هیأت وزیران در جلسات مورخ ۱۳۸۱.۱۲.۴ و ۱۳۸۲.۲.۷ بنا به پیشنهاد شماره ۵۱۸۴م مورخ ۱۳۸۱.۱۲.۳ وزارت امور اقتصادی و دارایی و تأیید سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و به استناد ماده (۴) قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ـ مصوب ۱۳۷۹ـ اساسنامه سازمان حسابرسی (شرکت مادر تخصصی) را به شرح زیر تصویب نمود:
فصل اول ـ کلیات
ماده ۱ ـ سازمان حسابرسی که از این پس در این اساسنامه «سازمان» نامیده می‌شود و به صورت شرکت سهامی اداره می‌شود، تشکیل می‌شود.
ماده ۲ـ سازمان دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی بوده و وابسته به وزارت امور اقتصادی و دارایی می‌باشد و بر طبق قانون تشکیل سازمان حسابرسی ـ مصوب ۱۳۶۲ـ و مفاد این اساسنامه و سایر قوانین و مقررات مربوط اداره خواهد شد.
تبصره ۱ـ آیین‌نامه استخدامی‌سازمان با همکاری سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور تهیه و برای تصویب به هیأت وزیران تقدیم می‌شود.
تبصره ۲ـ آیین‌نامه‌های اداری، مالی، معاملاتی و سایر آیین‌نامه‌های مورد نیاز پس از تصویب مجمع‌عمومی سازمان قابل اجرا خواهد بود.
ماده ۳ـ سازمان برای مدت نامحدود تشکیل می‌گردد و انحلال آن فقط به موجب قانون میسر خواهد بود.
ماده ۴ـ مرکز اصلی سازمان تهران است و در صورت لزوم سازمان می‌تواند در سایر نقاط کشور شعبه دائر نماید.
ماده ۵ ـ سرمایه سازمان معادل هفتاد و پنج میلیارد و هشتصد و هشتاد میلیون (۷۵.۸۸۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال می‌باشد که به هفتصد و پنجاه و هشت هزار و هشتصد (۸۰۰ر۷۵۸) سهم با نام یکصد هزار (۰۰۰ر۱۰۰) ریالی تمام پرداخت شده، تقسیم گردیده است و تماماً متعلق به دولت می‌باشد.
فصل دوم ـ موضوع، وظایف و اختیارات
ماده ۶ـ موضوع سازمان عبارت است از تأمین نیازهای اساسی دولت در زمینه حسابرسی و ارائه خدمات تخصصی مالی به بخشهای دولتی و تحت نظارت دولت و تدوین و تعمیم اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی منطبق با موازین اسلامی و تحقیق و تتبع در روشهای علمی و عملی به منظور اعتلای دانش تخصصی منطبق با نیازهای کشور.
ماده ۷ـ وظائف و اختیارات سازمان عبارت است از:
الف ـ انجام وظائف حسابرسی کلیه مؤسسات دولتی و انجام وظائف بازرسی قانونی و حسابرسی شرکتهایی که صد در صد (۱۰۰%) سرمایه آن متعلق به دولت، وزارتخانه‌ها، مؤسسات و شرکتهای دولتی می‌باشد.
ب ـ انجام وظائف بازرسی قانونی و حسابرسی سایر شرکتهایی که بیش از پنجاه درصد (۵۰%) سرمایه‌آنها به طور مستقیم یا غیر مستقیم متعلق به وزارتخانه‌ها، مؤسسات و یا شرکتهای دولتی باشد با رعایت موضوع تبصره (۱) ماده (۱۳۲) قانون محاسبات عمومی کشور، به تشخیص وزارت امور اقتصادی و دارایی.
ج ـ انجام وظائف بازرس قانونی و حسابرسی نهادهای انقلاب اسلامی در صورت تصویب مجمع عمومی یا بالاترین رکن آنها و سایر دستگاههایی که توسط مدیریت منتخب دولت اداره می‌شود.
د ـ انجام وظائف بازرسی قانونی و حسابرسی شرکتهای فرعی بانکها، مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی و نهادهای انقلاب اسلامی و سایر دستگاههایی که توسط مدیریت منتخب دولت اداره می‌شود، درصورت تصویب مجمع عمومی آنها.
هـ ـ حسابرسی طرح‌های تملک داراییهای ثابت و سایر قراردادهای ایجاد دارایی ثابت (از قبیل بیع متقابل) مورد اجرا در دستگاههای بندهای (الف) و (ب) فوق.
وـ انجام حسابرسی عملیاتی در مورد آن دسته از شرکتها و یا طرح‌های تملک داراییهای
ثابت تحت‌رسیدگی سازمان که دارای اهمیت، حساسیت و یا حجم بالای عملیات بوده و به پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی و تصویب مجمع هر سال در برنامه سازمان قرار خواهد گرفت.
زـ انجام حسابرسی و خدمات مالی و مدیریتی موردی ارجاعی وزیر امور اقتصادی و دارایی.
ح ـ ارائه خدمات و مشاوره مالی و مدیریتی به وزارتخانه‌ها، مؤسسات دولتی و دستگاههای مذکور دربندهای ( الف) تا (د) در صورت نیاز و درخواست دستگاههای مزبور و در چارچوب امکانات و برنامه‌های سازمان.
ط ـ تربیت و آموزش و جذب افراد متعهد جهت تأمین کادر متخصص مورد نیاز به منظور خودکفایی از طریق تنظیم و اجرای برنامه مداوم آموزشی به منظور ارتقای سطح دانش شاغلین در سازمان و همکاری با سازمانهای دولتی، دانشگاهها، مراکز آموزشی و سایر دستگاهها در زمینه آموزش و آماده سازی نیروی انسانی مورد نیاز برای امور حسابرسی و حسابداری.
ی ـ تدوین و انتشار اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی که در بر گیرنده استانداردهای حسابداری ، استانداردهای حسابرسی، آیین رفتار حرفه‌ای و رهنمودهای مربوط در سطح کشور باشد، به عنوان مرجع‌تخصصی و رسمی‌به عهده سازمان حسابرسی می‌باشد.
بدیهی است سازمان در تدوین اصول و ضوابط مذبور از جامعه حسابداران رسمی ایران و سایر مراجع ذی‌صلاح کشور به تشخیص خود نظر خواهی می‌کند.
گزارشات حسابرسی و صورتهای مالی که در تنظیم آنها اصول و ضوابط تعیین شده از طرف سازمان رعایت نشده باشد در هیچیک از مراجع دولتی، بانکها، مؤسسات اعتباری دولتی و غیر دولتی، سازمان بورس اوراق بهادار و مؤسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی معتبر نمی‌باشد و به نفع اشخاص مزبور قابل استناد نخواهد بود.
ک ـ تدوین موازین اخلاقی و رفتار حرفه‌ای حسابرسان سازمان بر اساس اصول و موازین اسلامی.
ل ـ انجام تحقیقات و مطالعات لازم به منظور کسب آخرین اطلاعات در زمینه حسابداری و حسابرسی و سایر رشته‌های مربوط و نشر و اشاعه نتیجه حاصل شده به منظور افزایش مستمر سطح دانش تخصصی حسابداری و حسابرسی در کشور.
تبصره ۱ـ انجام وظائف مندرج در بندهای (الف) تا (ج) فوق مشتمل بر دستگاههایی که شمول قانون برآنها مستلزم ذکر نام است (ازجمله شرکت نفت، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، سازمان صنایع‌ملی، مرکز تهیه و توزیع کالا و شرکتهای تابعه دستگاههای مذکور و …) نیز خواهد بود.
تبصره ۲ـ سازمان مجاز است در حدود امکانات و برنامه‌های اجرایی خود علاوه بر دستگاههای مذکوردر بندهای ( الف) تا (د) فوق، امور بازرس قانونی، حسابرسی، ارائه خدمات و مشاوره مالی و طرح و استقرارسیستمهای مالی و خدمات مدیریت سایر دستگاهها را بنا به درخواست ارکان مجاز آنها پذیرفته و انجام‌دهد.
تبصره ۳ـ سازمان می‌تواند در موارد ضروری و به مسؤولیت خود و تحت نظارت مستقیم طبق ضوابطی که به پیشنهاد هیأت عامل به تصویب رییس مجمع می‌رسد از خدمات اشخاص حقیقی و حقوقی که به امرحسابرسی و خدمات و مشاوره مالی و مدیریت اشتغال دارند، استفاده نماید.
فصل سوم ـ ارکان سازمان
ماده ۸ ـ ارکان سازمان به شرح زیر است:
۱ـ مجمع عمومی
۲ـ هیأت عامل
۳ـ مدیر عامل
۴ـ هیأت عالی نظارت
مجمع عمومی
ماده ۹ـ اعضای مجمع عمومی عبارتند از:
۱ـ وزیر امور اقتصادی و دارایی (رییس مجمع عمومی )
۲ـ رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی
۳ـ وزیر نفت
۴ – وزیر صنایع و معادن
۵ ـ وزیر بازرگانی
ماده ۱۰ـ مجمع عمومی سازمان حداقل سالی دوبار با دعوت کتبی رییس مجمع به منظور اتخاذ تصمیم در مورد صورتهای مالی و بودجه سازمان و سایر وظایف تشکیل می‌شود و علاوه بر آن با پیشنهاد مجمع‌عمومی، مدیر عامل یا حداقل چهار نفر از اعضای هیأت عامل یا هیأت عالی نظارت حداکثر ظرف ۱۵ روز بادعوت کتبی رییس مجمع تشکیل خواهد شد.
تبصره ـ جلسات مجمع عمومی با حضور حداقل چهار عضو رسمیت خواهد داشت و تصمیمات آن با اکثریت آرا معتبر می‌باشد.
ماده ۱۱ـ وظایف مجمع عمومی عبارت است از:
۱ ـ نصب و عزل رییس و اعضای هیأت عامل و هیأت عالی نظارت به ترتیب مقرر در این اساسنامه.
۲ ـ تعیین حقوق و مزایای مدیر عامل، اعضای هیأت عامل، رییس و اعضای هیأت عالی نظارت.
۳ ـ تصویب بودجه وصورتهای مالی و اتخاذ تصمیم نسبت به گزارشات هیأت عامل و هیأت عالی‌ن ظارت.
۴ ـ پیشنهاد تصویب تشکیلات سازمان پس از تأیید سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور به هیأت‌وزیران و اتخاذ تصمیم در مورد خط مشی و برنامه‌های کلی و آموزشی سازمان.
۵ ـ تصویب آیین‌نامه‌های مندرج در این اساسنامه که تصویب آن به عهده مجمع عمومی واگذار گردیده است.
۶ ـ پیشنهاد هرگونه تغییر در اساسنامه به هیأت وزیران.
۷ ـ اتخاذ تصمیم نسبت به موضوعات دیگری که در ارتباط با وظایف سازمان می‌باشد.
۸ ـ اتخاذ تصمیم در مورد تغییر میزان سرمایه سازمان و پیشنهاد به هیأت وزیران برای تصویب.
۹ ـ پیشنهاد هرگونه تغییر در آیین‌نامه استخدامی سازمان به مراجع ذی‌ربط.
۱۰ ـ اجازه ایجاد شعبه موضوع ماده (۴) این اساسنامه.
۱۱ ـ تصویب اصول و ضوابط حسابرسی و حسابداری.
۱۲ ـ تصویب موازین اخلاقی و انضباطی حسابرسی سازمان.
هیأت عامل
ماده ۱۲ـ هیأت عامل سازمان از یک نفر رییس که سمت مدیر عامل را نیز خواهد داشت و چهار یا شش عضو دیگر که به طور موظف انجام وظیفه خواهند نمود و همگی متخصص و متعهد و متدین و دارای حسن شهرت در حرفه می‌باشند تشکیل می‌گردد.
ماده ۱۳ـ اعضای هیأت عامل باید دارای تحصیلات عالی در یکی از رشته‌های حسابداری و حسابرسی، مالی، بازرگانی، بانکداری و یا رشته‌های وابسته به آنها بوده و حداقل پنج سال تجربه در سمت مدیرحسابرسی داشته باشد.
ماده ۱۴ـ مدیر عامل به پیشنهاد رییس مجمع و تصویب مجمع عمومی و سایر اعضای هیأت عامل به‌پیشنهاد مدیر عامل و تأیید رییس مجمع و تصویب مجمع عمومی برای مدت سه سال تعیین و منصوب می‌شوند.
تبصره ـ رییس مجمع می‌تواند عزل و یا تغییر سمت مدیر عامل و هریک از اعضای هیأت عامل را قبل از پایان دوره عضویت آنان به مجمع عمومی پیشنهاد نماید.
ماده ۱۵ـ هریک از اعضای هیأت عامل عهده دار بخشی از فعالیت سازمان خواهند بود و قبول سمتهای غیر موظف فقط در مؤسسات عام‌المنفعه، اجتماعی و آموزشی با تصویب رییس مجمع بلامانع است.
ماده ۱۶ـ درصورت استعفا، عزل و بازنشستگی و یا فوت هر یک از اعضای هیأت عامل، رییس مجمع موظف است به ترتیب مقرر در این اساسنامه حداکثر ظرف یک ماه جانشین وی را به مجمع عمومی پیشنهاد نماید.
ماده ۱۷ـ جلسات هیأت عامل با حضور حداقل چهار یا پنج نفر (حسب مورد) از اعضا رسمیت خواهد یافت. ریاست جلسات هیأت عامل با مدیر عامل خواهد بود و تصمیمات متخذه با حداقل سه یا چهار رأی موافق (حسب مورد) معتبر است.
تبصره ـ جلسات هیأت عامل با پیشنهاد مدیر عامل یا حداقل سه نفر از سایر اعضای هیأت عامل با دعوت کتبی مدیر عامل تشکیل خواهد شد.
ماده ۱۸ـ تصمیمات هیأت عامل مکتوب و به امضای اعضای حاضر در جلسات خواهد رسید. مسؤولیت ابلاغ و پیگیری مصوبات هیأت عامل با مدیر عامل است.
ماده ۱۹ـ وظایف هیأت عامل عبارت است از:
۱ ـ بررسی و تأیید و ارائه بودجه سالانه و صورتهای مالی سالانه و گزارش عملکرد سازمان به مجمع‌عمومی .
۲ ـ بررسی و تأیید تشکیلات سازمان جهت ارائه به مجمع عمومی .
۳ ـ بررسی و تأیید پیشنهاد تغییر اساسنامه جهت ارائه به مجمع عمومی .
۴ ـ اتخاذ تصمیم در مورد پیشنهادات صلح و سازش در دعاوی با رعایت قوانین و مقررات مربوط.
۵ ـ بررسی و تأیید آیین‌نامه‌های مورد نیاز و ارائه به مراجع ذی‌ربط جهت تصویب.
۶ـ بررسی و تأیید اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی بنا به پیشنهاد کارگروه فنی جهت ارائه به مجمع عمومی .
۷ ـ بررسی و تأیید موازین اخلاقی و انضباطی حسابرسان سازمان، بنا به پیشنهاد کارگروه انضباطی جهت ارائه به مجمع عمومی .
۸ ـ تصویب برنامه‌های آموزشی در قالب اهداف و وظایف سازمان، بنا به پیشنهاد کارگروه آموزشی.
ماده ۲۰ـ مدیر عامل بالاترین مقام اجرایی سازمان بوده و در حدود قوانین و مقررات مربوط مسؤول اداره امور سازمان می‌باشد و دارای وظایف و اختیارات ذیل است:
۱ ـ اجرای مصوبات مجمع عمومی و هیأت عامل.
۲ ـ تهیه و پیشنهاد بودجه سالانه به هیأت عامل.
۳ ـ تهیه صورتهای مالی و ارائه آن به هیأت عالی نظارت و مجمع عمومی پس از تأیید هیأت عامل.
۴ ـ تهیه گزارش عملکرد سازمان و ارائه آن به مجمع عمومی پس از تأیید هیأت عامل.
۵ ـ تهیه تشکیلات سازمان و ارائه آن به مجمع عمومی پس از تأیید هیأت عامل.
۶ ـ پیشنهاد تغییر اساسنامه و آیین‌نامه استخدامی‌به مجمع عمومی پس از تأیید هیأت عامل.
۷ ـ تهیه و تدوین و ارائه آیین‌نامه‌های مالی و معاملاتی و سایر آیین‌نامه‌های مورد نیاز به مجمع عمومی پس از تأیید هیأت عامل.
۸ ـ تعیین سمت اجرایی و وظایف و اختیارات هر یک از اعضای هیأت عامل در اداره امور سازمان.
۹ ـ نمایندگی سازمان در کلیه مراجع قانونی با حق توکیل به غیر و ارجاع داوری با رعایت قوانین و مقررات مربوط و در موارد لازم ارائه پیشنهاد صلح و سازش به هیأت عامل.
۱۰ ـ دعوت اعضای هیأت عامل جهت تشکیل جلسه.
ماده ۲۱ـ کلیه اسناد و اوراق مالی و تعهد آور باید به امضای مدیر عامل یا افراد مجاز از طرف وی و یکی‌از اعضای هیأت عامل به انتخاب هیأت عامل برسد.
تبصره – مدیر عامل و عضو هیأت عامل موضوع ماده(۲۱) می‌توانند حق امضای اسناد و اوراق مالی وتعهد آور را در شعب به موجب آیین‌نامه‌ای که به تصویب مجمع عمومی سازمان می‌رسد، برحسب مورد به مسؤولین شعب سازمان واگذار نمایند. این تفویض اختیار رافع مسؤولیت تفویض کننده نخواهد بود.
هیأت عالی نظارت
ماده ۲۲ـ هیأت عالی نظارت مرکب از یک رییس و دو نفر عضو از بین افراد مسلمان، مؤمن و متقی و دارای حسن شهرت و مسلط به امور حسابرسی و حسابداری که دارای تحصیلات عالی در یکی از رشته‌های حسابداری و حسابرسی، مالی، بازرگانی، بانکداری یا رشته‌های وابسته به آنها با حداقل پنج سال تجربه درسمت مدیر حسابرسی باشند برای مدت دو سال انتخاب می‌شوند و باید حداقل یک ماه قبل از انقضای دوره، اعضای جدید انتخاب گردند و انتخاب مجدد بلامانع است.
تبصره ـ رییس هیأت عالی نظارت و اعضای آن با پیشنهاد رییس مجمع و تصویب مجمع سازمان منصوب خواهند شد.
ماده ۲۳ـ وظایف هیأت عالی نظارت عبارت است از:
۱ـ نظارت مستمر بر عملیات جاری سازمان به منظور جلوگیری از هرگونه انحراف احتمالی و حصول اطمینان از حسن اجرای امور بر طبق خط مشی و برنامه‌ها و ضوابط مصوب سازمان.
۲ـ مطالعه و بررسی سیستم کنترلهای داخلی سازمان و کفایت اجرای آنها.
۳ـ اجرای سایر وظایف حسابرسی و بازرسی قانونی سازمان.
۴ـ ارائه گزارشهای لازم از نتایج بررسی‌ها به مجمع عمومی .
تبصره ۱ـ حدود مسؤولیتهای هیأت عالی نظارت در اجرای وظایف بازرس قانونی طبق اصلاحیه قانون تجارت و سایر قوانین و مقررات مربوط خواهد بود.
تبصره ۲ـ هیأت عالی نظارت گزارشهای لازم از نظارت خود بر سازمان را به رییس مجمع و مجمع‌عمومی سازمان و در صورت لزوم سایر مراجع قانونی تسلیم خواهد کرد.
ماده ۲۴ـ هیأت عالی نظارت در ایفای وظایف خود می‌تواند کلیه اسناد، حسابها و داراییهای سازمان رامورد رسیدگی قرار دهد و به کلیه مقررات، تصمیمات، نوشته‌ها و گزارشهای سازمان که لازم می‌داند دسترسی داشته باشد و بدون مداخله در امور جاری سازمان و در حدود وظایف، نظرات خود را به مدیر عامل سازمان بدهد.
تبصره ـ حضور رییس یا یک نفر از اعضا به معرفی رییس هیأت عالی نظارت در جلسات هیأت عامل سازمان بدون داشتن حق رأی اجباری است. مدیر عامل سازمان مکلف است ساعت و تاریخ تشکیل جلسات هیأت عامل را حداقل سه روز قبل از تشکیل کتباً به هیأت عالی نظارت اعلام دارد. در غیر این‌صورت مصوبات جلسه اعتبار قانونی نخواهد داشت.
ماده ۲۵ـ هیأت عالی نظارت دارای دبیر خانه‌ای می‌باشد که زیر نظر رییس هیأت اداره خواهد شد.
دبیر و کارکنان دبیرخانه از بین کارمندان سازمان توسط رییس هیأت عالی نظارت و با هماهنگی قبلی مدیر عامل تعیین می‌شود.
دبیرخانه برای انجام وظائف خود از امکانات اداری و مالی سازمان استفاده خواهد نمود.
ماده ۲۶ـ رییس هیأت عالی نظارت به طور موظف انجام وظیفه خواهد نمود و قبول سمتهای غیر موظف فقط در مؤسسات عام‌المنفعه، اجتماعی و آموزشی با تصویب رییس مجمع بلامانع است.
ماده ۲۷ـ حقوق و مزایای رییس و حق حضور اعضای هیأت عالی نظارت توسط رییس مجمع تعیین می‌گردد.
ماده ۲۸ـ آیین‌نامه داخلی هیأت عالی نظارت با رعایت کلیه مقررات مربوط به وسیله هیأت تهیه و به‌تصویب مجمع عمومی سازمان می‌رسد.
فصل چهارم ـ سایر مقررات
ماده ۲۹ـ سازمان به منظور حسن اجرای وظایف محول شده دارای کارگروه های تخصصی لازم از جمله فنی، آموزشی و انضباطی می‌باشد، وظایف کارگروه‌ها و همچنین تعداد و ترکیب اعضا و نحوه اداره آنها به پیشنهاد مدیر عامل و به تصویب هیأت عامل می‌رسد.
تبصره ـ اعضای کارگروه‌ها از اشخاص متعهد و متخصص در یکی از رشته‌های تحصیلی مذکور در ماده (۲۲) این اساسنامه انتخاب می‌شوند.
ماده ۳۰ـ اعضای هیأت عامل و هیأت عالی نظارت پس از انتخاب سوگند خورده و سوگند نامه را امضاء می‌نمایند که در انجام وظایف نهایت دقت و بی نظری را به کار برند و کلیه نظرات ابرازی و تصمیماتی که‌می‌گیرند مقرون به صلاح کشور بوده و رعایت کامل حفظ اسرار سازمان را چه در زمان تصدی و چه بعد از آن بنمایند.
ماده ۳۱ـ سال مالی سازمان از اول فروردین ماه هر سال شروع و به آخر اسفند ماه همان سال خاتمه می‌یابد.
ماده ۳۲ـ صورتهای مالی هر سال سازمان باید حداقل سی روز قبل از تشکیل مجمع عمومی سازمان به هیأت عالی نظارت ارائه شود.
ماده ۳۳ـ این اساسنامه از تاریخ تصویب لازم الاجرا می‌باشد.
این اساسنامه به موجب نامه شماره ۸۲.۳۰.۳۲۴۰ مورخ ۱۳۸۲.۳.۲۲ شورای نگهبان به تأیید شورای یاد شده رسیده است.
محمدرضا عارف – معاون اول رییس‌جمهور