مصوب ۱۳۷۶/۶/۲۳
ماده واحده – عهدنامه ازمیر مشتمل بر یک مقدمه و (۱۶) ماده به شرح ذیل تصویب و اجازه تسلیم اسناد آن داده می‌شود.
بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم
عهدنامه ازمیر
دولتهای کشور اسلامی افغانستان، جمهوری آذربایجان، جمهوری اسلامی ایران، جمهوری قزاقستان، جمهوری قرقیزستان، جمهوری اسلامی پاکستان، جمهوری تاجیکستان، جمهوری ترکیه، ترکمنستان و جمهوری ازبکستان،
با یادآوری عهدنامه ازمیر که ابتدا در تاریخ ۲۱ اسفندماه ۱۳۵۵ هجری شمسی برابر با ۱۲ مارس ۱۹۷۷ در ازمیر ترکیه توسط ایران، پاکستان و ترکیه امضاء و در سالهای ۱۳۶۹ و ۱۳۷۱ (۱۹۹۰ و ۱۹۹۲) اصلاح گردید، به عنوان منشور بنیادی سازمان همکاری اقتصادی (اکو)،
با آگاهی از پیوندهای کهن تاریخی و فرهنگی میان مردم کشورهایشان،
با تصدیق اینکه صلح و ثبات یکی از پیش نیازهای همکاری اقتصادی را تشکیل می‌دهد،
با اعلام تعهد و پایبندی خود به منشور ملل متحد، اهداف و اصول آن که اساس همکاری سازنده میان تمام مردم را فراهم می‌آورد،
با عزم به تامین پیشرفت اقتصادی و اجتماعی کشورهای عضو،
با اراده سازگار کردن سازمان همکاری اقتصادی با نقش تقویت شده آن،
با تایید مجدد تصمیم خود برای ادامه همکاری اقتصادی منطقه‌ای براساس نیازهای مشترک کشورهایشان و باتوجه به تغییراتی که در عرصه اقتصاد‌جهانی صورت می‌گیرد و آثار آن بر کشورهای عضو اکو،
تصمیم گرفته‌اند مفاد عهدنامه ازمیر را به عنوان منشور سازمان همکاری اقتصادی بازنگری کنند و بدین‌منظور نمایندگان تام‌الاختیار خود را منصوب‌کرده‌اند و این نمایندگان پس از مبادله اختیارنامه‌های خود که در کمال صحت اعتبار بود، به شرح زیر موافقت نموده‌اند:
ماده ۱ – تعاریف
در این عهدنامه اصطلاحات زیر، جز در مواردی که در متن به نحو دیگری مقرر شده باشد دارای معانی زیر خواهد بود:
الف – “سازمان” یعنی سازمان همکاری اقتصادی که ممکن است به عنوان “اکو” نیز نامیده شود.
ب – “کشورهای عضو” یعنی کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی.
پ – “ناظران” یعنی کشورها یا سازمانهایی که از سوی سازمان همکاری اقتصادی وضعیت ناظر به‌آنها اعطا می‌شود.
ت – “طرفهای گفتگو” یعنی کشورها یا سازمانهایی که اکو در زمینه‌های مورد علاقه مشترک توافق شده، با آنها روابط مشاوره‌ای دارد.
ث – “منطقه اکو” یعنی سرزمینهای کشورهای عضو.
ج – “عهدنامه” یعنی عهدنامه ازمیر.
چ – “اجلاس سران” یعنی اجلاس روسای کشورها. دولتهای کشورهای عضو اکو.
ح – “شورای وزیران” یعنی شورای وزیران سازمان همکاری اقتصادی.
خ – “شورای نمایندگان دائم” یعنی شورای نمایندگان دائم سازمان همکاری اقتصادی.
د – “شورای برنامه‌ریزی منطقه‌ای” یعنی شورای برنامه‌ریزی منطقه‌ای سازمان همکاری اقتصادی.
ذ – “موسسات تخصصی” یعنی ارکان اکو که با تصمیم کشورهای عضو با شخصیت حقوقی و مدیریت مستقل برای ارتقاء همکاری نزدیک میان خود در زمینه‌های اجتماعی، فرهنگی، فنی و علمی با هماهنگی با دبیرخانه ایجاد شده‌اند.
ر – “نهادهای منطقه‌ای” یعنی ارکان اقتصادی، تجاری و مالی اکو با بودجه خودکفا، شخصیت حقوقی و مدیریت مستقل که برای ارتقاء رشد اقتصادی منطقه اکو از طریق فراهم نمودن تسهیلات مالی و تجاری و سرمایه‌گذاری در داخل منطقه ایجاد شده‌اند.
ز – “دبیرخانه” یعنی دبیرخانه سازمان همکاری اقتصادی مستقر در تهران که ممکن است به عنوان “مقر” نیز نامیده شود.
ژ – “دبیر کل” یعنی دبیر کل سازمان همکاری اقتصادی.
س – “دولت. کشور میزبان” یعنی دولت. کشور جمهوری اسلامی ایران.
ماده ۲ – اهداف
اهداف سازمان به قرار زیر خواهد بود:
الف – ارتقاء شرایط برای توسعه اقتصادی پایدار و براین اساس افزایش سطح زندگی و رفاه در کشورهای عضو از طریق بسیج امکانات بالقوه اقتصادی و اجتماعی منطقه.
ب – اتخاذ اقداماتی برای حذف تدریجی موانع تجاری در منطقه اکو و گسترش تجارت درون منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای باعنایت به تجربیات دیگر مناطق و روندهای اقتصاد جهانی.
پ – تشویق همکاری اقتصادی فزاینده در راستای آرمانهای بنیادین کشورهای عضو برای تامین نقش مهمتر و کمک منطقه اکو به رشد تجارت جهانی و محو سیاستهای غیر منصفانه تجاری که برای کشورهای درحال توسعه به ویژه کشورهای عضو شرایط تجاری نامساعدی را ایجاد نموده است.
ت – فراهم‌آوردن شرایط ادغام تدریجی و آرام اقتصاد کشورهای عضو با اقتصاد جهانی برای تامین مشارکت کاملتر آنها در روند جهانی شدن اقتصاد.
ث – ارتقاء همکاری منطقه‌ای فعال و کمک متقابل در زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، فنی و علمی.
ج – تسریع در توسعه زیربناهای حمل و نقل و ارتباطات که کشورهای عضو را با یکدیگر و جهان خارج پیوند می‌دهد.
چ – ارتقای همگرایی فعالیتهای بخش عمومی و خصوصی با تاکید بر آزادسازی اقتصادی و خصوصی سازی در جهت مشارکت فزاینده بخش خصوصی در توسعه اقتصادی منطقه‌ای از طریق مشارکت و سرمایه‌گذاری.
ح – تهیه برنامه‌های مشترک برای توسعه منابع انسانی در منطقه اکو.
خ – تشدید بسیج و بهره‌برداری از منابع طبیعی منطقه اکو به ویژه منابع انرژی.
د – افزایش تلاشها برای بهره برداری موثر از امکانات بالقوه صنعتی و کشاورزی منطقه اکو.
ذ – توسعه همکاری منطقه‌ای برای ریشه‌کنی مصرف نابجای مواد مخدر.
ر – تسهیل همکاری در زمینه‌های زیست محیطی و حفاظت از محیط زیست در منطقه اکو.
ز – ارتقاء روابط و همکاری براساس منافع متقابل بین اکو و دیگر سازمانهای منطقه‌ای و بین‌المللی و همچنین موسسات مالی.
ژ – تحکیم بیشتر پیوندهای تاریخی و فرهنگی در میان مردم منطقه اکو و همچنین تبادلات در زمینه جهانگردی.
ماده ۳ – اصول همکاری
همکاری منطقه‌ای در چارچوب این عهدنامه براصول و خط مشی‌های زیر مبتنی خواهد بود:
الف – حاکمیت مساوی کشورهای عضو که با حسن نیت و بر اساس منافع متقابل بدون لطمه زدن به تعهدات دوجانبه و بین‌المللی خود، تعهداتی را که به موجب این عهدنامه برعهده دارند ایفا خواهند کرد.
ب – حتی‌المقدور، پیونددادن طرح‌های توسعه اقتصادی ملی با اهداف آنی و دراز مدت اکو.
پ – تلاش مشترک برای دستیابی آزادتر به بازارهای خارج از منطقه اکو برای مواد خام و کالاهای تمام شده کشورهای عضو.
ت – بهره‌برداری موثر از نهادها، موافقتنامه‌ها و ترتیبات همکاری اکو با دیگر سازمانهای منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله نهادهای مالی چند جانبه.
ث – فعالیت مشترک کشورهای عضو به منظور ایجاد یک رهیافت هماهنگ برای ارتقاء مشارکت آنها در ترتیبات منطقه‌ای و جهانی.
ج – همکاری میان کشورهای عضو در تعقیب راهبردها، براساس شیوه‌های واقع بینانه و تدریجی، با توجه به امکانات بالقوه و منابع موجود در اکو و همچنین تفاوت سطح توسعه اقتصادی کشورهای عضو با عنایت خاص به موافقتنامه‌ها و ترتیبات منعقد شده با دیگر نهادهای منطقه‌ای و بین‌المللی.
چ – تبادل در زمینه‌های آموزشی، علمی، فنی و فرهنگی.
ماده ۴ – اجلاس سران کشورها.دولتها
روسای کشورها.دولتهای کشورهای عضو هر دو سال یکبار و در صورتی که توسط کشورهای عضو ضروری تشخیص داده شود بیشتر از یکبار تشکیل جلسه خواهند داد. اجلاس سران شرایط عینی و پیشرفت در اجرای برنامه‌ها و طرح‌های اکو را بررسی و همچنین به عنوان عالی‌ترین مرجع تبادل نظر در مورد موضوعات منطقه‌ای و جهانی مورد علاقه مشترک منطقه اکو، عمل خواهد نمود.
ماده ۵ – ساختار سازمانی اکو
ارکان اصلی اکو عبارت خواهند بود از شورای وزیران، شورای نمایندگان دائم، شورای برنامه‌ریزی منطقه‌ای، دبیرخانه و موسسات تخصصی در زمینه‌های خاص همکاری. نهادهای منطقه‌ای و کمیته‌های ویژه نیز می‌تواند با تصمیم شورای وزیران ایجاد گردد.
ماده ۶ – شورای وزیران
شورای وزیران عالی‌ترین هیات سیاستگزاری و تصمیم‌گیری اکو خواهد بود. شورای وزیران متشکل است از وزرای خارجه کشورهای عضو یا دیگر نمایندگانی که مقام وزارت داشته باشند و از طرف دولتها معرفی گردند. شورای وزیران حداقل سالی یکبار بطور متناوب در سرزمین کشورهای عضو تشکیل جلسه خواهد داد. اجلاسهای فوق‌العاده شورا نیز می‌تواند در سرزمین کشورهای عضو یا در هر مکان مورد توافق کشورهای عضو برگزار گردد. شورای وزیران در صورت لزوم می‌تواند پیشنهاد تشکیل اجلاسهای سایر وزراء را برای تنظیم برنامه‌ها و طرح‌هایی در زمینه‌های مربوط به کار آنها از‌طریق اجلاسهای بخشی یا مشترک وزارتی ارائه دهد.
ماده ۷ –
شورای نمایندگان دائم یک هیات دائمی خواهد بود که به استثنای زمانی که شورای وزیران جلسه دارد، از طرف و به نام شورای وزیران مسئول اجرای خط مشی‌های آن شورا، تنظیم موضوعاتی که باید توسط کشورهای عضو نسبت به‌آن تصمیم‌گیری شود و به‌عمل آوردن اقدامات مقتضی نسبت به موضوعات مربوط به اجرای تصمیمات شورای وزیران خواهد بود. شورای نمایندگان دائم مرکب از نمایندگان دائم سفرای معرفی شده نزد اکو می‌باشد. این شورا هر زمان که لازم باشد، به ریاست نماینده کشور عضوی که ریاست شورای وزیران را به‌عهده دارد تشکیل جلسه خواهد داد.
ماده ۸ – شورای برنامه‌ریزی منطقه‌ای
شورای برنامه‌ریزی منطقه‌ای از روسای سازمانهای برنامه‌ریزی کشورهای عضو و یا دیگر نمایندگان مقام همتراز که ممکن است از سوی دولتهای آنها معرفی گردند تشکیل خواهد شد و دست کم سالی یکبار قبل از اجلاس سالیانه شورای وزیران به ریاست نماینده کشور عضوی که ریاست شورای وزیران را برعهده دارد در مقر سازمان تشکیل جلسه خواهد داد. شورای برنامه‌ریزی منطقه‌ای برنامه‌های علمی برای تحقق اهداف سازمان را همراه با‌بررسی برنامه‌های گذشته و ارزیابی نتایج حاصله تهیه و به شورای وزیران تقدیم خواهد کرد. شورای برنامه‌ریزی در انجام این وظیفه از دبیرخانه کمک خواهد گرفت. این شورا می‌تواند ایجاد نهادهای منطقه‌ای و کمیته‌های ویژه در زمینه‌های دارای اولویت برای همکاری را به شورای وزیران پیشنهاد دهد.
ماده ۹ – دبیرخانه
۱- دبیرخانه متشکل از دبیر کل و کارکنان موردنیاز سازمان می‌باشد. مقر دبیرخانه در تهران خواهد بود و طبق مفاد موافقتنامه بین دولت جمهوری اسلامی ایران و سازمان همکاری اقتصادی (اکو) در باره حقوق، مزایا و مصونیتهای دبیرخانه اکو که به تصویب شورای وزیران و به امضاء وزیر خارجه کشور میزبان و دبیر کل رسیده است، انجام وظیفه خواهد کرد.
۲- دبیر کل توسط شورای وزیران برای یک دوره غیر قابل تمدید سه ساله از میان نامزدهای معرفی شده توسط کشورهای عضو براساس لیاقت، تجربه و تناسب به‌گونه‌ای که در مقررات استخدامی دبیرخانه اکو مقرر شده انتخاب و معرفی خواهد شد. دبیر کل به عنوان بالاترین مقام اجرائی سازمان در مقابل شورای وزیران نسبت به تمام فعالیتهای سازمان مسئول خواهد بود و مقام و وضعیت سفیر را خواهد داشت. او در اجلاسهای تمامی شوراها شرکت خواهد کرد و وظایف دیگری را نیز که ارکان مزبور به‌عهده او می‌گذارند، انجام خواهد داد. دبیر کل گزارش سالانه‌ای در مورد عملکرد سازمان به شورای وزیران ارائه خواهد کرد.
۳- کارکنان دبیرخانه برطبق شرایط و تشریفات تعیین شده در مقررات استخدامی مصوب شورای وزیران منصوب و اداره خواهند شد. تمام اعضای دبیرخانه کارمندان بین‌المللی تمام وقت تلقی خواهند شد و حقوق خود را از بودجه دبیرخانه طبق جدول حقوق و مزایای مصوب شورای وزیران دریافت خواهند داشت.
۴- نقش دبیرخانه عبارت خواهد بود از شروع، هماهنگی و نظارت بر اجرای فعالیتهای اکو و کمک به امر برگزاری اجلاسهای سازمان. وظایف و ساختار دبیرخانه تابع مقررات استخدامی دبیرخانه اکو مصوب شورای وزیران خواهد بود.
۵- دبیر کل و کارکنان دبیرخانه در اجرای وظایف خود از هیچ دولت یا مقام خارج از سازمان دستوراتی را جویا نشده یا دریافت نخواهند کرد و از هر اقدامی که ممکن است بر موقعیت آنها به عنوان کارمندان بین‌المللی که تنها در قبال سازمان مسئول هستند خدشه وارد کند، خودداری خواهند کرد.
ماده ۱۰ – موسسات تخصصی و نهادهای منطقه‌ای
موسسات تخصصی و نهادهای منطقه‌ای در زمینه‌های خاص همکاری، ایجاد خواهند شد.
تعداد، نوع و اهداف این موسسات و نهادها می‌تواند توسط شورای وزیران تعیین و هنگام لزوم بازنگری شود. تمام موسسات تخصصی و نهادهای منطقه‌ای گزارش سالانه فعالیتهای خود را طبق آیین‌نامه اجرائی خود به شورای وزیران ارائه خواهند داد و دبیر کل سازمان را نیز آگاه خواهند ساخت.
ماده ۱۱ – مقررات مالی
دبیرخانه دارای بودجه متمرکز خواهد بود. سهمیه‌های کشورهای عضو در این بودجه به دلار آمریکا، توسط شورای وزیران و با توجه به ظرفیت و توانایی پرداخت آنها و معیار رایج ارزیابی سهمیه‌های سازمان ملل متحد تعیین خواهد شد.
ماده ۱۲ – تصمیم‌گیری
۱- تمام تصمیمات در مورد موضوعات مهم مربوط به‌پذیرش اعضاء یا ناظرین یا طرفهای گفتگوی جدید، ترتیبات بودجه‌ای، موضوعات دارای پی‌آمدهای مالی، انتصاب دبیر کل، تصویب طرح‌های عملی و راهبردهای اقتصادی، اصلاح عهدنامه و روابط خارجی اکو یا هر موضوع دیگری که شورای وزیران ممکن است آن را برای سازمان دارای اهمیت حیاتی تلقی کند، براساس اتفاق آراء اتخاذ خواهد شد.
۲- تصمیمات در مورد سایر موضوعات براساس اکثریت نسبی کل اعضاء اکو اتخاذ خواهد شد، مشروط بر اینکه اعضای باقیمانده نسبت به آن تصمیم رای ممتنع بدهند و یا با آن مخالفت نکنند.
ماده ۱۳ – عضویت
۱- هر کشوری که از مجاورت جغرافیایی با منطقه اکو برخوردار است و یا در اهداف و اصول اکو سهیم است می‌تواند درخواست عضویت در سازمان را بنماید. کشور مزبور درخواست خود را از طریق دبیر کل به شورای وزیران ارسال خواهد کرد. شورای وزیران می‌تواند در مورد پذیرش عضو جدید به اتفاق آراء تصمیم‌گیری نماید.
۲- کشور درخواست کننده رعایت و احترام کامل مفاد این عهدنامه را برعهده خواهد گرفت و تمامی تعهدات ناشی از آن را خواهد پذیرفت. کشور درخواست کننده پس از پذیرش درخواست عضویت آن، طبق رویه‌ها و قواعد قانون اساسی خود به عهدنامه خواهد پیوست.
۳- اسناد تصویب در اسرع وقت نزد دولت میزبان – دولت جمهوری اسلامی ایران – تودیع خواهد شد و دولت مزبور نسخه گواهی‌شده‌ای را به سایر کشورهای عضو و دبیر کل ارسال خواهد نمود.
۴- کشور عضو جدید در هنگام تصویب می‌تواند با موافقت شورای وزیران به عنوان عضو کامل در فعالیتهای تمامی ارکان اکو مشارکت کرده و سهمیه ارزیابی شده خود را در بودجه اکو پرداخت نماید.
۵- هر کشور عضو می‌تواند در هر زمان با ارائه یادداشت رسمی به دبیر کل مبنی بر قصد خود برای کناره‌گیری، از این موافقتنامه کناره‌گیری کند. دبیر کل این یادداشت را به تمامی اعضاء ارسال خواهد کرد. کناره‌گیری شش ماه پس از دریافت یادداشت مزبور توسط دبیر کل و تسویه تمامی تعهدات مالی قابل پرداخت به سازمان، نافذ خواهد شد.
ماده ۱۴ – مقررات عمومی
۱- سازمان همکاری اقتصادی در قلمرو هریک از کشورهای عضو خود از صلاحیت قانونی و مزایا و مصونیتهای مورد نیاز برای انجام وظایف و اجرای اهدافش، طبق شرایط مندرج در موافقتنامه وضعیت حقوقی سازمان همکاری اقتصادی (اکو)، نمایندگان ملی و کارکنان بین‌المللی که ضمیمه این عهدنامه خواهد شد، برخوردار خواهد بود.
زبان رسمی
۲- زبان رسمی سازمان انگلیسی است. ترتیباتی برای ترجمه همزمان و ترجمه غیررسمی به زبان روسی فراهم خواهد شد.
آیین‌نامه اجرائی
۳- اجلاسهای سازمان در تمام سطوح برطبق “آئین‌نامه اجرائی” مصوب شورای وزیران برگزار خواهد شد.
روابط خارجی
۴- سازمان می‌تواند با نهادها، کشورها و سازمانهای منطقه‌ای یا بین‌المللی، دیگر رابطه همکاری برقرار نماید.
نوع و حدود چنین همکاری مزبور توسط شورای وزیران و بر اساس اتفاق آراء تعیین خواهد شد.
۵- سازمان می‌تواند وضعیت ناظر یا طرف گفتگو به نهادها، کشورها و سازمانهای منطقه‌ای یا بین‌المللی دیگر اعطاء نماید. نوع و حدود چنین وضعیتی توسط شورای وزیران و براساس اتفاق آراء تعیین خواهد شد.
ماده ۱۵ – اصلاح
۱- دولت هر کشور عضو می‌تواند از طریق دبیرخانه پیشنهادهای بازنگری یا اصلاح این عهدنامه را به شورای وزیران تسلیم نماید.
۲- بازنگری‌ها و اصلاحات به عمل آمده، پس از تصویب شورای وزیران و بعد از اینکه دوسوم کشورهای عضو اسناد تصویب خود را طبق رویه‌ها و قواعد قانون اساسی مربوط خود تودیع نمایند، لازم‌الاجراء خواهد شد.
ماده ۱۶ – مقررات نهایی
۱- این عهدنامه طبق رویه‌ها و قواعد قانون اساسی کشورهای عضو تصویب و اسناد تصویب نزد دولت جمهوری اسلامی ایران تودیع خواهد شد که دولت ایران نیز نسخه گواهی شده آن را به دبیرخانه و سایر کشورهای عضو ارسال خواهد کرد.
۲- این عهدنامه بعد از اینکه دو سوم کشورهای عضو اسناد تصویب را نزد دولت جمهوری اسلامی ایران تودیع نمایند، لازم‌الاجراء خواهد شد.
۳- عهدنامه حاضر بعد از لازم‌الاجراء شدن جایگزین عهدنامه اولیه ازمیر مصوب ۲۱ اسفندماه ۱۳۵۵ هجری شمسی برابر با ۱۲ مارس ۱۹۷۷ و پروتکل‌های اصلاحی سالهای ۱۳۶۹ و ۱۳۷۱ (۱۹۹۰ و ۱۹۹۲) آن خواهد شد.
۴ – این عهدنامه در یک نسخه اصلی به زبان انگلیسی تنظیم گردید.
در تایید مراتب فوق، نمایندگان تام‌الاختیار امضاء‌کننده زیر این عهدنامه را امضاء کردند.
در روز بیست و چهارم شهریورماه ۱۳۷۵ هجری شمسی برابر با چهاردهم سپتامبر سال ۱۹۹۶ میلادی در ازمیر امضاء شد.
از طرف دولت اسلامی افغانستان
از طرف جمهوری اسلامی پاکستان
از طرف جمهوری آذربایجان
از طرف جمهوری تاجیکستان
از طرف جمهوری اسلامی ایران
از طرف جمهوری ترکیه
از طرف جمهوری قزاقستان
از طرف ترکمنستان
از طرف قرقیزستان
از طرف جمهوری ازبکستان
تاریخ تایید شورای نگهبان ۱۳۷۶.۷.۲