شماره ۹۵۲۷۰ – ۱۳۶۵/۲/۲۲
هیئت وزیران در جلسه مورخ ۱۳۶۵/۲/۱۰ بنا به پیشنهاد شماره 696/8/2993/11 مورخ 9/5/1364 وزارت ارشاد اسلامی به استناد ماده ۵ قانون تشکیلات و اختیارات سازمان حج و اوقاف و امور خیریه، مصوب ۱۳۶۳/۱۰/۲ مجلس شورای اسلامی، آیین‌نامه نحوه انتخاب و برکناری، شرایط و حدود اختیارات و وظایف امین یا هیات امناء اماکن مذهبی و موقوفات را به شرح زیر تصویب نمودند:
ماده ۱- سازمان حج و اوقاف و امور خیریه میتواند بمنظور حسن اداره اماکن مذهبی اسلامی از قبیل بقاع متبرکه و امثال آن و موسسات و انجمنهای خیریه‌ای که اداره آنها به سازمان محول شده یا بشود و همچنین برای موقوفاتی که متولی ندارد با رعایت مفاد این آیین‌نامه در هر مورد هیات امنائی انتخاب نماید.
ماده ۲- امین یا امناء با توجه به خصوصیات و اقتضاء مورد در موقوفات فاقد متولی از دو تا پنج نفر و در اماکن متبرکه از سه تا پنج نفر می باشدکه از بین افراد معروف به امانت و متدین و متعهد محلی که حداقل دارای سواد خواندن و نوشتن بوده و توانایی انجام کار را داشته و حداقل 25 سال سن باشند، برای مدت سه سال انتخاب و با حکم سازمان حج و اوقاف و امور خیریه منصوب و تجدید انتخاب آنها بلامانع میباشد، نحوه تایید صلاحیت افراد مزبور وسیله سرپرست سازمان حج و اوقاف و امور خیریه تعیین خواهد شد.
ماده ۳- تصمیمات امناء موقوفات و اماکن مذهبی که با اکثریت آراء اتخاذ شده باشد پس از تایید اداره مربوط قابل اجراء است.
ماده ۴- امناء در امور محوله دارای مسئولیت مشترک بوده و اعضاء هیاتهای امنای اماکن مذهبی در اولین جلسه از بین خود یک نفر به عنوان رئیس ، یک نفر مسئول امور مالی و یک نفر منشی انتخاب نموده و به اداره حج و اوقاف و امور خیریه محل معرفی خواهند نمود.
ماده ۵- غیبت بدون عذر موجه هر عضو بیش از سه جلسه متوالی یا پنج جلسه متناوب در یک سال به عنوان کناره‌گیری از عضویت تلقی و در صورت ابراز عدم علاقه و یا اقداماتی که موافق با مصالح مورد امانت نباشد به حکم سازمان حج و اوقاف و امور خیریه ازاین سمت عزل خواهد گردید.
تبصره – سازمان به موجب پیشنهاد اداره حج و اوقاف و امورخیریه محل می تواند پس از فوت یا عزل و یا کناره گیری هر یک از امناء، امین دیگری را طبق مقررات این آیین‌نامه انتخاب نماید.
ماده ۶- هرگاه امینی در وظایف خود نسبت به اماکن مذهبی مرتکب تخلف شود بنا به تقاضای رئیس اداره حج و اوقاف و امور خیریه یا قائم مقام او موضوع جهت رسیدگی در جلسه هیئت امناء مطرح و گزارش آن برای اتخاذ تصمیم به سازمان حج و اوقاف و امور خیریه فرستاده خواهد شد.
تبصره – در صورت تشخیص خیانت اکثریت اعضای هیات امناء ، اداره حج و اوقاف و امور خیریه موظف است علیه آنان در دادسرای محل اعلام جرم نموده و مراتب را به سازمان حج و اوقاف و امور خیریه گزارش دهد. اعضای مذکور بلافاصله با ابلاغ کتبی سازمان حج و اوقاف و امور خیریه تا تعیین تکلیف آنها از دخالت در مورد امانت ممنوع بوده و مکلفند فورا حسابها و دفاتر مربوطه را به اداره حج و اوقاف و امور خیریه تسلیم دارند.
ماده ۷- وظایف امین و هیئت امناء به قرار زیر است:
الف – مراقبت کامل در حفظ امانت.
ب – نگهداری اموال منقول و ثبت آنها با مشخصات کامل در دفاتر مربوطه.
ج – انجام تعمیرات لازم اماکن مذهبی و رسیدگی مرتب به وضع آنها.
د – نوسازی و احداث تاسیسات عمومی برای تامین رفاه زوار و مراجعه‌کنندگان و ساکنان ناحیه.
ه – تهیه طرح و برنامه‌های عمرانی و اتخاذ طرقی که موثر در پیشرفت کارهای اماکن مذهبی باشد.
و – طرح دعوی و دفاع از حقوق اماکن مذهبی و تعقیب دعاوی مطروحه له و علیه آنها و در صورت لزوم انتخاب وکیل برای انجام امور مذکوره.
ز – به ثبت رسانیدن اعیان و اموال غیر منقول اماکن مذهبی و اخذ سند مالکیت به نام اماکن مذکوره.
ح – جمع‌آوری درآمد و نذور نقدی و جنسی و نگهداری وجوه اماکن مذکور در حساب مخصوص در یکی از بانکها.
ط – پرداخت مقرریهای مصوب به خدام و کسانی که بنحوی از انحاء خدمت آنان در اماکن مزبور لازم باشد.
ی – پرداخت هزینه مربوط به بهای آب و برق و مکالمات تلفنی و سایر هزینه‌های ضروری و متعارف.
ک – اقدام موثر برای جلب کمکهای علاقمندان جهت عمران و آبادی و توسعه اماکن مذهبی.
تبصره ۱- صورت‌حساب و اسناد خرج باید مرتبا تنظیم و بوسیله رئیس هیات امناء نگهداری شود.
تبصره ۲- در اماکن مذهبی که جزء آثار باستانی است هر نوع تعمیر و مرمت با اطلاع قبلی و نظارت سازمان میراث فرهنگی کشور صورت خواهد گرفت.
تبصره ۳- امین یا هیئت امناء موظفند پس از انجام هزینه‌های عمرانی و ضروری مندرج در شرح وظایف خود مازاد درآمد اماکن مذهبی را که جهت مشخصی برای مصرف آن تعیین نشده است با رعایت ماده 5 قانون تشکیلات و اختیارات سازمان حج و اوقاف و امور خیریه برابر بوجه مصوبه بمصرف برسانند.
ماده ۸-
[اصلاحی ۱۳۹۱/۸/۲۱] –
[اصلاحی ۱۳۹۲/۳/۱۲]
حق‌الزحمه امین یا هیئت امنای موضوع ماده ۵ قانون تشکیلات و اختیارات سازمان حج و اوقاف و امور خیریه، برای اداره اماکن مذهبی، متناسب با درآمد سالانه هر یک از اماکن مذهبی، به موجب جدولی که هر ساله به پیوست آیین‌نامه چگونگی هزینه وجوه حاصل از محل هدایای مستقل و حق‌التولیه و حق‌النظاره موضوع ماده ۱۲ قانون یادشده به تصویب هیات وزیران می‌رسد تعیین میشود.
ماده ۹- امین یا هیئت امناء موظفند در سه ماهه آخر هر سال، بودجه و برنامه اقدامات مربوط به مکان مذهبی را برای سال بعد تنظیم و پس از تائید به اداره حج و اوقاف و امور خیریه محل تسلیم تا برای تصویب به اداره کل استان مربوطه ارسال شود. هرگونه تغییرات بعدی در فصول و ارقام بودجه و یا برنامه ها و طرح‌های مصوب یا اصلاح آنها نیز باید به تایید اداره حج و اوقاف و امور خیریه و تصویب اداره کل استان مربوطه برسد.
ماده ۱۰- امین یا هیئت امناء موظفند در فروردین ماه هر سال صورت هزینه و درآمدهای سال قبل را همراه اسناد مثبته و یک نسخه از بودجه مصوب برای رسیدگی و صدور مفاصا حساب به اداره حج واوقاف و امور خیریه محل تسلیم دارند.
تبصره – چنانچه صورت هزینه و درآمدها ناقص باشداداره حج واوقاف و امور خیریه آن را برای تکمیل عودت داده تا پس از رفع نقص جهت اخذ مفاصا حساب از اداره تحقیق اقدام کند.
ماده ۱۱- امین یا هیئت امناء موظفند عواید و هزینه های مربوطه را در دفاتر ممهور و شماره‌گذاری شده ای که از طرف اداره حج واوقاف و امور خیریه محل در اختیار آنها گذاشته می شود بطور مرتب و روشن ثبت نمایند.
ماده ۱۲- ایجاد مستحدثات لازم برای سکونت و ایجاد تاسیسات عمومی از قبیل وضوخانه، لوله‌کشی آب، برق، راه ومراقبت در امر بهداشت از اهم وظایف امین یا هیئت امناء می باشد، پس از آنکه تاسیسات مذکور بقدر کفاف به وجود آمد عایدات اماکن مذهبی صرف تعمیر و نگهداری آنها و ایجاد این قبیل تاسیسات برای ساکنان آبادیهای مجاور مذکور خواهد شد.
ماده ۱۳- امین و هیات امناء و خدمه و کارکنان مجاز نیستند شخصا وجه و یا جنسی بعنوان نذور و یا اهدائی و غیره دریافت دارند، لذا امین و هیئت امناء موظفند صندوق و یا محفظه‌های فلزی قابل اطمینانی که ممهور به مهر مشخص باشد در محل نصب و در اوقات معینی با حضور نماینده اداره حج و اوقاف و امور خیریه آنها را باز و موجودی را با تنظیم صورتجلسه به حساب بانکی منتقل نمایند.
برای نذور جنسی امین یا هیئت امناء قبوضی در دو رنگ سفید و آبی با شماره متوالی چاپ و مشخصات کامل این قبیل هدایا را در آنها نوشته، نسخه سفید را به اهداء کننده تسلیم و نسخه آبی را نگهداری خواهند نمود.
تبصره – مسئولیت نگهداری کلید صندوق نذور و ضریح و مهر امین و هیئت امناء وقبوض و اسناد و دفاتر بعهده هیات امناء و امین خواهد بود.
ماده ۱۴- برای آنکه حساب دریافت و پرداختهای اماکن مذهبی اسلامی بر مبنای روشنی استوار شود برای کلیه این قبیل اماکن متبرکه با معرفی اداره حج و اوقاف و امور خیریه محل حسابی از طرف امناء نزد، یکی از بانکها افتتاح تا درآمدها کلا در آن حساب متمرکز و پرداختها نیز بوسیله چک صورت گیرد، چکهای صادره عموما با دو امضای امین یا رئیس هیئت امناء و حسب مورد نماینده اداره حج و اوقاف و امور خیریه خواهد بود و در صورتی که رئیس هیئت امناء به عللی در محل نباشد عضو دیگری از هیات امناء بجای او تعیین و معرفی خواهد شد.
تبصره – امین و هیات امناء موظفند صورت درآمد و مخارج هر ساله را همراه با اقدامات انجام شده در آخر سال با امضاء امین و کلیه اعضای هیئت امناء حسب مورد و رئیس اداره حج و اوقاف و امور خیریه برای اطلاع عامه منتشر سازند.
ماده ۱۵- در مواردیکه فروش هدایای جنسی و اموال منقول زاید بر احتیاج یا غیر قابل استفاده اماکن مذهبی لازم باشد باید علت فروش با مشخصات کامل اشیاء از طرف امین یا هیات امناء صورتجلسه شود و پس از تایید کتبی آن از طرف اداره حج و اوقاف و امور خیریه محل به طریق مزایده حضوری در معرض فروش قرار گیرد0اشیایی که احتیاج به اظهار نظر کارشناس دارد باید قبلا نظر کارشناس یا خبره محلی نسبت به فروش و بهای آنها جلب شود، ولی فروش اشیاء باستانی باید به تصویب سازمان میراث فرهنگی کشور برسد.
تبصره ۱- کمیسیون مزایده از امین یا رئیس هیات امناء و صندوقدار یا یکی از اعضای هیات امناء به انتخاب خود هیات و نماینده اداره حج و اوقاف و امور خیریه تشکیل میشود و اختیارات آن مانند اختیارات کمیسیون مزایده موضوع آیین‌نامه اجرائی قانون تشکیلات واختیارات سازمان حج و اوقاف و امور خیریه خواهد بود.
تبصره ۲- بهای فروش اشیاء مذکور و سپرده های ضبطی مربوط به آنها باید جزء عواید بحساب مکان مذهبی در بانک منظور گردد.
ماده ۱۶- نوسازی اماکن مذهبی و تعمیرات و خرید اموال و اثاثیه آنهااز طریق مناقصه و یا استعلام بها صورت خواهد گرفت، مگر آنکه مقتضیاتی موجب ترک مناقصه شود و اداره حج و اوقاف و امور خیریه محل آن را تایید نماید.
تبصره- در صورتی که مبلغ هزینه‌های این ماده بیش از ده میلیون ریال باشد کسب نظر اداره کل حج و اوقاف و امور خیریه استان مربوطه ضروری است.
ماده ۱۷- در مواردی که اماکن مذهبی دارای موقوفاتی باشند که تمام یا قسمتی از درآمد آنها باید در محل بمصرف برسد، می‌توان متولی موقوفه را به عنوان یکی از اعضاء هیات امناء انتخاب و مصرف قسمت مذکور از درآمد موقوفه که اختصاص به اماکن مذهبی مزبور دارد با نظارت هیئت امناء صورت خواهد گرفت.
ماده ۱۸- امین یا هیئت امنایی که برای موقوفات فاقد متولی انتخاب می‌شوند موظفند بر طبق مقرراتی که قانونا بر عهده متولی و حسب مفاد وقفنامه و در صورت فقدان وقفنامه طبق سیره جاریه انجام وظیفه نمایند.
حدود اختیارات و مسئولیتهای آنها علاوه برمقررات این آیین‌نامه به نحوی است که در قانون تشکیلات و اختیارات سازمان حج و اوقاف و امور خیریه و آیین‌نامه‌های مربوطه برای متولی در نظر گرفته شده است.
ماده ۱۹- حق الزحمه امین یا هیات امناء موقوفه با در نظر گرفتن عواید و میزان کار بوسیله سازمان تعیین میشود و در هیچ مورد مجموع پرداختی نباید از نصف حق التولیه مقرر در وقفنامه تجاوز نماید.
ماده ۲۰- سازمان در کلیه اعمال امین یا هیاتهای امناء نظارت داشته و موظف است که در حسن انجام وظایف آنان مراقبت کامل نماید.
نخست وزیر – میرحسین موسوی