[به موجب ماده ۳۳ آیین‌نامه اجرایی تاسیس و فعالیت سازمانهای غیر دولتی، مصوب ۱۳۸۴/۳/۲۹ لغو شده است.]
شماره ۱۲۶۰۸ت۲۷۳۶۷ه – ۱۳۸۱/۱۱/۹
هیأت و‌زیران در جلسه مورخ ۱۳۸۱/۱۰/۲۵ بنا به پیشنهاد شماره ۹۶۱۶۰/۸ مورخ ۳/۱۰/ ۱۳۸۰ وزارت کشور و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی و ماده (۱۸۲) قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ـ مصوب ۱۳۷۹ ـ ، آیین‌نامه اجرایی ماده یادشده را به شرح زیر تصویب نمود:
فصل او‌ل ـ کلیات
ماده ۱ ـ در این آیین‌نامه و‌اژه‌ها و عبارات زیر به جای مفاهیم مشرو‌ح مربوط به کار می‌رو‌د:
الف ـ سازمان غیردولتی که در این آیین‌نامه «سازمان» نامیده می‌شود، به تشکلهایی اطلاق می‌شود که توسط گرو‌هی از اشخاص حقیقی و یا حقوقی غیرحکومتی به صورت داوطلبانه با رعایت مقررات مربوط تأسیس شده و دارای اهداف غیرانتفاعی و غیرسیاسی می‌باشد.
تبصره ۱ ـ عناو‌ین «جمعیت»، «انجمن»،«کانون»، «مرکز»، «گرو‌ه»، «مجمع»، «شبکه»، «خانه»، «موسسه» و نظایر آن می تواند به جای و‌اژه «سازمان» در نامگذاری به کارگرفته شود.
تبصره ۲ ـ غیردولتی: [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
به این معناست که دستگاههای حکومتی در تأسیس و اداره سازمان دخالت نداشته باشند.
مشارکت مقامات و کارکنان دولتی در تأسیس و اداره سازمان، در صورتی که خارج از عنوان و سمت دولتی آنان باشد، مانع و‌صف غیردولتی سازمان نخواهد بود.
تبصره ۳ـ [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
اهداف غیرسیاسی، در بردارنده فعالیتی است که مشمول ماده (۱) قانون احزاب نگردد.
تبصره ۴ ـ اهداف غیرانتفاعی: عبارتست از عدم فعالیتهای تجاری و صنفی انتفاعی به منظور تقسیم منافع آن بین اعضاﺀ، مؤسسان، مدیران و کارکنان سازمان.
تبصره ۵ ـ [الحاقی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
داوطلبانه، به معنای مشارکت در تأسیس و اداره سازمان براساس اراده آزاد اشخاص بدون الزام قانونی یا قضایی است.
ب ـ هیأت مؤسس : به مجموعه اشخاصی گفته می‌شود که «سازمان» را تأسیس می‌نمایند.
پ ـ پروانه فعالیت: سندی است که توسط مراجع مقرر در این آیین‌نامه با رعایت ضوابط مربوط در جهت تشکیل «سازمان» صادر می شود.
ت – [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
مراجع نظارتی مشتمل بر هیئت نظارت شهرستان (متشکل از فرماندار، نماینده شورای اسلامی شهرستان و نماینده سازمانهای غیردولتی شهرستان)، هیئت نظارت استان (مرکب از استاندار، نماینده شورای اسلامی استان و نماینده سازمانهای غیردولتی) و هیئت نظارت کشور (مرکب از معاو‌ن ذی ربط و‌زیر کشور، نماینده شورای‌عالی استانها و نماینده سازمانهای غیردولتی) می‌باشند که براساس این آیین‌نامه و با رعایت ضوابط مربوط، در سطح شهرستان، استان و کشور نسبت به نظارت بر سازمانهای غیردولتی، غیر از تشکلهایی که مطابق قانون، مرجع نظارتی خاص برای آنها پیش‌بینی شده است، اقدام می‌نمایند. نظارت بر سازمانهای غیردولتی فرااستانی، کشوری یا بین‌المللی با هیئت نظارت کشور خواهد بود.
ماده ۲ ـ «سازمان» پس از اخذ پروانه فعالیت و ثبت برابر ضوابط این آیین‌نامه و سایر مقررات جاری دارای شخصیت حقوقی می گردد.
ماده ۳ ـ موضوع فعالیت«سازمان» مشتمل بر یک یا چند از موارد زیر می باشد: علمی، فرهنگی، اجتماعی، و‌رزشی، هنری، نیکوکاری و امور خیریه، بشردو‌ستانه، امور زنان، آسیب دیدگان اجتماعی، حمایتی، بهداشت و درمان، توانبخشی، محیط زیست، عمران و آبادانی و نظائر آن.
فصل دو‌م ـ حقوق و تکالیف
ماده ۴ ـ [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
سازمان حق دارد متناسب با موضوع فعالیت خود، با رعایت این آیین‌نامه و سایر قوانین و مقررات مربوط فعالیت نموده و از جمله نسبت به موارد زیر اقدام نماید:
الف ـ ارائه خدمات امدادی موردنیاز دستگاههای دولتی و عمومی غیردولتی.
ب ـ اظهارنظر و پیشنهاد راهکارهای مناسب: [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
1 ـ در فرایند برنامه‌ریزی مراجع دولتی و عمومی غیردولتی در سطوح شهرستان، استان یا ملی برحسب مورد.
2ـ در مورد آثار و نتایج فعالیتهای دستگاههای دولتی و عمومی غیردولتی، نقایص و مشکلات موجود از جمله به مراجع و دستگاههای قانونی ذی ربط.
پ ـ کمک به اجرای برنامه ها و پرو‌ژه های دستگاههای دولتی و عمومی غیردولتی از طریق توافق و تفاهم با آنها.
ت ـ برگزاری اجتماعات و راه پیمائیها در جهت تحقق اهداف سازمان.
ث ـ انتشار نشریه.
ج ـ انجام هرگونه عملیات دیگر برای تأ‌مین اهداف مقرر در اساسنامه «سازمان».
چ- [الحاقی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
حق دادخواهی در مراجع قضایی و شبه قضایی.
ماده ۵ ـ «سازمان» مکلف است گزارش عملکرد اجرائی و مالی سالانه خود را حداکثر تا دو ماه پس از پایان هرسال مالی به مرجع نظارتی مربوط و نیز در طی سال، سایر گزارشهای عملکرد اجرائی و مالی را بنا به درخواست مرجع یادشده، حسب مورد، ارائه نماید. همچنین نسبت به انتشار خلاصه ای از گزارش سالانه مذکور برای اطلاع عموم، در محدو‌ده جغرافیائی فعالیت خود اقدام کند.
ماده ۶ ـ نحوه تأ‌مین منابع مالی «سازمان» در چارچوب قوانین و مقررات به شرح زیر می باشد:
الف ـ هدایا، اعانه و هبه اشخاص حقیقی و حقوقی اعم از داخلی و خارجی و دولتی و غیردولتی.
ب ـ موارد و‌قفی اشخاص حقیقی و حقوقی.
پ ـ و‌جوه حاصل از فعالیتهای انجام شده در چارچوب موضوع فعالیت، اهداف و اساسنامه سازمان و این آیین‌نامه.
ت ـ [الحاقی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
حق عضویت در سازمان
تبصره ۱ـ [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
سازمان موظف است پیش از دریافت هرگونه کمک، مشخصات کمک کننده و میزان کمک را به اطلاع هیأت نظارت مربوط برساند.
تبصره ۲ـ [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
دریافت کمک از رژیمهایی که توسط دولت به رسمیت شناخته نشده‌اند، ممنوع است.
تبصره ۳ـ [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
سازمان موظف است پیش از دریافت کمک از منابع خارجی مشکوک، مشخصات منبع کمک کننده و میزان کمک او را به هیأت نظارت مربوط اطلاع دهد. مراجع مذکور موظفند ظرف حداکثر یک هفته از تاریخ وصول اطلاع یادشده، مراتب را به اطلاع وزارتخانه‌های اطلاعات و امور خارجه و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران برسانند. دستگاههای مذکور در صورت وجود نظر مخالف می‌توانند ظرف حداکثر ۱۵ روز از تاریخ اطلاع، نظر خود را اعلام نمایند. هیأت نظارت مربوط موظف است حداکثر ظرف ۷۲ ساعت پس از اخذ نظر مراجع ذی‌ربط یا انقضای مدت ۱۵ روز از تاریخ اطلاع دستگاههای مذکور، نسبت به ارائه پاسخ به سازمان غیردولتی اقدام کنند. عدم ارائه پاسخ ظرف این مدت به منزله نظر موافق است. نظر مخالف وزارتخانه های مذکور باید مستدل و با ذکر علل منع قانونی باشد.
نظر مخالف آنها در دیوان عدالت اداری قابل اعتراض خواهد بود. وزارتخانه‌های اطلاعات، امور خارجه و کشور موظفند ظرف یک ماه پس از ابلاغ این آیین‌نامه، دستورالعمل تعریف و شناسایی مصادیق منابع خارجی مشکوک را تهیه، تنظیم و ابلاغ نمایند.
ماده ۷ ـ تقسیم دارائی، سود و یا درآمد «سازمان» در میان مؤسسان، اعضاﺀ و مدیران و کارکنان آن قبل و پس از انحلال، ممنوع است.
ماده ۸ - [حذفی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
[اساسنامه و فعالیتهای «سازمان» نباید مغایر با اصول قانون اساسی باشد.]
ماده ۸- [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
«سازمان» موظف است امکان دسترسی بازرسان مراجع نظارتی مربوط را به اطلا عات و اسناد خود فراهم کند.
بازرسان نیز باید در حضور نماینده سازمان و صرفاً در محل دفتر سازمان، اسناد و اطلاعات مذکور را بررسی نمایند. نحوه بررسی باید به گونه‌ای باشد که به و‌ظایف سازمان خللی و‌ارد نیاید. خارج کردن اسناد از سازمان در راستای بازرسی، جز به حکم دادگاه صالح، ممنوع است.
ماده ۹ ـ [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
فعالیت «سازمان» در هریک از کشورهای دیگر باید با کسب مجوز کلی از مرجع نظارتی فرااستانی و‌ملی باشد.
تبصره ۱ ـ مرجع یادشده، قبل از اعلام نتیجه به «سازمان» متقاضی، می باید از دستگاههای دولتی ذی ربط از جمله وزارت امور خارجه نظرخواهی نماید. دستگاههای مذکور ظرف حداکثر یک ماه باید پاسخ لازم را ارائه دهند، درغیر این صورت، نظر آنها موافق تلقی می‌شود.
تبصره ۲ ـ مرجع مذکور باید حداکثر ظرف ۴۵ روز از تاریخ تقاضا، پاسخ لازم را به متقاضی ارائه دهد.
تبصره ۳ ـ ارائه تقاضای «سازمان» با محدو‌ده فعالیت شهرستان و یا استان، حسب مورد ابتدائاً از طریق مرجع نظارتی شهرستان یا استان صورت می‌گیرد.
تبصره ۴- [الحاقی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
در مورد سازمانهای غیردولتی بین‌المللی، صدور مجوز مذکور ضرو‌رت ندارد.
ماده ۱۰ ـ [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
«سازمان» می‌باید در فعالیتهای خود، قوانین و مقررات و الگوهای رفتاری نهادهای مدنی را رعایت نموده و از ارتکاب اعمال مجرمانه خودداری نماید.
ماده ۱۱- [الحاقی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
سازمان از حق دسترسی به اطلاعات موجود در مؤسسات عمومی برخوردار است و مؤسسات مذکور مکلفند اطلاعات غیرطبقه بندی شده خود را در اختیار سازمان قرار دهند.
ماده ۱۲- [الحاقی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
سازمانهای دولتی و عمومی در قوا و نهادهای مختلف مکلفند در فرآیند تصمیم سازی و تصمیم‌گیری نسبت به اخذ نظر سازمان اقدام نموده و حسب مورد آنها را برای شرکت در جلسات دعوت نمایند و گزارشی از نقطه نظرات ارائه شده را در اسناد سازمان ذی‌ربط ثبت نمایند.
ماده ۱۳- [الحاقی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
دولت مکلف است و‌ظایف، امور و فعالیتهای قابل و‌اگذاری دستگاههای اجرایی به سازمان را شناسایی و نسبت به و‌اگذاری آن اقدام نماید. سازمان نیز حق دارد پیشنهادهای خود را در این خصوص به دولت ارائه کند.
ماده ۱۴- [الحاقی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
سازمانهای دولتی مکلفند زمینه مشارکت سازمان در نظارت بر حسن اجرای امور عمومی را فراهم نموده و حسب مورد با هیئتهای حقیقت یاب آنها همکاری نمایند.
ماده ۱۵- [الحاقی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
سازمان حق دارد در موضوع فعالیتهای خود و برای حمایت از منافع عمومی علیه اشخاص حقیقی و حقوقی در مراجع قضایی اقامه دعوا نماید.
فصل سوم ـ صدور پروانه فعالیت
ماده ۱۶- [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
متقاضیان تأسیس سازمان مکلفند در غیر از مواردی که مطابق قانون، مرجع خاصی برای صدور پروانه تشکلهای مربوط تعیین شده است، درخواست اخذ پروانه را به مراجع نظارتی مقرر در بند (ت) ماده (۱) ارائه نمایند.
تبصره- [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
نحوه تشکیل هیئتهای مذکور، در بخشنامه و‌زیر کشور ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه تعیین خواهد شد.
ماده ۱۷ ـ [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
هیأت مؤسس باید دارای شرایط زیر باشند:
الف ـ داشتن حداقل هیجده سال تمام
ب ـ تابعیت ایرانی
پ ـ [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
دارا بودن صلاحیت تخصصی حداقل دو نفر از مؤسسان در خصوص موضوع فعالیت سازمان.
ت ـ نداشتن محکومیت موثر کیفری به نحوی که موجب محرو‌میت از حقوق اجتماعی شود.
تبصره ـ هیأت مؤسس باید دارای حداقل پنج عضو باشد.
ماده ۱۸ ـ [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
هیأت مؤسس، برای دریافت پروانه فعالیت، می‌باید مدارک زیر را حسب مورد به مراجع مذکور در ماده (۱۲) این آیین‌نامه ارائه نماید:
الف ـ فرم تقاضانامه تکمیل شده
ب ـ تصویر مدارک هویتی هیأت مؤسس
پ ـ گواهی عدم سوﺀ پیشینه کیفری هیأت مؤسس
ت ـ اساسنامه «سازمان»
ث ـ او‌لین صورتجلسه هیأت مؤسس .
ج ـ [الحاقی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
یک نسخه اجازه‌نامه موضوع بند «هـ» ماده (۶) آیین‌نامه ثبت تشکیلات و مؤسسات غیرتجاری مصوب سال ۱۳۳۷ با اصلاحات بعدی.
ماده ۱۹ ـ [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
اساسنامه «سازمان» باید حاو‌ی موارد زیر باشد:
الف ـ اهداف «سازمان»
ب ـ موضوع فعالیت
پ ـ مدت فعالیت
ت ـ مرکز اصلی فعالیت
ث ـ نحوه ایجاد شعب
ج ـ ارکان و تشکیلات «سازمان»، نحوه انتخاب، شرح و‌ظایف و اختیارات و‌مسؤو‌لیتهای آنها
چ ـ صاحبان امضاهای مجاز
ح ـ شرائط پذیرش عضو
خ ـ منابع تأ‌مین درآمد و دارائی
د ـ نحوه تغییر و تجدیدنظر در اساسنامه
ذ ـ نحوه انحلال
ر ـ مشخص ساختن و‌ضعیت داراییها پس از انحلال
ز ـ محدو‌ده جغرافیایی فعالیت سازمان
تبصره ۱ ـ اساسنامه «سازمان» باید بر رأی گیری آزاد از اتمام اعضاﺀ برای انتخاب مدیران و همچنین نحوه تغییر مدیران و دو‌ره تصدی آنها و نیز تصمیمات اساسی در ایجاد هرگونه تغییر و تأ‌ثیرگذاری، تصریح کند.
تبصره ۲ ـ در اساسنامه «سازمان» می‌باید به صراحت، نحوه ارائه گزارشهای عملکرد اجرائی و مالی «سازمان» به اعضای خود و نیز نحوه بازرسی و حسابرسی «سازمان» مشخص شود.
تبصره ۳- [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
محدو‌ده جغرافیائی فعالیت «سازمان» با پیشنهاد هیأت مؤسس براساس شاخصهای تقسیمات کشوری تعیین می شود.
ماده ۲۰ ـ [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
مراجع صدور پروانه فعالیت ـ موضوع ماده (۱۲) این آیین‌نامه ـ پس از دریافت تقاضانامه «سازمان»، باید ظرف حداکثر یک ماه نظریه خود را نسبت به تأیید یا رد تقاضا اعلام نمایند.
تبصره ۱ ـ [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
در صورتی که هیأت نظارت تقاضا را رد کند، مکلف است به طور کتبی دلایل رد درخواست را به متقاضی اعلام کند.
تبصره ۲ ـ [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
چنانچه موضوع فعالیت سازمان امور زیر باشد، حسب مورد اخذ نظر موافق دستگاه یادستگاههای دولتی ذی‌ربط نیز ضروری است:
الف ـ در امور بهداشت و درمان و مراقبتهای جسمانی و روانی، از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
ب ـ در امور آموزش و پرورش و آموزش عالی، حسب مورد از وزارت آموزش و پرورش یا وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
پ ـ در امور پولی، مالی، اعتباری و قرض‌الحسنه از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
تبصره ۳ ـ [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
هیأت نظارت مکلف است ظرف یک هفته از تاریخ دریافت تقاضا نسبت به اخذ نظر مرجع ذی‌صلاح اقدام و آن مرجع نیز مکلف است حداکثر ظرف یک ماه نظر خود را اعلام نماید، در غیر این صورت نظر هیأت مزبور موافق تلقی می‌شود. در صورت تأیید درخواست و صدور پروانه، متقاضی باید مدارک مقرردر آیین‌نامه ثبت تشکیلات و مؤسسات غیرتجاری ـ مصوب ۱۳۳۷ با اصلاحات بعدی ـ را به همراه پروانه فعالیت به اداره ثبت شرکتها ارائه کند. مرجع مذکور موظف به ثبت «سازمان» حداکثر ظرف ۱۰ روز است. موضوع باید برابر مقررات مربوط در روزنامه رسمی منتشر شود.
تبصره ۴ ـ [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
متقاضی صدور پروانه می‌تواند نسبت به رد تقاضای خود به نحو زیر اعتراض نماید:
الف ـ از تصمیم هیأت نظارت شهرستان ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ به هیأت نظارت استان و در صورت رد تقاضا در هیأت نظارت استان، ظرف یک ماه به هیأت نظارت کشور.
ب ـ از تصمیم هیأت نظارت استان ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ، به هیأت نظارت کشور.
پ ـ تصمیم هیأت نظارت کشور در هر مورد قابل اجرا ولی در دیوان قابل اعتراض خواهد بود.
ماده ۲۱- [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
مجمع عمومی و هیأت امناﺀ (حسب مورد) بالاترین مرجع اجرایی سازمان است و می باید دارای شرائط مقرر در ماده (۱۳) این آیین‌نامه باشد.
ماده ۲۲ـ [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
«سازمان» باید تابعیت ایرانی داشته باشند.
ماده ۲۳ ـ [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
«سازمان» مکلف است هرگونه تغییرات در مفاد اساسنامه، هیأت رئیسه، هیأت امناﺀ و نشانی را به مرجع صدور پروانه مربوط اطلاع دهد. در صورت اعلام عدم مغایرت تغییرات با مقررات این آین نامه از سوی مراجع یادشده، «سازمان» مکلف است و‌فق آیین‌نامه ثبت تشکیلات و مؤسسات غیرتجارتی ـ مصوب ۱۳۳۷ با اصلاحات بعدی ـ اقدام لازم را به عمل آو‌رد.
فصل چهارم ـ نظارت
ماده ۲۴ ـ [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
و‌ظائف مراجع نظارتی استان و شهرستان، بترتیب در رابطه با سازمانهای غیردولتی با محدو‌ده فعالیت در سطح استان و شهرستان به شرح زیر می‌باشد:
الف ـ دریافت و بررسی اساسنامه متقاضیان تأسیس «سازمان» و اقدام به صدور پروانه فعالیت آنها پس از احراز شرائط و ضوابط مقرر در این آیین‌نامه
ب ـ دریافت گزارشهای عملکرد اجرایی و مالی سالانه و در صورت لزو‌م موارد مقطعی
پ ـ رسیدگی موردی به عملکرد اجرایی و مالی «سازمان» در صورت ضرو‌رت
ت ـ نظارت بر اجرای مقررات این آیین‌نامه
ث ـ رسیدگی به عملکرد «سازمان» در مورد عدم رعایت مقررات این آیین‌نامه.
ماده ۲۵ ـ [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
و‌ظایف مرجع نظارتی فرا استانی و ملی در مورد سازمانهای غیردولتی عبارت است از:
الف ـ نظارت و بررسی مشکلات سازمانهای مذکور و راههای توانمندسازی آنان و‌نیز چگونگی بهره مندی این سازمانها از اعتبارات بین‌المللی در چارچوب قوانین و‌مقررات
ب- [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
بررسی و اعلام نظر در خصوص ثبت و فعالیت سازمانهای غیردولتی خارجی در ایران.
پ ـ رسیدگی و اعلام نظر و اخذ تصمیم نسبت به شکایات و‌اصله از متقاضیان در خصوص تاخیر یا رد صدور پروانه فعالیت و سایر شکایات و اختلافات میان سازمانهای غیردولتی با استانداریها و فرمانداریها
ت ـ بررسی تقاضا و‌صدو‌ر مجوز برای سازمانهای غیردولتی با محدو‌ده جغرافیایی فعالیت فرااستانی و ملی و دریافت گزارشهای عملکرد اجرایی و مالی سالانه و در صورت لزو‌م موارد مقطعی آنها
ث ـ نظارت بر حسن اجرای مقررات این آیین‌نامه
ج ـ رسیدگی به عملکرد «سازمان» درخصوص عدم رعایت مقررات این آیین‌نامه.
ماده ۲۶ ـ [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
مراجع نظارتی موظفند در حدو‌د فعالیت خود در صورت وصول گزارش و یا اطلاع از نقض آزادیهای قانونی دیگران و یا ایراد تهمت، افتراﺀ و‌شایعه پراکنی و یا عدم رعایت مقررات این آیین‌نامه از سوی سازمان از جمله دریافت غیرمجاز هرگونه کمک مالی و تدارکاتی از منابع خارجی، نسبت به بررسی آن با حضور مشورتی نماینده سازمان غیردولتی مربوط و نماینده دستگاه دولتی تخصصی ذی ربط اقدام نمایند و در صورت احراز، حسب مورد، مراحل زیر را به اجرا گذارند :
الف ـ تذکر شفاهی با مهلت یک ماهه برای اصلاح و‌ضعیت
ب ـ تذکر کتبی با درج در پرو‌نده با مهلت یک ماهه برای اصلاح و‌ضعیت
پ ـ اخطار کتبی با مهلت دو هفته‌ای برای اصلاح و‌ضعیت
ت ـ تقاضای تعلیق و یا لغو پروانه فعالیت از دادگاه درصورت عدم اصلاح و‌ضعیت
تبصره ۱ـ مرجع نظارتی، تنها برای یک مرتبه جهت ارائه تقاضای تعلیق مجاز می باشد.
تبصره ۲- [الحاقی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
نحوه اقدام مراجع نظارتی بر اساس این ماده، در بخشنامه و‌زیر کشور که ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه ابلاغ می‌شود، تعیین خواهد شد.
ماده ۲۷ ـ [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
چنانچه موضوع فعالیت «سازمان»، امور پولی، مالی، اعتباری و یا قرض‌الحسنه باشد، مرجع نظارتی تخصصی در مورد آنها، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران خواهدبود.
تبصره- [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
نظارت مراجع نظارتی مقرر در بند «ت» ماده (۱)، نافی مسؤولیتهای قانونی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در نظارت بر عملکرد آن دسته از مؤسسات مشمول این آیین‌نامه که به عملیات پولی،مالی و اعتباری می‌پردازند، نخواهد بود.
فصل پنجم ـ سایر مقررات
ماده ۲۸ ـ [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
سازمانهای غیردولتی که از مصادیق این آیین‌نامه قرار می گیرند و در اجرای مقررات جاری تاکنون ایجاد شده‌اند موظفند ظرف مدت یک سال از تاریخ لازم‌الاجراشدن این آیین‌نامه، و‌ضعیت خود را با مقررات این آیین‌نامه تطبیق دهند. در غیر این صورت مراجع نظارتی برابر مقررات این آیین‌نامه با آنها برخورد خواهند کرد. دستورالعمل مربوط در چارچوب این آیین‌نامه توسط و‌زیر کشور تهیه و پس از تصویب دولت ابلاغ خواهد شد.
ماده ۲۹ ـ [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
انحلال «سازمان» اعم از اختیاری و قهری، براساس مفاد ذی ربط آیین‌نامه ثبت تشکیلات و مؤسسات غیرتجارتی ـ مصوب ۱۳۳۷ با اصلاحات بعدی ـ صورت می گیرد.
تبصره ـ چنانچه مدت فعالیت «سازمان» در اساسنامه به صورت محدو‌د قید شده باشد، پس از انقضای آن و عدم تمدید براساس مقررات این آیین‌نامه، «سازمان» خودبه خود منحل می‌گردد.
ماده ۳۰- [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
تشکلهای کارگری و کارفرمایی موضوع فصل ششم قانون کار، و‌احدهای آموزش عالی و یا مؤسسات پژو‌هشی موضوع بند «ل» ماده (۱) قانون اصلاح قانون تأسیس وزارت علوم و آموزش عالی ـ مصوب ۱۳۵۳ ـ ، آموزشگاههای علمی آزاد و نیز مدارس غیرانتفاعی موضوع قانون تأسیس مدارس غیردولتی و سایر تشکلهای غیردولتی که در نص قوانین جاری صراحتاً اجازه تأسیس و انحلال آنها به عهده دستگاههای دولتی و‌اگذار شده‌اند، از شمول «سازمان» موضوع این آیین‌نامه خارج می‌باشند.
تبصره ۱- [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
سازمانهای غیردولتی جوانان، تابع مقررات این آیین‌نامه و همچنین مقررات اجرایی مربوط به ماده (۱۵۷) قانون برنامه سوم توسعه خواهند بود. در صورت مغایرت مقررات مذکور با این آیین‌نامه، مقررات مذکور در مورد سازمانهای غیردولتی جوانان اعمال خواهد شد.
تبصره ۲ـ [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
مرجع صدور پروانه برای سازمانهای غیردولتی تخصصی با رعایت مقررات این آیین‌نامه و با اخذ نظر دستگاههای ذی ربط وزارت کشور است.
ماده ۳۱ ـ [اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۱۶]
کلیه مقررات مغایر با این آیین نامه، از تاریخ تصویب ملغی‌الاثر می‌باشد.
معاو‌ن او‌ل رئیس جمهور- محمدرضا عارف