شماره : ۲۷۹۳۱ت۳۳۴۰۰هـ
تاریخ : ۱۳۸۴.۰۵.۰۸
هیأت وزیران در جلسه مورخ ۱۳۸۴.۴.۸ بنا به پیشنهاد سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و وزارتخانه‌های کار و اموراجتماعی، بازرگانی، کشور، نفت، صنایع و معادن، نیرو، موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران و سازمان حفاظت محیط زیست و به استناد ماده (۱۲۱) تنفیذی قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، موضوع ماده (۲۰) قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ـ مصوب ۱۳۸۳ ـ آیین‌نامه اجرایی ماده یاد شده را به‌شرح زیر تصویب نمود:
فصل اول – کلیات
ماده ۱ – در این آیین‌نامه، اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می روند:
۱- تجهیزات انرژی بر :
که از این پس به اختصار، تجهیزات نامیده می شوند، شامل وسایل، ماشین‌آلات و کالاهایی است که دربخش‌های مختلف، اعم از صنعت، کشاورزی، تجاری، خانگی، حمل‌و نقل، عمومی و جز اینها به کار گرفته‌می شوند و مصرف کننده یا تبدیل کننده انرژی هستند.
۲- سیستم انرژی بر:
که از این پس به اختصار، سیستم نامیده می‌شود، شامل تمام فرآیندهای تولیدی و خدماتی و تأسیسات صنعتی و غیر صنعتی است که در آن انرژی مصرف، تبدیل یا منتقل می‌شود.
۳- معیارها و مشخصات فنی:
استاندارد مصرف، بازده و شدت انرژی در تجهیزات، سیستم‌ها و سایر ویژگی‌های فنی آنها که به نحوی با مصرف انرژی مرتبط باشد.
۴- بر چسب مصرف انرژی:
صفحه حاوی اطلاعات مربوط به مصرف انرژی و یا بازده انرژی در هر کالاو مقایسه آن با معیارهای مصوب که قابل نصب بر روی کالاها باشد.
۵- تجهیزات به سه گروه به شرح زیر تقسیم می شوند:
الف – تجهیزات برقی: کلیه کالاها و دستگاه‌های مصرف کننده برق.
ب – تجهیزات نفتی: تمام کالاها و دستگاه‌های مصرف کننده فرآورده‌های نفتی انرژی زا.
ج – تجهیزات گازی: تمام کالاها و دستگاه‌های مصرف کننده گاز.
در صورتی که وسیله‌ای مصرف کننده چند نوع حامل انرژی باشد، در گروهی قرار خواهد گرفت که به طور عمده، مصرف کننده آن نوع حامل انرژی باشد.
۶- سیستم‌ها به چهار گروه، به شرح زیرتقسیم می شوند:
الف – سیستم‌های مصرف کننده برق: فرآیندهای مصرف کننده برق و سیستم‌های صنعتی، عمومی وخدماتی، که به طور عمده مصرف کننده انرژی برق می باشند، از قبیل فرآیندهای متعلق به صنایع نساجی و پوشاک، فلزی، و ریخته گری و متالوژی، برق و الکترونیک.
ب – سیستم‌های مصرف کننده نفت و گاز: فرآیندهای مصرف کننده نفت و گاز و سیستم‌های صنعتی عمومی و خدماتی، که به طور عمده مصرف کننده فرآورده‌های نفتی انرژی زا و گاز می‌باشند، از قبیل فرآیندهای صنایع غذایی، شیمیایی، سلولوزی، کانی غیر فلزی و متالوژی.
ج – نیروگاه‌ها.
د – پالایشگاه‌ها.
تبصره – درباره مواردی که در این ماده به آنها اشاره نشده است، در کارگروه موضوع ماده (۲) اینآیین‌نامه، تصمیم گیری خواهد شد.
فصل دوم – وضع ضوابط، استانداردها و مشخصات فنی
ماده ۲ – کارگروه: متشکل از نمایندگان وزارت نیرو، وزارت نفت، سازمان حفاظت محیط زیست، موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی، وزارتخانه یا سازمان ذی ربـط – حســب مورد – می‌باشد، که وظیفه تصویب معیارها و مشخصات فنی را به عهده خواهد داشت و دبیرخانه آن – حسب مورد – در وزارت نیرو یا وزارت نفت مستقر خواهد شد، نمایندگان وزارت نیرو و وزارت نفت – حسب مورد – به عنوان روسای گروهها، انجام وظیفه می کنند.
ماده ۳ – وزارت نیرو موظف است با مشارکت مستقیم موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران و وزارتخانه‌های ذی‌ربط، با انجام کار تخصصی و کارشناسی لازم، نسبت به تهیه مشخصات فنی و معیارها، درخصوص تجهیزات مندرج در بند (۵) ماده (۱)، نیز سیستم‌های مندرج در بند (۶) ماده (۱) این آیین‌نامه، اقدام و برای تصویب به کار گروه پیشنهاد نماید.
ماده ۴ – وزارت نفت موظف است با مشارکت مستقیم موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران و وزارت صنعتی ذی‌ربط، با انجام کار تخصصی و کارشناسی لازم، نسبت به تهیه مشخصات فنی و معیارها درخصوص تجهیزات بند (۵) ماده (۱)، و نیز سیستم‌های مندرج در بند (۶) ماده (۱) این آیین‌نامه، اقدام و برای تصویب به کار گروه پیشنهاد نماید.
ماده ۵ – وزارتخانه‌های نیرو و نفت موظفند با توجه به اولویت تجهیزات و سیستم‌هایی که انرژی بیشتری مصرف می کنند، یا امکان دستیابی به بهینه سازی در آنها سریع تر
می‌باشد، معیارها و مشخصات فنی مربوط را به تدریج، طی دوره برنامه تهیه و به کار گروه ارسال نمایند.
ماده ۶ – رؤسای کارگروه‌ها موظفند تا پایان تصویب معیارها و مشخصات فنی تمام تجهیزات و سیستم‌ها، با توجه به پیشنهادهای رسیده، تشکیل جلسه دهند و به بررسی و تصویب پیشنهادهای مذکور اقدام کنند و حداکثر یک هفته پس از تصویب، موارد را به موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ارسال نمایند.
ماده ۷ – مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران مکلف است، علاوه بر درج مصوبات کارگروه مربوط در استانداردهای ملی، آنها را همانند استانداردهای اجباری، با رعایت مهلت‌های قانونی آگهی برای اجرا به مبادی ذی‌ربط و به ویژه به وزارت بازرگانی و گمرک ایران ابلاغ کند و بر اجرای الزامات قانونی مندرج در آیین‌نامه نظارت نماید.
ماده ۸ – وزارتخانه‌های نفت و نیرو موظفند، با همکاری موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، سه سال پس از تصویب، معیارها و مشخصات فنی فوق را به روز نموده و به تصویب کار گروه برسانند.
ماده ۹ – همه تولید کنندگان و وارد کنندگان تجهیزات و سیستم‌های موضوع این آیین‌نامه، ملزم به‌رعایت معیارها و مشخصات مصوب کار گروه می باشند و موسسه استاندارد تحقیقات صنعتی ایران، علاوه برالزامات این آیین‌نامه، با استفاده از اختیارات خود، نظارت بر اجرای این معیارها را برعهده دارد.
ماده ۱۰ – موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، موظف است نسبت به بازرسی، نمونه برداری وآزمون تمام تولیدات و واردات تجهیزات، اقدام و نظارت مستمر اعمال نماید و در صورت عدم انطباق محصولات با معیارها و مشخصات فنی مصوب کارگروه از تولید یا ورود آن جلوگیری نماید.
ماده ۱۱ – وزارتخانه‌های نیرو، نفت، صنایع و معادن موظفند در صورت درخواست موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، در انجام فعالیت‌های بازرسی، نظارت و آزمایش‌های مربوط به معیارها و مشخصات فنی تجهیزات، همکاری لازم را به عمل آورند.
ماده ۱۲ – گمرک ایران موظف است با استعلام از موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، نسبت به تطبیق کالا با معیارها و مشخصات فنی مصوب کارگروه اقدام نماید و در صورت عدم تطبیق با معیارها ومشخصات فنی مصوب کارگروه از ورود کالابه کشور جلوگیری نماید.
تبصره – کالاهای وارداتی که گشایش اعتبار یا صدور بارنامه آنها، قبل از اعلام معیارها و مشخصات فنی توسط موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، صورت گرفته باشد، از شمول این ماده مستثنی می باشند.
فصل سوم – تعیین ساعات کار اصناف، واحدهای خدماتی و اجتماعی در ایام سال
ماده ۱۳ – به منظور حفظ و صیانت از منابع انرژی کشور و با هدف بهبود الگوی مصرف برق و برقراری انضباط اجتماعی، به ویژه در ماه‌های حداکثر مصرف برق، همه اصناف و واحدهای خدماتی و اجتماعی (به‌جز موارد مستثنا در این آیین‌نامه) مکلفند ضمن کاهش مصرف برق، ساعات کار را که از طرف مراجع ذی‌ربط در این آیین‌نامه به آنها ابلاغ می‌گردد، رعایت نمایند.
ماده ۱۴- ساعات کار اصناف و واحدهای خدماتی و اجتماعی موجود در هر استان، در فصول مختلف سال، توسط کارگروهی متشکل از نمایندگان شرکت‌ها یا ادارات تابعه وزارتخانه‌های بازرگانی، نیرو و کشورتعیین می‌گردد.
تبصره ۱ ـ کارگروه فوق در شهر تهران به ریاست وزارت بازرگانی تشکیل خواهد شد.
تبصره ۲ – این طرح در سال اول، در شهرهای بزرگ، شامل تهران، اصفهان، شیراز، مشهد، تبریز، کرج و اهواز، ازسال دوم برای تمام مراکز استان‌ها و از سال سوم برای تمام شهرهای کشور، اجرا خواهد شد.
تبصره ۳ – ساعات پایان کار اصناف، از طریق مجامع و اتحادیه‌های صنفی، به واحدهای صنفی، برای اجرا ابلاغ می‌گردد، و در مناطقی که فاقد اتحادیه‌های صنفی می باشند، مراتب از طریق بخشداری‌ها و شهرداری‌ها، به واحدهای صنفی ابلاغ می‌گردد.
تبصره ۴ – ساعت پایان کار واحدهای خدماتی و اجتماعی غیر مشمول قانون نظام صنفی، از طریق سازمان‌های مسوول و ذی‌ربط آنها، برای اجرا ابلاغ می‌گردد.
ماده ۱۵ – وزارت نیرو با همکاری مجامع و اتحادیه‌های صنفی و سازمان‌های مسوول و ذی ربط، موظف است ساعات کار تعیین شده برای مناطق طبق این آیین‌نامه را، از طریق رسانه‌های گروهی به اطلاع عموم برساند.
ماده ۱۶ – اصناف و واحدهای خدماتی و اجتماعی زیر، از شمول طرح تنظیم و رعایت ساعت کار مستثنی می باشند:
الف – نانوائی‌ها و فروشگاه‌های نان فانتزی
ب – رستوران‌ها و قهوه خانه‌ها، اغذیه فروشی‌ها و محل‌های صرف غذا و سالن‌های پذیرایی
ج – هتل‌ها، متل‌ها، مهمانخانه‌ها، مسافر خانه‌ها و پانسیون‌ها
د- شعبه‌های نفت و جایگاه‌های فروش فرآورده‌های نفتی و گاز
هـ ـ داروخانه‌ها، مراکز بهداشتی و درمانی، مطب پزشکان و مراکز تشخیص پزشکی، بیمارستان‌ها، آزمایشگاه‌ها، رادیولوژی‌ها و سایر مراکز مشابه
و – مراکز مذهبی، فرهنگی و تفریحی، نظیر مساجد، حسینیه‌ها، کتابخانه‌ها و موزه‌ها، سینماها و تئاتر
ز -سوپر مارکت‌ها و خواربار فروشی‌ها
ح – قنادی‌ها و گل فروشی‌ها
ط – تعاونی‌ها و شرکت‌های حمل و نقل مسافر
ی – از واحدهای صنفی: پنجر گیری و مکانیک اتومبیل با هماهنگی اتحادیه‌های ذی‌ربط
ک – آن دسته ازاصناف یا واحدهای خدماتی و اجتماعی که دایر بودن آنها به تشخیص کارگروه موضوع ماده (۱۴) این آیین‌نامه، پس از ساعت تعیین شده ضروری باشد.
ماده ۱۷- تمام اصناف و واحدهای خدماتی و اجتماعی مشمول تعیین ساعت کار، به منظور مشخص نمودن ساعات کار خود، موظف به نصب تابلو و علایمی که با همکاری وزارت نیرو و مجامع و اتحادیه‌های صنفی تهیه می‌شود، در محل کار خود می باشند.
ماده ۱۸ – وزارت نیرو موظف است برای تمام اصناف و واحدهای خدماتی و اجتماعی مشمول این آیین‌نامه، که مصارف برق آنها بیش از ششصد (۶۰۰)کیلو وات ساعت در ماه می‌باشد، کنتور دو تعرفه نصب نماید و بعد از ساعت کار تعیین شده طبق این آیین‌نامه، تا پایان حداکثر بار مصرفی (با تشخیص وزارت نیرو)، نرخ برق مصرفی را با پنجاه درصد (۵۰%) افزایش محاسبه و اعمال نماید.
ماده ۱۹ – مجامع و اتحادیه‌های صنفی، با همکاری ادارات اماکن نیروی انتظامی و سازمان بازرسی و نظارت بر قیمت و توزیع کالاو خدمات، مسوول نظارت بر اجرای ساعات کار تعیین شده موضوع این آیین‌نامه می باشند.
تبصره – در شهرها و بخش‌هایی که فاقد سازمان‌های صنفی می باشند، مسوولیت نظارت بر حسن اجرای ساعات کار تعیین شده، بر عهده شهرداری‌ها و بخشداری‌هاست.
ماده ۲۰- به واحدهای صنفی که ساعات کار تعیین شده را رعایت ننمایند، برای بار اول اخطار کتبی‌داده می‌شود و در صورت تکرار برای اعمال جریمه قانونی، به سازمان بازرسی و نظارت بر قیمت کالاو توزیع کالا و خدمات معرفی می گردند.
ماده ۲۱ – وزارت نیرو موظف است، سالانه گزارشی از نتایج و منافع حاصل از اجرای این بند را به وزیران تقدیم نماید.
فصل چهارم – تعیین ساعات کار کارخانه‌ها و صنایع و ضوابط مصرف انرژی در ایام سال
ماده ۲۲ – تمام مشترکین صنعتی برق، که میزان برق مصرفی آنها یک (۱) مگاوات تا پنج (۵) مگاوات می‌باشد، موظفند تعطیلات سالانه (غیر رسمی) و تعمیرات دوره ای مورد
نیاز واحدهای خود را، در فاصله زمانی ۱۵ تیر تا ۱۵ شهریور هر سال، اجرا کنند و برنامه زمان بندی شده آن را به وزارت نیرو اعلام نمایند.
تبصره – در صورتی که مشترکین مذکور، ماهیت تولیداتشان فصلی باشد، با هماهنگی و تایید وزارتخانه‌های ذی‌ربط، از مفاد ماده فوق مستثنا می گردند.
ماده ۲۳ – تمام مشترکین صنعتی برق، که انشعاب آنها از شبکه بیش از پنج (۵) مگاوات می‌باشد، موظفند تعطیلات سالانه (غیر رسمی) و تعمیرات اساسی مورد نیاز واحدهای خود را با هماهنگی و تایید وزارتخانه های متبوع در فاصله زمانی ۱۵ تیر تا ۱۵ شهریور هر سال اجرا نمایند.
وزارتخانه‌های ذی‌ربط موظفند تعطیلات و تعمیرات کارخانه‌ها و صنایع موضوع این بند را حداکثر تاپایان اردیبهشت هر سال به وزارت نیرو اعلام نمایند.
تبصره – موارد استثنا در کمیسیونی با شرکت برق منطقه‌ای و وزارتخانه صنعتی ذی‌ربط تعیین خواهد شد و در موارد مرتبط با وزارت نفت – حسب مورد – به جای نماینده شرکت برق منطقه ای، نماینده شرکت پخش فرآورده‌های نفتی ایران یا شرکت ملی‌گاز ایران درجلسه کمیسیون شرکت خوکرد.
ماده ۲۴ – تمام مصرف کنندگان صنعتی گاز طبیعی و نیروگاه‌ها، به استثنای استفاده کنندگان از گاز طبیعی به عنوان ماده اولیه، موظفند در صورت وجود سوخت جایگزین، برنامه و مصرف سوخت سالانه خود را، به نحوی تنظیم نمایند که ضمن استفاده از سایر سوخت‌ها (با هماهنگی و تایید وزارت نفت)، مصرف گازطبیعی را در ماه‌های سرد (آذر ماه لغایت پایان اسفند ماه) تا حد ممکن تقلیل دهند.
تبصره ۱ – اجرای مفاد این ماده، منوط به تأمین سوخت مایع به اندازه کافی، برای واحدهای مشمول خواهد بود.
تبصره ۲ – مفاد این ماده در مورد شهرهایی اجرا خواهد شد که از نظر سازمان حفاظت محیط زیست مشکل زیست محیطی نداشته باشند.
ماده ۲۵ – در صورت عدم رعایت مواد (۲۲)، (۲۳) و (۲۴) این آیین‌نامه توسط مصرف کنندگان انرژی مشمول، وزارتخانه‌های نفت و نیرو مجازند، نسبت به تنظیم برنامه تأمین انرژی این واحدها اقدام نمایند.
ماده ۲۶ – بهای انرژی مصرفی واحدهایی که مقررات مربوط به تنظیم برنامه فصلی را رعایت کنند، در سایر اوقات غیر اوج مصرف، ارزان تر محاسبه خواهد شد.
فصل پنجم – مقررات رعایت موازین مصرف انرژی در ساختمانها و واحدهای بزرگ صنعتی وتجاری
ماده ۲۷ – مقررات و ضوابط مربوط به رعایت موازین مصرف انرژی در طراحی و ساخت ساختمانها در بخش دولتی و غیر دولتی، به منظور پرهیز از اتلاف انرژی و تنظیم و اجرای روش‌های تشویقی در مورد ساختمان‌های موجود، برای به کارگیری موازین مصرف انرژی، توسط کار گروهی با مسوولیت وزیر مسکن وشهرسازی و عضویت نمایندگان وزیران کشور، نفت، صنایع و معادن، نیرو، رییس سازمان مدیریت وبرنامه‌ریزی کشور و سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور تهیه، تصویب و برای اجرا به دستگاه‌های اجرایی کشور و شهرداری‌ها ابلاغ می‌شود.
تبصره ۱ – سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور موظف است موازین مصوب کارگروه را برای لازم‌الاجرا شدن شدن در طرح‌های عمرانی ابلاغ نماید.
تبصره ۲ – وزارت مسکن و شهرسازی با همکاری وزارت کشور و سازمان‌های نظام مهندسی ساختمان ، مسوولیت نظارت و کنترل اجرای مفاد این ماده را به عهده دارد و دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط موظف به همکاری در این زمینه هستند.
ماده ۲۸- وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، موسسات و شرکت‌های دولتی و دستگاه‌هایی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام است، مانند شرکت ملی نفت ایران، همچنین شهرک‌های مسکونی و ساختمان‌هایی که قدرت الکتریکی خریداری شده توسط آنها، بیش از یک مگاوات یا مصرف سالیانه انرژی آنها بیش از هزار (۱۰۰۰) متر مکعب معادل نفت می‌باشد، موظفند حداکثر تا شش ماه پس از تصویب این آیین‌نامه ، و بار دیگر سه سال‌بعد از آن، در ساختمان‌های بزرگ وابسته، نسبت به انجام ممیزی انرژی و عملیات لازم برای بهینه سازی مصرف انرژی اقدام کنند و گزارش آن را به وزارتخانه‌های نیرو، نفت و سازمان حفاظت محیط زیست -حسب مورد – ارسال نمایند.
ماده ۲۹- واحدهای بزرگ صنعتی و تجاری که دیماند برق آنها بیش از پنج (۵) مگاوات یا مصرف سوخت سالانه آنها پنج هزار (۵۰۰۰) متر مکعب معادل نفت کوره یا بالاتر می‌باشد، موظفند واحد مدیریت انرژی را در تشکیلات سازمانی خود ایجاد نمایند.
ماده ۳۰ – واحدهای بزرگ صنعتی و تجاری موظفند زمینه‌های لازم را برای انجام ممیزی انرژی توسط وزارت نفت و نیرو فراهم نمایند.
ماده ۳۱ – تا زمان تعیین و تصویب معیار مصرف انرژی در فرآیندها و سیستم‌های مصرف کننده انرژی واحدهای بزرگ صنعتی باید، میزان مصرف انرژی خود را بر اساس دستورالعمل‌های وزارتخانه‌های نفت و نیرو که نتیجه انجام ممیزی انرژی می‌باشد، طبق برنامه زمان بندی ابلاغ شده کاهش دهند.
ماده ۳۲- ضوابط و معیارها و مهلت‌های مناسب توسط کار گروهی متشکل از سازمان مدیریت وبرنامه‌ریزی و وزارت نیرو یا وزارت نفت و وزارتخانه ذی‌ربط – حسب مورد – تعیین خواهد شد.
ماده ۳۳ – وزارتخانه‌های نفت و نیرو حسب مورد مجازند قیمت برق و گاز و فرآورده‌های نفتی مصرفی واحدهای صنعتی بزرگ (واحدهایی که سوخت سالانه آنها بیش از پنج هزار متر مکعب معادل نفت کوره، یا قدرت مورد استفاده آنها بیش از پنج مگاوات است) که ضوابط و معیارهای مصوب و اعلان شده موضوع ماده (۱۲۱) قانون برنامه سوم را رعایت نمی کنند، پس از اخطار واعطای فرصت مناسب حداقل یک سال برای تطبیق و اصلاح شرایط واحد مزبور با آن ضوابط، حداکثر تا بیست درصد افزایش دهند.
افزایش قیمت فقط در فاصله انقضای مهلت داده شده تا زمانی که ضوابط و مقررات توسط واحدهای مزبور رعایت نمی‌شود قابل اعمال خواهد بود.
محمدرضا عارف – معاون اول رئیس جمهور