شماره ۱۳۰۷۸ – ۱۳۶۵/۲/۲۲
هیأت وزیران در جلسه مورخ ۱۳۶۵/۲/۱۰ بنا به پیشنهاد شماره ۱۱.۲۹۹۳.۸.۶۹۶ مورخ ۱۳۶۴/۵/۹ وزارت ارشاد اسلامی به استناد ماده ۱۳ قانون تشکیلات و اختیارات سازمان حج و اوقاف و امور خیریه مصوب ۱۳۶۳/۱۰/۲ مجلس شورای اسلامی، آیین‌نامه نحوه ترتیب وصول پذیره و اهدایی را به شرح زیر تصویب نمودند.
[مواد ۱ تا ۵ این آیین‌نامه، به موجب رأی شماره ۲۱۶۱-۲۱۶۲ مورخ ۱۳۹۷/۱۲/۲۱ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، ابطال شد، در حالی که موارد اشکال مورد نظر شورای نگهبان، قبلا به موجب تصویبنامه الحاق دو متن به آیین‌نامه نحوه و ترتیب وصول پذیره و اهدایی به عنوان تبصره ماده ۴ و اضافه شدن ماده ۱۲ اصلاح شده بود. بنابراین رای دیوان عدالت اداری، سالبه به انتفای موضوع است.]
ماده ۱- [اصلاحی ۱۳۸۲/۸/۴]
در مواردی که زمین بلامعارض وقفی، ابتدائاً با اعطای حق تملک اعیان جهت احداث واحد مسکونی و اداری، خدماتی و صنعتی دارای موافقت اصولی به اجاره واگذار می‌شود، مبلغی متناسب با قیمت عادله روز زمین، که در هر حال نباید از سی درصد قیمت آن کمتر باشد، طبق نظر کارشناس رسمی دادگستری و یا دو نفر خبره محلی، به هنگام تنظیم سند اجاره به عنوان پذیره اهدایی، علاوه بر مال‌الاجاره عادله روز از متقاضی، اعم از شخص حقیقی یا حقوقی دریافت خواهد شد.
تبصره ۱ـ میزان پذیره رقباتی که بدون سند اجاره در اختیار اشخاص است در صورت موافقت متولی و یا اداره حج و اوقاف و امور خیریه با تنظیم سند اجاره و پرداخت اجور معوقه ایام تصرف مشمول این ماده است مشروط بر اینکه تصرف متصرف قبل از سال ۱۳۶۱ باشد.
تبصره ۲- [الحاقی ۱۳۸۷/۱۱/۱۴]
در مواردی که وزارت آموزش و پرورش زمین وقفی را قبلا برای استفاده آموزشی و پرورشی اجاره کرده باشد برای تجدید یا تمدید قرارداد اجاره، حق پذیره تعلق نمی‌گیرد.
ماده ۲- مستأجر عرصه‌ای که حق تملک اعیان داشته و احداث اعیان نموده است چنانچه بخواهد مورد اجازه را به غیر انتقال دهد ۱۵٪ مابه‌التفاوت ارزش فعلی عرصه موقوفه نسبت به ارزش زمان ایجار را می‌یابد. به عنوان پذیره انتقالی به هنگام تنظیم سند اجاره به نفع موقوفه پرداخت نماید این ترتیب در نقل و انتقالات بعدی نیز رعایت خواهد شد.
بدیهی است قیمت عرصه به نحو مندرج در ماده ۱ محاسبه خواهد شد.
تبصره ـ چنانچه مستأجر در یک قطعه زمین موقوفه واحدهای متعددی احداث نماید در موقع انتقال قیمت عرصه هر واحد طبق قانون تملک آپارتمان‌ها تعیین و پذیره انتقالی بر اساس آن محاسبه و دریافت خواهد شد.
ماده ۳- در ایجار رقبات بلامعارض موقوفه جهت استفاده به عنوان محل کسب صد در صد سرقفلی در صورت تعلق برابر نظر کارشناس یا خبره محلی از طریق مزایده به هنگام تنظیم سند اجاره به نفع موقوفه وصول خواهد شد.
ماده ۴- هر گاه مستأجر بخواهد واحد تجاری را که عرصه و اعیان آن وقف است به غیر انتقال دهد باید با کسب موافقت متولی و اداره حج و اوقاف و امور خیریه ۱۰٪ کل سرقفلی محل را که کارشناس یا خبره محلی تعیین می‌کند به هنگام تنظیم سند اجاره به موقوفه بپردازد و در صورتی که قبلاً سرقفلی به موقوفه پرداخت کرده باشد ۱۰٪ مزبور نسبت به مابه‌التفاوت سرقفلی فعلی محاسبه و دریافت می‌شود.
تبصره- [الحاقی ۱۳۹۷/۴/۳۱]
در صورت وجود متولی خاص، نیازی به اخذ موافقت اداره اوقاف و امور خیریه نیست.
ماده ۵- در صورتی که مستأجر در زمینی که برای سکونت اجاره نموده و برخلاف شرط سند اقدام به احداث محل کسب نموده باشد، در موقع انتقال ملک و یا ایجار محل کسب باید ۵۰٪ سرقفلی را برابر نظر کارشناس به موقوفه پرداخت نماید.
ماده ۶- [اصلاحی ۱۳۸۴/۴/۲۹]
در انتقالات ناشی از ارث، طبقه اول ارثی از پرداخت پذیره انتقال معاف می‌باشند.
ماده ۷- [اصلاحی ۱۳۸۰/۱۱/۱۷] – [اصلاحی ۱۳۸۱/۷/۲۴] – [اصلاحی ۱۳۸۲/۸/۴]
در صورتی که مورد استفاده از زمین منطبق با نیات واقف نباشد کلیه وزارتخانه‌ها، سازمانها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و موسسات عمومی غیردولتی نظیر شهرداری‌ها و نیز نهادهای انقلابی مشمول پرداخت پذیره طبق این آیین‌نامه خواهند بود.
ماده ۸ ـ اعطای حق تملک اعیانی در مورد اراضی موقوفه‌ای که بنا به تشخیص مراجع ذیصلاح کاربری زارعی دارد ممنوع بوده و در ایجار آنها پذیره دریافت نخواهند شد.
ماده ۹- در مواردی که در میزان نحوه و ترتیب وصول پذیره و سرقفلی و یا تغییر نحوه استفاده از موارد اجازه بها و یا اختلافی بوجود آید نظر سرپرست سازمان ملاک عمل خواهد بود.
ماده ۱۰- وجوهی که از محل پذیره و سرقفلی حاصل از اجازه و استیجار رقبات موقوفه و یا به عنوان اهدایی دریافت می‌گردد جزو عواید همان موقوفه محسوب و علی ماقرره الواقف به مصرف می‌رسد و در صورتی که از عواید مذکور پس از وضع مخارج ضروری و اجرای نظر واقف مبلغ متنابهی باقی بماند که بتوان رقبه جدیدی خریداری و با اقدام به احداث بنادر قسمتی از اراضی آن نمود، به منظور استمرار و بقای موقوفه و تأمین نظر واقف و تضمین بیشتر آن برای سال‌های آینده با رعایت صلاح و صرفه وقف و با تحصیل مجوز از سرپرست سازمان عمل خواهد شد.
تبصره- [به موجب رای شماره ۲۸۶- ۱۳۸۶/۴/۳۱ هیات عمومی دیوان عدالت اداری ابطال شده است.]
ماده ۱۱- ادارات اوقاف و متولیان باید حتی‌الامکان قبل از ایجار اراضی موقوفه بررسی لازم را معمول تا در صورتی که زمین وقفی جهت ایجاد مسکن، کارگاه و یا واحدهای صنعتی مناسب و مفید باشد با هماهنگی ادارات ذیربط و با استفاده از منابع مالی ممکن و یا مشارکت بانک‌ها رأساً اقدام به احداث ساختمان نموده و با توجه به نحوه سرمایه‌گذاری مورد بهره‌برداری قرار گیرد.
بدیهی است در صورت عدم امکانات لازم برای اجرای این ماده برابر مفاد آیین‌نامه اجرایی قانون تشکیلات و اختیارات سازمان حج و اوقاف و امور خیریه و سایر مواد آیین‌نامه اقدام شود.
تبصره- اراضی موقوفه‌ای که برای ساختمان واحدهای تجاری اعم از پاساژ و غیر مناسب باشد می‌یابد توسط متصدیان امور وقف نسبت به احداث آنها رأساً اقدام و سپس از طرق نشر آگهی مزایده به اجاره واگذار شود.
ماده ۱۲- [الحاقی ۱۳۹۷/۴/۳۱]
احکام مربوط به اخذ پذیره و سرقفلی در این آیین‌نامه و همچنین درصدهای مقرر در مواد (۴) و (۵) آن، به مواردی که نظر واقف به عدم اخذ پذیره یا سرقفلی بوده یا نظر به اخذ آن به نحو خاصی داشته است و همچنین در مواردی که واقف نظری ندارد، لیکن مصلحت وقف به تشخیص متولی، بدون اخذ پذیره یا سرقفلی یا کمتر یا بیشتر از آن تعیین شده باشد، تسری نمی‌یابد.
میرحسین موسوی – نخست‌وزیر