[به موجب ماده ۱۸ آیین‌نامه مبارزه با بیماری‌های دامی و جلوگیری از سرایت و انتشار آنها، لغو شده است.]
شماره : ۷۶۱۸۷ت۳۰۰۲۸ه
تاریخ : ۱۳۸۳/۱۲/۲۴
هیأت وزیران در جلسه مورخ ۱۳۸۳.۱۲.۱۹ بنا به پیشنهاد شماره ۱۱۸۹۵.۰۱۱ مورخ ۱۳۸۲.۱۰.۲۰ وزارت جهادکشاورزی و به استناد ماده (۲۱) قانون سازمان دامپزشکی کشور -مصوب ۱۳۵۰- آیین‌نامه اجرایی ریشه‌کنی بروسلوز دامی را به شرح زیر تصویب نمود:
فصل اول – تعاریف
ماده ۱ ـ اصطلاحاتی که در این آیین‌نامه به کار می‌رود دارای معانی زیر است:
الف – سازمان: سازمان دامپزشکی کشور
ب -گاو: گاو و گاومیش به طور اعم در سنین مختلف
ج – گاوداری: محلی که در آن یک یا چند گاو به صورت صنعتی، نیمه صنعتی و یا سنتی نگهداری شود.
د- گله: گله گوسفند و بز
ه ـ بیماری: بروسلوز دامی یا بیماری سقط جنین واگیر گاو، گوسفند و بز
و – دام مبتلا به بیماری: گاو، گوسفند یا بزی را گویند که از نمونه‌های برداشتی از خون، شیر، جفت وجنین سقط شده آن، جرم بروسلا جدا شود و یا آزمون سرمی خون آن از نظر بروسلوز مثبت (رآکتور) باشد.
ز – آزمایش خون: کلیه آزمایشات سرولوژیکی که مورد تأیید سازمان باشد.
ح – ضدعفونی: استعمال مواد پلشت‌بر یا سوزاندن بوسیله شعله‌افکن و یا طرق دیگر که برای از بین‌بردن میکروب مولد بروسلوز بکار می‌رود.
ط – ریشه‌کنی: عملیات مبارزه وسیع و پیگیر علیه بیماری تا زمانی که بیماری از بین برود.
ی – منطقه ریشه‌کنی: استان یا محدوده معین و مشخص جغرافیایی که عملیات ریشه‌کنی در آن محدوده مطابق با دستورالعمل و ضوابط ابلاغی سازمان انجام می‌گیرد.
ک – واحد ریشه‌کنی: یکی از واحدهای تابعه سازمان که مسؤولیت تدوین برنامه، هماهنگی و نظارت‌جهت اجرای ریشه‌کنی بیماری در سطح کشور را عهده‌دار می‌باشد.
فصل دوم – اقدامات اولیه
ماده ۲ ـ سازمان مکلف است با استفاده از روشهای مقتضی و ممکن منطقه‌ای که باید عملیات ریشه‌کنی در آنجا اجرا شود را به اطلاع عموم برساند.
ماده ۳ ـ تردد و نقل و انتقال دام در منطقه تحت پوشش عملیات ریشه‌کنی باید بر اساس مفاد این آیین‌نامه انجام شود.
ماده ۴ ـ پس از اطلاع‌رسانی موضوع ماده (۲) این آیین‌نامه و براساس برنامه
زمان‌بندی، مأمورین دامپزشکی جهت ثبت مشخصات، شماره‌گذاری، تنظیم کارت شناسایی
و انجام آزمایش دامها به گاوداریها و محل گله‌ها مراجعه و عملیات مربوط آغاز خواهد
شد. واحد ریشه‌کنی موظف به اجرای مفاد این ماده و تهیه اوراق و فرمهای موردنیاز و
نحوه انتقال اطلاعات می‌باشد.
فصل سوم – تشخیص دام مبتلا به بروسلوز
ماده ۵ ـ تشخیص دام مبتلا به بروسلوز یا رآکتور از طریق آزمایش خون و یا کشت
نمونه‌های برداشت‌شده از دام و یا جنین سقط شده آن و یا هر آزمایش علمی دیگری که
مورد تأیید سازمان باشد صورت می‌گیرد.
ماده ۶ ـ در مناطق تحت پوشش، آزمایش خون روی کلیه دامهای بالغ گله و گاوهای از یک
سال به بالا اعم از نر و ماده اجباری می‌باشد.
ماده ۷ ـ از دامهایی که در سنین گوسالگی یا دوران بلوغ بر ضد بروسلوز مایه‌کوبی و
علامت‌گذاری گردیده‌اند نیز نمونه‌برداری خواهد شد و نتایج بدست‌آمده در شناسنامه
دام درج می‌گردد. ولی تفسیر نتایج باتوجه به تیتر پادتنی در نمونه‌برداری قبلی و
مستند به روشهای علمی و آزمایشات تکمیلی و با توجه به شرایط‌و سوابق آلودگی
دامداری منحصراً توسط دامپزشکان مسؤول در سازمان صورت گرفته و ملاک عمل برای‌سایر
اقدامات همین تفسیر خواهد بود.
تبصره ـ معیارهای تشخیص و تفسیر نتایج آزمایشات و فواصل نمونه‌برداری این قبیل
دامها بر حسب نوع مایه‌های مصرفی، روش آزمونها و سایر متغیرهای مربوط، بصورت
سالانه و یا حسب مورد از طریق دستورالعملهای سازمان تعیین و در اختیار دامپزشکان
خبره و ارشد سازمان قرار خواهد گرفت.
ماده ۸ ـ دامی که در آزمایش، رآکتور یا مبتلا تشخیص داده شود به وسیله داغ‌گذاری و یا هر نوع علامت دیگری که آن را متمایز نماید توسط سازمان مشخص خواهد شد.
فصل چهارم – اقدامات بعد از تشخیص
ماده ۹ ـ صاحب گاو و یا گله موظف است دام مبتلای خود را بلافاصله پس از تشخیص
تحت‌نظر اداره ریشه‌کنی در محلی کاملاً مجزا در دامداری خود نگهداری نموده و بر
اساس زمان‌بندی که از طرف اداره مزبور تعیین می‌شود به کشتارگاه اعزام نماید.
ماده ۱۰ ـ زمان‌بندی اعزام دامهای مبتلا به کشتارگاه در مورد دامهایی که سقط جنین
نموده‌اند حداکثر ۴۸ ساعت پس از تشخیص آزمایشگاهی و در مورد دامهایی که فقط در
آزمایش خون واکنش مثبت نشان می‌دهند با توجه به وضعیت بیماری و شرایط محل نگهداری
گله و یا گاو از طرف اداره ریشه‌کنی تعیین می‌شود. در هر صورت حداکثر مهلت کشتار
دامهای رآکتور سرمی از تاریخ تشخیص و ابلاغ به صاحب دام از ۱۵ روز نباید تجاوز نماید.
ماده ۱۱ ـ دامهایی که در آزمایش واکنش مشکوک نشان می‌دهند لازم است در محلی
جداگانه و درصورت امکان بطور مجزا از هم، نگهداری و پس از مدتی که از سه هفته
کمتر و از چهار هفته بیشتر نباشد آزمایش نوبت دوم به عمل خواهد آمد و در مورد
دامهایی که در این آزمایش واکنش مثبت و یا مجدداً واکنش مشکوک نشان می‌دهند طبق
مواد (۸) و (۹) این آیین‌نامه عمل خواهد شد.
ماده ۱۲ ـ تا زمانی که موارد مثبت و یا مشکوک در گاوداری مشاهده شود آزمایش خون هر
دو یا سه ماه‌یک بار تکرار و پس از پاک شدن از بیماری مطابق فصل هشتم اقدام خواهد شد.
تبصره – درمورد دامداریهای مسأله‌دار یا داوطلب با تشخیص کارگروه فنی بروسلوز، این فاصله زمانی را می‌توان کاهش داد.
ماده ۱۳ ـ تاریخ اعزام دام مبتلا به بیماری به کشتارگاه در برگه اعلام نتایج
آزمایش تعیین و برگه فوق به‌مسؤول دامداری یا نماینده او تحویل داده می‌شود و در
صورت استنکاف دامداری از دریافت برگه یادشده اطلاعیه مزبور به وسیله مأمورین
ریشه‌کنی به درب ورودی گاوداری یا محل نگهداری گله الصاق خواهد شد.
ماده ۱۴ – هنگام اعزام دام مبتلا به بیماری به کشتارگاه، کارت مشخصات دام نیز به کشتارگاه ارسال می‌شود.
ماده ۱۵ – دام مبتلا به بیماری در یکی از کشتارگاههای منطقه ریشه‌کنی که مورد
تأیید سازمان باشد درپایان کشتار روزانه تحت نظارت بازرس بهداشتی کشتارگاه و
نماینده واحد ریشه‌کنی کشتار می‌گردد. کشتارگاه موظف است در همان روزی که دام مبتلا
به بیماری به کشتارگاه اعزام می‌شود نسبت به کشتار آن‌اقدام و مراتب را ذیل اوراق
مربوط گواهی و امضا نموده و به واحد ریشه‌کنی تحویل نماید.
تبصره – چنانچه گوشت دامهای مبتلا به بیماری توسط بازرس بهداشتی در کشتارگاه قابل مصرف تشخیص داده شود بر اساس قیمت روز در اختیار کارخانجات فرآوری گوشت با حرارت بالا قرار خواهد گرفت.
فصل پنجم – مایه‌کوبی
ماده ۱۶ – در هر گاوداری کلیه گوساله‌های ماده از سن ۳ تا ۶ ماهگی با واکسن مخصوص
ضدبروسلوز که مورد تأیید سازمان باشد مایه‌کوبی و علامت‌گذاری خواهند شد.
تبصره – در صورت تغییر نوع واکسن، سن واکسیناسیون بر اساس دستورالعمل شرکت
تولیدکننده واکسن ،توسط سازمان تعیین و ابلاغ خواهد شد.
ماده ۱۷ – سازمان مجاز است در مناطقی که بروسلوز به شدت شایع است ماده‌گاوهای سالم
غیربارور ویا باروری را که مدت آبستنی آنها کمتر از ۴ ماه باشد با اطلاع و طبق
برنامه‌های ویژه‌ای با واکسن مناسب‌مخصوص بالغین بر ضد بروسلوز مایه‌کوبی نماید.
تبصره – ماده‌گاوهای آبستن بیش از ۴ ماه، یک ماه بعد از زایش مورد آزمایش خون
قرار خواهند گرفت و در صورت مثبت‌بودن آزمایش طبق مواد (۸) و (۹) این آیین‌نامه
اقدام خواهد شد و در صورت منفی‌بودن‌نتیجه واکسن مربوط را دریافت خواهند نمود.
ماده ۱۸ – کلیه بره‌ها و بزغاله‌های هر گله از سن ۳ تا ۸ ماهگی و حداکثر تا یک ماه
قبل از اولین جفتگیری برضد بروسلوز مایه‌کوبی و علامت‌گذاری خواهند شد.
ماده ۱۹ – در نواحی آلوده به بروسلوز پس از حذف دامهای آلوده علاوه بر بره و
بزغاله‌ها مابقی گله پس‌از خون‌گیری و اطمینان از سلامت آنها با توجه به شرایط
واکسن مصرفی و برنامه‌های سازمان با واکسن مخصوص بالغین مایه‌کوبی و علامت‌گذاری
می‌شوند و در صورتی که امکان شناسایی و حذف دام آلوده میسر نباشد واکسن مخصوص به
دامهای بالغ با رعایت موارد ذکر شده در بالا تلقیح خواهد شد.
تبصره – نسبت به دامهایی که نتیجه آزمایش آنها مثبت باشد طبق مواد (۸) و (۹) این آیین‌نامه اقدام‌خواهد شد.
فصل ششم – پرداخت غرامت
ماده ۲۰ – سازمان به دامدارانی که گوسفند و بز و یا گاوهای مبتلا به بروسلوز خود
را طبق مفاد این آیین‌نامه به کشتارگاه اعزام دارند برای هر رأس گاو، گوسفند و بز
هفتاد و پنج درصد (۷۵%) زیان واقعی به‌عنوان غرامت ( موضوع بند (ج) ماده (۵) قانون سازمان پرداخت خواهد نمود.)
تبصره ۱ – زیان واقعی عبارت است از بهای گاو، گوسفند و بز زنده به نرخ روز منهای
بهای آن قسمت ازلاشه وپوست که قابل مصرف تشخیص داده می‌شود.
تبصره ۲ – سازمان دستورالعمل نحوه پرداخت غرامت را تهیه و جهت اجرا ابلاغ خواهد کرد.
ماده ۲۱ – بهای دام مبتلا به بیماری که بوسیله کمیسیونی مرکب از مسؤول واحد ریشه
کنی هر منطقه یا نماینده او، نماینده امور مالی اداره کل دامپزشکی استان و یکنفر
نماینده خبره تشکلهای دامداری مربوط انتخاب می‌شود، تعیین می‌گردد.
ماده ۲۲ – چنانچه دامدار، دام مبتلا به بیماری را در وقت مقرر طبق ماده (۹) این
آیین‌نامه به کشتارگاه اعزام ننماید، دام مبتلا به بیماری پس از اتمام مهلت مقرر
بدون پرداخت غرامت طبق ماده (۱۲) قانون سازمان با کمک نیروی انتظامی به کشتارگاه
منتقل و کشتار خواهد شد.
تبصره ۱ – در صورت تکرار تخلف در اعزام به موقع دام مبتلا به بیماری به کشتارگاه
برای دومین بار وفق ماده (۶) قانون سازمان، صاحب دام مبتلا به بیماری تحت پیگرد
قانونی قرار خواهد گرفت و در صورت‌تکرار تخلف اقدام لازم از طریق مراجع قضایی صورت خواهد گرفت.
فصل هفتم – ضوابط بهداشتی و قرنطینه‌ای
ماده ۲۳ – صاحب دامداری یا نماینده او موظف است در مورد نظافت و وضعیت بهداشتی و
مدیریت دامداری دستورات مأمورین ریشه‌کنی را رعایت و همچنین نسبت به رفع معایب و
نواقص دامداری از نظر موقعیت و محل استقرار ساختمان در مدت تعیین‌شده اقدام نماید.
ماده ۲۴ – صاحب گله یا گاوداری موظف است به محض مشاهده سقط جنین در بین دامها
مراتب را به‌واحد ریشه‌کنی محل اطلاع دهد تا مأمورین مربوط نسبت به برداشت
نمونه‌های لازم جهت آزمایش و انجام عملیات بهداشتی اقدام نمایند.
ماده ۲۵ – صاحبان و متصدیان دامداری مکلفند، محل گاوداری یا گله و وسایل مخصوص حمل
و نقل دامهای مبتلا به بیماری، جهت اعزام به کشتارگاه را بر اساس دستورات بهداشتی
مأمورین ریشه‌کنی بطور منظم ضدعفونی نمایند.
تبصره – صاحبان و متصدیان وسایل حمل و نقل دام نیز تابع ضوابط بهداشتی مندرج در دستورالعمل ماده فوق می‌باشند.
ماده ۲۶ ـ صاحب گاوداری یا گله عاری از بیماری مجاز به وارد نمودن دام جدید به محل
دامداری بدون گواهی عاری‌بودن از بیماری نمی‌باشد.
ماده ۲۷ – انتقال دام مبتلا به بیماری از منطقه ریشه‌کنی به منطقه دیگر، به
استثنای کشتارگاههای استان و یا محل موقتی که با نظر واحد ریشه‌کنی معین می‌شود، ممنوع است.
تبصره ۱ – انتخاب یا تأیید محل موقت برای نگهداری دامهای بیمار و تعیین مهلت مزبور با واحد ریشه‌کنی محل خواهد بود.
تبصره ۲ – در موارد اضطرار انتقال دامهای راکتور به کشتارگاههای سایر استانها
منحصراً با مجوز سازمان و رعایت اصول بهداشتی مجاز خواهد بود.
ماده ۲۸ ـ صاحب گاوداری یا گله آلوده (دارای موارد مشکوک و یا مبتلا به بیماری)
تا زمان آزمایش نوبت بعدی و روشن شدن وضعیت سلامت گاوداری یا گله خود، مجاز به ورود
و خروج دام به محل دامداری خود نمی‌باشد.
ماده ۲۹ ـ چنانچه صاحب گاوداری یا گله، شرایط مقرر در مواد (۲۳) تا (۲۸) این
آیین‌نامه را رعایت ننماید، برابر ماده (۶) قانون سازمان، تحت پیگرد قانونی قرار خواهد گرفت.
ماده ۳۰ ـ منطقه پاک از بیماری و نحوه انتقال دام عاری از بیماری به دامداریهای
سالم تابع ضوابطی خواهدبود که از طرف سازمان برای حفظ شرایط ریشه‌کنی منطقه تهیه و
به مورد اجرا گذاشته خواهدشد.
ماده ۳۱ ـ پس از اعلام پاک شدن منطقه ریشه‌کنی از بیماری، خرید و فروش و حمل و نقل دام در داخل‌منطقه و هر گونه خروج دام از منطقه مزبور با کسب مجوزهای مربوط بلامانع می‌باشد.
فصل هشتم ـ صدور گواهی بهداشتی
ماده ۳۲ ـ پس از انجام هر آزمایش و اخراج گاوهای مبتلا به بروسلوز و اجرای عملیات ضدعفونی گواهینامه وضعیت بهداشتی که مدت اعتبار آن حداکثر یک ماه خواهد بود به گاوداری داده می‌شود.
ماده ۳۳ ـ اگر نتیجه دو آزمایش متوالی بعدی منفی باشد در این صورت گواهینامه بهداشتی که مدت اعتبار آن چهار ماه خواهد بود به گاوداری داده می‌شود.
ماده ۳۴ ـ در گاوداریهایی که دارای گواهینامه چهارماهه باشند آزمایش مجدد پس از
چهار ماه به عمل خواهد آمد و در صورت منفی‌بودن نتیجه آزمایش اخیر، گواهینامه
بهداشتی که اعتبار آن شش ماه خواهدبود به گاوداری داده می‌شود.
ماده ۳۵ ـ گاوداریهایی که دارای گواهینامه بهداشتی شش‌ماهه باشند تا موقعی که
منطقه ریشه‌کنی پاک ازبروسلوز اعلام نگردیده‌است، آزمایش هر شش‌ماه یک بار انجام
و درصورت منفی‌بودن نتیجه آزمایش،گواهینامه مزبور تجدید خواهد شد.
ماده ۳۶ ـ چنانچه کلیه دامهای یک منطقه تحت پوشش طرح مبارزه با بروسلوز اعم از گاو
و گوسفند و بزمدت حداقل دو سال از بیماری پاک باشند گواهینامه بهداشتی که مدت
اعتبار آن یک سال است به گاوداری‌د اده می‌شود. در این قبیل گاوداریها آزمایشات هر
سال یک بار تکرار می‌شود.
ماده ۳۷ ـ چنانچه نتیجه آزمایشات از قبیل خون، شیر، جنین در گاوداریهای یادشده
مثبت باشد گواهینامه‌های صادر شده از درجه اعتبار ساقط می‌شود و مفاد مندرج در مواد
(۳۲) تا (۳۶) این آیین‌نامه مجدداً در این قبیل گاوداریها اجرا خواهد شد.
ماده ۳۸ ـ چنانچه در آزمایش مجدد که از گاوداریهای فوق‌الذکر به عمل می‌آید موارد
مشکوک مشاهده شود گاوهای مشکوک در محل جداگانه‌ای بطور مجزا نگهداری و پس از مدتی
که از سه هفته کمتر و از چهار هفته بیشتر نباشد مجدداً مورد آزمایش قرار می‌گیرند و
در صورتی که نتیجه این آزمایش منفی باشد گواهینامه مربوط بر اساس وضعیت قبل صادر خواهد شد.
ماده ۳۹ ـ در گاوداریهایی که گاوهای بالغ و سالم آنها بر ضد بروسلوز مایه‌کوبی
می‌شوند در صورتی گواهینامه بهداشتی تسلیم خواهد شد که کلیه گاوهای موجود در
گاوداری بر ضد بروسلوز مایه‌کوبی شده وحداقل سه ماه از آخرین مایه‌کوبی، سقط جنین
ناشی از بروسلوز در بین گاوها مشاهده نشود. در این قبیل گاوداریها آزمایشات لازم
بعد از مدت زمان مقرر و طبق دستورالعملهای مربوط که از طرف سازمان تعیین‌خواهدشد
انجام می‌گیرد و گواهینامه بهداشتی طبق مواد (۳۲) تا (۳۶) این آیین‌نامه برای این قبیل دامداریها صادر خواهدشد.
ماده ۴۰ ـ در مورد گله‌های صنعتی و ساکن برابر روشهایی که در مورد گاوداریها عمل می‌شود گواهینامه مشابه صادر خواهد شد.
فصل نهم – مزایای تشویقی برای صاحبان گاوداریهای عاری از بیماری
ماده ۴۱ ـ دامدارانی که طبق گواهی سازمان در اجرای برنامه ریشه‌کنی بیماری همکاری و کمکهای مؤثر نمایند از اولویتها و امتیازات زیر برخوردار خواهند شد.
الف ـ معرفی واحدهای عاری از بیماری به تعاونیها و اتحادیه‌های دامداری و سایر مراجع ذی‌ربط
ب – برخورداری از امتیاز شرکت در جشنواره‌ها و مسابقات
ج – تسهیل در رهیابی به بازارهای ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی
دـ برخورداری از امتیاز انتخاب گاوهای مولد اسپرم و جنین در مراکز اصلاح نژادی
ه ـ برخورداری از تسهیلات بانکی
و ـ برخورداری از مزایای بیمه و تخفیف ویژه تعرفه‌های بیمه دام
فصل دهم – مقررات متفرقه
ماده ۴۲ ـ سازمان از ادامه کار گاوداریهایی که فاقد شرایط بهداشتی و فنی بوده و
موجب اختلال در برنامه ریشه‌کنی بیماری گردند بر اساس قانون سازمان و با همکاری
نیروهای انتظامی جلوگیری خواهد کرد. نیروی انتظامی با توجه به ماده (۱۲) قانون مکلف
به همکاری با سازمان خواهد بود.
ماده ۴۳ ـ متصدیان گاوداریهایی که معایب و نواقص آنها قابل اصلاح باشد موظفند ظرف
مهلت مقرر ازطرف سازمان، نسبت به رفع نواقص و معایب اقدام نمایند. دامداریهایی که
قابل اصلاح و مرمت نباشند باید طبق نظر سازمان در همان مکان و یا محل مناسب دیگر
مطابق با شرایط و ضوابط بهداشتی نوسازی نمایند.
دولت موظف است تسهیلات کم‌بهره بانکی جهت بهسازی و نوسازی این قبیل گاوداریها را
در صورت‌رعایت ضوابط بهداشتی و قرنطینه‌ای سازمان تأمین نماید.
ماده ۴۴ ـ دستورالعملهای لازم جهت اجرای این آیین‌نامه توسط سازمان تدوین و به مورد اجرا گذاشته خواهد شد.
محمدرضا عارف – معاون اول رییس‌جمهور