شماره : ۱۵۴۲۲ت۲۶۷۴۳ه
تاریخ : ۱۳۸۱.۰۴.۱۹
هیأت وزیران در جلسه مورخ ۱۳۸۱/۴/۱۶ بنا به پیشنهاد شماره ۱۰۵.۵۹۳۰۰ مورخ ۱۳۸۱.۴.۸ سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، آیین‌نامه اجرایی بند «الف» ماده (۱۹۳) قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران را به شرح زیر تصویب نمود:
ماده ۱- خدمات فوریت‌های پزشکی به دو دسته پیش بیمارستانی و بیمارستانی تقسیم می‌شود: خدمات پیش بیمارستانی در قالب نظام فوریت‌های پزشکی کشور و خدمات بیمارستانی در قالب سطح‌بندی خدمات درمانی و نظام ساماندهی اورژانس بیمارستان‌های کشور شکل می‌گیرد.
ماده ۲- به منظور ساماندهی خدمات فوریت پزشکی پیش بیمارستانی (اورژانس ۱۱۵)، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف به اجرای طرح پوشش فراگیر نظام فوریت‌های پزشکی است.
ماده ۳- خدمات اورژانس پیش بیمارستانی از طریق اعلام مرکز ارتباطات و انجام مأموریت توسط پایگاه‌های اورژانس ارائه خواهد شد. این پایگاه‌ها به سه دسته شهری، شهری جاده‌ای و جاده‌ای تقسیم گردیده است.
الف – پاپگاه شهری: شامل پایگاه‌های اورژانس مراکز استان‌ها و شهرهای با جمعیت شهرهای بیش از ۲۵۰ هزار نفر می‌باشد.
در این شهرها و شهرستان‌ها به ازای هر ۱۴۰- ۱۲۰ هزار نفر جمعیت شهری یک پایگاه اورژانس تعریف گردیده است.
ب – پایگاه شهری جاده‌ای: پایگاه‌های اورژانس تمامی شهرستان‌ها و شهرهای با جمعیت شهری بیش از ۵۰ هزار نفر جمعیت یا شهرهایی که از مراکز شهرستان بیش از ۵۰ کیلومتر فاصله داشته باشند را شامل می‌شود.
ج – پایگاه‌های جاده‌ای:پایگاه‌های بین جاده‌ای را در جاده‌های اصلی کشور شامل می‌شود و استقرار آنها‌به نحوی خواهد بود که با ملحوظ نمودن پایگاه‌های شهری و شهری جاده‌ای در فواصل حدود ۵۰ کیلومتری از یکدیگر امکان حضور بر بالین بیمار حادثه دیده، حداکثر ظرف ۲۰ دقیقه پس از تماس فراهم آید.
د – مرکز ارتباطات: واحد اطلاع‌رسانی و فراخوان اورژانس می‌باشد که موظف است پس از تماس افراد، اقدام مقتضی را با هماهنگی واحدهای ذی‌ربط به عمل آورد.
واحدهای ارتباطات در مراکز استان‌ها و شهرهای با جمعیت شهری بیش از ۲۵۰ هزار نفر به صورت مستقل در یکی از پایگاه‌های اورژانس یا هر مکان مناسب دیگر قرار می‌گیرد.
تماس مردم فقط از طریق شماره ۱۱۵ با این مرکز خواهد بود و دستور اعزام آمبولانس نیز توسط این مرکز به پایگاه صادر می‌شود.
ماده ۴- سیاست‌گذاری کلی و برنامه‌ریزی به صورت متمرکز از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با رعایت شاخص‌های این آیین‌نامه انجام می‌شود و دستورالعمل‌های لازم از طریق آن وزارت به دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی استان‌های کشور ابلاغ خواهد شد. مدیریت و فرماندهی جهت اعزام اکیپ‌های اورژانس و سازماندهی مرکز ارتباطات و پایگاه‌های اورژانس طبق دستورالعمل‌های ابلاغی به عهده معاونت درمان دانشگاه مربوط خواهد بود. نظارت کلی بر حسن اجرای عملیات و ساماندهی اورژانس بر عهده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خواهد بود.
ماده ۵- در راه‌اندازی پایگاه‌های جدید، مکان مناسب به صورت ذیل تأمین می‌شود:
الف: سیاست کلی طرح جلوگیری از احداث ساختمان جدید و استفاده بهینه از امکانات موجود وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر وزارتخانه‌ها و سازمان‌های ذی‌ربط می‌باشد.
ب: پایگاه‌های شهری عمدتاً در مراکز آتش نشانی راه‌اندازی خواهد شد. در این مورد وزارت کشور و شهرداری‌ها مکلف به تهیه مکان فیزیکی مناسب و امکانات زیست محیطی جهت پایگاه اورژانس می‌باشند.
ج – پایگاه‌های شهری جاده‌ای در مراکز بهداشتی و درمانی و یا بیمارستان راه‌اندازی می‌گردند و مکان مستقلی برای آنها پیش بینی نمی‌شود.
د- پایگاه‌های جاده‌ای در مراکز بهداشتی و درمانی، خانه بهداشت، راهدارخانه، تیر پارک، پلیس راه، پایگاه‌های هلال احمر، مراکز سیاحتی و تفریحی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی راه‌اندازی خواهد شد و فقط در موارد محدودی به صورت ساختمان مستقل احداث می‌گردد.
تبصره ۱- آماده سازی پایگاه‌های جاده‌ای که در داخل محوطه مراکز بهداشتی و درمانی یا خانه بهداشت راه‌اندازی می‌شود، به پیشنهاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و توسط وزارت راه و‌ترابری انجام می‌شود.
تبصره ۲- در مناطق محدودی که نیاز به ساختمان جدید جهت راه‌اندازی پایگاه جاده‌ای وجود دارد، احداث ساختمان بنا به پیشنهاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و توسط وزارت راه و ترابری انجام خواهد شد
ماده ۶- در طرح ساماندهی اورژانس تعداد آمبولانس مورد نیاز به شرح زیر تعیین می‌شود:
الف – در پایگاه‌های شهری به ازای هر ۷۰ هزار نفر جمعیت شهری یک دستگاه آمبولانس فعال و به ازای هر ۴ دستگاه آمبولانس فعال یک دستگاه آمبولانس پشتیبانی پیش بینی شده است.
(آمبولانس پشتیبانی واحد مراقبت ویژه سیار یا MICU ی‌باشد).
ب – برای پایگاه‌های شهری جاده‌ای به ازای تا ۷۰ هزار نفر جمعیت یک دستگاه آمبولانس فعال و یک دستگاه آمبولانس پشتیبانی لازم است و به ازای افزایش هر ۷۰ هزار نفر جمعیت یک دستگاه آمبولانس فعال اضافه می‌شود. (آمبولانس پشتیبانی واحد مراقبت ویژه سیار یا MICU ی‌باشد).
ج – برای پایگاه‌های جاده‌ای به ازای هر پایگاه یک دستگاه آمبولانس فعال و برای هر
۴ پایگاه یک‌دستگاه آمبولانس پشتیبانی لازم می‌باشد.
تبصره – آمبولانس مورد استفاده لازم است دارای شرایط آمبولانس اورژانس Emergency (نوع B) براساس کتابچه استاندارد خودرو ملی شماره ۴۳۷۴ موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران باشد.
ماده ۷- نیروی انسانی هر پایگاه به شرح زیر تعیین می‌گردد:
۱- پایگاه شهری:
الف – در هر پایگاه شهری به ازای هر آمبولانس فعال ۱۰ نفر کارشناس پرستاری یا کاردان فوریت‌های پزشکی، پرستاری یا بیهوشی محاسبه گردیده است.
در این صورت در شبانه روز هر آمبولانس ۲ نفر مسئول فوریت‌های پزشکی خواهد داشت.
ب – به ازای هر پایگاه ۵ نفر اپراتوربیسیم با مدرک دیپلم تعریف می‌شود.
ج – به ازای تا ۳ پایگاه به یک نفر سرپرست نیاز می‌باشد یا به عبارت دیگر هر سرپرست تا ۳ پایگاه را تحت مدیریت قرار می‌دهد.
د- نیروی انسانی مرکز ارتباطات به شرح ذیل می‌باشد:
۱- در طول شبانه روز ۵ کارشناس پرستاری به عنوان اپراتور ۱۱۵ پیش بینی گردیده است که به ازای هر ۷۵ هزار نفر جمعیت اضافی مازاد بر ۲۵۰ هزار نفر یک اپراتور اضافه می‌گردد.
۲- در این مرکز ۵ نفر دیپلم به عنوان اپراتوربیسیم تعریف می‌شود و به ازای هر ۱۵۰ هزار نفر جمعیت مازاد بر ۲۵۰ هزار نفر جمعیت، یک اپراتور بیسیم اضافه می‌گردد.
۳- در این مرکز ۵ پزشک برای پاسخگویی در طول شبانه‌روز برای جمعیت تا یک میلیون نفر پیش‌بینی می‌شود و به ازای هر ۲۰۰ هزار نفر جمعیت مازاد بر یک میلیون نفر، یک پزشک عمومی اضافه می‌شود.
۴- یک نفر مسئول ارتباطات جهت اداره ارتباطات پیش بینی می‌گردد.
۲- پایگاه شهری جاده‌ای:
الف – در مورد نیروی انسانی پوشش دهنده آمبولانس فعال مشابه با پایگاه شهری می‌باشد.
ب – در پایگاه شهری جاده‌ای به دلیل همجواری با بیمارستان یا مرکز بهداشتی و درمانی، اپراتور ۱۱۵ و بیسیم تعریف نمی‌شود و اپراتور یا تلفنچی مرکز درمانی مسئول انجام وظایف مربوط می‌باشد.
۳- پایگاه جاده‌ای:
الف – در مورد محاسبه تعداد نیروی انسانی پوشش دهنده آمبولانس فعال مشابه با موارد قبلی عمل می‌شود‌ولی در اینجا می‌توان از دیپلمه آموزش دیده نیز استفاده نمود.
ب – به ازای هر پایگاه، ۵ نفر اپراتوربیسیم با مدرک دیپلم تعریف می‌شود که وظیفه جوابگویی به تلفن ۱۱۵ و دستور اعزام آمبولانس از طریق بیسیم را به عهده دارد.
ج – به ازای تا ۳ پایگاه به یک نفر سرپرست نیاز می‌باشد یا به عبارت دیگر هر سرپرست تا ۳ پایگاه را تحت مدیریت خود قرار می‌دهد.
ماده ۸- به منظور استفاده بهینه از توانایی بالقوه افراد، ۶۰% نیروی انسانی مورد نیاز به کارگیری می‌شوند و ۴۰% بقیه از طریق استفاده افراد در ساعات کار اضافی جبران می‌شود.
تبصره – پایگاه‌های راه‌اندازی شده توسط بخش غیردولتی نیز در چارچوب فوق عمل می‌نماید.
ماده ۹- اولویت راه‌اندازی پایگاه‌ها در هر سال در کشور با پایگاه‌های جاده‌ای است. اولویت بعدی با‌درنظر گرفتن جمعیت و نیاز به پایگاه‌های شهری خواهد بود و پایگاه‌های شهری جاده‌ای با در نظر گرفتن جمعیت و دوری و نزدیکی به مراکز استان در اولویت بعد قرار می‌گیرند.در این رابطه اطلاعات ذی‌ربط به تفکیک سال‌های برنامه سوم توسعه پیوست می‌باشد.
ماده ۱۰- مدیریت، هدایت، نظارت عالی بر عملکرد پایگاه‌ها بر عهده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می‌باشد و نظارت اجرایی با دانشگاه‌ها و دانشکده‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی است.
تبصره ۱- نیروی انسانی مرکز ارتباطات از پرسنل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بوده و خرید خدمات در این بخش ممنوع است.
تبصره ۲- در راه‌اندازی پایگاه‌های جدید شهری با رعایت ماده (۱۹۲) قانون برنامه سوم توسعه، استفاده از امکانات بخش غیردولتی در اولویت می‌باشد. استفاده از این امکانات به صورت خرید خدمات در مناطقی که بخش غیردولتی امکانات مورد نیاز را داشته باشد، مدنظر است.
ماده ۱۱- نحوه تنظیم قرارداد با بخش غیردولتی و دولتی از نظر شرح وظایف، مبلغ پایه قرارداد، شرایط قرارداد، براساس آیین‌نامه و دستورالعمل‌های مربوط به ماده (۱۹۲) قانون برنامه سوم توسعه می‌باشد.
ماده ۱۲- ارائه خدمات اورژانس پیش بیمارستانی به طور رایگان صورت می‌گیرد و اعتبارات مورد نیاز‌جهت فعالیت‌های شبکه اورژانس کشور از محل بودجه عمومی دولت تأمین و پرداخت خواهد شد.
ماده ۱۳- با توجه به تغییر در تقسیمات کشوری و احداث جاده‌های اصلی جدید و تغییر در مسیر جاده‌های کشور، بازنگری در اولویت بندی پایگاه‌ها و تغییر محل آنها در چارچوب تغییرات مورد اشاره از‌سال سوم برنامه توسعه توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با همکاری وزارتخانه‌های راه و‌ترابری و کشور انجام خواهد گرفت که پس از تأیید سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور قابل اجرا می‌باشد.
ماده ۱۴- برای موفقیت اجرای تبصره (۲) ماده (۱۰) آیین‌نامه، راه‌اندازی پایگاه‌های جاده‌ای از سال سوم برنامه حتی‌المقدور از طریق خرید خدمات از بخش غیردولتی ملحوظ می‌گردد.
ماده ۱۵- به منظور تأمین بخشی از نیروی انسانی مورد نیاز و ارتقای سطح کیفی خدمات و بالابردن توان علمی نیروی انسانی، بازآموزی و برگزاری دوره‌های آموزشی کوتاه مدت ضمن خدمت ضروری می‌باشد.بدین منظور ایجاد دوره کاردانی فوریت‌های پزشکی در چند دانشگاه علوم پزشکی کشور الزامی می‌باشد.
ماده ۱۶- به منظور ارائه خدمات اورژانس از طریق بالگردان (آمبولانس هوایی اورژانس) وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با هماهنگی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران و وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح نسبت به تنظیم توافقنامه‌ای جهت استفاده از امکانات آن نیروها در زمان صلح اقدام خواهد نمود.
ماده ۱۷- در راستای خدمات رسانی اورژانس به مصدومان ناشی از حوادث دریایی و بیماران اورژانسی ساکن جزایر، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است نسبت به ایجاد اورژانس دریایی اقدام نماید و سازمان بنادر و کشتیرانی با استفاده از امکانات آن سازمان با وزارت بهداشت، درمان و‌آموزش پزشکی در این خصوص همکاری نماید.
محمدرضا عارف – معاون اول رییس جمهور