری ها، متناسب با ضرورت های توسعه
9- تأمین شبکه های حمل و نقل و مخابراتی متناسب با ضرورت های توسعه فعالیت های محوری استان
10- ارتقای نقش و عملکرد مرکز استان، توزیع بهینه فعالیت و جمعیت و اصلاح ساختار سلسله مراتب خدماتی و کالبدی پهنه ها و مراکز
11- اعتلاء معرفت دینی، ارزشهای فرهنگی و ویژگی های هویتی استان و ارتقای جایگاه فرهنگ و هنرهای بومی و صنایع دستی و توسعه تعامل فرهنگی با کشورهای حاشیه دریای خزر
12- توسعه فعالیت های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بر مبنای فن آوری اطلاعات و ارتباطات (IT- Based)
13- دستیابی به هدف های توسعه هزاره (M.D.G) در استان
14- توانمندسازی بخش تعاونی برای ایفای فعالیت های گسترده و اداره بنگاه های اقتصادی بزرگ
15- توسعه نقش و جایگاه زنان در سطوح تصمیم سازی و تصمیم گیری استان
هـ – راهبردهای بلند مدت
1- افزایش بهره وری عوامل و منابع تولید، تجهیز، نوسازی و زهکشی اراضی و توسعه فعالیت های نوین کشاورزی، دامی و آبزی پروری و حفظ ذخایر آبزیان دریای خزر
2- مهار آب های سطحی، افزایش ظرفیت تولید برق آبی، اصلاح الگوی مصرف و بهبود روش های آبیاری
3- توسعه و تجهیز شهرک ها و نواحی صنعتی
4- توسعه صنایع با اولویت در صنایع پیوسته و وابسته (کشاورزی، شیلاتی و جنگلی)، صنایع غذایی و دارویی، صنایع الکترونیک، شیمیایی و سلولزی، نساجی و پوشاک، ماشین آلات و تجهیزات تبدیلی و تکمیلی کشاورزی و بسته بندی و صنایع نوین و پاک (HT) با فن آوری پیشرفته
5- فراهم نمودن زمینه های مناسب جهت سرمایه گذاری برای اکتشاف، تجهیز، توسعه و بهره برداری از معادن استان و فرآوری تولیدات معدنی
6- تدیون ضوابط ویژه استفاده از عرصه ها و منابع طبیعی و زیست محیطی و کاهش آلودگی ها و نظارت مستمر بر اجرای آن
7- گسترش و تجهیز شبکه های جاده ای، ریلی، هوایی و تجهیز و توسعه بنادر استان
8- تقویت زیرساخت های لازم متناسب با توسعه فعالیت های بازرگانی خارجی و توسعه مراکز قرنطینه ای (گیاهی و دامی)
9- تاکید بر توسعه عمودی و متراکم سازی در شهرها و اختصاص زمین های غیرکشاورزی برای ایجاد مناطق عملکرد خاص
10- تأکید بر آزادسازی و ساماندهی نوار ساحلی و بستر رودخانه ها، مجموعه های تفریحی و اقامتی و اختصاص آنها به کاربری های عمومی
11- توسعه تأسیسات زیربنایی و امکانات گردشگری و سیاحتی با توجه به قابلیت های عرصه های طبیعی جاذب گردشگر و حفظ و احیاء آثار فرهنگی تاریخی
12- تقویت مرکز استان و تجهیز آن به خدمات برتر منطقه ای
13- تجهیز سلسله مراتبی شبکه ای از شهرها، روستا شهرها و روستاهای مرکزی به خدمات اجتماعی و پشتیبان تولید
14- تقویت و تجهیز شبکه های مخابراتی استان و بالا بردن سطح پوشش نواحی
15- گسترش فن آوری اطلاعات و ارتباطات و تقویت نیروی انسانی متخصص مورد نیاز
16- توسعه آموزش با گرایش IT و ICT در مدارس و مؤسسه های آموزشی استان
17- افزایش جذابیت های تولیدات و فعالیت های فرهنگی، تقویت جاذبه های گردشگری و ارتقای تعامل فرهنگی فراملی در راستای پذیرش گردشگر
18- زمینه سازی برای شکل گیری بازار بورس کالا
19- تاکید بر اعمال مدیریت لازم برای مقابله با حوادث غیرمترقبه طبیعی
20- ریشه کنی فقر شدید و گرسنگی و بهره مندی همگانی از مواهب توسعه اقتصادی و اجتماعی
21- دستیابی همگانی به آموزش ابتدایی و ترویج و بهبود برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان
22- کاهش مرگ و میر مادران و کودکان
23- مبارزه با بیماری های عمده (ایدز / H.I.V، سل، مالاریا و …)
24- حمایت مؤثر از تشکیل و توسعه تعاونی ها و ایجاد و گسترش شهرک ها و مجتمع های تعاونی
25- بسترسازی برای افزایش مشارکت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی زنان در روند توسعه استان
26- نهادینه کردن رویکرد مدیریت عرضه و تقاضا و افزایش سطح آگاهی عمومی در مدیریت بهینه مصرف آب
27- ایجاد زمینه های لازم برای جلب مشارکت مردمی و بخش خصوصی در بهره برداری و مدیریت آب
28- گسترش پوشش بیمه های اجتماعی و کاهش خدمات انسانی در اثر حوادث
| شاخص های هدف کمی در برنامه چهارم | استان: مازندران | |||
| ردیف | شاخص های هدف | واحد اندازه گیری | سال (1383) | سال (1388) |
| 1 | نرخ رشد جمعیت | درصد | 21 /1 | 9 /0 |
| 2 | نسبت شهرنشینی از کل جمعیت | درصد | 9 /52 | 5 /56 |
| 3 | نرخ بیکاری | درصد | 8 /10 | 8/8 |
| 4 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب سطحی به کل حجم آبهای قابل تجدید شونده | درصد | 64 | 70 |
| 5 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب زیرزمینی به کل حجم آبهای قابل تجدید و استحصال زیرزمینی | درصد | 6 /61 | 6 /61 |
| 6 | نسبت آب قابل تنظیم به آب تجدید شونده | درصد | 07 /5 | 37 /34 |
| 7 | نسبت حجم مخزن به آب تجدید شونده | درصد | 18 /5 | 92 /38 |
| 8 | کل تولید محصولات زراعی در سال افق | هزار تن | – | 2761 |
| 9 | کل تولید محصولات باغی در سال افق | هزار تن | – | 2094 |
| 10 | تولید محصولات دامی در سال افق | هزار تن | – | 880 |
| 11 | سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 25 | 25 |
| 12 | سهم بخش کشاورزی در اشتغال استان | درصد | 5 /29 | 27 |
| 13 | سهم بخش صنعت و معدن در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 2 /10 | 20 |
| 14 | سهم بخش صنعت و معدن در اشتغال استان | درصد | 3 /12 | 17 |
| 15 | نسبت مساحت مناطق تحت کنترل محیط زیستی به کل مساحت استان | درصد | 25 | 30 |
| 16 | ارزش سالانه صادرات غیرنفتی | میلیارد ریال | 352 | 569 |
| 17 | نسبت جمعیت با سواد 6 ساله و بالاتر به کل جمعیت 6 ساله و بالاتر | درصد | 8 /88 | 8 /92 |
| 18 | پوشش تحصیلی جمعیت 18- 6 ساله | درصد | 8 /89 | 8 /91 |
| 19 | نسبت دانشجو به یکصد هزار نفر جمعیت | نفر | 3303 | 4300 |
| 20 | تعداد موسسات، مراکز، کانونهای فرهنگی و هنری، و اردوگاه های پرورش کودکان و نوجوانان و جوانان | عدد | 56 | 90 |
| 21 | تعداد مرکز، کانونها، و قطب های جهانگردی تجهیز شده، بناهای مهم تاریخی و فرهنگی تعمیر و ساماندهی حریم شده | عدد | 70 | 191 |
| 22 | سرانه فضاهای ورزشی (سرپوشیده و باز) در کل جمعیت | متر مربع | 8 /0 | 35 /1 |
| 23 | تعداد مراکز ملی، قطب های پژوهشی، پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری | عدد | 2 | 8 |
| 24 | نسبت ساختمان های با مصالح بادوام به کل ساختمان ها | درصد | 57 /37 | 5 /50 |
| 25 | تولید سالانه مسکن به ازای هر هزار نفر جمعیت | واحد مسکونی | 105 | 130 |
| 26 | ضریب نفوذ تلفن ثابت | درصد | 8 /33 | 52 |
| 27 | ضریب نفوذ تلفن همراه | درصد | 1 /6 | 43 |
| 28 | ضریب نفوذ اینترنت | درصد | 65 /7 | 5 /23 |
| 29 | تعداد مشترکین گاز طبیعی | مشترک | 342000 | 490000 |
| 30 | ظرفیت عملی نیروگاههای تولید برق | مگاوات | 2010 | 3185 |
| 31 | نسبت تعداد تشکل ها و نهادهای مدنی برای هر یکصد هزار نفر جمعیت | عدد | 07 /5 | 93 /7 |
| 32 | نسبت طول راه های روستایی آسفالته به کل طول راه های روستایی | درصد | 35 | 60 |
| 33 | نسبت طول راه های فرعی آسفالته به کل طول راه های فرعی | درصد | 95 | 100 |
| 34 | رفع نقاط حادثه خیزی در جاده ها | درصد | 25 | 100 |
| 35 | نسبت برخورداری جمعیت (شهری و روستایی) از برق | درصد | 99 | 100 |
| 36 | سرانه سرمایه گذاری سالانه برای حمل و نقل عمومی درون شهری | هزار ریال | 15 | 38 |
| 37 | گسترش پوشش بیمه های اجتماعی (نسبت بیمه شدگان اصلی به جمعیت فعال) | درصد | 67 /33 | 55 |
| 38 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (شهری) | درصد | 4/4 | 5 /2 |
| 39 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (روستایی) | درصد | 1 /8 | 4 |
| 40 | کاهش (به نصف رسانیدن) تعداد سوانح و حوادث حمل و نقل | مورد | 12048 | 6000 |
| 41 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (شهری) | درصد | 2 /12 | 5 |
| 42 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (روستایی) | درصد | 8 /27 | 12 |
| 43 | امید به زندگی در بدو تولد | سال | 5 /67 | 71 |
| 44 | شاخص توسعه انسانی (HDI) | میزان | 724 /0 | 82 /0 |
| 45 | شاخص رفاه اجتماعی | میزان | 3 /442 | 6 /707 |
| 46 | جمعیت زیر خط فقر نسبی | درصد | 6 /16 | 9 |
| 47 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (شهری) | برابر | 16 | 14 |
| 48 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (روستایی) | برابر | 15 | 13 |
| 49 | نسبت هزینه دو دهک ثروتمندترین به دو دهک فقیرترین خانواده ها | برابر | 05 /10 | 5/5 |
| 50 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (شهری) | درصد | 5 /72 | 81 |
| 51 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (روستایی) | درصد | 4 /62 | 74 |
| 52 | نسبت جمعیت دارای هزینه های درمانی بیش از 40 درصد هزینه خانوار (هزینه های کمرشکن درمانی) | درصد | 5 /2 | 1 |
| طی برنامه (88- 1383) | ||||
| 53 | کاهش تعداد کارکنان دولت | درصد | 5 | |
| 54 | افزایش تعداد واحدهای دولتی اداره گردیده به روش قیمت تمام شده | درصد | 50 | |
| 55 | حجم تصدی های اجتماعی، فرهنگی واگذار شده به بخش غیردولتی | درصد | 15 | |
| 56 | نسبت برخورداری دستگاه های دولتی از امکانات اینترنتی | درصد | 100 | |
| 57 | متوسط سرانه آموزش سالانه مدیران و کارکنان دولت | ساعت | 40 | |
| 58 | کاهش در جمعیتی که حداقل انرژی غذایی لازم را دریافت نمی کنند | درصد | 25 | |
| 59 | نرخ ثبت نام خالص در مدارس ابتدایی | درصد | 5 /98 | |
| 60 | نسبت دختران به پسران در سطوح تحصیلی | درصد | 97 | |
| 61 | کاهش در نرخ مرگ و میر کودکان زیر پنج سال در هزار تولد زنده | درصد | 30 | |
| 62 | کاهش در نرخ مرگ و میر مادران در یکصد هزار تولد زنده | درصد | 40 | |
| 63 | کاهش در موارد جدید ابتلا به ایدز /HIV | درصد | 50 | |
| 64 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش آب شهری | درصد | 6 /1 | |
| 65 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش فاضلاب شهری | درصد | 3 /35 | |
| 66 | افزایش شاخص بهره مندی از آب آشامیدنی روستایی | درصد | 6 /21 | |
| 67 | افزایش شاخص جمعیت تحت پوشش فاضلاب روستایی | درصد | 2 /8 | |
| 68 | سطح توسعه، اصلاح و جایگزینی باغات | هزار هکتار | 50 | |
| 69 | عملیات آبخیزداری | هزار هکتار | 225 | |
| 70 | عملیات آب و خاک | هزار هکتار | 89 | |
| 71 | متوسط افزایش اشتغال سالانه | نفر | 33752 | |
| 72 | نرخ رشد سالانه ارزش افزوده کلیه فعالیتهای اقتصادی | درصد | 5 /8 | |
| 73 | سهم سرمایه گذاری مورد نیاز از کل کشور | درصد | 53 /3 | |
| 74 | نرخ رشد سالانه بهره وری سرمایه | درصد | 8 /1 | |
| 75 | نرخ رشد سالانه بهره وری نیروی کار | درصد | 8 /4 | |
سند ملی توسعه استان مرکزی
الف- اصلی ترین قابلیت های توسعه
1- برخوردار از صنایع بزرگ، مادر و منحصر به فرد با ویژگی های فنی و تخصصی (قطب های صنعتی مهم اراک، ساوه و شازند) که بستر مناسبی به منظور ایجاد صنایع پایین دست و خوشه های صنعتی
2- برخوردار از موقعیت ممتاز جغرافیایی و همجواری با قطبهای جمعیتی و صنعتی مهم (تهران و اصفهان) و واقع شدن در کریدور حمل و نقل بین المللی شمال- جنوب و محورهای ارتباطی شرق- غرب کشور.
3- واقع شدن در مسیر خطوط اصلی انتقال و تأمین انرژی (نفت، گاز، برق) کشور و امکان بهره برداری از این خطوط.
4- وجود قابلیتهای گسترده در زمینه تولید محصولات باغی، زراعی و دامی و پرورش گل و گیاه تزئینی با ارزش صادراتی، گیاهان دارویی و ذخایر نادر گیاهی.
5- وجود منابع و ذخایر معدنی، سنگهای ساختمانی و سولفات سدیم.
6- وجود جاذبه های گردشگری و تفرجگاهی در محور دلیجان، محلات، خمین و شازند و کانونهای گردشگری استان.
7- وجود مراکز آموزشی و تحقیقاتی متنوع در بخشهای اقتصادی و اجتماعی، وجود نیروی انسانی آموزش دیده و با تجربه، تجهیزات و فن آوری صنایع استان.
8- وجود فضای اجتماعی، اقتصادی امن و مناسب جهت جذب سرمایه های بخش خصوصی.
9- وجود پیشینه تاریخی، فرهنگی غنی و مفاخر مذهبی، علمی و سیاسی در استان.
10- واقع شدن بخش عمده از مساحت استان در عرصه هایی با خطر زلزله پذیری نسبتاً پایین.
11- وجود زمینه های قانونی برای توسعه ورزش، نگرش مثبت جامعه به فعالیتهای ورزشی، گرایش بخش خصوصی و تشکل های داوطلب غیردولتی (NGO) به سرمایه گذاری و خدمات رسانی در توسعه ورزش
ب- عمده ترین تنگناها و محدودیت های توسعه
1- کمبود منابع و بیلان منفی آب و افت شدید سطح سفره های آب زیرزمینی در دشتهای استان.
2- کوچک بودن قطعات اراضی و پایین بودن مکانیزاسیون و بهره وری آب در بخش کشاورزی.
3- ضعف کمی و کیفی در شبکه ارتباطی درون استانی بالاخص شبکه حمل و نقل نواحی میانی با نواحی جنوب شرقی و شمالی استان و اشباع حجم ترافیک برخی از محورهای اصلی استان.
4- کمبود و ضعف شدید خدمات و زیرساخت های شهری.
5- محدودیت توسعه کالبدی شهر اراک به دلیل وجود موانع طبیعی (ارتفاعات جنوب شهر)، عبور شبکه راه آهن و خطوط انتقال نفت و گاز از درون بافت شهری و استقرار واحدهای صنعتی در محدوده شهری.
6- کمبود خدمات برتر در مرکز استان و نارسائی سلسله مراتب خدماتی در استان.
7- وجود عوامل ناپایداری در منابع طبیعی از جمله تهدید بیابان زائی.
8- وجود عوامل اقلیمی که نقش به سزایی در تثبیت و تشدید آلودگی هوای شهر اراک دارد.
9- وابستگی شدید منابع مالی بخش ورزش به درآمدهای عمومی
ج- اصلی ترین مسائل
1- محدودیت در تأمین منابع آب شرب و نارسائی سیستم توزیع آب در شهرهای استان.
2- آلودگی ناشی از فاضلاب شهری و صنعتی در منابع آب شرب شهرهای اراک و ساوه.
3- استقرار نامناسب فعالیتهای آلاینده در محدوده شهری اراک که موجب آلودگی شدید هوای شهر و عدم انطباق شرایط زیست محیطی شهر با استانداردهای موجود گردیده است.
4- ضعف پیوندهای اقتصادی، اجتماعی بین مناطق شمالی و جنوب شرقی با ناحیه میانی استان.
5- رشد ناهماهنگ بخشهای اقتصادی، اجتماعی به ویژه ضعف رشد بخش خدمات اجتماعی، بازرگانی، شهری و خدمات پشتیبان تولید علیرغم گسترش فعالیتهای صنعتی در استان.
6- نارسائی در توان جذب و نگهداری سرمایه های بومی و کارآفرینان و پایین بودن میل ماندگاری نیروهای متخصص استان.
7- پایین بودن سطح سواد و بالا بودن سن نیروی انسانی بخش کشاورزی استان.
8- عدم تعادل بین دام و مرتع.
9- فقدان نظام شناسایی استعدادهای ورزشی
د- اهداف بلند مدت
با توجه به قابلیت ها و تنگناها، توسعه استان برپایه صنعت و کشاورزی و خدمات استوار خواهد بود. بدین ترتیب اهداف بلند مدت توسعه استان عبارتند از:
1- ارتقاء سهم، نقش و جایگاه استان در صنعت و ایفای نقش تخصصی در تولید محصولات شیمیایی، لاستیکی، ماشین آلات و تجهیزات، وسائط نقلیه موتوری، کانی غیرفلزی در سطوح ملی و فراملی.
2- تأمین آب با اولویت استفاده از ذخایر ایجاد شده آب سطحی و ظرفیت سازی برای انتقال آب از استان های همجوار، تقویت منابع آبهای زیرزمینی و بهره برداری مطلوب از آبهای موجود.
3- ارتقاء و نوین سازی فعالیتهای بخش کشاورزی.
4- توسعه و نوین سازی فعالیتهای بخش معدن
5- تأمین استانداردهای زیست محیطی در زیستگاههای انسانی استان و حفظ منابع طبیعی
6- بهبود کیفیت زیرساخت ها و ارتقاء خدمات به ویژه خدمات شهری و مراکز گذران اوقات فراغت در شهرهای استان با تأکید بر شهر اراک.
7- توانمند سازی جمعیت روستایی و تنوع بخشی به فعالیتهای اقتصادی جامعه روستایی.
8- گسترش دانش، مهارت و توسعه سرمایه های انسانی و اجتماعی.
9- اعتلای معرفت دینی، ارزشهای فرهنگی و ویژگی های هویتی استان و تحکیم و تعمیق فرهنگ اصیل استان و ایجاد تعادل در فرصتهای اجتماعی.
10- توسعه و تقویت صنعت گردشگری استان.
11- تقویت همگرایی جغرافیایی و انسجام بخشی درونی بین نواحی مختلف استان.
12- نهادینه سازی بهره وری و افزایش آن در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
13- ارتقاء نقش ورزش در تأمین سلامت جسمی و روحی و تقویت توانمندیهای افراد و گروه های اجتماعی
14- دستیابی به هدف های توسعه هزاره (M.D.G) در استان
15- توانمندسازی بخش تعاونی برای ایفای فعالیت های گسترده و اداره بنگاه های اقتصادی بزرگ
16- توسعه نقش و جایگاه زنان در سطوح تصمیم سازی و تصمیم گیری استان
هـ – راهبردهای بلند مدت توسعه
1- توسعه و گسترش صنایع جدید با تأکید بر ایجاد خوشه های صنعتی و گسترش پیمانکاری های جزء و مرتبط با صنایع موجود و اجتناب از گسترش صنایع آب بر.
2- تقویت شهرک ها و نواحی صنعتی و ایجاد پارکهای علمی و فن آوری و ساماندهی مجتمع ها و مراکز صنعتی غیربرنامه ریزی شده.
3- حفاظت و بهره برداری متعادل و مجاز از منابع آبی استان.
4- افزایش راندمان آبیاری و ترویج روشهای جدید آبیاری و افزایش سطح مکانیزاسیون در فعالیتهای کشاورزی
5- سالم سازی آب شرب مصرفی به ویژه در شهرهای اراک و ساوه.
6- گسترش الگوی کشت تخصصی در مناطق خاص و فشرده سازی کشت و تجاری نمودن آن با توجه به محدودیت آب و تراز منفی سفره ها و گسترش علمیات یکپارچه سازی اراضی.
7- گسترش و ترویج فعالیتهای تولید گل و گیاهان زینتی و دارویی به روشهای نوین با تأکید بر کانونهای تولیدی مستعد.
8- تغییر شیوه دامداری به سمت پرورش دام سنگین صنعتی و ترویج پرورش انواع طیور و توسعه آبزی پروری.
9- توسعه صنایع ماشین آلات و تجهیزات، پایین دستی پتروشیمی، غذایی و تبدیلی کشاورزی و توسعه فعالیت های اکتشافی و استخراج معادن و فرآوری مواد معدنی.
10- حفظ تعادل اکوسیستم های طبیعی و رعایت و تأمین استانداردهای زیست محیطی در کانون های شهری و صنعتی استان به ویژه کانونهای صنعتی اراک و ساوه.
11- تقویت و تجهیز تأسیسات و خدمات شهری در مرکز استان و شهرستانها.
12- تقویت و گسترش تأسیسات بخش بازرگانی و فعالیتهای گمرکی.
13- تقویت شهر اراک به عنوان یکی از قطب های خدمات برتر با تأکید بر خدمات درمانی تخصصی خدمات بازرگانی، خدمات مالی، مشاوره ای، فنی و مهندسی.
14- توجه به نقش آموزش نیروی انسانی به عنوان محرک اصلی توسعه فرهنگی.
شماره های 15 و 16 در سند وجود ندارد
|
شاخص های هدف کمی در برنامه چهارم استان: مرکزی |
||||
| ردیف | شاخص های هدف | واحد اندازه گیری | سال (1383) | سال (1388) |
| 1 | نرخ رشد جمعیت | درصد | 35 /1 | 1/1 |
| 2 | نسبت شهرنشینی از کل جمعیت | درصد | 70 | 75 |
| 3 | نرخ بیکاری | درصد | 3 /9 | 7/7 |
| 4 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب سطحی به کل حجم آبهای قابل تجدید شونده | درصد | 50 | 55 |
| 5 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب زیرزمینی به کل حجم آبهای قابل تجدید و استحصال زیرزمینی | درصد | 89 | 90 |
| 6 | نسبت آب قابل تنظیم به آب تجدید شونده | درصد | 35 /14 | 4 /18 |
| 7 | نسبت حجم مخزن به آب تجدید شونده | درصد | 09 /18 | 95 /24 |
| 8 | کل تولید محصولات زراعی در سال افق | هزار تن | – | 1570 |
| 9 | کل تولید محصولات باغی در سال افق | هزار تن | – | 416 |
| 10 | تولید محصولات دامی در سال افق | هزار تن | – | 479 |
| 11 | سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 11 | 11 |
| 12 | سهم بخش کشاورزی در اشتغال استان | درصد | 26 | 20 |
| 13 | سهم بخش صنعت و معدن در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 40 | 40 |
| 14 | سهم بخش صنعت و معدن در اشتغال استان | درصد | 22 | 23 |
| 15 | نسبت مساحت مناطق تحت کنترل محیط زیستی به کل مساحت استان | درصد | 7 /6 | 7 /6 |
| 16 | ارزش سالانه صادرات غیرنفتی | میلیارد ریال | 3000 | 6800 |
| 17 | نسبت جمعیت با سواد 6 ساله و بالاتر به کل جمعیت 6 ساله و بالاتر | درصد | 86 | 96 |
| 18 | پوشش تحصیلی جمعیت 18- 6 ساله | درصد | 79 /83 | 90 |
| 19 | نسبت دانشجو به یکصد هزار نفر جمعیت | نفر | 5000 | 7500 |
| 20 | تعداد موسسات، مراکز، کانونهای فرهنگی و هنری، و اردوگاه های پرورش کودکان و نوجوانان و جوانان | عدد | 80 | 87 |
| 21 | تعداد مرکز، کانونها، و قطب های جهانگردی تجهیز شده، بناهای مهم تاریخی و فرهنگی تعمیر و ساماندهی حریم شده | عدد | 34 | 130 |
| 22 | سرانه فضاهای ورزشی (سرپوشیده و باز) در کل جمعیت | متر مربع | 74 /0 | 69 /1 |
| 23 | تعداد مراکز ملی، قطب های پژوهشی، پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری | عدد | 3 | 8 |
| 24 | نسبت ساختمان های با مصالح بادوام به کل ساختمان ها | درصد | 40 | 55 |
| 25 | ضریب نفوذ تلفن ثابت | درصد | 5 /18 | 45 |
| 26 | ضریب نفوذ تلفن همراه | درصد | 4 /5 | 45 |
| 27 | ضریب نفوذ اینترنت | درصد | 93 /6 | 3 /20 |
| 28 | تعداد مشترکین گاز طبیعی | مشترک | 191215 | 255215 |
| 29 | ظرفیت عملی نیروگاههای تولید برق | مگاوات | 1313 | 1315 |
| 30 | نسبت تعداد تشکل ها و نهادهای مدنی برای هر یکصد هزار نفر جمعیت | عدد | 4 | 11 |
| 31 | نسبت طول راه های روستایی آسفالته به کل طول راه های روستایی | درصد | 4 /67 | 9 /75 |
| 32 | نسبت طول راه های فرعی آسفالته به کل طول راه های فرعی | درصد | 79 | 100 |
| 33 | رفع نقاط حادثه خیزی در جاده ها | درصد | 41 | 100 |
| 34 | نسبت برخورداری جمعیت (شهری و روستایی) از برق | درصد | 95 | 97 |
| 35 | گسترش پوشش بیمه های اجتماعی (نسبت بیمه شدگان اصلی به جمعیت فعال) | درصد | 12 /58 | 70 |
| 36 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (شهری) | درصد | 3 /5 | 3 |
| 37 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (روستایی) | درصد | 2 /9 | 4 |
| 38 | کاهش (به نصف رسانیدن) تعداد سوانح و حوادث حمل و نقل | مورد | 3468 | 1730 |
| 39 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (شهری) | درصد | 8 /15 | 7 |
| 40 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (روستایی) | درصد | 5 /37 | 16 |
| 41 | امید به زندگی در بدو تولد | سال | 67 | 71 |
| 42 | شاخص توسعه انسانی (HDI) | میزان | 75 /0 | 83 /0 |
| 43 | شاخص رفاه اجتماعی | میزان | 645 | 850 |
| 44 | جمعیت زیر خط فقر نسبی | درصد | 6 /11 | 6 |
| 45 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (شهری) | برابر | 16 | 14 |
| 46 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (روستایی) | برابر | 15 | 13 |
| 47 | نسبت هزینه دو دهک ثروتمندترین به دو دهک فقیرترین خانواده ها | برابر | 26 /9 | 5/5 |
| 48 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (شهری) | درصد | 5 /71 | 80 |
| 49 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (روستایی) | درصد | 9 /59 | 68 |
| 50 | نسبت جمعیت دارای هزینه های درمانی بیش از 40 درصد هزینه خانوار (هزینه های کمرشکن درمانی) | درصد | 5 /2 | 1/1 |
| طی برنامه (88- 1383) | ||||
| 51 | کاهش تعداد کارکنان دولت | درصد | 5 | |
| 52 | افزایش تعداد واحدهای دولتی اداره گردیده به روش قیمت تمام شده | درصد | 50 | |
| 53 | حجم تصدی های اجتماعی، فرهنگی واگذار شده به بخش غیردولتی | درصد | 15 | |
| 54 | نسبت برخورداری دستگاه های دولتی از امکانات اینترنتی | درصد | 100 | |
| 55 | متوسط سرانه آموزش سالانه مدیران و کارکنان دولت | ساعت | 40 | |
| 56 | کاهش در جمعیتی که حداقل انرژی غذایی لازم را دریافت نمی کنند | درصد | 25 | |
| 57 | نرخ ثبت نام خالص در مدارس ابتدایی | درصد | 5 /98 | |
| 58 | نسبت دختران به پسران در سطوح تحصیلی | درصد | 97 | |
| 59 | کاهش در نرخ مرگ و میر کودکان زیر پنج سال در هزار تولد زنده | درصد | 30 | |
| 60 | کاهش در نرخ مرگ و میر مادران در یکصد هزار تولد زنده | درصد | 40 | |
| 61 | کاهش در موارد جدید ابتلا به ایدز /HIV | درصد | 50 | |
| 62 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش آب شهری | درصد | 2 /3 | |
| 63 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش فاضلاب شهری | درصد | 3 /22 | |
| 64 | افزایش شاخص بهره مندی از آب آشامیدنی روستایی | درصد | 20 | |
| 65 | افزایش شاخص جمعیت تحت پوشش فاضلاب روستایی | درصد | 8 /6 | |
| 66 | سطح توسعه، اصلاح و جایگزینی باغات | هزار هکتار | 9 | |
| 67 | عملیات آبخیزداری | هزار هکتار | 271 | |
| 68 | عملیات آب و خاک | هزار هکتار | 83 | |
| 69 | متوسط افزایش اشتغال سالانه | نفر | 14646 | |
| 70 | نرخ رشد سالانه ارزش افزوده کلیه فعالیتهای اقتصادی | درصد | 4 /8 | |
| 71 | سهم سرمایه گذاری مورد نیاز از کل کشور | درصد | 63 /2 | |
| 72 | نرخ رشد سالانه بهره وری سرمایه | درصد | 2/2 | |
| 73 | نرخ رشد سالانه بهره وری نیروی کار | درصد | 8 /4 | |
17- ساماندهی و توسعه کمی و کیفی آموزش (عالی و عمومی) و ارتقاء شاخصهای آموزشی و توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات.
18- توسعه کمی و کیفی مراکز پژوهشی و تحقیقاتی و ارتقاء شاخصهای پژوهشی.
19- تقویت نهادهای غیردولتی به منظور افزایش مشارکت مردمی.
20- یکپارچه و هماهنگ نمودن مدیریت توسعه فرهنگی، اجتماعی استان.
21- توسعه زیرساخت های گردشگری و تجهیز کانون های سیاحتی، تفریحی در عرصه های گردشگری استان با تأکید بر محور سیاحتی- تفریحی دلیجان، محلات، خمین- شازند.
22- توسعه و ارتقاء کیفیت راههای ارتباطی درون استانی در تعامل با راههای ملی.
23- ایجاد ساز و کارهای لازم و حمایت از افزایش بهره وری در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
24- گسترش ورزش های پرورشی، همگانی، تفریحی، قهرمانی و حرفه ای در استان.
25- ریشه کنی فقر شدید و گرسنگی و بهره مندی همگانی از مواهب توسعه اقتصادی و اجتماعی
26- دستیابی همگانی به آموزش ابتدایی و ترویج و بهبود برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان
27- کاهش مرگ و میر مادران و کودکان
28- مبارزه با بیماری های عمده (ایدز / H.I.V، سل، مالاریا و …)
29- حمایت مؤثر از تشکیل و توسعه تعاونی ها و ایجاد و گسترش شهرک ها و مجتمع های تعاونی
30- بسترسازی برای افزایش مشارکت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی زنان در روند توسعه استان
31- نهادینه کردن رویکرد مدیریت عرضه و تقاضا و افزایش سطح آگاهی عمومی در مدیریت بهینه مصرف آب
32- ایجاد زمینه های لازم برای جلب مشارکت مردمی و بخش خصوصی در بهره برداری و مدیریت آب
33- گسترش پوشش بیمه های اجتماعی و کاهش خدمات انسانی در اثر حوادث
سند ملی توسعه استان هرمزگان
الف- اصلی ترین قابلیت های توسعه
1- موقعیت حساس استان به دلیل گسترش مناسب آن در نوار ساحلی خلیج فارس و دریای عمان، بویژه استقرار مرکز استان در یکی از حساس ترین نواحی خلیج فارس و نزدیکی به تنگه استراتژیک هرمز و دسترسی به آبهای بین المللی.
2- برخورداری از چهارده جزیره بزرگ و کوچک با پراکنش مطلوب، قابلیت های متفاوت، کارکردهای گوناگون تجاری، شیلاتی، صنعتی، نظامی، توریستی و نفتی
3- برخورداری از منابع غنی و تنوع زیستی در اکوسیستم های ساحلی و تنوع آب و هوایی همراه با تنوع پوشش گیاهی و وجود جنگلهای خلیج عمانی، جنگلهای مانگرو و مجموعه ای از ذخایر ارزشمند گیاهی و جانوری
4- نزدیکی با کشورهای ساحلی خلیج فارس و پیوند تاریخی، فرهنگی، اقتصادی و روابط گسترده پولی و مالی و مبادله کالا و فرهنگ با کشورهای مذکور
5- وجود ذخایر عظیم گاز و سایر معادن و منابع با ارزش اقتصادی و زمینه ساز توسعه صنایع مرتبط با آن
6- برخورداری از شرایط اقلیمی ویژه و مطلوب برای تولید محصولات صیفی در زمستان و توانائی تولید محصولات با ارزش صادراتی و گسترش کشت گلخانه ای
7- همجواری با منطقه پارس جنوبی و استفاده از این قابلیت برای ایجاد و توسعه پالایشگاه ها، صنایع و خدمات پشتیبان در نوار ساحلی و غرب استان
8- امکان ایجاد و گسترش مرکز توسعه بازرگانی به دلیل محوریت و نقش برتر این بخش و مزیت نسبی توسعه به دلیل تاسیسات عظیم بندری و شبکه های ترابری هوایی، دریایی، زمینی و ریلی با عملکرد ملی و فراملی
9- برخورداری از ذخایر آبزیان بویژه امکانات گسترش و توسعه طرحهای پرورش میگو و ماهی در قفس و گونه های برداشت نشده میکتوفیده و کمتر برداشت شده ساردین و توسعه صید صنعتی
10- حجم قابل توجه از روان آبها و منابع سطحی آب و منابع توسعه خاک
11- برخورداری از جاذبه های گردشگری به دلیل دسترسی به سواحل، بنادر و جزایر زیبا و اکوسیستم ویژه ساحلی و دریایی مانند جنگلهای حرا و ظرفیت های اقامتی نسبتاً خوب همراه با صنایع دستی و هنرهای بومی جذاب و امکانات استفاده از ورزشها و تفریحات آبی
12- نیروگاه عظیم 1200 مگاواتی موجود و نیروگاه در دست ساخت 1000 مگاواتی سرخون
13- وجود مناطق آزاد تجاری و صنعتی در کیش و قشم و مناطق ویژه اقتصادی بندر شهید رجایی، کشتی سازی و معادن و فلزات و امکان استفاده از سرمایه گذاری خارجی در آن مناطق
14- وجود منابع قابل توجه پس اندازهای مردمی نزد بانکهای استان
15- استقرار مجموعه ای از صنایع و زیرساختهای بزرگ مانند پالایشگاه نفت و گاز، سیمان، آلومینیوم، فولاد به عنوان زمینه ساز توسعه صنعتی استان
16- وجود زمینه های قانونی برای توسعه ورزش، نگرش مثبت جامعه به فعالیت های ورزشی، گرایش بخش خصوصی و تشکل های داوطلب غیردولتی (NGO) به سرمایه گذاری و خدمات رسانی در توسعه ورزش
ب- عمده ترین تنگناها و محدودیت های توسعه استان
1- نازل بودن میزان بارندگی با رژیم نامناسب و توزیع زمانی نامطلوب و کمبود آب بویژه کمبود آب شیرین که در نتیجه آن امکان تجدید حیات طبیعی جنگل و مرتع و بازگشت به تعادل طبیعی دشوار می باشد.
2- گستردگی و تعدد گنبدها و تشکیلات نمکی و شور کننده همراه با قلیائیت و شوری خاک که بخش عظیمی از منابع آب و خاک استان را شور و غیرقابل استفاده کرده است.
3- مخاطرات ناشی از سوانح طبیعی، هجوم شنهای روان و بیابان زایی همراه با گرایش منفی در تولید مراتع و کمبود سرمایه گذاری در جهت صیانت از جنگلها و مراتع، آب و خاک و تامین سوخت روستایی
4- استمرار خشکسالی سال های گذشته و پیامدهای منفی آن در کشاورزی، عمران شهری و روستائی
5- وجود شرایط آب و هوایی نامناسب که موجب استهلاک شدید سرمایه ثابت و ماشین الات نسبت به سایر مناطق کشور شود.
6- وابستگی شدید منابع مای بخش ورزش به درآمدهای عمومی.
ج- مسائل اساسی توسعه استان
1- بالا بودن بار آلودگی نفتی در محیط زیست دریایی منطقه و خسارت وارده به منابع آبزیان
2- فقدان سرمایه گذاری های لازم و کافی بویژه در مناطق شرقی، غربی و شمالی استان از سوی دولت در زمینه ایجاد تاسیسات زیربنائی و زیرساختها و مراکز قرنطینه ای و کمبود آنها در نوار ساحلی و جزایر
3- ضعف جدی استان در برخورداری از سنت ها و نهادهای کارفرمایی بویژه در بخش صنعت و خدمات مولد و سرمایه گذاری مشاوره ای و پیمانکاری بخش خصوصی نزد جمعیت بومی استان
4- بحران آب و تداوم خشکسالی و هزینه های بالای تولید و تامین آب
5- عدم برخورداری استان از شبکه های راههای مناسب و سریع درون استانی و بین منطقه ای
6- فقر فرهنگی و پایین بودن شاخصهای توسعه انسانی در مقایسه با میانگین ملی و فقدان نیروی کارآمد، ماهر و متخصص بومی و بطور کلی ضعف مهارتهای فنی و حرفه ای.
7- پراکنش مراکز زیست و فعالیت همراه با عدم تعادلهای دورنی در توسعه منطقه، کمی جمعیت، ساختارهای بسته اجتماعی، فرهنگی، سنتی بودن و غیراقتصادی بودن شیوه ای تولید روستایی
8- تقابل اشکال مدرن و سنتی زیست و فعالیت در همه وجوه اجتماعی و اقتصادی
9- کمبود جاذبه های کافی برای سرمایه گذاری بخش خصوصی و فقدان سیاستهای مناسب تشویق همراه با بالا بودن مخاطرات و هزینه های سرمایه گذاری
10- فقدان مراکز شهری و خدمات قوی و توسعه یافته عرضه کننده خدمات برتر مطلوب و وابستگی به مراکز و کانونهای رقیب شهری در داخل و خارج منطقه و بطور کلی ضعف شدید هرمزگان
11- نرخ بیکاری بالاتر از میانگین ملی که با جوانی جمعیت تشدید میگردد
12- قاچاق کالا، اعتیاد و گستردگی بخش غیررسمی
13- فقدان نظام شناسایی استعدادهای ورزشی
د- هدف های بلند مدت توسعه استان
با توجه به قابلیت ها و تنگناهای موجود، محورهای توسعه استان برپایه بخش های بازرگانی و کشاورزی با تأکید بر شیلات و صنعت و گردشگری خواهد بود. بدین ترتیب اهداف بلند مدت توسعه استان عبارتند از:
1- ایجاد تعادل و توازن درون استانی و تجدید نظر در ساختار فضایی فعالیت های اقتصادی استان و تأکید بر استمرار سیاست تقویت و تجهیز شبکه های زیربنایی در نواحی توسعه نیافته شمال، نوار ساحلی و جزایر توسط دولت
2- افزایش سهم و نقش استان در فعالیت های اقتصادی ملی و فراملی با بهره گیری از موقعیت های خاص جغرافیای سیاسی و اقتصادی استان، بویژه کانونهای شهری بندرعباس، قشم و کیش و نوار ساحلی
3- توسعه فعالیت های گردشگری با توجه به نوار ساحلی و جزایر و مناطق آزاد کیش و قشم
4- تقویت بخش رسمی اقتصادی استان در تقابل با فعالیت های بخش غیررسمی و کاهش پدیده قاچاق کالا.
5- ایجاد توازن و تعادل در نظام سلسله مراتب خدمات رسانی جوامع شهری و روستایی استان و شتاب بخشیدن به روند کنونی توسعه شهرهای کوچک
6- ارتقاء شاخصهای توسعه انسانی تا حد دستیابی به میانگین های ملی، توانمندسازی نیروهای محلی، گسترش تبادلات فرهنگی استان با سطح ملی و اعتلای معرفت دینی، ارزش های فرهنگی و ویژگی های هویتی و بهبود و غناء بیشتر هنر و فرهنگ استان.
7- حفاظت و ارتقای سطح توانمندیهای محیطی و ایجاد شرایط مناسب برای توسعه پایدار استان، حفظ محیط زیست، بهره برداری عقلایی از منابع و گسترش مشارکت های مردمی در این زمینه
8- ارتقاء کار کردها و علکردهای بخش کشاورزی با تأکید بر افزایش بهره وری فعالیت های مختلف کشاورزی
9- تأمین آب و مهار روان آب های سطحی
10- نهادینه سازی بهره وری و افزایش آن در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
11- ارتقاء نقش ورزش در تأمین سلامت جسمی و روحی و تقویت توانمندیهای افراد و گروههای اجتماعی
12- دست یابی به هدف های توسعه هزاره (M.D.G) در استان
13- توانمندسازی بخش تعاونی برای ایفای فعالیت های گسترده و اداره بنگاه های اقتصادی بزرگ
14- توسعه نقش و جایگاه زنان در سطوح تصمیم سازی و تصمیم گیری استان
هـ – راهبردهای بلند مدت توسعه استان:
1- ایجاد شرایط و فرصت های مناسب برای سرمایه گذاران بخش های خصوصی و عمومی غیردولتی بر اساس اولویت های زیر:
– گسترش خدمات بازرگانی نوین با تأکید بر خدمات بانکی، بیمه، حمل و نقل، مراکز قرنطینه ای و ترانزیت کالا
– توسعه فعالیت های صنعتی با گرایش به تولید کالاهای صادراتی و خدمات مرتبط، به ویژه توسعه صنایع انرژی بر، شیمیایی، متالوژی، تبدیلی و تکمیلی کشاورزی، شیلات، صنایع دریایی، معدنی، پوشاک و صایع پایین دستی مس و پتروشیمی و نفت و گاز
– ایجاد ظرفیت های جدید وفرآوری محصولات در زیر بخش های شیلات، آبزی پروری، محصولات جالیزی و کشت های خارج از فصل، دام و باغداری
– گسترش تأسیسات و تجهیزات گردشگری در نواحی سالحی و کانون ها و عرصه های گردشگری
– ایجاد و گسترش خدمات تخصصی و برتر با تأکید بر توسعه IT و خدمات پشتیبان تولید
2- تعادل بخشی و ایجاد پایداری در سازمان فضایی مراکز زیست و فعالیت توسط بخش دولتی با اولویت نواحی شرقی و غربی استان در زمینه های گسترش شبکه های ارتباطی سریع درون استانی و بین منطقه ای، طرح های تامین و انتقال آب به مراکز زیست و فعالیت و حفظ و احیای منابع طبیعی استان.
3- حمایت از نهادهای کارآفرین و جلب سرمایه های خارجی با تأکید بر کارآفرینان محلی و سرمایه های بومی مستقر در کشورهای حاشیه خلیج فارس
4- گسترش روند شهر نشینی و بازنگری در نظام خدمات رسانی به مراکز زیست و فعالیت استان بر اساس اولویت های زیر:
– ساماندهی مجدد ساختار اقتصادی، کالبدی منطقه شهری بندرعباس با رویکرد مرکز خدمات برتر منطقه ای در حوزه ساحلی جنوب کشور
– شناسایی و تقویت کانونهای جمعیتی مستعد برای توسعه شهری با اولویت مراکز شهری موجود در نوار ساحلی
– توسعه و عمران نواحی روستایی استان با اولویت مراکز و مجموعه های روستایی دارای قابلیت توسعه
– توسعه عمران جزایر استان متناسب با نقش و عملکرد آنها در ابعاد ملی و استانی و قابلیت های بالقوه توسعه آنها مبتنی بر نتایج طرحهای مطالعاتی از قبیل طرح جامع گردشگری، آمایش نوار ساحلی و جزایر و طرحهای توسعه نواحی خاص.
– تکمیل و استقرار جامع مراکز بهداشتی و درمانی روستایی و خانه های بهداشت در چارچوب طرح گسترش شبکه استان.
5- بازنگری در نقش و عملکرد مناطق آزاد و مناطق ویژه اقتصادی استان با رویکرد خدمات هاب بندرعباس- قشم، توسعه خدمات برتر، فناوری های نوین، سوخت رسانی به کشتی ها، ذخیره سازی نفت و همساز کردن محیط هاس پیرامون با این مناطق
6- ایجاد بسترها و زمینه های مناسب و شفاف سازی قوانین و مقررات مرتبط با جذب سرمایه های بومی و غیربومی در امر توسعه استان
7- ارتقای سطح دانش و افزایش اختیارات مدیران محلی و حمایت از نهادهای مدنی وصنعی غیردولتی در جهت تمرکز زدایی در مدیریت و تقویت مشارکت مردم در فرآیند توسعه استان
8- ایجاد زمینه های مناسب برای جذب و نگهداشت نیروی انسانی کارآمد و متخصص با اولویت جذب نیروهای بومی بویژه در بخش های خدمات برتر استان
9- ارتقای شاخصهای توسعه انسانی استان با تأکید بر سطح سواد و فرهنگ عمومی، بهداشت و درمان و افزایش نرخ مشارکت زنان و جوانان
10- ایجاد بسترهای لازم برای توسعه فرهنگ و هنر بومی و تقویت و گسترش مناسبات فرهنگی استان با سطح ملی و کشورهای حاشیه خلیج فارس
11- اعمال مدیریت یکپارچه بر منابع طبیعی و محیط زیست استان با تأکید بر حفاظت از اکوسیستمهای ویژه نوار ساحلی و رعایت تعادل در بهره برداری از عرصه های مرتعی و منابع دریایی
12- تخصیص بخشی از عواید و منابع حاصله از فعالیت های ترانزیت کالا، مبنی بر تبادلات تجاری، گمرکات، جرایم قاچاق کالا به خزانه استان و هدایت آن به امر توسعه زیربناها و زیرساختها
13- ایجاد ساز و کارهای لازم و حمایت از افزایش بهره وری در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
14- گسترش ورزش های پرورشی، همگانی، تفریحی، قهرمانی و حرفه ای در استان.
15- ریشه کنی فقر شدید و گرسنگی و بهره مندی همگانی از مواهب توسعه اقتصادی و اجتماعی
16- دستیابی همگانی به آموزش ابتدایی و ترویج و بهبود برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان
17- کاهش مرگ و میر مادران و کودکان
18- مبارزه با بیماری های عمده (ایدز / H.I.V، سل، مالاریا و …)
19- حمایت مؤثر از تشکیل و توسعه تعاونی ها و ایجاد و گسترش شهرک ها و مجتمع های تعاونی
20- بسترسازی برای افزایش مشارکت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی زنان در روند توسعه استان
21- نهادینه کردن رویکرد مدیریت عرضه و تقاضا و افزایش سطح آگاهی عمومی در مدیریت بهینه مصرف آب
22- ایجاد زمینه های لازم برای جلب مشارکت مردمی و بخش خصوصی در بهره برداری و مدیریت آب
23- گسترش پوشش بیمه های اجتماعی و کاهش خدمات انسانی در اثر حوادث
| شاخص های هدف کمی در برنامه چهارم | استان: هرمزگان | |||
| ردیف | شاخص های هدف | واحد اندازه گیری | سال (1383) | سال (1388) |
| 1 | نرخ رشد جمعیت | درصد | 2 | 9 /1 |
| 2 | نسبت شهرنشینی از کل جمعیت | درصد | 44 | 53 |
| 3 | نرخ بیکاری | درصد | 8 /12 | 2 /9 |
| 4 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب سطحی به کل حجم آبهای قابل تجدید شونده | درصد | 33 | 35 |
| 5 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب زیرزمینی به کل حجم آبهای قابل تجدید و استحصال زیرزمینی | درصد | 100 | 100 |
| 6 | نسبت آب قابل تنظیم به آب تجدید شونده | درصد | 13/13 | 17 /25 |
| 7 | نسبت حجم مخزن به آب تجدید شونده | درصد | 47 /19 | 84 /59 |
| 8 | کل تولید محصولات زراعی در سال افق | هزار تن | – | 889 |
| 9 | کل تولید محصولات باغی در سال افق | هزار تن | – | 912 |
| 10 | تولید محصولات دامی در سال افق | هزار تن | – | 82 |
| 11 | سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 2 /14 | 1 /13 |
| 12 | سهم بخش کشاورزی در اشتغال استان | درصد | 21 | 24 |
| 13 | سهم بخش صنعت و معدن در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 1 /14 | 7 /23 |
| 14 | سهم بخش صنعت و معدن در اشتغال استان | درصد | 23 | 35 |
| 15 | نسبت مساحت مناطق تحت کنترل محیط زیستی به کل مساحت استان | درصد | 8 /5 | 7 /14 |
| 16 | ارزش سالانه صادرات غیرنفتی | میلیارد ریال | 16 | 39 |
| 17 | نسبت جمعیت با سواد 6 ساله و بالاتر به کل جمعیت 6 ساله و بالاتر | درصد | 3 /82 | 5 /87 |
| 18 | پوشش تحصیلی جمعیت 18- 6 ساله | درصد | 100 | 100 |
| 19 | نسبت دانشجو به یکصد هزار نفر جمعیت | نفر | 1534 | 2103 |
| 20 | تعداد موسسات، مراکز، کانونهای فرهنگی و هنری، و اردوگاه های پرورش کودکان و نوجوانان و جوانان | عدد | 37 | 67 |
| 21 | تعداد مرکز، کانونها، و قطب های جهانگردی تجهیز شده، بناهای مهم تاریخی و فرهنگی تعمیر و ساماندهی حریم شده | عدد | 31 | 56 |
| 22 | سرانه فضاهای ورزشی (سرپوشیده و باز) در کل جمعیت | متر مربع | 68 /0 | 2 |
| 23 | تعداد مراکز ملی، قطب های پژوهشی، پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری | عدد | 2 | 4 |
| 24 | نسبت ساختمان های با مصالح بادوام به کل ساختمان ها | درصد | 40 | 50 |
| 25 | تولید سالانه مسکن به ازای هر هزار نفر جمعیت | واحد مسکونی | 8 /6 | 10 |
| 26 | ضریب نفوذ تلفن ثابت | درصد | 5 /18 | 45 |
| 27 | ضریب نفوذ تلفن همراه | درصد | 4 /5 | 45 |
| 28 | ضریب نفوذ اینترنت | درصد | 93 /6 | 3 /20 |
| 29 | تعداد مشترکین گاز طبیعی | مشترک | 2159 | 2473 |
| 30 | ظرفیت عملی نیروگاههای تولید برق | مگاوات | 6 /13 | 6 /26 |
| 31 | نسبت تعداد تشکل ها و نهادهای مدنی برای هر یکصد هزار نفر جمعیت | عدد | 3 /93 | 100 |
| 32 | نسبت طول راه های روستایی آسفالته به کل طول راه های روستایی | درصد | 90 | 100 |
| 33 | نسبت طول راه های فرعی آسفالته به کل طول راه های فرعی | درصد | 21 | 100 |
| 34 | رفع نقاط حادثه خیزی در جاده ها | درصد | 6 /95 | 8 … |
| 35 | سرانه سرمایه گذاری سالانه برای حمل و نقل عمومی درون شهری | هزار ریال | 57 | 136 |
| 36 | گسترش پوشش بیمه های اجتماعی (نسبت بیمه شدگان اصلی به جمعیت فعال) | درصد | 99 /47 | 65 |
| 37 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (شهری) | درصد | 1 /18 | 8 |
| 38 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (روستایی) | درصد | 8 /27 | 9 |
| 39 | کاهش (به نصف رسانیدن) تعداد سوانح و حوادث حمل و نقل | مورد | 1452 | 725 |
| 40 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (شهری) | درصد | 5 /18 | 9 |
| 41 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (روستایی) | درصد | 1 /51 | 23 |
| 42 | امید به زندگی در بدو تولد | سال | 66 | 70 |
| 43 | شاخص توسعه انسانی (HDI) | میزان | 693 /0 | 78 /0 |
| 44 | شاخص رفاه اجتماعی | میزان | 2 /550 | 850 |
| 45 | جمعیت زیر خط فقر نسبی | درصد | 6 /14 | 5 /8 |
| 46 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (شهری) | برابر | 16 | 14 |
| 47 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (روستایی) | برابر | 15 | 13 |
| 48 | نسبت هزینه دو دهک ثروتمندترین به دو دهک فقیرترین خانواده ها | برابر | 7 /8 | 5 |
| 49 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (شهری) | درصد | 1 /68 | 78 |
| 50 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (روستایی) | درصد | 2 /63 | 70 |
| 51 | نسبت جمعیت دارای هزینه های درمانی بیش از 40 درصد هزینه خانوار (هزینه های کمرشکن درمانی) | درصد | 5 /2 | 1 |
| طی برنامه (88- 1383) | ||||
| 52 | کاهش تعداد کارکنان دولت | درصد | 5 | |
| 53 | افزایش تعداد واحدهای دولتی اداره گردیده به روش قیمت تمام شده | درصد | 50 | |
| 54 | حجم تصدی های اجتماعی، فرهنگی واگذار شده به بخش غیردولتی | درصد | 15 | |
| 55 | نسبت برخورداری دستگاه های دولتی از امکانات اینترنتی | درصد | 100 | |
| 56 | متوسط سرانه آموزش سالانه مدیران و کارکنان دولت | ساعت | 40 | |
| 57 | کاهش در جمعیتی که حداقل انرژی غذایی لازم را دریافت نمی کنند | درصد | 25 | |
| 58 | نرخ ثبت نام خالص در مدارس ابتدایی | درصد | 5 /98 | |
| 59 | نسبت دختران به پسران در سطوح تحصیلی | درصد | 97 | |
| 60 | کاهش در نرخ مرگ و میر کودکان زیر پنج سال در هزار تولد زنده | درصد | 30 | |
| 61 | کاهش در نرخ مرگ و میر مادران در یکصد هزار تولد زنده | درصد | 40 | |
| 62 | کاهش در موارد جدید ابتلا به ایدز /HIV | درصد | 50 | |
| 63 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش آب شهری | درصد | 3 /5 | |
| 64 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش فاضلاب شهری | درصد | 5 /17 | |
| 65 | افزایش شاخص بهره مندی از آب آشامیدنی روستایی | درصد | 1 /21 | |
| 66 | افزایش شاخص جمعیت تحت پوشش فاضلاب روستایی | درصد | 8 /5 | |
| 67 | سطح توسعه، اصلاح و جایگزینی باغات | هزار هکتار | 32 | |
| 68 | عملیات آبخیزداری | هزار هکتار | 421 | |
| 69 | عملیات آب و خاک | هزار هکتار | 49 | |
| 70 | متوسط افزایش اشتغال سالانه | نفر | 14700 | |
| 71 | نرخ رشد سالانه ارزش افزوده کلیه فعالیتهای اقتصادی | درصد | 9 | |
| 72 | سهم سرمایه گذاری مورد نیاز از کل کشور | درصد | 85 /2 | |
| 73 | نرخ رشد سالانه بهره وری سرمایه | درصد | 9 /1 | |
| 74 | نرخ رشد سالانه بهره وری نیروی کار | درصد | 4/4 | |
سند ملی توسعه استان همدان
الف- اصلی ترین قابلیت های توسعه
1- موقعیت مناسب جغرافیایی استان در غرب میانی کشور به عنوان محور ارتباطی مناطق مرکزی با منطقه زاگرس و واقع شدن استان در کریدور شرقی- غربی و محور شمال غربی- جنوب غربی کشور.
2- جایگاه ویژه استان به عنوان یکی از قطب های گردشگری و موقعیت شهر همدان به عنوان یکی از شهرهای فرهنگی- تاریخی کشور با اعتبار جهانی.
3- بهره مندی از شرایط اقلیمی متنوع و دشت های مستعد و قابلیت لازم برای تولیدات کشاورزی و فرآورده های دامی و امکان ایجاد و توسعه صنایع تبدیلی مرتبط، با امکانات صادراتی (از قبیل سیر، گردو، و کشمش) و نیز فرآورده های دامی دارای ارزش صادراتی (نظیر چرم و سالامبور) همراه با شبکه گسترده خدمات دامپزشکی.
4- برخورداری از معادن غنی و متنوع سنگ دارای قابلیت صادرات و توانایی ایجاد صنایع فرآوری در کانی های غیرفلزی.
5- بهره مندی از ظرفیت و پیشینه تولید صنایع دستی متنوع با قابلیت صادراتی.
6- بهره مندی از شبکه های مناسب تامین انرژی و به ویژه قرار گرفتن در مسیر خط انتقال اتیلن از مبدا عسلویه به منطقه زاگرس.
7- برخورداری از شبکه مناسب راه و ترابری و فرودگاه بین المللی، قرار گرفتن در مسیر کریدور هوایی بین المللی.
8- برخورداری از توان ارائه خدمات برتر در زمینه های آموزش عالی، فنی- مهندسی با عملکرد ملی و درمان تخصصی و فوق تخصصی با عملکرد فرامنطقه ای.
9- توانایی تشکیل سرمایه توسط بخش خصوصی ناشی از روحیه میل به پس انداز در مردم استان.
10- بالا بودن فرهنگ اجتماعی به دلیل پیشینه طولانی شهرنشینی در استان.
11- برخورداری از مناطق حفاظت شده زیست محیطی و ذخایر ژنتیکی ارزشمند گیاهی و جانوری در استان.
ب- عمده ترین تنگناها و محدودیت های توسعه
1- عدم تناسب منابع آب با نیازهای استان به ویژه در رابطه با آب شرب و قابلیت های تولید کشاورزی.
2- سرمایه گذاری ناکافی در بخش های اقتصادی و تجهیز نشدن ظرفیت های تولیدی.
3- مهاجرت نیروی ماهر و متخصص از استان.
4- عدم تناسب شبکه راههای زمینی درون و برون استانی با ظرفیت های توسعه آن.
5- کوچک مقیاس بودن زمین های کشاورزی و غالب بودن شیوه سنتی تولید در اکثر بهره برداری های کشاورزی و ساختار نامطلوب نظام بهره برداری کشاورزی در استان (پایین بودن میزان بهره برداری ظرفیتهای تولیدی از دانش نوین و فناوری های جدید).
6- عدم تعادل در توسعه یافتگی نواحی مختلف استان و تمرکز شدید فعالیتهای اقتصادی (به غیر از کشاورزی) در مرکز استان.
7- پایین بودن شاخص های توسعه انسانی در مقایسه با میانگین ملی.
8- توسعه نیافتگی بخش صنعت به ویژه در زمینه صنایع بزرگ و مادر و نبودن زنجیره های تولید صنعتی و صنایع پایین دستی مرتبط در استان.
9- پایین بودن سطح مهارت های فنی و حرفه ای نیروی انسانی مولد.
ج- مسایل اساسی استان
1- افت شدید منابع آب زیرزمینی در بیشتر دشتها و آلودگی بیش از حد منابع آبی استان.
2- برهم خوردن تعادل در اکوسیستم منطقه ناشی از تخریب شدید منابع طبیعی.
3- تبدیل تدریجی اراضی کشاورزی به کاربری های غیرکشاورزی.
4- خروج سرمایه و نبودن انگیزه و فضای مناسب برای حضور مبتکران، کارآفرینان و سرمایه گذاران در عرصه های تولیدی.
5- نبودن شرایط و زمینه های مناسب برای جذب و نگهداشت نیروهای ماهر و متخصص.
6- بالا بودن تعداد شهرهای نوبنیاد در استان و فقدان زیرساخت ها و خدمات مناسب شهری.
7- پایین بودن بهره وری نیروی کار و درآمد سرانه استان در مقایسه با میانگین کشور.
8- نبود مدیریت زیست محیطی در بخش صنعت و معدن استان.
د- هدف های بلند مدت
با توجه به قابلیت ها، تنگناها و محدودیت ها، و نیز مسایل اساسی توسعه استان بر پایه بخش های کشاورزی، گردشگری، صنعت و معدن (به ویژه صنایع تبدیلی و سبک)، و استفاده از ظرفیتهای استان در بخش های خدمات برتر (خدمات علمی و پژوهشی، و خدمات حمل و نقل و بازرگانی) با هدف ارتقاء سهم و نقش استان در فرآیند توسعه ملی متناسب با فعالیتهای محوری استان امکان پذیر خواهد بود؛ بدین ترتیب اهداف بلند مدت توسعه استان عبارتند از:
1- تامین آب متناسب با توسعه مراکز زیست و فعالیت.
2- حفاظت از منابع طبیعی و زیست بوم های شکننده استان.
3- ارتقاء ظرفیت های تولید کشاورزی به ویژه محصولات دامی و تولیدات با قابلیت صادراتی.
4- رشد و توسعه بخش صنعت و معدن متناسب با قابلیت ها، ظرفیت ها، و مزیت های استان به ویژه در زمینه صنایع وابسته به کشاورزی و معدن.
5- تجهیز و هدایت سرمایه های داخلی و جذب سرمایه های خارجی در فعالیت های اقتصادی استان.
6- گسترش فعالیت های گردشگری در سطح ملی و فراملی.
7- جذب و حفظ نیروی انسانی ماهر و متخصص متناسب با اولویت های توسعه.
8- توسعه فعالیت های آموزش عالی و پژوهشی با توجه به قابلیت های توسعه استان با عملکرد ملی و فراملی.
9- بهبود شاخص ای توسعه انسانی، حداقل تا سطح میانگین ملی.
10- ارتقاء کیفی صنایع دستی استان با هدف حضور جدی و موثر در بازارهای فراملی.
11- ارتقاء بخش های حمل و نقل، فناوری اطلاعات و ارتبطات، و تقویت نقش استان در تعاملات ملی- منطقه ای.
12- تقویت فعالیت های بازرگانی به ویژه در زمینه بازرگانی خارجی.
13- تمرکززدایی خدماتی از شهر همدان در چارچوب نظام سلسله مراتب خدمات شهری و روستایی.
14- ارتقاء بخش انرژی در استان.
15- اعتلای معرفت دینی، ارزشهای فرهنگی و ویژگیهای هویتی استان.
16- دستیابی به هدف های توسعه هزاره (M.D.G) در استان
17- توانمندسازی بخش تعاونی برای ایفای فعالیت های گسترده و اداره بنگاه های اقتصادی بزرگ
18- توسعه نقش و جایگاه زنان در سطوح تصمیم سازی و تصمیم گیری استان
هـ – راهبردهای بلند مدت
1- انتقال آب از حوزه های پرآب استان های مجاور، همراه با بهره برداری بهینه از منابع آبی موجود در چارچوب مطالعات طرح جامع منابع آب.
2- یکپارچه سازی اراضی و ایجاد زمینه های مناسب برای تشکیل واحدهای بزرگ بهره برداری کشاورزی به همراه توسعه فعالیتهای آموزشی و ترویجی و تحقیقاتی در این بخش.
3- تغییر تدریجی شیوه های سنتی تولید و اصلاح ساختار در فعالیت های بخش کشاورزی، استفاده از فناوری های نوین در این بخش، و استقرار نظامهای بهره برداری کشاورزی مطلوب متناسب با شرایط استان از طریق ایجاد زمینه های مناسب برای تشکل های تولیدی و واحدهای اقتصادی بهره بردار.
4- جلوگیری از بهره برداری غیراصولی از منابع طبیعی و ایجاد تعادل بین دام و مرتع، حفاظت از ذخایر ژنتیکی و تنوع زیستی و حمایت از گونه های گیاهی و جانوری.
5- تقویت و توسعه زیرساخت ها و خدمات گردشگری.
6- ایجاد زمینه های مناسب در بهره برداری از سرمایه های داخلی و جلب سرمایه های خارجی در فعالیت های اقتصادی استان.
7- گسترش فعالیت های صنعتی در زمینه صنایع واسطه و تبدیلی کشاورزی، غذایی، صنایع فرآوری معدنی غیرفلزی، قطعه سازی صنایع حمل و نقل، صنایع مصرفی بادوام، شیمیایی، نساجی و پوشاک، بازیافت ضایعات، و نیز بهره گیری از روشهای نوین استخراج در معادن.
8- ارتقاء کیفیت، رقابتی کردن و بازاریابی محصولات صنایع دستی استان.
9- گسترش و تجهیز مراکز آموزش عالی و پژوهشی استان هم سطح با مراکز مهم آموزش عالی کشور و تقویت ارتباطات آن در سطح ملی و فراملی.
10- تجهیز و تقویت شبکه های زیربنایی حمل و نقل و خدمات بازرگانی استان.
11- سازماندهی و ارتقاء کیفیت نهادهای ارائه دهنده خدمات پشتیبان تولید.
12- سازماندهی سلسله مراتبی شبکه ای از شهرهای متوسط و کوچک و تقویت و تجهیز شهرهای نوبنیاد با تاکید بر نواحی شمال غربی استان.
13-ایجاد زمینه های لازم و مناسب به منظور گسترش نهادها و بخش های غیردولتی (خصوصی و تعاونی) در زمینه های تخصصی علمی، فنی- مهندسی، هنری، و فناوری اطلاعات و ارتباطات.
14- تشویق سرمایه گذاری بخش های عمومی و غیردولتی (خصوصی و تعاونی) در گسترش و ارتقاء کیفیت مراکز فرهنگی، هنری، و ورزشی.
15- گسترش مراکز ارائه خدمات اجتماعی به ویژه آموزشی و بهداشتی در نواحی کمتر توسعه یافته و مراکز روستایی.
16- تجهیز و گسترش شبکه های انرژی.
17- ارتقاء کیفی و کمی آموزش های فنی و حرفه ای و مهارتی.
18- ریشه کنی فقر شدید و گرسنگی و بهره مندی همگانی از مواهب توسعه اقتصادی و اجتماعی
19- دستیابی همگانی به آموزش ابتدایی و ترویج و بهبود برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان
20- کاهش مرگ و میر مادران و کودکان
21- مبارزه با بیماری های عمده (ایدز / H.I.V، سل، مالاریا و …)
22- حمایت مؤثر از تشکیل و توسعه تعاونی ها و ایجاد و گسترش شهرک ها و مجتمع های تعاونی
23- بسترسازی برای افزایش مشارکت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی زنان در روند توسعه استان
24- نهادینه کردن رویکرد مدیریت عرضه و تقاضا و افزایش سطح آگاهی عمومی در مدیریت بهینه مصرف آب
25- ایجاد زمینه های لازم برای جلب مشارکت مردمی و بخش خصوصی در بهره برداری و مدیریت آب
26- گسترش پوشش بیمه های اجتماعی و کاهش خدمات انسانی در اثر حوادث
| شاخص های هدف کمی در برنامه چهارم | استان: همدان | |||
| ردیف | شاخص های هدف | واحد اندازه گیری | سال (1383) | سال (1388) |
| 1 | نرخ رشد جمعیت | درصد | 44 /1 | 3 /1 |
| 2 | نسبت شهرنشینی از کل جمعیت | درصد | 8 /52 | 7 /55 |
| 3 | نرخ بیکاری | درصد | 14 | 2 /8 |
| 4 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب سطحی به کل حجم آبهای قابل تجدید شونده | درصد | 33 | 35 |
| 5 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب زیرزمینی به کل حجم آبهای قابل تجدید و استحصال زیرزمینی | درصد | 112 | 100 |
| 6 | نسبت آب قابل تنظیم به آب تجدید شونده | درصد | 11 /2 | 95 /5 |
| 7 | نسبت حجم مخزن به آب تجدید شونده | درصد | 98 /0 | 21 /6 |
| 8 | کل تولید محصولات زراعی در سال افق | هزار تن | – | 3230 |
| 9 | کل تولید محصولات باغی در سال افق | هزار تن | – | 603 |
| 10 | تولید محصولات دامی در سال افق | هزار تن | – | 526 |
| 11 | سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 3 /27 | 8 /28 |
| 12 | سهم بخش کشاورزی در اشتغال استان | درصد | 32 | 7 /30 |
| 13 | سهم بخش صنعت و معدن در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 8 /12 | 8 /21 |
| 14 | سهم بخش صنعت و معدن در اشتغال استان | درصد | 15 | 20 |
| 15 | نسبت مساحت مناطق تحت کنترل محیط زیستی به کل مساحت استان | درصد | 8 /6 | 5 /8 |
| 16 | ارزش سالانه صادرات غیرنفتی | میلیارد ریال | 136 | 1663 |
| 17 | نسبت جمعیت با سواد 6 ساله و بالاتر به کل جمعیت 6 ساله و بالاتر | درصد | 87 /83 | 90 |
| 18 | پوشش تحصیلی جمعیت 18- 6 ساله | درصد | 72 /79 | 13 /86 |
| 19 | نسبت دانشجو به یکصد هزار نفر جمعیت | نفر | 2000 | 2500 |
| 20 | تعداد موسسات، مراکز، کانونهای فرهنگی و هنری، و اردوگاه های پرورش کودکان و نوجوانان و جوانان | عدد | 57 | 90 |
| 21 | تعداد مرکز، کانونها، و قطب های جهانگردی تجهیز شده، بناهای مهم تاریخی و فرهنگی تعمیر و ساماندهی حریم شده | عدد | 119 | 269 |
| 22 | سرانه فضاهای ورزشی (سرپوشیده و باز) در کل جمعیت | متر مربع | 8 /0 | 1 |
| 23 | تعداد مراکز ملی، قطب های پژوهشی، پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری | عدد | 1 | 5 |
| 24 | نسبت ساختمان های با مصالح بادوام به کل ساختمان ها | درصد | 3 /17 | 28 /51 |
| 25 | تولید سالانه مسکن به ازای هر هزار نفر جمعیت | واحد مسکونی | 5 | 7 |
| 26 | ضریب نفوذ تلفن ثابت | درصد | 8 /18 | 45 |
| 27 | ضریب نفوذ تلفن همراه | درصد | 4 /3 | 32 |
| 28 | ضریب نفوذ اینترنت | درصد | 31 /5 | 08 /16 |
| 29 | تعداد مشترکین گاز طبیعی | مشترک | 212849 | 316849 |
| 30 | ظرفیت عملی نیروگاههای تولید برق | مگاوات | 1000 | 1000 |
| 31 | نسبت تعداد تشکل ها و نهادهای مدنی برای هر یکصد هزار نفر جمعیت | عدد | 72 /11 | 15 |
| 32 | نسبت طول راه های روستایی آسفالته به کل طول راه های روستایی | درصد | 5 /41 | 64 |
| 33 | نسبت طول راه های فرعی آسفالته به کل طول راه های فرعی | درصد | 88 | 100 |
| 34 | رفع نقاط حادثه خیزی در جاده ها | درصد | 36 | 100 |
| 35 | نسبت برخورداری جمعیت (شهری و روستایی) از برق | درصد | 98 | 99 |
| 36 | سرانه سرمایه گذاری سالانه برای حمل و نقل عمومی درون شهری | هزار ریال | 21 | 13 |
| 37 | گسترش پوشش بیمه های اجتماعی (نسبت بیمه شدگان اصلی به جمعیت فعال) | درصد | 56 /24 | 50 |
| 38 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (شهری) | درصد | 4 /10 | 5 |
| 39 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (روستایی) | درصد | 7 /11 | 6 |
| 40 | کاهش (به نصف رسانیدن) تعداد سوانح و حوادث حمل و نقل | مورد | 1826 | 910 |
| 41 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (شهری) | درصد | 8 /20 | 9 |
| 42 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (روستایی) | درصد | 8 /40 | 19 |
| 43 | امید به زندگی در بدو تولد | سال | 5 /65 | 71 |
| 44 | شاخص توسعه انسانی (HDI) | میزان | 637 /0 | 75 /0 |
| 45 | شاخص رفاه اجتماعی | میزان | 279 | 550 |
| 46 | جمعیت زیر خط فقر نسبی | درصد | 5 /18 | 11 |
| 47 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (شهری) | برابر | 16 | 14 |
| 48 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (روستایی) | برابر | 15 | 13 |
| 49 | نسبت هزینه دو دهک ثروتمندترین به دو دهک فقیرترین خانواده ها | برابر | 42 /11 | 6 |
| 50 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (شهری) | درصد | 5 /71 | 80 |
| 51 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (روستایی) | درصد | 5 /57 | 68 |
| 52 | نسبت جمعیت دارای هزینه های درمانی بیش از 40 درصد هزینه خانوار (هزینه های کمرشکن درمانی) | درصد | 5 /2 | 1 |
| طی برنامه (88- 1383) | ||||
| 53 | کاهش تعداد کارکنان دولت | درصد | 5 | |
| 54 | افزایش تعداد واحدهای دولتی اداره گردیده به روش قیمت تمام شده | درصد | 50 | |
| 55 | حجم تصدی های اجتماعی، فرهنگی واگذار شده به بخش غیردولتی | درصد | 15 | |
| 56 | نسبت برخورداری دستگاه های دولتی از امکانات اینترنتی | درصد | 100 | |
| 57 | متوسط سرانه آموزش سالانه مدیران و کارکنان دولت | ساعت | 40 | |
| 58 | کاهش در جمعیتی که حداقل انرژی غذایی لازم را دریافت نمی کنند | درصد | 25 | |
| 59 | نرخ ثبت نام خالص در مدارس ابتدایی | درصد | 5 /98 | |
| 60 | نسبت دختران به پسران در سطوح تحصیلی | درصد | 97 | |
| 61 | کاهش در نرخ مرگ و میر کودکان زیر پنج سال در هزار تولد زنده | درصد | 30 | |
| 62 | کاهش در نرخ مرگ و میر مادران در یکصد هزار تولد زنده | درصد | 40 | |
| 63 | کاهش در موارد جدید ابتلا به ایدز /HIV | درصد | 50 | |
| 64 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش آب شهری | درصد | 9 /2 | |
| 65 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش فاضلاب شهری | درصد | 6 /21 | |
| 66 | افزایش شاخص بهره مندی از آب آشامیدنی روستایی | درصد | 2 /31 | |
| 67 | افزایش شاخص جمعیت تحت پوشش فاضلاب روستایی | درصد | 8 /6 | |
| 68 | سطح توسعه، اصلاح و جایگزینی باغات | هزار هکتار | 18 | |
| 69 | عملیات آبخیزداری | هزار هکتار | 245 | |
| 70 | عملیات آب و خاک | هزار هکتار | 104 | |
| 71 | متوسط افزایش اشتغال سالانه | نفر | 25295 | |
| 72 | نرخ رشد سالانه ارزش افزوده کلیه فعالیتهای اقتصادی | درصد | 6 /8 | |
| 73 | سهم سرمایه گذاری مورد نیاز از کل کشور | درصد | 42 /1 | |
| 74 | نرخ رشد سالانه بهره وری سرمایه | درصد | 6 /1 | |
| نرخ رشد سالانه بهره وری نیروی کار | درصد | 1 /4 | ||
سند ملی توسعه استان یزد
الف- اصلی ترین قابلیت های توسعه:
1- همجواری با استانهای بزرگ و مرکز کشور و برخورداری از شکبه های ارتباطی بین منطقه ای مناسب (محور دو بانده تهران- گرمسار- سمنان- دامغان- شاهرود و راه آهن دوخطه تهران- مشهد) و دسترسی نسبتاً سریع به منطقه شهری تهران.
2- استقرار در مسیر کریدور حمل و نقل بین المللی شرقی- غربی، شمالی- جنوبی.
3- برخورداری از ذخائر غنی و متنوع معدنی.
4- وجود بسترهای لازم توسعه صنعتی و اراضی بلا معارض برای توسعه و استقرار صنایع بزرگ و پذیرش جمعیت و فعالیت از استانهای همجوار.
5- وجود بسترهای مناسب اقتصادی- اجتماعی، فرهنگی و آموزشی برای جذب سرمایه گذاری های داخلی و خارجی.
6- برخورداری از شبکه های انتقال انرژی.
7- برخورداری از سازمان فضایی متعادل در زمینه استقرار جمعیت و فعالیت در محور توسعه غرب- شرق استان.
8- برخورداری از مراکز آموزش عالی، فنی و حرفه ای، شبکه بهداشتی- درمانی و خدمات اجتماعی و فرهنگی.
9- برخورداری از تنوع اقلیمی، ذخائر طبیعی و زیست محیطی و حیات وحش و وجود نادرترین گونه های گیاهی، جانوری جهان و جاذبه های طبیعی، کوهستانی و کویر مرکزی و تاریخی (جاده ابرشیم و …) به عنوان قابلیت توسعه فعالیتهای گردشگری.
10- همجواری با حوزه آبریز شمالی.
11- امکان توسعه سطح زیرکشت محصولات متنوع باغی، گلخانه ای و صنعت دام و طیور به لحاظ تنوع اقلیمی و وجود اراضی بلامعارض.
12- برخورداری از سطح بالای باسوادی در کشور و سرمایه انسانی متخصص و ماهر.
13- برخورداری از وسعت زیاد مناطق حفاظت شده زیست محیطی کشور برای ایجاد مراکز پژوهشی و تحقیقاتی ملی زیست محیط و ژنتیک.
14- برخورداری از پوشش شبکه مخابراتی و قرار گرفتن در کریدور بین المللی فیبر نوری.
15- دسترسی به بازار مصرف عمده تهران جهت تأمین کالا و خدمات مورد نیاز پایتخت.
16- توانایی به کارگیری انرژی های نو و تجدید پذیر برای تأمین برق (انرژی خورشیدی)
17- وجود زمینه های قانونی برای توسعه ورزش، نگرش مثبت جامعه به فعالیت های ورزشی، گرایش بخش خصوصی و تشکل های داوطلب غیردولتی (NGO) به سرمایه گذاری و خدمات رسانی در توسعه ورزش
ب- عمده ترین تنگناها و محدودیت های توسعه:
1- محدودیت منابع آبی و کیفیت نامناسب آبهای سطحی و زیرزمینی.
2- کمبود نزولات آسمانی، دوره خشکسالی طولانی و پراکنش نامناسب زمانی و مکانی بارشها و عدم وجود رودخانه های دائمی و افت سطح آبهای زیرزمینی.
3- تهدید و همجوم کویر، پیش روی بیابان و عدم توازن و پراکنش جمعیت در پهنه جنوبی استان.
4- ناکافی بودن جاذبه های لازم برای نگهداشت نیروی متخصص انسانی.
5- کمبود تأسیسات رفاهی، فرهنگی، هنری، ورزشی، امکانات فراغتی و قدمت فضاهای درمانی موجود.
6- کمبود تأسیسات و تجهیزات گردشگری و مراکز اقامتی.
7- غیراستاندارد بودن مشخصات راههای اصلی و ترانزیتی در محورهای مذکور.
8- ترافیک و تصادفات روز افزون راههای اصلی و ترانزیتی استان.
9- رشد فزایندة تخلیه روستاهای کوچک.
10- وابستگی شدید منابع مای بخش ورزش به در آمدهای عمومی.
ج- مسائل اساسی استان
1- کاهش ذخائر منابع آبی به ویژه افت سطح آبهای زیرزمینی و عدم بهره برداری مطلوب از این منابع.
2- تکمیل نبودن زنجیره های تولید در صنایع فرآوری مواد معدنی و کشاورزی استان.
3- آسیب پذیری شدید سکونتگاههای شهری و روستایی در مقابل سوانح طبیعی و تخلیه روستاها.
4- آماده نبودن زیرساخت های شهری برای پذیرش سرریز جمعیت استانهای همجوار.
5- تخریب مراتع استان ناشی از عوامل قهری طبیعی و انسانی.
6- واگرایی در واحدهای تقسیماتی و عدم ارتقاء متوازن سطح تقسیمات کشوری در استان.
7- وجود ضایعات مالی و جانی ناشی از بالا بودن آمار تصادفات به دلیل فقدان استانداردهای لازم و ترافیک بالا در محورهای مواصلاتی اصلی استان.
8- گستردگی کویر در پهنه استان و امکان تردد اشارار و عوامل ضد امنیتی.
9- عدم پوشش کامل صدا و سیمای سراسری و استانی در پهنة استان.
10- فقدان نظام شناسایی استعدادهای ورزشی.
د- هدف های بلند مدت توسعه:
با توجه به قابلیت ها و تنگناها، توسعه استان بر پایه بخش های صنعت، معدن، کشاورزی، گردشگری، خدمات برتر با تأکید بر آموزش عالی استوار خواهد بود. از این رو اهداف بلند مدت استان عبارتند از:
1- توسعه صنعتی با توجه به موقعیت مناسب منطقه و همجواری با قطب صنعتی تهران.
2- توسعه، ارتقاء و بهره برداری حداکثر از ظرفیت های موجود معدنی.
3- تأمین آب لازم برای حفظ و توسعه مراکز زیست و فعالیت با اولویت آب شرب، محیط زیست، صنعت و کشاورزی و در حد بهره برداری متعادل از سفره های آب زیرزمینی.
4- حفظ قابلیت آبدهی سفره های آبهای زیرزمینی با تأکید بر دشت های با بیلان منفی.
5- توسعه بخش گردشگری با تأکید بر اکوتوریسیم و حفاظت از میراث تاریخی و طبیعی استان.
6- توسعه کمی و کیفی مراکز آموزش فنی و حرفه ای و مهارتی و عالی در جهت تأمین نیازهای استان و پذیرش ظرفیت آموزش عالی از استانهای همجوار.
7- ارتقاء کیفیت و کمیت خدمات برتر و زیرساخت های شهری در شهرهای اصلی استان با تأکید بر منطقه های شهری سمنان و شاهرود در راستای تمرکززدایی از تهران و پذیرش جمعیت و فعالیت ها از استانهای همجوار (خراسان، مازندران، گلستان)
8- تقویت گمرک و توسعه خدمات بازرگانی.
9- ارتقاء سطح توانمندیهای محیطی و حفاظت از منابع طبیعی برای توسعه پایدار استان.
10- توسعه فعالیتهای کشاورزی خاص در راستای استفاده بهینه از آب و خاک موجود.
11- توسعه و ارتقاء مشخصات محورهای ارتباطی استان با مناطق شمال و جنوب کشور.
12- ارتقاء جایگاه استان در تولید و انتقال انواع انرژی در سطوح ملی (گاز، برق، ذغال سنگ، انرژی خورشیدی)
13- پذیرش نقش پشتیبانی امنیتی مرکز کشور با تقویت نهادهای ذیربط.
14- ایجاد و توسعه مراکز تحقیقاتی در امور کویر شناسی، فن آوری، معدن، صنایع الکترونیک و انرژی های غیرفسیلی.
15- توسعه و ارتقاء زیرساخت های فرهنگی و ورزشی.
16- توسعه و عمران در روستاها و ارتقاء سطح خدمات روستایی و افزایش درآمد روستائیان.
17- توسعه خدمات پستی و مخابراتی.
18- گسترش کامل پوشش برنامه های سراسری شبکه ها و صدا و سیمای استانی در سطح استان.
19- متوازن نمودن تقسیمات کشوری در سطح استان.
20- ایمن سازی شهرها و روستاها و استقرار نظام بحران برای مقابله با حوادث
21- توسعه قضایی برای کاهش میزان جرایم در سطح استان
22- اعتلای معرفت دینی، ارزشهای فرهنگی و ویژگی های هویتی استان
23- نهادینه سازی بهره وری و افزایش آن در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
24- ارتقاء نقش ورزش در تأمین سلامت جسمی و روحی و تقویت توانمندیهای افراد و گروههای اجتماعی
25- دستیابی به هدفهای توسعه هزاره (M.D.G) در استان
26- توانمندسازی بخش تعاونی برای ایفای فعالیت های گسترده و اداره بنگاه های اقتصادی بزرگ
27- توسعه نقش و جایگاه زنان در سطوح تصمیم سازی و تصمیم گیری استان
هـ – راهبردهای بلند مدت:
1- توسعه صنایع شیمیایی، الکترونیک، غذایی و دارویی و کانی غیرفلزی با تأکید بر شکل گیری خوشه های صنعتی.
2- توسعه صنایع ماشین سازی و خودرو سازی و قطعه سازی.
3- نوسازی نرم افزاری و سخت افزاری صنایع و معادن و بهبود تکنولوژی استخراج مواد معدنی.
4- توسعه واحدهای صنعتی کوچک با تأکید بر پیوند با صنایع بزرگ و مادر.
5- توسعه مراکز پژوهشی و تحقیقاتی و بکاریگری یافته های آنها در فعالیتهای محوری استان.
6- بسترسازی مناسب برای جلب سرمایه های خارجی.
7- بهره گیری مناسب از جاذبه های فرهنگی، طبیعی، تاریخی و حیات وحش برای توسعه صنعت گردشگری در استان.
8- ارتقاء توان خدمات درمانی در کلیه رشته ها و در سطوح تخصصی و فوق تخصصی جهت کاهش مهاجرت جمعیت متقاضی به مرکز.
9- گسترش مراکز آموزش عالی جهت تمرکززدایی دوره های کارشناسی از دانشگاه های تهران.
10- گسترش خدمات بازرگانی نوین با تأکید بر خدمات گمرکی، بانکی، بیمه، حمل و نقل بین المللی کالا.
11- استقررا بخشی از خدمات زیرساخت های شهری در 4 شهر اصلی استان.
12- انتقال آب از حوزه های همجوار شمالی به استان.
13- کنترل و ذخیره سازی آبهای سطحی و تغذیه مصنوعی سفره های زیرزمینی.
14- تأکید بر رعایت ضوابط و استانداردهای زیست محیطی در شکل گیری فعالیت های اقتصادی و عمرانی در جهت توسعه پایدار.
15- حفظ و احیاء پوشش مرتعی و جنگلی و جلوگیری از پیشروی کویر.
16- توسعه کشت پسته و زیتون در نواحی میانی و جنوبی، گردو در شمال، فعالیت های متمرکز دام و طیور و کشت گلخانه ای در سطح استان.
17- اصلاح ساختار نظام بهره برداری و مدیریت اراضی کشاورزی.
18- بالا بردن راندمان آبیاری به منظور توسعه فعالیت های جدید بخش کشاورزی در استان و ممانعت از توسعه فعالیت های کشاورزی با آب بری زیاد.
19- توسعه و تجهیز شبکه حمل و نقل ریلی (کالا و مسافر).
20- ارتقاء ظرفیت شبکه های ارتباطی با استانهای همجوار.
21- استفاده از موقعیت جغرافیایی استان در برقراری ارتباطات (ریلی و جاده ای) شمالی و جنوبی کشور و تمرکززدایی ارتباطی از تهران.
22- ارتقاء سطح مشارکت زنان در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و ورزشی.
23- گسترش امکانات فرهنگی و ورزشی در مراکز جمعیتی شهر و روستا با گرایش خاص بانوان.
24- بسترسازی مناسب و تقویت بنیان های فرهنگی، اجتماعی، امنیتی و نظامی در مقابله با حوادث غیرمترقبه.
25- گسترش مراکز آموزش عالی علوم پزشکی در مقاطع تحصیلی دکترای تخصصی و فوق تخصصی.
26- توسعه آموزشهای مهارتی متناسب با مزیت های نسبی استان.
27- توسعه صنایع بسته بندی و فرآوری محصولات دامی و کشاورزی عمده استان.
28- تقویت توان تولید و انتقال انرژی در استان.
29- ارتقاء و گسترش شبکه های پستی و مخابراتی و توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات.
30- تقویت تأسیسات و تجهیزات حفاظتی و امدادی شهرها و روستاها و سازماندهی عوامل، تحت نظر مدیریت شهری.
31- ارتقاء تعادلهای منطقه ای و تغییر سطوح تقسیمات کشوری.
32- گسترش پوشش برنامه های صدا و سیما در سطح استان.
33- ساماندهی روستاها در زمینه فعالیتهای اقتصادی، ایجاد تحول در نظام تولید، گسترش فعالیت های خدماتی و عمرانی در روستا و ایجاد زمینه های اشتغال و درآمد بیشتر در روستاهای کوچک.
34- فراهم نمودن امکانات و شرایط مناسب برای اعمال مدیریت بهینه منابع و مصارف آب.
35- ارتقاء کیفی خدمات قضایی و استقرار واحدهای قضایی همگام با تقسیمات کشوری و ایجاد شوراهای حل اختلاف.
36- سازماندهی کوچ و حمایت از اسکان عشایر داوطلب
37- افزایش سهم ملی فرآورده های دامی، طیور و آبزیان در استان
38- تقویت و استقرار نیروهای مسلح در سطح استان متناسب با اندازه و نوع تهدیدات و شرایط جغرافیایی
39- استفاده ار انرژی خورشیدی برای تولید برق
40- ایجاد ساز و کارهای لازم و حمایت از افزایش بهره وری در بخش های اقتصادی و عوامل تولید
41- گسترش ورزش های پرورشی، همگانی، تفریحی، قهرمانی و حرفه ای در استان.
42- ریشه کنی فقر شدید و گرسنگی و بهره مندی همگانی از مواهب توسعه اقتصادی و اجتماعی
43- دستیابی همگانی به آموزش ابتدایی و ترویج و بهبود برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان
44- کاهش مرگ و میر مادران و کودکان
45- مبارزه با بیماری های عمده (ایدز / H.I.V، سل، مالاریا و …)
46- حمایت مؤثر از تشکیل و توسعه تعاونی ها و ایجاد و گسترش شهرک ها و مجتمع های تعاونی
47- بسترسازی برای افزایش مشارکت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی زنان در روند توسعه استان
48- نهادینه کردن رویکرد مدیریت عرضه و تقاضا و افزایش سطح آگاهی عمومی در مدیریت بهینه مصرف آب
49- ایجاد زمینه های لازم برای جلب مشارکت مردمی و بخش خصوصی در بهره برداری و مدیریت آب
50- گسترش پوشش بیمه های اجتماعی و کاهش خدمات انسانی در اثر حوادث
| شاخص های هدف کمی در برنامه چهارم | استان: یزد | |||
| ردیف | شاخص های هدف | واحد اندازه گیری | سال (1383) | سال (1388) |
| 1 | نرخ رشد جمعیت | درصد | 5 /1 | 25 /1 |
| 2 | نسبت شهرنشینی از کل جمعیت | درصد | 73 /78 | 53 /80 |
| 3 | نرخ بیکاری | درصد | 3 /17 | 4 /9 |
| 4 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب سطحی به کل حجم آبهای قابل تجدید شونده | درصد | 32 | 35 |
| 5 | نسبت بهره برداری (برداشت) از منابع آب زیرزمینی به کل حجم آبهای قابل تجدید و استحصال زیرزمینی | درصد | 107 | 100 |
| 6 | نسبت آب قابل تنظیم به آب تجدید شونده | درصد | 0 | 32 /1 |
| 7 | نسبت حجم مخزن به آب تجدید شونده | درصد | 0 | 02 /1 |
| 8 | کل تولید محصولات زراعی در سال افق | هزار تن | – | 653 |
| 9 | کل تولید محصولات باغی در سال افق | هزار تن | – | 259 |
| 10 | تولید محصولات دامی در سال افق | هزار تن | – | 200 |
| 11 | سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 4 /13 | 5 /11 |
| 12 | سهم بخش کشاورزی در اشتغال استان | درصد | 75 /12 | 5 /12 |
| 13 | سهم بخش صنعت و معدن در تولید ناخالص داخلی استان | درصد | 7 /38 | 5 /43 |
| 14 | سهم بخش صنعت و معدن در اشتغال استان | درصد | 02 /41 | 1 /41 |
| 15 | نسبت مساحت مناطق تحت کنترل محیط زیستی به کل مساحت استان | درصد | 2 /18 | 2 /19 |
| 16 | ارزش سالانه صادرات غیرنفتی | میلیارد ریال | 557 | 873 |
| 17 | نسبت جمعیت با سواد 6 ساله و بالاتر به کل جمعیت 6 ساله و بالاتر | درصد | 5 /89 | 94 |
| 18 | پوشش تحصیلی جمعیت 18- 6 ساله | درصد | 2 /98 | ……. |
| 19 | نسبت دانشجو به یکصد هزار نفر جمعیت | نفر | 5250 | 6700 |
| 20 | تعداد موسسات، مراکز، کانونهای فرهنگی و هنری، و اردوگاه های پرورش کودکان و نوجوانان و جوانان | عدد | 58 | 113 |
| 21 | تعداد مرکز، کانونها، و قطب های جهانگردی تجهیز شده، بناهای مهم تاریخی و فرهنگی تعمیر و ساماندهی حریم شده | عدد | 92 | 297 |
| 22 | سرانه فضاهای ورزشی (سرپوشیده و باز) در کل جمعیت | متر مربع | 33 /0 | 87 /0 |
| 23 | تعداد مراکز ملی، قطب های پژوهشی، پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری | عدد | 1 | 11 |
| 24 | نسبت ساختمان های با مصالح بادوام به کل ساختمان ها | درصد | 23 | 50 |
| 25 | تولید سالانه مسکن به ازای هر هزار نفر جمعیت | واحد مسکونی | 3 | 5 /4 |
| 26 | ضریب نفوذ تلفن ثابت | درصد | 7 /36 | 50 |
| 27 | ضریب نفوذ تلفن همراه | درصد | 9/9 | 51 |
| 28 | ضریب نفوذ اینترنت | درصد | 27 /12 | 95 /36 |
| 29 | تعداد مشترکین گاز طبیعی | مشترک | 113905 | 183905 |
| 30 | ظرفیت عملی نیروگاههای تولید برق | مگاوات | 443 | 1045 |
| 31 | نسبت تعداد تشکل ها و نهادهای مدنی برای هر یکصد هزار نفر جمعیت | عدد | 12 | 51 |
| 32 | نسبت طول راه های روستایی آسفالته به کل طول راه های روستایی | درصد | 5 /67 | 5 /89 |
| 33 | نسبت طول راه های فرعی آسفالته به کل طول راه های فرعی | درصد | 80 | 100 |
| 34 | رفع نقاط حادثه خیزی در جاده ها | درصد | 30 | 100 |
| 35 | نسبت برخورداری جمعیت (شهری و روستایی) از برق | درصد | 5 /98 | 100 |
| 36 | سرانه سرمایه گذاری سالانه برای حمل و نقل عمومی درون شهری | هزار ریال | 31 | 45 |
| 37 | گسترش پوشش بیمه های اجتماعی (نسبت بیمه شدگان اصلی به جمعیت فعال) | درصد | 5 /44 | 65 |
| 38 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (شهری) | درصد | 4 /13 | 6 |
| 39 | شیوع کم وزنی متوسط و شدید در کودکان زیر پنج سال (روستایی) | درصد | 1 /13 | 6 |
| 40 | کاهش (به نصف رسانیدن) تعداد سوانح و حوادث حمل و نقل | مورد | 981 | 400 |
| 41 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (شهری) | درصد | 5 /13 | 5 |
| 42 | میزان بی سوادی درزنان همسردار 10 تا 49 ساله (روستایی) | درصد | 3 /22 | 10 |
| 43 | امید به زندگی در بدو تولد | سال | 5 /68 | 72 |
| 44 | شاخص توسعه انسانی (HDI) | میزان | 778 /0 | 83 /0 |
| 45 | شاخص رفاه اجتماعی | میزان | 4 /510 | 6 /816 |
| 46 | جمعیت زیر خط فقر نسبی | درصد | 1 /17 | 5 /9 |
| 47 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (شهری) | برابر | 16 | 14 |
| 48 | نسبت هزینه دهک ثروتمندترین به دهک فقیرترین خانواده ها (روستایی) | برابر | 15 | 13 |
| 49 | نسبت هزینه دو دهک ثروتمندترین به دو دهک فقیرترین خانواده ها | برابر | 42 /13 | 5 /7 |
| 50 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (شهری) | درصد | 7 /74 | 83 |
| 51 | نسبت هزینه خوراکی به کل هزینه های خانوار (روستایی) | درصد | 2 /63 | 73 |
| 52 | نسبت جمعیت دارای هزینه های درمانی بیش از 40 درصد هزینه خانوار (هزینه های کمرشکن درمانی) | درصد | 5 /2 | 1 |
| طی برنامه (88- 1383) | ||||
| 53 | کاهش تعداد کارکنان دولت | درصد | 5 | |
| 54 | افزایش تعداد واحدهای دولتی اداره گردیده به روش قیمت تمام شده | درصد | 50 | |
| 55 | حجم تصدی های اجتماعی، فرهنگی واگذار شده به بخش غیردولتی | درصد | 15 | |
| 56 | نسبت برخورداری دستگاه های دولتی از امکانات اینترنتی | درصد | 100 | |
| 57 | متوسط سرانه آموزش سالانه مدیران و کارکنان دولت | ساعت | 40 | |
| 58 | کاهش در جمعیتی که حداقل انرژی غذایی لازم را دریافت نمی کنند | درصد | 25 | |
| 59 | نرخ ثبت نام خالص در مدارس ابتدایی | درصد | 5 /98 | |
| 60 | نسبت دختران به پسران در سطوح تحصیلی | درصد | 97 | |
| 61 | کاهش در نرخ مرگ و میر کودکان زیر پنج سال در هزار تولد زنده | درصد | 30 | |
| 62 | کاهش در نرخ مرگ و میر مادران در یکصد هزار تولد زنده | درصد | 40 | |
| 63 | کاهش در موارد جدید ابتلا به ایدز /HIV | درصد | 50 | |
| 64 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش آب شهری | درصد | 5 | |
| 65 | افزایش درصد جمعیت تحت پوشش فاضلاب شهری | درصد | 6 /19 | |
| 66 | افزایش شاخص بهره مندی از آب آشامیدنی روستایی | درصد | 24 | |
| 67 | افزایش شاخص جمعیت تحت پوشش فاضلاب روستایی | درصد | 6 | |
| 68 | سطح توسعه، اصلاح و جایگزینی باغات | هزار هکتار | 24 | |
| 69 | عملیات آبخیزداری | هزار هکتار | 83 | |
| 70 | عملیات آب و خاک | هزار هکتار | 27 | |
| 71 | متوسط افزایش اشتغال سالانه | نفر | 15352 | |
| 72 | نرخ رشد سالانه ارزش افزوده کلیه فعالیتهای اقتصادی | درصد | 1 /10 | |
| 73 | سهم سرمایه گذاری مورد نیاز از کل کشور | درصد | 55 /1 | |
| 74 | نرخ رشد سالانه بهره وری سرمایه | درصد | 2/2 | |
| نرخ رشد سالانه بهره وری نیروی کار | درصد | 6 /4 | ||