شماره ۱۶۹۴۱ت۱۷۷۸۸ه – ۱۳۷۸/۰۴/۱۴
هیأت وزیران در جلسه مورخ ۱۳۷۸/۲/۱۹ بنا به پیشنهاد کمیسیون فرهنگی هیأت دولت و به استناد تبصره (۱۰) قانون ممنوعیت بکارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه -مصوب ۱۳۷۵- آیین‌نامه اجرایی قانون مذکور را به شرح زیر تصویب نمود:
ماده ۱ – تعاریف اصطلاحات و واژه های استفاده شده در این آیین‌نامه به شرح زیر می باشد:
الف – قانون: قانون ممنوعیت بکارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه مصوب ۱۳۷۵.
ب – فرهنگستان: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
ج- اسم خاص: اسمی است که برای نامیدن شخص معین یا جای معین یا چیز معین بکار می‌رود.
د – روزنامه و سایر مطبوعات: نشریه های نوشتاری یا به صورتهای دیگر که به طور مستقیم با نام ثابت و تاریخ و شماره ردیف، در زمینه‌های گوناگون بر اساس قانون مطبوعات مصوب ۲۲ / ۱۲ /۱۳۶۴ مجاز به انتشار می‌باشند.
هـ – گزارشها و مکاتبات: گزارشها و نامه های رسمی که با امضای مسؤولان دستگاههای مندرج در قانون ارسال می‌شوند.
و – سخنرانی و مصاحبه رسمی: سخنرانی و مصاحبه روسای قوای سه گانه، وزیران، معاونان رییس جمهور، روسای دیوان عالی کشور و دیوان عدالت اداری، دادستان کل کشور، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، فرماندهان ستادهای مشترک سپاه پاسداران و ارتش و فرماندهان نیروهای پنجگانه سپاه پاسداران و نیروهای سه گانه ارتش و فرمانده نیروی انتظامی، معاونان وزیران، رؤسای دانشگاهها ومؤسسه‌های آموزش عالی، رؤسا، معاونان و مدیران کل سازمانهای دولتی و افراد همتراز آنان.
ماده ۲ – دستگاههای قانونگذاری، اجرایی و قضایی کشور و سازمانهای وابسته به آنها و شرکتهای زیر پوشش، وابسته یا تابعه و شرکت های دولتی، ملی شده یا مصادره شده یا دارای مدیریت دولتی که به نحوی زیر پوشش یکی از وزارتخانه‌ها یا سازمانهای دولتی اداره می شوند و یا به نحوی از انحاء از بودجه عمومی کل کشور استفاده می کنند یا قسمتی از بودجه آنان را دولت تأمین می کند و مؤسسه‌ها و شرکتهایی که شمول مقررات بر آنها مستلزم ذکر نام است مانند سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، شرکت ملی نفت ایران، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، سازمان صنایع ملی ایران، شرکت مخابرات ایران، شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران و همچنین شهرداریها و مؤسسه ها و نهادهای عمومی موضوع تبصره ذیل ماده (۵) قانون محاسبات عمومی، مشمول قانون واین آیین‌نامه می باشند.
ماده ۳ – مقامات مذکور در ماده (۱) و دستگاههای موضوع ماده (۲) این آیین‌نامه موظفند الفاظ و واژه های بیگانه را در گزارش نویسی، نامه نگاری، سخنرانی و مصاحبه‌های رسمی بکار نبرند.
ماده ۴ – آن دسته از کلمات عربی و همچنین بعضی از واژه های متعلق به سایر زبانها که از دیرباز در زبان فارسی رواج یافته و هم اکنون جزیی از زبان فارسی محسوب می شود یا واژه ها و اصطلاحات عربی برگرفته از متون و معارف و فرهنگ اسلامی که با بافت زبان فارسی معیار هم‌خوانی و تناسب داشته باشد، واژه بیگانه تلقی نمی‌شود.
ماده ۵ – مکاتبات و آگهی هایی که دستگاههای موضوع ماده (۲) برای مخاطبان غیرایرانی تهیه می کنند از شمول این آیین‌نامه خارج است.
ماده ۶- [اصلاحی ۱۳۹۴/۱۱/۱۴]
افرادی که علاوه بر زبان فارسی به یکی از زبانهای خاص اقلیتهای دینی شناخته شده در قانون اساسی یا گویش‌های محلی و قومی رایج در بعضی مناطق ایران سخن می‌گویند، مجازند از اسامی خاص متعلق به آن زبان یا گویش در نامگذاری خدمات، محصولات و مؤسسه‌ها و اماکن مربوط با درج معنا و خاستگاه به خود در همان مناطق استفاده کنند.
ماده ۷- [اصلاحی ۱۳۹۴/۱۱/۱۴]
تبدیل نامهای خاص خدمات یا محصولات ساخت کشورهای دیگر به زبان فارسی الزامی نیست و تغییر اسامی مؤسسه‌هایی که این نوع محصولات را عرضه می کنند ضرورت ندارد.
تبصره- [الحاقی ۱۳۸۸/۱۰/۲۰]
مؤسساتی که در سایر کشورها محصولاتی با نام تجاری خاص تولید می نمایند، در صورت سرمایه‌گذاری در ایران، می‌توانند در ثبت شرکت سرمایه‌پذیر و عرضه محصولات تولید شده در ایران، با رعایت سایر قوانین و مقررات مربوط، از نام شرکت خارجی سرمایه‌گذار و نام تجاری خاص محصولات یاد شده استفاده نمایند و تفاوت و محدودیتی برای تبلیغات اینگونه محصولات، با موارد مشابه داخلی نخواهد بود.
ماده ۸ – کالاهای صادراتی، مشروط بر اینکه در داخل کشور توزیع نشود، از شمول قانون و این آیین‌نامه خارج است.
ماده ۹ – عبارتهای شامل الفاظ بیگانه که در نوشته ها یا سخنان موضوع قانون و این آیین‌نامه به لحاظ رعایت امانت در نقل قول یا بیان خصوصیات و مقتضیات تاریخی و اجتماعی و آموزشی ذکر آنها ضرورت دارد از شمول قانون واین آیین‌نامه مستثنی هستند.
ماده ۱۰- [اصلاحی ۱۳۹۴/۱۱/۱۴]
فرهنگستان موظف است با همکاری دستگاههای مشمول این آیین‌نامه به منظور زمینه‌سازی برای اجرای قانون و این آیین‌نامه تا سه سال واژه‌های بیگانه‌ای را که در دستگاههای یادشده به کار می رود به معادل فارسی تبدیل کند.
ماده ۱۱ – صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران موظف است با ایجاد واحد مناسب در تشکیلات فعلی خود ضمن زمینه سازی برای اجرای قانون و این آیین‌نامه با جدیت از بکارگیری واژه‌های نامأنوس بیگانه خودداری کند و ضوابط دستور زبان فارسی معیار را در کلیه برنامه های خود رعایت نماید. صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ملزم است واژه های مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی را پس از ابلاغ در تمامی موارد بکار برد.
ماده ۱۲ – دستگاههای یاد شده در ماده (۲) این آیین‌نامه که به کارگاهها، کارخانه ها، اماکن تولیدی و تجاری و خدماتی پروانه تأسیس و پروانه کسب یا بهره برداری یا اجازه تولید و ادامه فعالیت می دهند موظفند پیش از صدور پروانه و اجازه تولید و ادامه فعالیت به متقاضیان ابلاغ کنند تا نسبت به تغییر نام مؤسسه یا محصولات خود و گزینش نام فارسی اقدام کنند.
تبصره- [اصلاحی ۱۳۹۴/۱۱/۱۴]
به منظور رعایت حقوق مکتسبه و حمایت از تولیدکنندگان داخلی و صادرکنندگان، ادامه فعالیت واحدها، ارایه خدمات و تولید کالاهایی که قبلاً با نام غیر فارسی، پروانه یا مجوز گرفته‌اند منوط به موافقت شورای موضوع ماده (۱۷) این آیین‌نامه است.
ماده ۱۳- [اصلاحی ۱۳۷۹/۲/۷]
کلیه روزنامه‌ها و نشریه‌های فارسی زبان موظفند مفاد قانون را در کلیه مطالب خود از جمله آگهی‌ها رعایت کنند. بدیهی است در مورد آگهی‌‌های خارجی مانند مناقصه‌های بین‌‌المللی که باید به زبان خارجی چاپ و منتشر شوند، طبق مقررات مربوط اقدام خواهند کرد.
ماده ۱۴- استفاده از تابلو یا نوشته‌ها و نشانه‌هایی که منحصراً به خط غیرفارسی تنظیم شده باشد به استثنای نشانه‌های بین المللی ممنوع است. نیروی انتظامی موظف است از نصب و ادامه استفاده از آنها جلوگیری کند.
تبصره- [اصلاحی ۱۳۹۴/۱۱/۱۴]
در مواردی که کاربرد خط غیرفارسی به تشخیص وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ضرورت داشته باشد، تا یک سوم اندازه خط فارسی بلامانع است.
ماده ۱۵ – چنانچه بر سر فارسی بودن یک نام میان صاحب مؤسسه و دستگاههای مجری اختلاف نظر پدید آید، مرجع تشخیص، فرهنگستان خواهد بود که به درخواست دستگاههای مجری نظر خود را اعلام خواهد کرد.
تبصره – فرهنگستان موظف است ظرف سه ماه از تاریخ وصول استعلام، نظر خود را اعلام نماید در هر حال تا زمانی که فرهنگستان اعلام نظر نکرده است مجازاتهای موضوع تبصره (۸) قانون اعمال نخواهد شد.
ماده ۱۶- [اصلاحی ۱۳۸۶/۱۰/۲۳]
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در صورت اطلاع یا مشاهده تخلف از مفاد مواد (۱۲) و (۱۴) این آیین‌نامه، طی اخطاریه به متخلف ضمن بیان مورد یا موارد تخلف، ۱۵ روز مهلت تعیین می کند تا رفع تخلف صورت گیرد چنانچه پس از پایان مدت مذکور، تخلف رفع نشده باشد مراتب را به حوزه انتظامی محل اعلام می نماید تا نسبت به تعویض نشانه‌ها و تغییر اسامی، عناوین و یا نوشتار اقدام لازم بعمل آید. در صورت تکرار تخلف مراتب از طریق مراجع قضایی برای اعمال مجازاتهای بند (ج) و (د) تبصره (۸) قانون منعکس خواهد شد.
ماده ۱۷- [اصلاحی ۱۳۹۴/۱۱/۱۴]
به منظور هماهنگی بین دستگاه های اجرایی ذی‌ربط در انجام تکالیف مشخص شده در قانون و این آیین‌نامه و رفع مشکلات اجرایی، شورای هماهنگی پاسداشت زبان فارسی به ریاست وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و نمایندگان تام الاختیار وزرای کشور، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، آموزش و پرورش، علوم، تحقیقات و فناوری، صنعت، معدن و تجارت، امور اقتصادی و دارایی و رؤسای سازمان های میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، ثبت اسناد و املاک کشور و صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و فرمانده نیروی انتظامی، شهردار تهران و رییس فرهنگستان تشکیل خواهد شد. تصمیمات شورا حسب مورد برای اجرا یا تصمیم گیری مراجع قانونی ذی‌ربط ارسال می گردد.
تبصره- [الحاقی ۱۳۹۴/۱۱/۱۴]
در صورت لزوم نمایندگان سایر دستگاه های ذی‌ربط با دعوت رییس شورا در جلسات حضور می یابند.
ماده ۱۸- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و فرهنگستان زبان و ادب فارسی و سایر سازمانهای ذی‌ربط موظفند به نحو مقتضی از طریق وسایل ارتباط جمعی زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی اجرای قانون و این آیین‌نامه را فراهم کنند.