شورای عالی انقلاب فرهنگی در جلسه ۴۷۷ مورخ ۱۳۸۰/۱/۲۱، بنا به پیشنهاد شورای هنر (نامه شماره ۲۳۰۰.۳۹۰۱۱۱۲۴۰ مورخ ۱۳۷۹.۹.۸) آیین‌نامه تشکیل شورای ارزشیابی هنرمندان هنرهای سنتی و ضوابط ارزشیابی این هنرمندان را در رشته‌های کتابت، نگارگری و هنرهای صناعی بدین شرح تصویب کرد:
مقدمه:
براساس تقاضای نهادهای عمومی و غیر دولتی و یا دو نفر از اساتید معتبر، هنرمندان هنرهای سنتی که نوعاً فاقد مدرک تحصیلی رسمی هستند توسط شورای ارزشیابی و براساس این ضوابط ارزشیابی شده و دارای مدرک یا درجه رسمی می‌شوند. (تهیه و تدوین این ضوابط، با عطف به مصوبات اجرایی و هماهنگی و تأیید سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی صورت گرفته است.)
اهداف:
۱- ارتقای جایگاه رشته‌های مختلف هنرهای سنتی.
۲- تخصصی کردن ارزشیابی هنرمندان هنرهای سنتی.
۳- تعیین دقیق مرجع قانونی ارزشیابی هنرمندان هنرهای سنتی.
۴- تبیین شیوه‌های ارزشیابی و تعیین جایگاه متولیان امر.
ماده ۱- این آیین‌نامه هنرمندان هنرهای سنتی کشور اعم از آزاد و شاغل را بنا بر طرح «طبقه‌بندی مشاغل هنرمندان کشور» و ناظر بر پستهای سازمانی مندرج در امور استخدامی کشور شامل می‌شود.
ماده ۲- اعضای شورای ارزشیابی:
۱- [اصلاحی ۱۳۸۳/۷/۱۴]
رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری (رییس شورا).
۲- معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یا نماینده ایشان.
۳- نماینده سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی.
۴- رییس گروه هنرهای سنتی فرهنگستان هنر.
۵- یک نفر صاحب نظر دانشگاهی در رشته‌های هنرهای سنتی (به انتخاب رییس شورای ارزشیابی).
تبصره – مدت عضویت این فرد دو سال می‌باشد و انتخاب مجدد وی بلامانع است.
۶- یک نفر هنرمند برجسته حسب موضوع جلسه با معرفی و دعوت رییس شورا.
[الحاقی ۱۳۸۱/۱۰/۱۰]- رئیس یا نماینده سازمان صنایع دستی ایران.
تبصره: [الحاقی ۱۳۸۳/۷/۱۴]
رئیس شورای ارزشیابی میتواند تمام یا بخشی از اختیارات خود را به رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری واگذار نماید.
ماده ۳- دبیر شورای ارزشیابی: [اصلاحی ۱۳۸۳/۷/۱۴]
دبیر شورا با انتخاب رییس شورا، امور دبیرخانه را اداره خواهد کرد و محل دبیرخانه شورا در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور خواهد بود.
ماده ۴- تعریف هنرمند هنرهای سنتی:
هنرمند هنرهای سنتی کسی است که واجد شرایط زیر باشد:
الف) فعالیت در یکی از رشته‌های هنرهای سنتی.
ب) تأکید بر جنبه هنری آثار (که نشان دهنده ذوق، قریحه و مهارت وی در ساخت می‌باشد).
ج) داشتن اطلاعات کافی در زمینه رشته هنری مورد نظر.
د) خلاقیت و نوآوری در ترکیب و تلفیق مواد، اشکال، ابزار و شیوه‌های مرتبط با ساخت آثار هنری.
هـ) توانایی هنری در به کارگیری مفاهیم و معانی در اثر هنری.
و) خلاقیت و ابداع در طراحی و ارائه طرح‌های هنری و اجرای آن.
ماده ۵- شرایط ارزشیابی هنرمندان آزاد هنرهای سنتی:
الف) [اصلاحی ۱۳۸۳/۷/۱۴]
داشتن حداقل پنج سال سابقه کار هنری در رشته مربوط (با تأیید اداره کل هنرهای سنتی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور).
ب) داشتن گواهینامه تأیید از حداقل دو استاد ذی‌ربط.
تبصره – چنانچه هنرمند به تشخیص اساتید رشته مربوط، مدارج هنری را در مدت زمان کوتاه‌تری طی کرده باشد ارائه مدرک برای سابقه پنج سال ضرورتی نخواهد داشت.
ج) داشتن حداقل مدرک پایان دوره راهنمایی برای متقاضیان کمتر از ۴۰ سال سن.
تبصره ۱- داشتن حداقل سواد خواندن و نوشتن برای متقاضیانی که بیش از ۴۰ سال سن دارند ضروری است.
تبصره ۲- ارائه مدارک لازم در خصوص تقدیرنامه‌ها، جوائز و سوابق نمایشگاهی ضروری است.
تبصره ۳- عوامل تعیین درجات هنری و حد انصاب امتیازات براساس جدول شماره ۱ ارزیابی و اعمال خواهد شد.
ماده ۶- ویژگیهای هنرمندان هنرهای سنتی:
الف) فعالیتهای هنری مربوط، وظیفه و حرفه اصلی متقاضی باشد.
ب) فعالیت هنری براساس وظایف و تشکیلات مصوب در سازمان و واحد مربوط مجاز بوده و عنوان پست سازمانی با ماهیت هنری آن منطبق بوده باشد.
ج) عناوین مشاغل هنری مشمول این طرح به شرح فهرست ضمیمه است. (جدول شماره ۲)
تبصره – افزایش عناوین جدید به فهرست مذکور مستلزم تأیید شورای ارزشیابی مشاغل هنری و تصویب سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی است.
د) عنوان رشته شغلی کلیه پستهای سازمانی مشمول این طرح، «هنرمند» تعیین می‌گردد.
(رشته شغلی مذکور مشتمل بر ۱۱ طبقه شغلی می‌باشد که به‌ترتیب رعایت ضوابط این طرح و براساس جداول امور اداری و استخدامی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور می‌باشد.)
هـ) تخصیص مشاغل مورد تصدی مستخدمین مشمول این طرح به طبقات شغلی گروه‌های مربوط (با توجه به شغل مورد تصدی، مدارک تحصیلی و درجات هنری و سنوات تجربی) براساس نحوه تخصیص تعیین شده در ماده ۲ از گروه ۶ الی ۱۱ جدول حقوق، به عهده کمیته اجرایی طرح طبقه بندی مشاغل است. تخصیص به گروه‌های ۱۲ و بالاتر علاوه بر رعایت مراتب فوق مستلزم ارزشیابی براساس ضوابط طرح امتیازی و مصوبات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی (امور اداری و استخدامی) می‌باشد.
تبصره ۱- ضوابط اجرایی طرح طبقه بندی مشاغل در مورد دارندگان مدارک تحصیلی لیسانس و بالاتر مشمول این طرح نیز قابل اعمال می‌باشد.
تبصره ۲- مستخدمینی که براساس ضوابط طرح امتیازی (مورد عمل قبل از تاریخ ۱۳۷۰.۱.۱)، حد نصاب امتیاز لازم برای ارتقاء به گروه‌های ۱۱ و ۱۲و ۱۳ جدول حقوق موضوع ماده ۳۲ قانون استخدام کشوری را کسب نموده‌اند در مرحله تطبیق (۱۳۷۰.۱.۱) و در صورت احراز سنوات تجربی می‌توانند حسب مدارک تحصیلی با درجات هنری مربوط، به ترتیب در گروه‌های ۱۲ و بالاتر جدول حقوق تحصیلی یابند. چنانچه مشمولین این تبصره‌در تاریخ تطبیق وضع براساس جدول مربوط، سنوات تجربی لازم را نداشته باشند، پس از حصول سنوات تجربی مندرج در جداول ذی‌ربط بدون ارزشیابی به گروه‌های مربوط ارتقاء خواهند یافت.
و) درجات هنری دارای ۵ سطح است. تخصیص دارندگان درجات مذکور براساس جدول پیوست صورت می‌گیرد. (جدول شماره ۳)
ز) مرجع اعطای درجات هنری مشمولین این آیین‌نامه، شورای ارزشیابی هنرمندان هنرهای سنتی است.
ح) فاصله زمانی بین دو ارزشیابی برای مشمولین این ضوابط در یک پست سازمانی، در هر حال کمتر از یک سال نخواهد بود.
ط) هرگونه اعتراض از سوی هنرمند به ارزشیابی وی، در صورت تأیید حداقل دو تن از استادان شاخص در رشته هنری، قابل بررسی در همان شورا است.
ماده ۷- از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه، کلیه ارزشیابی‌های هنرمندان هنرهای سنتی با رعایت مفاد این ضوابط انجام خواهد شد.
ماده ۸- هرگونه تغییر در مفاد این مصوبه منوط به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی خواهد بود.
تبصره ۱- موارد مربوط به امور اداری و استخدامی در حیطه اختیارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور می‌باشد.
تبصره ۲- شورای ارزشیابی هنرهای سنتی میتواند پیشنهادهای لازم را برای تغییر مفاد این مصوبه برای بررسی و تصویب نهایی به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه دهد.
ضوابط فوق در ۸ ماده و ۱۰ تبصره در جلسه ۴۷۷ مورخ ۱۳۸۰.۱.۲۱ شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید.
رییس جمهور و رییس شورای عالی انقلاب فرهنگی – سیدمحمد خاتمی
وزارت - نام خانوادگی نام - تاریخ تولد - محل خدمت - محل جغرافیایی خدمت - عنوان پست سازمانی - هنرمند آزاد
۱- خلاقیت: (حداکثر ۷۰ امتیاز)
تعریف: این عامل، قدرت ابتکار، نوآوری و ابداع مشمولین این طرح در خلق آثار هنری، ترکیب و تلفیق بدیع و مطلوب مواد، اشیاء، اشکال و فرمها، روشها و سبکها، ابزار و عناصر آن را که از دیدگاه فنی و هنری منجر به خلق و ارائه آثار هنری ارزشمند قابل تحسین، کم‌نظیر یا منحصر به فرد شده‌است، ارزیابی می‌نماید. در ارزیابی این عامل، موارد ذیل مورد نظر قرار می‌گیرد:
عوامل تعیین درجات هنری و حد نصاب امتیازات درجات هنری جدول شماره (۱)
ردیف - ارزیابی خلاقیت - امتیاز حداکثر امتیاز
۱ تسلط و مهارت هنرمند در استفاده و بهره‌گیری مناسب از اشیاء و مواد طبیعی ۱۰ امتیاز
۲ تسلط و توانایی هنرمند در بکارگیری نقوش و اشکال اصیل سنتی و لحاظ داشتن سنن و ارزشهای ملی و ابتکار مقبول و مطلوب در استفاده از این روشها ۱۰ امتیاز
۳ توانایی تشخیص نکات ظریف هنری، نواقص و کاستیها و ارائه طرح‌های تکمیلی قابل قبول ۱۰ امتیاز
۴ توان و مهارت هنرمند در تجسم بخشیدن به افکار خود و ارائه آثار هنری ارزشمند قابل تحسین، کم نظیر یا بی نظیر ۱۵ امتیاز
۵ دانش و اطلاعات هنرمند در زمینه زیبایی‌شناسی و موضوعات نظری مرتبط با رشته هنری ۱۰ امتیاز
۶ خلاقیت و نوآوری در تلفیق و ترکیب مواد و اشکال، سبکها، ابزار و سایر عناصر ۱۵ امتیاز
جمع امتیازات ردیف ۱ تا ۶ ۷۰ امتیاز
۲- شناخت و کاربرد مواد:
این عامل دانش و اطلاعات هنرمند را در ارتباط با نوع مواد و ابزار مورد استفاده، کیفیت، نحوه تغییر و تبدیل، عوامل مؤثر در افزایش مرغوبیت کمی و‌کیفی آثار، محاسن و مضار کاربرد هر یک از موارد و وسایل، ارزشیابی می‌نماید. ۴۰ امتیاز
۳- طراحی و اجراء:
این عامل قدرت اندیشه و عمل هنرمند در تهیه طرح‌های هنری مربوط و نحوه پیاده نمودن این طرح‌ها از لحاظ تکنیکی و هنری (رعایت ارزشهای هنری، دقت، ظرافت، هم آهنگی) و ارزش کمی و کیفی آثار هنری هنرمند را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. ۴۰ امتیاز
۴- آشنایی با سایر رشته‌های هنری:
این عامل میزان دانش و اطلاعات هنرمند را در زمینه سایر رشته‌های هنری مورد ارزشیابی قرار می‌دهد. ۱۰ امتیاز
۵- آموزش رشته هنری:
این عامل سطح همکاری، تعاون و مشارکت هنرمند در تعلیم و آموزش رشته هنری و اهتمام وی به حفظ و اشاعه رشته هنری را با توجه به ضرورت توسعه و گسترش و حفظ هنرهای سنتی و اسلامی مورد ارزیابی قرار می‌دهد، در ارزیابی این عامل دوره یا کلاسهایی که هنرمند تدریس و تعلیم آنها را به عهده داشته است، سطح درجه هنری و تعداد شاگردان موردنظر قرار می‌گیرد. ۱۵ امتیاز
۶- ارائه کار پژوهشی:
این عامل آثار پژوهشی، تألیف یا ترجمه و یا مقالات ارائه شده توسط هنرمند را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. ۱۰ امتیاز
۷- تطابق خدمات هنری:
این عامل آثار هنری یا ضوابط و ارزشهای اسلامی و نقش آن در پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی را مورد سنجش قرار می‌دهد. ۱۰ امتیاز
جمع کل امتیازات بند ۱ تا ۷ ۱۹۵
فهرست عناوین مشاغل و رشته‌های هنری موضوع ضوابط ارزشیابی هنرمندان هنرهای سنتی در رشته‌های کتابت، نگارگری و هنرهای صناعی کل کشور جدول شماره (۲)
ردیف
کتابت:
۱۴ معرق کار
۱ خوشنویس
۱۵ منبت کار
۲ کتیبه نویس
۱۶ گره چین
۱۷ گچ پر
نگارگری
۱۸ آیینه کار
۱ نگارگر
۱۹ میناساز
۲ تذهیب کار
۲۰ حجار هنری
۳ نقاش قهوه خانه (خیالی ساز)
۲۱ جواهر ساز
۴ طراح سنتی
۲۲ چرم دوز و نقاشی روی چرم
۵ طراح و نقاش فرش
۲۳ نقش بند
۶ نقاش پشت شیشه
۲۴ مرمت کار نسخ خطی، جلدساز و صحاف
۲۵ مرمت کار آثار هنری
هنرهای صناعی:
۲۶ رفوگر
۱ قلمزن
۲۷ مرمت کار ابنیه تاریخی
۲ فلزکار
۲۸ کتاب آرا
۳ دواتگر
۲۹ روغنی ساز
۴ زرگر
۳۰ چیت ساز (قلمکار ساز)
۵ ملیه کار
۳۱ چیتگر
۶ کوفته گر
۳۲ کلاقه‌ای کار
۷ سفالگر
۳۳ حصیرباف و معرق کار
۸ خاتم ساز
۳۴ عروسک ساز سنتی
۹ سازنده سازهای سنتی
۳۵ سوزندوز
۱۰ قالی باف
۳۶ رودوز سنتی
۱۱ گلیم باف
۳۷ شیشه گر، نقاشی روی شیشه و تراشکاری روی شیشه
۱۲ نساج سنتی
۳۸ کاشی ساز
۱۳ زری باف
۳۹ ریزکار و نازک کار چوب
حد نصاب امتیازات مکتسبه از عوامل تعیین درجات هنری برای اعطای درجه به شرح ذیل است:
حد نصاب امتیازات مکتسبه از عوامل درجات هنری جدول شماره (۳)
درجه هنری ۱ ۲ ۳ ۴ ۵
حد نصاب ۱۸۰ ۱۶۰ ۱۴۰ ۱۲۰ ۱۰۰