شماره: ۳۷۷۵۸ت۲۳۷۵۲هـ
تاریخ: ۱۳۷۹.۹.۲۷
[اصلاحی ۱۳۸۱/۱۱/۱۶]
هیأت وزیران در جلسه مورخ ۱۳۷۹/۹/۲ بنا به پیشنهاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و پیشنهاد شماره ۳۱۹.۱۴۲۸-۱۰۵.۴۸۷۶ مورخ ۱۳۷۹.۸.۲۸ سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و به استناد ماده (۱۹۳) قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران – مصوب ۱۳۷۹ -، آیین‌نامه اجرایی ماده یاد‌شده را به شرح زیر تصویب نمود:
ماده ۱- به منظور تأمین و توزیع متعادل خدمات درمان بستری مناسب با نیاز در نقاط مختلف کشور با در نظر گرفتن دو عامل مهم قابل دسترس بودن خدمات برای آحاد مردم و جلوگیری از سرمایه گذاریهای خارج از حد نیاز، ضوابط و برنامه اجرایی سطح بندی خدمات درمان بستری حسب تخصصهای مختلف و محلهای استقرار آن، به تفکیک شهرستان به موجب این آیین‌نامه و اصلاحات بعدی آن انجام می‌گیرد.
ماده ۲- تعاریف:
الف – تخت ثابت: تعداد تختهایی که بیمارستان بر آن اساس طراحی و ساخته شده است.
ب – تخت دایر: تعداد تختهایی که بر اساس آن دستگاه اجرایی نسبت به اخذ تشکیلات و تأمین نیروی انسانی اقدام می‌نماید.
پ – تخت فعال: تعدادی از تختهای دایر که عملاً” در حال سرویس دهی بوده و مورد استفاده بیماران بستری قرار می‌گیرد.
ت – بیمار دهی بستری: تعداد بیماران بستری شده به ازای هزار نفر جمعیت در یک سال (به تفکیک هر رشته تخصصی)
ث – تخت روز اشغالی: مجموع تعداد روزهایی که تختهای بخش یا بیمارستان توسط بیماران اشغال شده است.
ج – متوسط مدت اقامت: متوسط تعداد روزهایی که هر بیمار در یک بخش تخصصی بستری شده است و محاسبه آن به صورت زیر است:
تعداد تخت روز اشغالی تقسیم بر خروجی بخش (مرخص شده + انتقالی از بخش + فوت شده)
چ – درصد اشغال تخت: درصدی از تختهای دایر بخش یا بیمارستان که در یک دوره زمانی مشخص اشغال شده است.
ح – اندیکس تخت: تعداد تختهای دایر موجود (یا مورد نیاز) به ازای هزار نفر جمعیت.
خ – شهرستان: مجموعه ای از نواحی شهری و روستایی که در آخرین تقسیمات کشوری در سال ۱۳۷۷ به عنوان شهرستان پذیرفته شده است.
د – بلوک: مجموعه دو یا چند شهرستان که بر اساس معیارهای جغرافیایی، اجتماعی و سیاسی قابلیت ارجاع خدمات درمان تخصصی و بستری را در‌میان خود دارند. چنانچه شرایط لازم جهت تأسیس یک بخش تخصصی در یک شهرستان وجود نداشته باشد، تعداد تختهای لازم آن تخصص در مرکز‌بلوک و یا مرکز استان در نظر گرفته می‌شود.
ذ – مرکز درمان بستر: مرکز درمانی با امکانات کافی جهت بستری موقت بیماران و اعزام سریع آنان به بیمارستانهای شهرستان است که محل احداث این‌مراکز در شهرستانهای با جمعیت کم می‌باشد.
ماده ۳- معیار حداقل تعداد تخت بستری لازم جهت تأسیس بخش تخصصی، اصل بهره‌وری
زمانی نیروی متخصص است. این تعداد بر اساس‌معیارهای متوسط اقامت و بیمار دهی در هر
رشته تخصصی و با فرض اینکه فرد متخصص به طور فعال در طول ماه در آن بخش به کار
مشغول باشد، محاسبه گردیده است. حداقل تعداد تخت بستری لازم جهت تأسیس هر بخش طی
جدول شماره (۲) که پیوست این آیین‌نامه است، ارایه گردیده است.در مناطقی که طبق
محاسبه انجام شده ظرفیت مناسب جهت ایجاد بخش بستری در آن شهرستان وجود نداشته است،
تعداد تختهای مورد نظر به‌شهرستانی که سطح بالاتری از خدمات بستری را ارایه
می‌دهد، انتقال داده شده است؛ بنابراین تعداد تختهای بستری هر شهرستان عبارت است
از‌مجموع تختهای تخصصی مختلف که آن شهرستان حائز شرایط داشتن آنها می‌باشد.
با در نظر گرفتن معیارهای تخصیص تخت بیمارستانی شامل تقسیمات کشوری، جمعیت، رشد
جمعیت و حرکات جمعیتی، موقعیت جغرافیایی، راه و‌ارتباطات، فاصله تا اولین سطح
ارایه خدمات بستری، شیوع بیماریها، متوسط ایام بستری، میزان فوریت و پیچیدگی ارایه
خدمات، بیمار دهی جامعه،امکانات موجود، مرکز آموزشی پزشکی و درآمد سرانه و بر
اساس فرمول مذکور، تعداد تختهای بستری و تخصصی به تفکیک بخش تخصصی، شهرستان و
استان محاسبه و طبق جدول پیوست شماره (۱) تدوین شده است.
ماده ۴- ضابطه تعیین تخت مورد نیاز برای هر شهرستان و تخصصهای مختلف به قرار زیر است:
درصد اشغال تخت ×۳۶۵×۱۰۰۰۱۰۰× جمعیت× متوسط اقامت × بیماردهی بستری =تعداد تخت
مورد نیاز (در هر شهرستان و برای هر تخصص)
(جمعیت شهرستانها بر اساس آخرین تقسیمات کشوری در تابستان سال ۱۳۷۷ و آخرین
سرشماری انجام شده از سوی مرکز آمار ایران محاسبه شده‌است. متوسط اقامت بیمار و
بیماردهی بستری در بیمارستانهای دانشگاهی بر حسب تخصصها و شهرستانهای مختلف کشور
بر اساس جدول تهیه شده توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مورد استفاده قرار گرفته است.)
ماده ۵- وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است در هر گونه احداث، ایجاد،
توسعه و تجهیز ظرفیتهای درمان بستری و تخصصی کشور‌و همچنین اختصاص نیروی انسانی
برای مراکز درمان بستری و تخصصی و یا اعطای مجوز به وزارتخانه‌ها، سازمانها،
نهادها و نیروهای مسلح،چارچوب سطح‌بندی خدمات درمانی را رعایت نماید.
ماده ۶- احداث، ایجاد و یا توسعه هرگونه واحد درمانی توسط دستگاههای موضوع ماده
(۱۱) قانون برنامه سوم و مؤسسات و نهادهای عمومی غیر‌دولتی به استثنای وزارت
بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت مسکن و شهرسازی ( به عنوان مجری) جزء در
مواردی که در ماده (۱۹۲) این‌قانون اجازه داده شده، ممنوع است. ایجاد، احداث و یا
توسعه واحدهای درمانی توسط دستگاههای مذکور در موارد ضروری با تأیید وزارت
بهداشت،درمان و آموزش پزشکی و با تصویب هیأت وزیران امکانپذیر می‌باشد.
ماده ۷- ساخت و صدور مجوز احداث بیمارستان بر اساس اولویتهای ذیل تعیین می‌گردد:
اولویت اول : شهرستانهایی که واجد شرایط جهت بهره گیری از تخت بیمارستانی بوده و فاقد بیمارستان می‌باشند.
اولویت دوم: شهرستانهایی که کمبود تخت داشته و تختهای موجود نیز نامطلوب می‌باشند.
اولویت سوم: شهرستانهایی که کمبود تخت داشته و تختهای موجود مطلوب می‌باشند.
اولویت چهارم: شهرستانهایی که کمبود تخت ندارند ولی تعدادی از تختهای موجود
نامطلوب می‌باشند که با احتساب تختهای نامطلوب کمبود خواهند‌داشت.
ماده ۸- مبنای ساخت و توسعه تختهای بیمارستانی، قابل استفاده و مطلوب بودن آنها
بر اساس دستورالعمل استاندارد و ضوابط ارزشیابی تختهای کشور توسط وزارت بهداشت،
درمان و آموزش پزشکی و رفع نیاز تا سقف مقرر در نظام سطح بندی خدمات درمانی بستری
می‌باشد. بیمارستانهای موجود پس از رسیدن به حداقل ضریب اشغال تخت مطلوب (۷۵%) امکان توسعه را خواهند داشت.
ماده ۹- مبنای اعطای مجوز ساخت و توسعه بیمارستان برای کلیه شهرستانهای کشور به شرح زیر است:
الف – شهرستانهای زیر صد هزار نفر جمعیت با مابه التفاوت بیش از (۰.۶) اندیکس تخت بین تختهای موجود و مطلوب در سطح بندی و با حداقل تعداد (۳۲) تخت مورد نیاز.
ب – شهرستانهای صد هزار نفر تا دویست هزار نفر جمعیت با مابه التفاوت بیش از (۰.۴) اندیکس تخت بین تختهای موجود و مطلوب در سطح بندی و با حداقل تعداد (۶۴) تخت مورد نیاز.
پ – شهرستانهای دویست هزار نفر تا پانصد هزار نفر جمعیت با مابه‌التفاوت بیش از
(۰.۳) اندیکس تخت بین تختهای موجود و مطلوب در سطح‌بندی و با حداقل تعداد (۹۶) تخت مورد نیاز.
ت – شهرستانهای بالای پانصد هزار نفر جمعیت با مابه‌التفاوت بیش از (۰.۲) اندیکس تخت بین تختهای موجود و مطلوب در سطح بندی و با حداقل تعداد (۱۲۸) تخت مورد نیاز.
تبصره – حداقل ظرفیت احداث بیمارستان (۳۲) تخت می‌باشد. در شهرستانهایی که کل نیاز به تخت بستری کمتر از (۳۲) تخت باشد و هیچ گونه تخت بستری نداشته باشند، برای ارایه خدمات درمانی مورد نیاز مرکز درمان بستر ایجاد می‌شود.
ماده ۱۰- هر گونه ایجاد، توسعه و تغییر یا اصلاح بخشهای تخصصی بیمارستانها بر اساس سطح بندی خدمات بستری و تخصصی امکانپذیر می‌باشد.
ماده ۱۱ – وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است ضریب اشغال تخت، بار مراجعه و متوسط اقامت بیماران را هر ساله و بیماردهی را هر دو سال یک بار به تفکیک نوع بخش بستری، بیمارستان و شهرستان بر اساس برگه‌های نظام نوین آماری کشور ارایه نماید.
ماده ۱۲ – دانشگاهها و دانشکده‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی کشور طی
حداکثر شش ماه از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه موظفند نسبت‌به اعلام تختهای فرسوده و
نامطلوب بر اساس دستورالعمل ارزشیابی که توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
تهیه و به تأیید سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور می‌رسد، به تفکیک بیمارستان و
محل آن اقدام نمایند. متعاقباً” وزارت یاد شده ظرف حداکثر سه ماه آمار تختهای
مذکور‌را برای بررسی و تأیید فهرست نهایی به سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور به
منظور تدوین راهکارهای اجرایی مربوط اعلام نماید.
ماده ۱۳ – کار گروهی متشکل از نمایندگان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی،
سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و دانشگاهها و‌دانشکده‌های علوم پزشکی و خدمات
بهداشتی و درمانی حسب مورد تختهای فرسوده شهرستانهایی را که تختهای مازاد
بیمارستانی در یک یا چند‌تخصص دارند، بررسی نموده و در صورتی که درصد اشغال تخت
آنها پس از تعطیلی تختهای مازاد بیشتر از نود درصد نشود، تختهای فرسوده قابل‌حذف و
تغییر کاربری را تعیین خواهند کرد.
ماده ۱۴ – در مورد مراکز دانشگاهی با توجه به ظرفیت آموزشی آن، معاونت آموزشی
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، تعداد تخت مورد نیاز‌را اعلام می‌نماید تا
نسبت به تأمین تعداد بیمارستانهای آموزشی متناسب با آن اقدام گردد.
ماده ۱۵ – از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه کلیه وزارتخانه‌ها، سازمانها، نهادها و
نیروهای مسلح موظف به پذیرش عموم مردم در استفاده از خدمات درمان بستری و تخصصی در
مراکز درمانی می‌باشند، همچنین نیروهای مسلح موظفند ظرفیتهای درمان بستری را که
منحصرا” جهت مقاصد نظامی پرسنل‌خود مورد استفاده قرار می‌دهند، پس از تأیید ستاد
کل نیروهای مسلح به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام نمایند.
ماده ۱۶ – در شهرستانهایی که بر اساس سطح بندی خدمات درمان بستری کمبود تخت داشته
و نیاز به احداث بیمارستان می‌باشد، اولویت هرگونه‌ساخت و یا توسعه بیمارستانهای
کشور و یا مرکز تشخیصی درمانی با بخش تعاونی و خصوصی می‌باشد.
ماده ۱۷ – اختصاص تجهیزات بیمارستانی به شهرستانها بر اساس نوع بخشهای تخصصی پیش
بینی شده در نظام سطح بندی خدمات درمان بستری و تخصصی شهرستان مربوط بر اساس جدول پیوست شماره (۱) می‌باشد.
ماده ۱۸ – تجهیزات سرمایه ای پزشکی تخصصی – درمانی به طور کلی شامل دو نوع
پیشرفته و ساده می‌باشد. تجهیزات سرمایه ای پیشرفته نامبرده ذیل مشمول این
آیین‌نامه و ضوابط زیر خواهند بود:
الف ـ MRI، سنگ شکن، آنژیوگرافی، رادیوتراپی و لیزراگزایمر به ازای هر یک و نیم
میلیون نفر جمعیت، یک دستگاه مورد نیاز می‌باشد و محل‌استقرار آن را وزارت بهداشت،
درمان و آموزش پزشکی تعیین می‌نماید.
ب – C.T.Scan برای شهرستانهایی که بر اساس سطح بندی خدمات درمان بستری دارای بخش
مستقل جراحی مغز و اعصاب باشند و محل استقرار آن را وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تعیین می‌نماید.
پ – اکوکاردیوگرافی – برای شهرستانها و یا نواحی کشور که جمعیت تحت پوشش آنها
حداقل ششصد هزار نفر باشد و محل استقرار آن را وزارت‌بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تعیین می‌نماید.
ت – کلیه تجهیزات پزشکی تخصصی که میزان ارزبری آنها بیش از پنجاه هزار دلار باشد.
ماده ۱۹ – اولویت بندی شهرستانهای کشور و ترتیب آنها از نظر تجهیزات پزشکی، مشمول این آیین‌نامه به قرار ذیل می‌باشد:
اولویت اول : شهرهایی که واجد شرایط جهت بهره گیری از تجهیزات مورد نظر می‌باشند ولی فاقد آن هستند.
اولویت دوم : شهرهایی که واجد شرایط جهت بهره گیری از تجهیزات مورد نظر می‌باشند و کمبود تجهیزات دارند و همچنین تجهیزات موجو د‌مستهلک می‌باشند.
اولویت سوم : شهرهایی که واجد شرایط جهت بهره گیری از تجهیزات مورد نظر هستند و کمبود تجهیزات نیز دارند و تجهیزات موجود قابل استفاده است.
اولویت چهارم : شهرهایی که واجد شرایط جهت بهره گیری از تجهیزات مورد نظر هستند و تجهیزات مربوط را در حد کفایت یا مازاد دارند، ولی تعدادی از آنها مستهلک است که با احتساب تجهیزات مستهلک کمبود دارند.
ماده ۲۰ – معیارهای تجهیزات پزشکی مستهلک به طور مشترک توسط وزارت بهداشت، درمان
و آموزش پزشکی و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی‌کشور تعیین و به دانشگاهها و
دانشکده‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی کشور اعلام خواهد شد. دانشگاههای
یاد شده موظفند طی حداکثر شش ماه نسبت به اعلام تجهیزات مستهلک پس از ابلاغ
معیارهای فوق الذکر به تفکیک بیمارستان و محل آن اقدام نمایند.
ماده ۲۱ – میانگین کل نیروی انسانی مورد نیاز به ازای هر تخت بستری یک و نیم
(۱.۵) نفر می‌باشد. حداقل و حداکثر تعداد نیروی انسانی متخصص‌به ازای هر تخت
متناسب با بخشهای تخصصی مختلف در قالب نظام سطح بندی خدمات درمان بستری طی حداکثر
شش ماه پس از ابلاغ این آیین‌نامه‌با پیشنهاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و
تأیید سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور بر آورد و اجرا می‌گردد.
حسن حبیبی – معاون اول رییس جمهور