شماره: ۳۰۸۰۸ت۲۱۹۰۸.هـ
تاریخ: ۱۳۷۹/۷/۱۷
هیأت وزیران در جلسه مورخ ۱۳۷۹/۷/۱۳ بنا به پیشنهاد شماره ۱۶۲.۱۰۷.۱۰.۱۸۹۸ مورخ ۱۳۷۸.۶.۳۰ وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و به استناد تبصره ماده واحده قانون تسری مفاد تبصره (۳) قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان آور مصوب ۱۳۶۷ به شاغلان مشاغل سخت و زیان آور کلیه نیروهای نظامی و انتظامی، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهـای مسلح و سازمـانهای وابسته ـ مصوب ۱۳۷۷ – آیین‌نامه اجرایی قانون یاد شده را به شرح زیر تصویب نمود:
ماده ۱ ـ در این آیین‌نامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند:
وزارت دفاع: وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح.
ستاد کل: ستاد کل نیروهای مسلح.
ماده ۲ ـ نیروهای نظامی، انتظامی، وزارت دفاع و سازمانهای وابسته و تابع آنها می‌توانند کارکنان خود را به شرط داشتن حداقل (۲۰) سال خدمت تمام وقت که دو سوم آن را در مشاغل سخت و زیان آور خدمت نموده باشند، براساس درخواست کتبی آنها و بر اساس مقررات مربوط، با حداکثر پنج (۵) سال ارفاق بازنشسته نمایند.
ماده ۳ ـ مشاغل سخت و زیان آور مشاغلی هستند که در آنها عوامل فیزیکی، مکانیکی، ارگونومیکی، شیمیایی و بیولوژیکی غیر استاندارد است و به وسیله تدابیر فنی و سازماندهی نیز قابل بهینه سازی نیستند و اشتغال کارکنان در چنین محیطهایی موجب بروز ناراحتی و بیماری جسمی و روانی در آنان می‌شود.
ماده ۴- مشاغلی که در آنها عوامل و شرایط محیط کار به دلیل نقص یا عدم امکان استفاده از امکانات و لوازم فنی و مهندسی و موازین پیشگیری غیر استاندارد باشد، چنانچه با رفع نواقص و به کارگیری امکانات فوق سختی کار و آلودگی محیطی آن رفع شود، جزو مشاغل سخت و زیان آور محسوب نمی‌شود. تشخیص این امر بر عهده هر یک از “کارگروه‌های” موضوع ماده (۸) این آیین‌نامه است.
ماده ۵- عوامل مؤثر در تعیین کارهای سخت و زیان آور به شرح زیر تعیین می‌شود:
الف – کار مستمر در شرایط نامساعد از قبیل کار در فضای تنگ و تاریک، کار در سرما و گرما و رطوبت غیرمتعارف، کار در فضای باز در ارتفاع بیش از پنج متر، کار روی دکلها و اطاقکهای متحرک، داربستها و اسکلتها و کار در محیطهای آلوده و بیولوژیکی که برای سلامتی جسمی و روانی کارکنان مضر است.
ب – تخلیه و حمل مواد مذاب از کوره‌های در حال فعالیت و کار مستمر در مجاورت کوره‌های ذوب و فلزات گداخته به نحوی که شاغل در معرض مستقیم حرارت یا بخار است.
پ – کار در محلهای با فشار محیط بیشتر یا کمتر از حد مجاز.
ت – کار با وسایل دارای ارتعاش در حدی که برای سلامتی شاغلان زیان آور باشد.
ث – ترک یابی فلزات با استفاده از وسایل شیمیایی مضر از قبیل ترک یابی بدنه وسایل پرنده.
ج – کار مستمر در هوای آلوده به گازهای مضر و بیش از حد مجاز.
چ – آبکاری، رنگ پاشی و سند بلاست، لحیم کاری و جوشکاری مستمر.
ح – کار مستمر در مخازن سربسته و محفظه‌های کوچک.
خ – کار مستمر در مشاغلی که با وجود رعایت مقررات ایمنی و بهداشتی موجبات بیماریهای شنوایی کارکنان را فراهم سازد.
د – کار مستمر در گندابروها و پس آبهای صنعتی و جمع آوری، حمل و دفن زباله.
ذ – کار مستمر با مواد شیمیایی که خطر بروز بیماریهای حاد و مزمن از راه تنفس، پوست یا بلع و یا احتمال آسیب از راه آتش سوزی، انفجار یا دیگر رویدادهای ناشی از خواص فیزیکی یا واکنش شیمیایی برای شاغل ممکن است.
ر – کار با پرتوهای یونساز و غیر یونساز و کارهایی که موجبات ابتلا به بیماریهای حاصل از اشعه را فراهم می‌آورد (در صورت عدم استفاده از مزایای قانون حفاظت در برابر اشعه).
ز – کار با انواع مواد منفجره، حمل و نگهداری مواد منفجره و عملیات مربوط به انفجار یا خنثی سازی آنها.
ژ – کار با مواد سریع الاحتراق و سریع الاشتعال.
س – کار مستمر در مشاغلی که انعکاس نور مرئی باعث خیرگی و به تبع آن ایجاد ضایعات در شبکیه چشم می‌شود.
ش – حمل اشیای سنگین.
ص – کار با گرد و غبارهای صنعتی از قبیل آزبست، فتولیک سنگ پاش.
ض – کار در معادن اعم از تحت الارضی و سطح الارضی که ایجاب می‌کند کارکنان در تونلها و راهروهای سرپوشیده و ترانشه‌ها اشتغال داشته باشند.
ط – کار در مشاغل مختلف درمانی زیان آور در بیمارستان و پارکلینیک.
ظ – کار مداوم بر روی خطوط و پستهای انتقال برق با فشار شصت و سه کیلو ولت و بالاتر، کار با دستگاههای برق فشار قوی (۴۰۰ سیکل) یا فعالیت مستمر در محدوده‌هایی که در آن شدت میدانهای الکتریکی و مغناطیسی بیشتر از حد مجاز باشد.
ع – شاغلانی که به طور مستمر در معرض خطرات جسمی و روحی شدید قرار دارند.
ماده ۶- در ستاد کل شورایی به نام شورای نظارت جهت حسن اجرای مقررات این آیین‌نامه با وظایف زیر تشکیل می‌شود:
الف ـ تطبیق مشاغل سخت و زیان آور و درجات آنها پس از پیشنهاد هر یک از” کارگروه های” موضوع ماده (۸) و در چارچوب عوامل ذکر شده در‌این آیین‌نامه.
ب ـ تعیین نهایی حد مجاز و استانداردهای عوامل مربوط به مشاغل سخت و زیان آور مطابق معیارهای عمومی داخلی و بین‌المللی.
پ ـ هماهنگ نمودن مشاغل سخت و زیان آور در کلیه دستگاههای ذی‌ربط.
ت ـ پیشنهاد هرگونه تغییر در مواد این آیین‌نامه به وزارت دفاع برای ارایه به هیأت دولت.
ث ـ رسیدگی به گزارشهای ” کارگروه های” موضوع ماده (۸) این آیین‌نامه.
ج ـ اتخاذ تصمیم در سایر مواردی که رییس شورای نظارت طرح آنها را در شورا لازم تشخیص دهد.
ماده ۷- شورای نظارت از اعضای زیر تشکیل می‌شود:
الف ـ رییس ستاد کل یا جانشین وی (رییس شورا).
ب ـ رییس ستاد مشترک سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یا جانشین وی.
پ ـ رییس ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران یا جانشین وی.
ت ـ وزیر دفاع یا جانشین وی.
ث ـ معاون رییس جمهور و رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور یا یکی از معاونان وی.
ج ـ فرمانده نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران یا جانشین وی.
چ ـ یک نفر متخصص طب کار (بدون حق رأی) به انتخاب وزیر دفاع.
ح ـ نماینده وزیر کار و امور اجتماعی .
خ ـ نماینده وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ترجیحا” متخصص در طب کار.
د ـ معاون نیروی انسانی ستاد کل (دبیر شورا).
تبصره ۱ ـ شورای نظارت هر دو ماه یکبار در ستاد کل تشکیل می‌شود و در صورت نیاز جلسات فوق‌العاده بنا به دعوت رییس شورا یا پیشنهاد “کارگروه های” فنی به ریـاست رییس شـورا تشکیـل می‌شود.
تبصره ۲- جلسات شورا با حضور دو سوم اعضا رسمیت می‌یابد.
ماده ۸- به منظور اجرای مقررات این آیین‌نامه “کارگروهی” به عنوان ” کارگروه” اجرایی در هر یک از سازمانهای نیروهای مسلح با وظایف زیر تشکیل می‌شود:
الف ـ تعیین و تطبیق حد مجاز استاندارد هر یک از عوامل زیان آور شیمیایی و فیزیکی و بیولوژیکی که در این آیین‌نامه نام برده شده است، مطابق با معیارهای عمومی داخلی و بین‌المللی و اعلام به شورای نظارت.
ب ـ تعیین و تطبیق مشاغل سخت و زیان آور و درجات آنها با مواد این آیین‌نامه و ارایه آن به شورای نظارت.
پ ـ بررسی مشاغلی که از طرف نیروها، یگانها و قسمتها به عنوان مشاغل سخت و زیان‌آور پیشنهاد می‌شود، جهت اعلام نتیجه به شورای نظارت.
ت ـ تأیید اشتغال عملی کارکنان در مشاغل سخت و زیان آور.
تبصره ـ دستورالعمل اجرایی این ماده ظرف دو ماه پس از تصویب این آیین‌نامه توسط ستاد کل با همکاری وزارت دفاع تهیه و ابلاغ خواهد شد.
ماده ۹- “کارگروه” اجرایی از اعضای زیر تشکیل می‌شود:
الف ـ معاون اداری و نیروی انسانی یا رییس آجودانی یا کارگزینی نیرو یا سازمان مربوط (رییس “کارگروه”).
ب ـ پزشک متخصص طب کار یا پزشک بهداری نیرو یا سازمان مربوط.
پ ـ رییس ایمنی و بهداشت کار نیرو یا سازمان مربوط.
ت ـ نماینده طرح و برنامه نیرو یا سازمان مربوط.
تبصره ـ جلسه با حضور تمامی اعضا رسمیت می‌یابد.
ماده ۱۰- مدت سنوات ارفاقی به هر یک از شاغلان مشاغل سخت و زیان آور موضوع این آیین‌نامه با توجه به انجام وظایف و درجات مختلف به شرح زیر تعیین می‌شود:
الف ـ انجام وظیفه در مشاغل درجه یک به ازای هر یک سال خدمت یک ماه.
ب ـ انجام وظیفه در مشاغل درجه دو به ازای هر یک سال خدمت دو ماه.
پ ـ انجام وظیفه در مشاغل درجه سه به ازای هر یک سال خدمت سه ماه.
ماده ۱۱- کسور بازنشستگی در سنوات ارفاقی بابت سهم دستگاه و سهم مستخدم بر حسب مدت سنوات ارفاقی توسط دستگاه با رعایت سایر قوانین و مقررات مربوط محاسبه و به حساب صندوق بازنشستگی مربوط واریز می‌شود.
ماده ۱۲- دستگاههای مشمول این آیین‌نامه مکلفند قبل از ارجاع کارهای سخت و زیان‌آور به کارکنانی که به این گونه مشاغل گمارده می‌شود نسبت به آنها از لحاظ قابلیت و استعداد جسمانی متناسب با نوع کارهای ارجاعی به آنان آزمایشهای پزشکی لازم را برابر روش جاری به عمل آورند.
تبصره ـ به کارگیری افراد زیر هجده (۱۸) سال، در مشاغل سخت و زیان آور ممنوع است.
ماده ۱۳- مشمولان قانون تأمین اجتماعی تابع قوانین و مقررات مربوط به خود هستند.
ماده ۱۴ – کلیه مشاغل سخت و زیان آور واحدهای صنعتی و تحقیقاتی وزارت دفاع که تا تاریخ تصویب این آیین‌نامه در اجرای تصویبنامه شماره ۱۱۲۳ت۴۲۲هـ مورخ ۱۳۷۲.۱.۲۱ هیأت وزیران در شورای نظارت مربوط مصوب شده است معتبر و جاری است، همچنین گروه پرستاری نیروهای مسلح کماکان مشمول جدول پیوست تصویبنامه یاد شده خواهند بود.
حسن حبیبی – معاون اول رییس جمهور