شماره : ۱۵۱۲۱ت۳۳۰۲۰ه
تاریخ : ۱۳۸۴.۰۳.۱۱
هیأت‌وزیران در جلسه مورخ ۱۳۸۴.۳.۴ بنا به پیشنهاد مشترک وزارت جهادکشاورزی و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، موضوع نامه شماره ۱۰۱.۲۹۶۹۶ مورخ ۱۳۸۴.۲.۲۶
سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و به استناد ماده (۷۰) قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ـ مصوب ۱۳۸۳ ـ آیین‌نامه اجرایی ماده یادشده را به شرح زیر تصویب نمود.
ماده ۱ ـ اصطلاحات مندرج در این آیین‌نامه در معانی مشروح زیر به کار می‌روند:
الف ـ طرح مرتعداری:
مجموعه اقداماتی که به منظور اعمال مدیریت مراتع با هدف حفظ، احیاء، توسعه و بهره برداری صحیح‌در محدوده معینی از مراتع کشور توسط سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور تدوین و تصویب می‌شود و برای اجرا در چهارچوب قوانین موجود به مجریان واگذار می‌گردد.
ب ـ مدیریت مراتع:
اقداماتی که برای حفظ، احیاء، اصلاح، توسعه و بهره برداری از مراتع و پایداری منابع طبیعی در مراتع‌صورت می‌گیرد.
ج ـ حقوق بهره برداران:
حقوقی که به واسطه صدور پروانه چرای دام و یا از طریق انعقاد قرارداد اجرای طرح‌های موضوع ماده (۳) قانون حفاظت و بهره برداری از جنگلها و مراتع ـ مصوب ۱۳۴۶ ـ و اصلاحیه‌های بعدی آن برای اشخاص ایجاد می‌گردد.
د ـ اراضی مستعد قابل واگذاری قلمرو عشایر:
عرصه‌های بلامعارض منابع ملی و دولتی در ییلاق، قشلاق و میان بند عشایر دارای پروانه چرا و یا اراضی طرح‌های مرتعداری که بر اساس ضوابط فنی و مطالعات انجام گرفته، دارای استعداد تولید اقتصادی شناخته‌شده و برای بهره برداری به عشایر ذی حق واگذار می‌شود.
هـ ـ عشایر ذی حق:
آن دسته از بهره برداران مراتع که بنا بر تأیید سازمان امور عشایری جزء نظام خاص اجتماعی عشایر بوده‌و ذی حق بودن آنها منوط به دارا بودن مجوز بهره برداری از مراتع (دارای پروانه چرای دام یا انعقاد قرار داداجرای طرح‌های مرتعداری) تأیید شده توسط سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری می‌باشد.
و ـ خانوار کوچنده:
عشایر ذی حق موضوع این آیین‌نامه که جهت تعلیف دام در مراتع ییلاقی و قشلاق کوچ می‌نمایند.
ز ـ کانون اسکان عشایر:
محدوده‌ای از زیست بوم که بر اساس نتایج مطالعات سازمان امور عشایر دارای منابع، امکانات و استعدادهای لازم برای ایجاد اشتغال و اسکان عشایر باشد.
ماده ۲- [اصلاحی ۱۳۸۵/۲/۷]
هدف از اجرای این آیین‌نامه پایداری منابع طبیعی، تنظیم مدیریت چرای مراتع و حفظ ذخایر ژنتیکی این دامها (دام عشایر) می‌باشد.
ماده ۳- سیاستها و راهکارهای اجرایی تحقق هدف این آیین‌نامه به شرح زیر می‌باشد:
۱ ـ اجرای طرح‌های مرتعداری و مدیریت چرا از طریق عشایر ذی حق در چهارچوب ماده (۳) قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگلها و مراتع کشور ـ مصوب ۱۳۴۶ ـ
۲ ـ واگذاری اراضی مستعد قلمرو عشایر به خانوارهای کوچنده در چارچوب طرح ساماندهی اسکان عشایر با حفظ حقوق آنها
ماده ۴- میزان اراضی مستعد قابل واگذاری به عنوان واحد اقتصادی برای فعالیتهای کشاورزی عشایر ذی حق حداکثر معادل سه برابر عرف محل برای هر خانوار و برای محل (سایت) اسکان و فعالیتهای غیرکشاورزی بر اساس نتایج مطالعات انجام شده توسط سازمان امور عشایر ایران خواهد بود.
ماده ۵- اراضی مستعد در کانونهای اسکان به خانوارهای عشایر ذی حق بر اساس درخواست سازمان امور عشایر توسط سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور (مراتع) و سازمان امور اراضی (اراضی دولتی وموات) به منظور انجام فعالیتهای تولیدی و ساخت مسکن و تأسیسات زیربنایی مورد نیاز برای طرح‌های توسعه و عمران ناحیه‌ای واگذار خواهد شد.
ماده ۶- عشایر دریافت کننده اراضی متعهد خواهند بود که حداکثر ظرف یک سال پس از شروع بهره‌برداری در چارچوب تبصره‌های زیر طبق تأیید مرجع واگذار کننده نسبت به تحویل اراضی مرتعی واقع در قطب مخالف اسکان اقدام و از کوچ به قطب مخالف اسکان خودداری نمایند.
تبصره ۱ ـ عشایر موضوع این آیین‌نامه که در مناطق تعیین شده اسکان پیدا می‌نمایند موظفند طبق ضوابط سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری نسبت به معرفی بهره بردار جایگزین در قطب مخالف اسکان خود به سازمان یادشده اقدام نمایند.
تبصره ۲ – [اصلاحی ۱۳۸۵/۲/۷]
سازمان یادشده موظف است ظرف یک سال پس از شروع بهره برداری از اراضی کشاورزی و معرفی بهره بردار جایگزین در مراتع قطب مخالف توسط عشایر، نسبت به صدور اسناد قطعی به نام عشایر ذی نفع اقدام نماید و همچنین در صورت رعایت ضوابط سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور در معرفی بهره بردار جایگزین سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور موظف است به محض ابطال پروانه بهره برداری، در قطب مخالف اسکان، به طور همزمان نسبت به صدور پروانه جدید برای بهره بردار جایگزین اقدام نماید.
حداکثر دوره انجام اقدامات زیربنائی و آماده‌سازی بهره برداری از اراضی کشاورزی و معرفی بهره بردار جایگزین و صدور اسناد قطعی چهار سال خواهد بود.
تبصره ۳ – [اصلاحی ۱۳۸۵/۲/۷]
در صورتی که عشایر اسکان داده شده ظرف یک سال پس از بهره‌برداری از اراضی کشاورزی نسبت به معرفی جایگزین اقدام ننماید سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری نسبت به ابطال پروانه چرا اقدام و مرتع مذکور بلامعارض و در اختیار سازمان یادشده قرار می‌گیرد تا برای اجرای طرح مرتعداری به افراد دارای صلاحیت واگذار شود.
ماده ۷- سازمان یادشده موظف است به منظور اجرای طرح‌های مرتعداری و مدیریت مراتع عشایری از طریق عشایر ذیحق” با اولویت تعاونی‌های عشایری نسبت به انجام موارد زیر اقدام نماید.
۱ـ ممیزی مراتع و شناسایی دامداران ذی حق عشایری
۲ ـ [اصلاحی ۱۳۸۵/۲/۷]
تهیه طرح مرتعداری بر اساس پروانه چرای صادره و واگذای مدیریت اجرای آن به دامداران ذیحق عشایر در دفاتر اسناد رسمی.
۳ ـ تنظیم تقویت کوچ سالانه عشایر بر اساس شرایط اقلیمی.
۴ ـ کنترل نظارت بر پروانه چرا به لحاظ تعداد دام مجاز، مدت و زمان استفاده از مراتع.
۵ ـ بکارگیری قرقبانان و محافظین عشایری به منظور حفظ مراتع عشایری.
تبصره – ممیزی و صدور پروانه در مراتعی که تاکنون ممیزی نشده‌اند حداکثر ظرف مدت چهار ماه و در اولین فصل مناسب بر اساس اعلام سازمان امور عشایری صورت خواهد گرفت.
ماده ۸ – [اصلاحی ۱۳۸۵/۲/۷]
وزارت جهادکشاورزی موظف است به منظور ایجاد هماهنگی درون بخشی و برون بخشی لازم و نظارت بر تحقق اهداف این آیین‌نامه و انجام اقدامات زیر، نسبت به تشکیل ستاد پیگیری موضوع این آیین‌نامه به ریاست وزیر جهادکشاورزی و عضویت رییس سازمان حفاظت محیط زیست و سایر دستگاه های اجرایی ذی‌ربط اقدام و گزارش نظارتی لازم را هر شش ماه یکبار تهیه و به سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور ارسال نمایند.
محمدرضاعارف – معاون اول رییس‌جمهور