مصوب جلسه ٣٨۵ مورخ ۱۳۷۵/۸/۸
به استناد «اهداف و وظایف شورای عالی انقلاب فرهنگی» به ویژه بندهای ۳ و ۲ و ۴ و تبصره بند ۳ از قسمت (ب) مصوبه مورخ ۶۴/۱۲/۵ شورای عالی به منظور تحقق اهداف و اجرای وظایف قانونی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مصوب ۶۵/۱۲/۱۲ خصوصاً ۱۶- ۱۷ – ۱۹- ۲۲- ۲۳- ۲۴- ماده ۲ قانون، ضوابط و مقررات تأسیس مراکز، مؤسسات، کانونها و انجمنهای فرهنگی و نظارت بر فعالیت آنها بدین شرح تصویب میشود:
فصل اول – کلیات و تعاریف
ماده ۱ـ مراکز، مؤسسات، کانونها و انجمنهای فرهنگی، تشکیلاتی است که با اهداف و مقاصد فرهنگی اعم از انتفاعی یا غیرانتفاعی (بر طبق ماده ۵۸۴ قانون تجارت و آئیننامه اصلاحی ثبت تشکیلات و مؤسسات غیرتجاری مصوب ۱۳۳۷) و براساس شرایط مندرج در این ضوابط به مسئولیت اشخاص حقیقی یا حقوقی اعم از دولتی، عمومی و خصوصی، افراد واجد شرایط برای فعالیت در یک یا چند قلمرو فرهنگی، هنری و سینمایی و مطبوعاتی با سرمایه ایرانی تشکیل میدهند و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز تأسیس، نظارت بر فعالیتها و انحلال آنها را صادر میکند.
ماده ۲ـ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برطبق مقررات و شرایط مندرج در این ضوابط پس از بررسی صلاحیت مؤسس یا مؤسسان و مدیر یا مدیران مسئول و با توجه به اهداف و موضوعات فرهنگی مندرج در این اساسنامه آنها که مصادیق و قلمرو آن حسب مورد از سوی وزارتخانه مشخص خواهد شد نسبت به صدور مجوز تأسیس تصمیم خواهد گرفت.
ماده ۳- تأسیس مراکز فرهنگی اقلیتهای دینی رسمی کشور در محدوده امور فرهنگی آن اقلیت نیز منوط به اخذمجوز طبق این ضوابط است.
ماده ۴- تأسیس مراکز فرهنگی موضوع این ضوابط از طرف سفارت خانههای کشورهای خارجی و سازمانهای آزادیبخش یا اشخاص غیرایرانی با رعایت قوانین راجع به خارجیان مقیم ایران و تأیید وزارت امور خارجه طبق آئیننامهای خواهد بود که به تصویب وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی میرسد.
[آیین‌نامه اجرایی تأسیس مراکز، مؤسسات، کانونها و انجمنهای فرهنگی و هنری خارجیان مقیم ایران]
ماده ۵- اهداف فرهنگی مصرح در اصول سیاست فرهنگی جمهوری اسلامی ایران الهامبخش فعالیتها و هدفهای پیشبینی شده در اساسنامه مراکز، مؤسسات و کانونها و انجمنهای فرهنگی است و این قبیل مراکز باید در اساسنامه تنظیمی به رعایت کامل قوانین و مقررات نظام جمهوری اسلامی ایران و ضوابط فرهنگی ملزم شوند و فعالیت آنها منافاتی با مبانی فرهنگ عمومی نداشته باشد.
فصل دوم – شرایط مؤسسان و مدیر مسئول
ماده ۶- [اصلاحی ۱۳۸۲/۱۲/۵]
مؤسس یا مؤسسان و مدیر مسئول تشکیلات فرهنگی موضوع ماده ۱ باید واجد این شرایط باشند:
۱- تابعیت جمهوری اسلامی ایران
۲- [اصلاحی ۱۴۰۲/۵/۲۴]
نداشتن سوء پیشینه کیفری مؤثر به تأیید مراجع ذیربط.
۳- محجور نبودن و عدم ورشکستگی به تقلب و تقصیر.
۴- [اصلاحی ۱۳۸۲/۱۲/۵] –
[اصلاحی ۱۴۰۲/۵/۲۴]
دارا بودن ۲۲ سال سن
۵- [اصلاحی ۱۴۰۲/۵/۲۴]
انجام خدمت وظیفه عمومی و یا ارائه کارت معافیت دائم یا موقت از جمله معافیت تحصیلی و سایر معافیتهای قانونی
۶- داشتن امکانات کافی مناسب به تشخیص وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
۷- داشتن مدرک کارشناسی یا معادل آن به تشخیص مراجع ذیربط.
۸- صلاحیت علمی و تخصصی یا تجارب کافی متناسب با موضوع (برای تقاضای مراکز تک منظوره).
۹- داشتن ۶ ماه سابقه مؤثر فعالیت در مؤسسات و مراکز فرهنگی چند منظوره (برای متقاضی مراکز چند منظوره).
ماده ۷- کارگزاران نظام گذشته اعم از: نخست وزیران، وزیران، استانداران، امرای ارتش و شهربانی و ژاندارمری، رؤسای سازمانهای دولتی نمایندگان مجلسین، سفرا، فرمانداران، شهرداران، رؤسای انجمنهای شهر و شهرستان تهران و مراکز استانها و اعضای ساواک، رؤسای حزب رستاخیز در تهران و مراکز شهرستانها و استانها و وابستگان رژیم سابق که در فاصله زمانی پانزدهم خرداد ۱۳۴۲تا بیست و دوم بهمن ۱۳۵۷ در آن مشاغل بوده و همچنین کسانی که در این مدت از طریق مطبوعات، رادیو، تلویزیون یا سخنرانی در اجتماعات، خدمتگزاران تبلیغاتی نظام گذشته بوده اند و همچنین توطئه گران و اقدام کنندگان علیه اسلام و جمهوری اسلامی ایران، از تأسیس مراکز فرهنگی موضوع این ضوابط محرومند.
ماده ۸- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با مصاحبهها و بررسیهای لازم و کافی ظرف یک ماه درباره تأیید صلاحیت یا عدم پذیرش تقاضا اعلامنظر خواهد نمود و در صورت اعلام موافقت اصولی با تقاضا، مؤسس یا مؤسسان موظفند در مدت یک ماه از تاریخ اعلام نسبت به ارائه اساسنامه و تحقق شرایط مندرج در آن که در این ضوابط به آن تصریح شده اقدام نمایند.
ماده ۹- مؤسس یا مؤسسان در قبال سیاستهای فرهنگی و خط مشی کلی و مدیر مسئول در قبال فعالیتها و امور اجرائی مرکز فرهنگی مسئولند و وظایف و مسئولیتهای هر یک باید به تفکیک اساسنامه پیشنهادی منظور شود.
فصل سوم – شرایط و ضوابط مندرج در اساسنامه
ماده ۱۰- اساسنامه مرکز فرهنگی موضوع این آئیننامه باید واجد این نکات باشد:
۱- ذکر اهداف فرهنگی و مصادیق فعالیتها و انطباق آنها با شرایط مندرج در این ضوابط و شیوهنامههای صادرشده در محدوده وظایف و اختیارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
۲- ذکر نام و نوع فعالیت (غیرتجاری انتفاعی یا غیرانتفاعی) تابعیت و سرمایه و مدت فعالیت و التزامات قانونی مرکز فرهنگی.
۳- ارکان و تشکیلات مرکز (مؤسس یا مؤسسان، هیئت مدیره و مدیرعامل یا مدیر مسئول، مجامع عمومی و نحوه تشکیل جلسات و رسمیت آنها و نصاب مقرر برای تصمیم گیری با تعیین حدود و وظایف و اختیارات و مسئولیتهای هریک به تفکیک).
۴- سرمایه اولیه و منابع تأمین درآمد و دارائی و وضع امور مالی و محاسباتی و نحوه تقسیم سود (در مورد مراکز انتفاعی) یا تخصیص درآمدها (در مورد مراکز غیرانتفاعی) و چگونگی تأمین هزینهها و زیانهای احتمالی.
۵- چگونگی اداره و عضوپذیری مراکز فرهنگی درآینده.
۶- شرایط انحلال و تعیین تکلیف اموال مرکز فرهنگی پس از انحلال.
۷- سایر شرایط و ضوابط با توجه به ضوابط و اهداف فرهنگی و براساس مقررات حاکم بر مؤسسات غیرتجاری که با مقاصد فرهنگی و در قلمرو یک یا چند فعالیت پیشبینی شده در ماده یک فعالیت میکنند.
تبصره ۱- اساسنامه پیشنهادی متضمن موارد یادشده در ماده ۱۰باید در دو نسخه تنظیم و به همراه صورت جلسات پس از امضا به تأیید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برسد.
تبصره ۲- در انجمنهای فرهنگی (ادبی، هنری) که نوع فعالیت آنها غیرانتفاعی است تعداد مؤسسان نباید از ۳نفر کمتر باشد ولی در مؤسسات فرهنگی که در قلمرو یک فعالیت فرهنگی تأسیس میشوند رعایت این شرط الزامی نیست و مؤسسات و مراکز فرهنگی که در قلمرو دو فعالیت موضوع این ضوابط تأسیس میشوند تعداد مؤسسان نباید از تعداد فعالیتهای فرهنگی پیشبینی شده در اساسنامه آنها کمتر باشد.
فصل چهارم – نحوه بررسی تقاضای تأسیس و نظارت بر مراکز فرهنگی و چگونگی رسیدگی به تخلفات
ماده ۱۱- به منظور بررسی تقاضاهای دریافتی و تحقیق و رسیدگی به صلاحیت متقاضیان و مدیران مسئول و صدور موافقت اصولی تأسیس مراکز فرهنگی و نظارت بر عملکرد آنها و نیز رسیدگی به موارد تخلف و تعلیق یا لغو جواز صادرشده هیأتی به تشخیص و تعیین وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی متشکل از افراد و مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تحت عنوان «هیأت رسیدگی به امور مراکز فرهنگی» تشکیل میشود.
1- وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی یا نماینده تامالاختیار وزیر (رئیس هیأت).
2- معاونان امور فرهنگی، هنری، مطبوعاتی، سینمائی و سمعی و بصری و پژوهشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
3- سه نفر از صاحبنظران امور هنری، فرهنگی و سینمائی به انتخاب وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی.
ماده ۱۲- اعضای هیأت با حکم وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی منصوب میشوند و مدت عضویت افراد منتخب ۲سال و تجدیدانتخاب آنان برای دورههای بعدی بلامانع است.
ماده ۱۳- جلسات هر ۱۵ روز یک بار تشکیل خواهد شد، دعوت از اعضاء و تنظیم دستورجلسه و تهیه صورت جلسات و امور اجرائی هیأت نسبت به پذیرش تقاضاها و بررسی مدارک و طرح شکایات را دبیر هیأت که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به این سمت منصوب میکند انجام خواهد داد و دبیرخانه هیأت به تعداد کافی کارمند دفتری و کارشناس امور حقوقی و فرهنگی خواهد داشت.
تبصره – مصوبات با امضاء رئیس هیأت ابلاغ میشود.
ماده ۱۴- دبیر هیأت تقاضاهای دریافتی را پس از تکمیل مدارک در جلسات هیأت مطرح و نتایج را در صورتجلسات منعکس میکند و پس از امضای اعضاء و تصویب و تأیید وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، تصمیمات را رئیس هیأت ابلاغ خواهد کرد.
پروانه فعالیت مراکز، مؤسسات، کانونها و انجمنهای فرهنگی با امضای وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی صادر میشود.
ماده ۱۵- به تخلف ها در هیأت رسیدگی میشود و در صورت اثبات تخلف، حسب مورد مجازاتهای اخطار شفاهی یا کتبی، تعلیق جواز یا تعطیل موقت مرکز فرهنگی از ۳ماه تا یکسال، تعطیل دائم و لغو مجوز، اعمال و توسط دبیر هیأت ابلاغ خواهد شد.
تبصره – متقاضیانی که صلاحیتشان از سوی هیأت تأیید نشده یا مؤسسات فرهنگی که به علت ارتکاب تخلف به یکی از مجازاتهای پیشبینی شده در ماده ۱۶ (تعلیق و یا تعطیل موقت یا دائم مرکز فرهنگی) محکوم میشوند میتوانند از تاریخ رؤیت تصمیم هیأت در مدت ۲۰ روز اعتراض خود را با ذکر دلایل و ارائه مدارک به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تسلیم کنند. رأی وزیر در ردّ اعتراض یا قبول آن قطعی و لازمالاجرا است.
ماده ۱۶- هرگاه عمل ارتکابی مرکز فرهنگی، عناوین تخلف و جرایم پیشبینی شده در قوانین مجازات اسلامی و سایر مقررات و قوانین جزائی کشوری را توأماً دارا باشد پس از بررسی پرونده موضوع به مراجع صالح قضائی احاله و تا صدور حکم قطعی از فعالیت مرکز فرهنگی جلوگیری خواهد شد.
ماده ۱۷- مراجع انتظامی ذیصلاح مکلفند به تقاضای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از ادامه فعالیت مراکز فرهنگی مذکور در مواد ۱۵و ۱۶ بدون مجوز یا مراکزی که جواز آنها لغو شده جلوگیری کنند.
ماده ١٨ـ [الحاقی ۱۴۰۲/۵/۲۴]
عضویت در هیأت مؤسس، هیأت امناء و هیأت مدیره قائم به شخص است و مسئولیت مصرح آنها در اساسنامه به سایر اشخاص به استثنای اعطای نمایندگی از طریق وکالتنامه رسمی، قابل واگذاری و تفویض نخواهد بود.
ماده ١٩ـ [الحاقی ۱۴۰۲/۵/۲۴]
نقل و انتقال سهم‌الشرکه قبل از صدور نامه (با تأیید نهایی درخواست در سامانه) وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و همچنین اجاره و واگذاری مجوز و پروانه فعالیت، به هر طریق ممنوع است و هر گونه اقدام به چنین مواردی در صورت احراز؛ منجر به لغو دائمی پروانه فعالیت میشود.
تبصره: دفاتر اسناد رسمی مکلفند قبل از تنظیم هرگونه سند رسمی انتقال از قبیل عقود صلح و وکالت و سایر قراردادهای واگذاری مجوز و پروانه فعالیت درخصوص مؤسسات و مراکز فرهنگی؛ نسبت به استعلام در خصوص بلامانع بودن اینگونه نقل و انتقالات از مرجع صادر کننده مجوز، اقدام نمایند.
فصل پنجم – مقررات عمومی
ماده ۲۰- هرگاه مدیر مسئول شرایط مندرج در ماده ۸ را از دست بدهد یا استعفاء دهد یا فوت شود مؤسس یا هیأت مؤسسان موظفند موضوع را به دبیرخانه هیأت گزارش دهند و در مدت ۲ماه فرد واجد شرایطی را به هیأت معرفی کنند. در غیر این صورت هیأت میتواند جواز صادرشده را معلق یا لغو کند.
تبصره ۱- تا زمانی که صلاحیت مدیر مسئول جدید به تأیید نرسیده مسئولیتهای او به عهده مؤسسان یا مؤسس خواهد بود.
تبصره ۲- اعلام نظر هیأت مبنی بر تأیید یا ردّ مدیر جدید باید در مدت یک ماه از تاریخ معرفی مدیر مسئول جدید به مرکز فرهنگی ذیربط ابلاغ شود.
ماده ۲۱- مراکز فرهنگی موظفند با به کارگیری نامها و نشان های مناسبی که مرکز فرهنگی دیگری ثبت نکرده باشد، در تولیدات و انتشارات خود، نام مرکز، شماره ثبت و مجوز تأسیس و نشانی مرکز را در محل مناسبی درج کنند.
ماده ۲۲- مراکز، مؤسسات، کانونها و انجمنهای در حال فعالیت و فاقد مجوز، موظفند از تاریخ تصویب این ضوابط در مدت ۶ماه وضع خود را با این مقررات تطبیق دهند. و مدارک لازم را همراه اساسنامه جدید طبق ضوابط و شرایط مندرج در ماده ۶ ارائه دهند و پس از تأیید و صدور مجوز جدید نسبت به ثبت آن اقدام کنند، در غیر این صورت با آنها طبق ماده ۱۷رفتار خواهد شد.
تبصره – مؤسساتی که تا تصویب این ضوابط با نامها و نشان های معینی فعالیت داشتهاند در ثبت اسامی و مشخصات خود اولویت دارند مشروط بر این که طبق مفاد ماده ۲۰ عمل کنند.
ماده ۲۳ – هر مرکز فرهنگی باید دفاتر محاسباتی مُهر و مومشده بر طبق قانون تهیه و مخارج و درآمدهای خود را در آن ثبت کند، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هر وقت لازم بداند میتواند دفاتر مالی مراکز فرهنگی را بازرسی کند.
ماده ۲۴- مراکز فرهنگی پس از تأیید صلاحیت مؤسسان و مدیرمسئول و تصویب اساسنامه و صدور مجوز باید نسبت به ثبت آن بر طبق اساسنامهای که به تأیید هیأت رسیده اقدام و نسخهای از اساسنامه ممهور به مهر اداره کل ثبت شرکتها و مؤسسات غیرتجاری را با ذکر شماره ثبت و به دبیرخانه هیأت تسلیم کنند و سازمان ثبت نیز موظف است نسبت به ثبت مراکز فرهنگی موضوع این ضوابط برطبق اساسنامه مورد تأیید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اقدام نماید.
تبصره ۱ – سازمان ثبت اسناد باید از ثبت مراکز، مؤسسات، کانونها و انجمنهای فرهنگی فاقد مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خودداری نماید.
تبصره ۲- هرگاه پس از صدور مجوز در مدت ۶ ماه نسبت به ثبت مراکز فرهنگی اقدامی نشود مجوز مرکز فرهنگی بیاعتبار میشود و با این قبیل مراکز ثبت نشده به عنوان فاقد مجوز برخورد قانونی خواهدشد.
ماده ۲۵- آئیننامه و روشهای اجرائی این ضوابط نسبت به چگونگی تحقیقات و بررسی صلاحیت متقاضیان و وظایف دبیرخانه و نحوه عمل هیأت حسب مورد از سوی معاونتهای ذیربط تهیه و پس از تنقیح و تدوین در هیأت موضوع ماده ۱۱ و تصویب وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی میشود.
ماده ۲۶- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مأمور اجرای این ضوابط و مقررات است و از تاریخ تصویب آن، مقررات مغایر ملغی است و درباره سایر مسائلی که در این ضوابط پیش بینی نشده با توجه به وظایف و اختیارات و مسئولیتهای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به شرح مندرج در قانون اهداف و وظایف این وزارتخانه مصوب ۶۵/۱۲/۱۲ مجلس شورای اسلامی رفتار خواهد شد.
ماده ۲۷- وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی میتواند اجرای تمام یا قسمتی از این ضوابط را نسبت به مراکز فرهنگی که در قلمرو یک فعالیت فرهنگی تأسیس میشوند حسب مورد به معاونتهای ذیربط یا ادارات کل ستادی یا اجرائی در تهران یا مراکز استانها محول و قسمتی از وظایف و اختیارات هیأت و دبیرخانه هیأت را به آنها تفویض کند.
ماده ۲۸- این ضوابط مشتمل بر ۵ فصل و ۲۶ ماده در جلسه مورخ ۱۳۷۵/۸/۸ شورای عالی انقلاب فرهنگی به تأیید رسید و جایگزین ضوابط عام مصوب جلسات مورخ ۱/۲۲ و ۱۳ و ۱۳۶۷/۲/۲۰ شورای مشترک کمیسیونهای شورای عالی و مصوبه دویست و شصت و دومین جلسه مورخ ۱۳۷۰/۸/۷ شورای عالی درباره نحوه تشکیل و صدور مجوز تأسیس انجمنهای فرهنگی (ادبی، هنری) شد و هرگونه تغییری در آن منوط به پیشنهاد وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی است.
ماده واحده-
[الحاقی ۱۳۸۲/۴/۱۰]
[اصلاحی ۱۴۰۳/۳/۸]
مراکزی که براساس این ضوابط توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی تأسیس شدهاند و نوع فعالیت آنها مشابه یکدیگر می‌باشد و فعاﻻن فرهنگی و هنری (از قبیل حوزه های فیلم، موسیقی، تجسمی، هنرهای نمایشی، ادبی و داستانی، بازی های رایانه‌ای، رسانه، کارگردان تئاتر و فیلم، نمایشنامه‌نویس، فیلمنامه‌نویس، بازیگران فیلم و تئاتر، طراحان صحنه و لباس، نمایشگران عروسکی، تهیه‌کنندگان، آهنگ‌سازان، نوازندگان، روزنامه‌نگاران، نویسندگان، شاعران، مترجمان و داستان نویسان) میتوانند اقدام به تأسیس مجموعه تشکیلات مرکزی با عنوان اتحادیه، مجمع، جامعه، انجمن و سایر عناوین مشابه در سطح استانی، منطقه‌ای یا کشوری نموده و بر اساس ضوابط از هیأت رسیدگی به امور مراکز فرهنگی مجوز فعالیت دریافت نمایند.
تبصره ۱ـ [اصلاحی ۱۴۰۳/۳/۸]
تأسیس هر یک از تشکیلات موضوع این ماده باید با درخواست مشترک حداقل یک پنجم مراکز دارای شرایط عضویت در آن یا حداقل ۵۰ نفر از فعاﻻن حوزه های یادشده حسب مورد صورت پذیرد.
تبصره ۲ـ نام تشکیلات باید بیانگر حوزه جغرافیایی و خصوصیات مشترک اعضا باشد.
تبصره ۳ـ تشکیلات موضوع این ماده مجاز به فعالیت اقتصادی غیر مرتبط با امور فرهنگی و هنری نمی باشند.
تبصره ۴ـ هرگونه فعالیت سیاسی مراکز و یا تشکیلات مرکزی آنها منوط به اخذ مجوز رسمی از کمیسیون احزاب وزارت کشور می‌باشد.
تبصره ۵ ـ [الحاقی ۱۴۰۳/۳/۸]
مرجع صدور مجوز تأسیس هرگونه تشکیل صنفی ـ تخصصی فرهنگی و هنری، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (هیأت رسیدگی به امور مراکز فرهنگی) و طبق این ضوابط می‌باشد.
تبصره ۶ ـ [الحاقی ۱۴۰۳/۳/۸]
انجمن‌ها و تشکل‌های صنفی ـ تخصصی فرهنگی و هنری که قبلاً تشکیل شده اند ملزم اند شرایط خود را با این ضوابط تطبیق دهند.