شماره ۱۶۴۶۸ت۲۳۹۳۱هـ – ۱۳۸۰.۴.۲۴
هیأت وزیران در جلسه مورخ ۱۳۸۰.۴.۲۰ بنا به پیشنهاد وزارت راه و ترابری موضوع نامه شماره ۳۱۹.۱۵۶۷- ۱۰۵.۶۵۱۰ مورخ ۱۳۷۹.۹.۳۰ سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، و به استناد مواد (۳۰) و (۱۲۸) قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران -مصوب ۱۳۷۹- آیین‌نامه اجرایی مواد مذکور را به شرح زیر، تصویب نمود:
ماده ۱ – کلیات و تعاریف:
الف – کارفرما: وزارت راه و ترابری (شرکت سهامی راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران و شرکتهای تابعه).
ب- قرارداد زمانی: قراردادی است که بر اساس مفاد آن، طی مدت زمان مشخص بهره برداری از شبکه ریلی به اشخاص حقیقی یا حقوقی بخش غیر دولتی (خصوصی، تعاونی) واگذار می‌شود.
ج – قرارداد ظرفیتی: قراردادی است که بر اساس مفاد آن، بهره برداری از شبکه ریلی با امکان استفاده از ظرفیت مشخصی از آن، به اشخاص حقیقی یا حقوقی بخش غیر دولتی (خصوصی و تعاونی) واگذار می‌شود.
د- خدمات ویژه: آن بخش از خدمات حمل و نقل بار و مسافر در راه‌آهن است که علاوه بر وظایف قانونی به صورت فوق‌العاده و خاص، به صاحبان بار یا مسافران ارایه می‌شود.
هـ – مجمع عمومی: مجمع عمومی شرکت سهامی راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران است.
ماده ۲ – خدمات توسعه و بهره‌برداری و نگهداری:
کارفرما می‌تواند از طریق انعقاد قرارداد با اشخاص حقیقی یا حقوقی بخش غیر دولتی (خصوصی، تعاونی)، در زمینه واگذاری خدمات و فعالیتهای خود در موارد زیر اقدام کند:
۱ – خدمات توسعه:
الف – مدیریت طرح، مدیریت جذب سرمایه و سرمایه‌گذار.
ب – مطالعات و طراحی مراحل مختلف پروژه‌ها.
ج – فعالیتهای پیمانکاری، ساخت و نصب تجهیزات.
د – امور آزمایشگاهی و تدارکاتی و نظارت بر عملیات اجرایی.
هـ تأمین ناوگان متناسب با نیازهای توسعه بازار حمل و نقل ریلی.
۲ـ خدمات بهره‌برداری و نگهداری.
الف – امور بهره‌برداری از ظرفیتهای شبکه ریلی از طریق انعقاد قرارداد زمانی یا ظرفیتی.
ب – خدمات کارگزاری و بازاریابی از طریق اعطای نمایندگی.
ج – امور تعمیرات، بازسازی و نگهداری آلات ناقله ریلی و متعقلات.
د – امور تأمین و تولید قطعات، ماشین آلات، سیستم‌ها و تجهیزات.
هـ – امور تعمیرات و نگهداری زیر بنایی، شامل: بهسازی و بازسازی خط و ابنیه فنی، ارتباطات، ماشین آلات، ساختمانها و ایستگاهها و تأسیسات.
و – تجهیز و بهره‌برداری از مجتمع‌های انبار و پایانه‌ها.
ز – راهبری قطارها و توسعه.
ح – امور نظارت، بازرسی و کنترل کیفیت در قالب دستورالعمل‌ها و استانداردهای تدوین شده.
ط – خدمات مربوط به کارگاهها و اماکن تجاری- خدماتی.
ی – امور برق‌رسانی، آبرسانی، گازرسانی، تأسیساتی، ساختمانی، تعمیر و نگهداری وسایط نقلیه، خدمات بهداشتی، سرویس‌های ایاب و ذهاب، تخلیه و بارگیری، امور رفاهی، امور مالی و اداری، امور تبلیغاتی.
ک – خدمات آموزشی، پژوهشی، رایانه‌ای، مطالعاتی و طراحی بهبود سیستم‌ها.
ماده ۳ – واگذاری تجهیزات، امکانات و اموال:
کارفرما می‌تواند تجهیزات، امکانات و اموال واحدها و فعالیتهای واگذار شده را به شرط حفظ مالکیت دولت بر خطوط ریلی و جلوگیری از ایجاد انحصار در بخش غیر دولتی و تضمین استمرار خدمات و سایر شرایط مندرج در ماده (۱۲۸) قانون برنامه سوم، به صورت بیع قطعی (به جز خطوط ریلی)، اجازه به شرط تملیک (به جز خطوط ریلی)، اجازه و براساس قوانین و مقررات جاری به اشخاص حقیقی و حقوقی بخش غیر دولتی داخلی (خصوصی، تعاونی) واگذار کند. این واگذاری از طریق انعقاد قرارداد و در موارد زیر انجام می‌شود:
۱ـ انتقال مالکیت اموال و دارایی مربوط به واحدهای واگذار شده مربوط به حمل و نقل بار و مسافر، تعمیر و نگهداری و بازسازی شبکه و ناوگان حمل‌و نقل ریلی مربوط، شامل:
الف – وسایط نقلیه ریلی ناوگان باری، مسافری و لوکوموتیوها.
ب – کارگاههای تعمیرات واگن باری و مسافری، دپوهای سرویس و تعمیراتی لوکوموتیو.
ج – کارخانه‌ها و کارگاههای تأمین و تولید قطعات، ماشین آلات، سیستم‌ها و تجهیزات.
د – کارگاههای امور تعمیرات و نگهداری و بازسازی خط و ابنیه فنی، علایم و ارتباطات.
هـ – ساختمانها و تأسیسات اداری، پایانه‌ها، انبارها و باراندازها.
و – ماشین آلات دستگاهها، تجهیزات و امکانات مربوط.
۲ـ اجاره دادن واحدهای ذکر شده در بند(۱) به بخش غیر دولتی داخلی خصوصی، تعاونی).
۳ـ سرمایه‌گذاری بخش غیر دولتی داخلی (خصوصی، تعاونی) برای راه‌اندازی و فعال کردن خدمات ویژه راه آهن در حوزه‌های تحت مالکیت راه‌آهن.
۴ـ احداث خطوط جدید با رعایت مفاد قانون احداث پروژه‌های عمرانی بخش راه و ترابری از طریق مشارکت.
تبصره – کارفرما می‌تواند بر اساس قوانین و مقررات جاری کمک‌های فنی و اقتصادی به متقاضیان سرمایه‌گذاری ارایه کند.
ماده ۴ – تشکیل شرکتهای مشترک با بخش غیر دولتی:
کارفرما می‌تواند بخشی از فعالیتهای خود را از طریق تشکیل شرکتهای مشترک با بخش غیر دولتی داخلی (خصوصی، تعاونی) و پس از تایید مجمع عمومی شرکت انجام دهد.
تبصره ۱ – کارفرما در ایجاد این شرکت‌ها، می‌تواند با استفاده از بخشی یا تمام اموال واحدهای تحت مالکیت خود مندرج در بند (۱) ماده (۳) آورده خود را تأمین کند.
تبصره ۲ – سهام کارفرما در شرکتهای جدید نباید بیش از چهل و نه درصد (۴۹%) سهام باشد.
ماده ۵ – به منظور تأمین امنیت حقوقی و اقتصادی و تضمین مالکیت فردی و امکان دسترسی و بهره‌برداری آسان توسط بخش غیر دولتی از شبکه ریلی، ضوابط و مقررات مربوط توسط هیأت مدیره شرکت سهامی راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران تهیه می‌شود و پس از تصویب مجمع عمومی‌شرکت، قابل اجرا خواهد بود.
ماده ۶ – اجرای روش‌های تشویقی، از قبیل تضمین یا بیمه سرمایه‌گذاری، پرداخت مابه‌التفاوت نرخ تعرفه تکلیفی با بهای قیمت تمام شده، تضمین سودآوری واحدهای واگذار شده در قالب قوانین و مقررات مصوب مجمع عمومی شرکت امکان‌پذیر است.
ماده ۷ – شرکت سهامی راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، موظف است در صورت واگذاری واحدهای تابعه، آموزشهای تخصصی لازم را برای انتقال دانش فنی به بخش غیر دولتی ارایه کند.
ماده ۸ – در صورتی که اشخاص حقیقی و حقوقی غیر دولتی(خصوصی، تعاونی) طرف قرارداد، به همراه واحد واگذار شده، انتقال کارکنان و کارگران واحدهای مزبور را نیز بپذیرند، کارفرما بر اساس قرارداد تنظیمی می‌تواند تسهیلات ویژه‌ای را با رعایت قوانین که به تصویب مجمع عمومی شرکت می‌رسد، برای آنها قایل شود.
ماده ۹- تعیین تکلیف خسارات سوانح ناشی از خدمات و فعالیتهای واگذار شده بر اساس دستورالعملی خواهد بود که در آن تکالیف مقرر دو طرف و شخص ثالث (استفاده کنندگان از حمل و نقل ریلی) را مشخص کرده و به تصویب مجمع عمومی شرکت خواهد رسید. وضعیت سایر خسارات در قراردادهای منعقد شده مشخص می‌شود.
ماده ۱۰ – قیمت‌گذاری خدمات حمل و نقل ریلی موضوع این آیین‌نامه، به شرط آنکه بیش از ۳۰ درصد بازار مربوط در اختیار یک شخص حقیقی یا حقوقی غیر دولتی نباشد، مشمول نرخ‌گذاری دولتی نخواهد بود.
ماده ۱۱ – در صورتی که مجموع میزان ارایه خدمات حمل و نقل ریلی توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی غیر دولتی در حمل و نقل بار یا مسافر در هر محور راه‌آهن از حد چهل ۴۰ درصد (۴۰%) ظرفیت آن محور (مبدا – مقصد) فراتر رود، قیمت‌گذاری خدمات مزبور در آن محور برای راه آهن نیز رقابتی می‌شود.
تبصره – ظرفیت هر یک از محورهای راه آهن، در ابتدای هر سال، پس از تصویب وزیر راه و ترابری مشخص خواهد شد.
ماده ۱۲ – همزمان و به موازات اقدامات مربوط به خصوصی سازی فعالیتهای موضوع این آیین‌نامه، کارفرما موظف است، پس از انجام بازنشستگی زودرس، بازخریدی و انتقال کارکنان خود به واحدهای دیگر، تغییرات ساختاری و تشکیلاتی خود را با اصلاح و حذف تشکیلات مربوط به فعالیت‌ها و خدمات واگذار شده، تهیه نماید و پس از طی مراحل قانونی برای تصویب به سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور ارسال کند.
معاون اول رییس جمهور- حسن حبیبی