ماده واحده – اساسنامه مؤسسه فرهنگی “اکو” مشتمل بر یک مقدمه و ده ماده به شرح پیوست تصویب و اجازه مبادله اسناد آن به دولت داده می‌شود.
بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم
اساسنامه مؤسسه فرهنگی اکو
مقدمه:
با توجه به اصول کلی مجسم در ماده (۲) عهدنامه ازمیر با هدف “تحکیم پیوستگی‌های فرهنگی و روابط معنوی و برادرانه‌ای که مردم کشورهای عضو را از راه‌های اجتماعی و فرهنگی در فکر و عمل به یکدیگر پیوند می‌دهد.”
با تصدیق اهمیت آگاهی‌های عمومی نسبت به میراث مشترک فرهنگی و تأثیر آن بر تقویت و گسترش همکاری در تمامی زمینه‌ها در منطقه،
نظر به اینکه اقدامات مؤثر عمدتاً در راستای تقویت حسن نیت و هماهنگی بین همه طبقات مردم منطقه جهت‌گیری خواهند شد،
مطابق تأیید سران کشورهای عضو اکو در مورد احیا مؤسسه فرهنگی اکو آن گونه که در بیانیه استانبول خاطرنشان گردیده است.
مؤسسه فرهنگی آر.سی.دی سابق که به مدت ۱۷ سال از سال ۱۳۴۵ تا ۱۳۶۲ هجری شمسی مطابق با ۱۹۶۶ تا ۱۹۸۳ میلادی فعال بوده است تحت عنوان “مؤسسه فرهنگی اکو” به منظور دست‌یابی به اهداف پیش‌بینی شده فوق بر اساس مواد زیر احیا می‌شود:
ماده ۱ – نام . اهداف و وظایف:
مؤسسه فرهنگی اکو که از این پس “مؤسسه” خوانده می‌شود به عنوان یک سازمان مبتکر هماهنگ‌کننده، تأمین‌کننده و نظارت‌کننده در چهارچوب اکو به منظور پیشبرد فعالیت‌های زیر عمل خواهد کرد:
۱ – تقویت و ارتقای همکاری و مشارکت نزدیک بین مردم منطقه به طور اعم و همکاری و مشارکت بین رسانه‌های گروهی، روشنفکران و هنرمندان به‌طور اخص،
۲ – تحقیق در زمینه میراث مشترک فرهنگی کشورهای منطقه به منظور تقویت آگاهی‌های مربوط به اتحاد ناگسستنی‌شان و کشف سننی که سبب پیوند مردم منطقه با یکدیگر می‌شود،
۳ – انتشار نتایج مطالعات آن‌ها در قالب کتاب، سرگذشت‌نامه و گاهنامه به زبان انگلیسی و – تا آنجا که ممکن باشد – به زبان‌های منطقه.
۴ – انتشار آثار منتخب نویسندگان، نقاشان و عکاسان عالیرتبه معاصر و غیره از کشورهای عضو به زبان انگلیسی و زبان‌های منطقه،
۵ – ترتیب آموزش زبان‌های منطقه در مؤسسه و شعبات آن در صورت امکان، همچنین اتخاذ اقدامات مؤثر جهت تقویت زبان‌های مزبور در دانشگاه‌ها و سایر مؤسسات آموزش زبان منطقه.
۶ – تنظیم برنامه‌های تبادل فرهنگی نظیر بازدید محققان، آموزگاران، نویسندگان، هنرمندان، سخنرانان مهمان، شخصیت‌های عالیرتبه، دانشجویان، جوانان و اعضای سازمان‌های زنان.
۷ – تقویت همکاری میان دانشگاه‌ها و دیگر مؤسسات فرهنگی منطقه.
۸ – سازماندهی برنامه‌های مبادله دانشگاهی در زمینه فرهنگ.
۹ – برپایی مراسم ادبی و آموزشی و فرهنگی و نمایشگاه‌هایی که منعکس‌کننده زندگی اجتماعی و فرهنگی مردم کشورهای عضو باشد.
۱۰ – بر پایی نمایشگاه‌هایی در خصوص فرهنگ مردم، سنن و هنرهای مدرن.
۱۱ – به عهده گرفتن مسئولیت جوایز اکو در زمینه ادبیات و هنرهای زیبا. این برنامه سالی یک بار اجرا خواهد شد و چگونگی جایزه اکو توسط مؤسسه معین خواهد شد.
۱۲ – اجرا و هماهنگی برنامه‌های هفته فرهنگی اکو.
۱۳ – اتخاذ تدابیر لازم جهت مبادله فیلم‌های مستند و برنامه‌های رادیو و تلویزیونی که با زندگی، سنن و فعالیت‌های اجتماعی منطقه مرتبط باشد.
۱۴ – تقویت همکاری در زمینه تاریخ، مردم‌شناسی، انسان‌شناسی، باستان‌شناسی و گردآوری و نگهداری میراث مشترک فرهنگی و معماری منطقه.
۱۵ – تأسیس شبکه ارتباطی بین مراکز فرهنگی و کتابخانه‌ها و موزه‌های ملی منطقه به منظور تبادل کتاب‌ها، نسخه‌های خطی و آثار ارزشمند هنری، اسلاید یا میکروفیلمهای کتاب‌های قدیمی.
۱۶ – تبادل برنامه‌های آموزشی برای محققان در زمینه مرمت و مصون‌سازی کتاب‌های قدیمی و دست‌نوشته‌ها.
۱۷ – تأسیس و توسعه کتابخانه‌هایی که کتاب‌ها، مجله‌ها، روزنامه‌ها، مواد سمعی – بصری و تجهیزات مرتبط با زندگی و فرهنگ مردم کشورهای عضو را تهیه و امکانات تولید این مواد را برای استفاده محققان، استادان، روزنامه‌نگاران و غیره فراهم آورند.
۱۸ – ارتقای همکاری منطقه‌ای مرتبط با ورزش.
۱۹ – تقویت همکاری بین سازمان‌های خبری منطقه از طریق ایجاد شبکه‌های ارتباطی بین آن‌ها.
۲۰ – انتشار یک فصلنامه به زبان انگلیسی و تا حد امکان به زبان‌های ملی منطقه در شعبات محلی و به زبان فارسی در دفتر مرکزی به منظور:
الف – ارتقای تفاهم بیشتر میان مردم منطقه با تأکید بر ادبیات، فرهنگ مردمی، موسیقی سنتی و آداب و رسوم ملی کشورهای عضو.
ب – برانگیختن علاقه مردم کشورهای عضو به مسایل فرهنگی، آموزشی و اجتماعی موجود منطقه.
ج – انتشار اخبار وقایع فرهنگی در منطقه مانند کنفرانس‌ها، سمینارها، کنگره‌ها و غیره.
۲۱ – به کار گرفتن سایر اقدامات ضروری جهت تقویت تفاهم عمیق‌تر و روابط نزدیکتر در میان مردم منطقه از طریق برنامه‌های فرهنگی.
ماده ۲ – وضعیت قانونی:
مؤسسه، به عنوان یک سازمان دایمی تخصصی اکو، دارای مهر و نشان مشترک بوده و با رعایت مقررات این اساسنامه و طبق مقررات مالی و پرسنلی مخصوص به خود، برنامه‌های خود را اجرا و امور خود را هدایت خواهد کرد.
ماده ۳ – تشکیلات:
1 – هیأت امنا:
مؤسسه یک هیأت امنا مرکب از افراد زیر خواهد داشت:
الف – وزرای فرهنگ و یا هر وزیر دیگری که مسئولیت امور فرهنگی کشورهای عضو را بر عهده دارد.
ب – دبیر کل اکو.
ج – رییس مؤسسه.
د – یک مقام عالی رتبه فرهنگی از هر کشور که توسط وزرای مربوط تعیین خواهد شد.
هیأت امنا سیاست‌گذار و تصمیم‌گیرنده اصلی مؤسسه خواهد بود.
هیأت امنا هر دو سال یا سه سال یک بار به صورت دوره‌ای در قلمرو کشورهای عضو جلسه تشکیل خواهد داد.
۲ – رییس:
رییس مؤسسه از میان شخصیت‌های عالی رتبه فرهنگی منطقه بر اساس پیشنهاد هیأت امناء توسط شورای وزیران به صورت دوره‌ای برای یک دوره دو‌ساله و بر اساس حروف الفبا منصوب خواهد شد.
ریاست مؤسسه مسئول اجرای سیاست‌های کلی و تصمیمات گرفته شده از سوی هیأت امنا خواهد بود و اقدامات شایسته برای اجرای برنامه‌ها مصوب مؤسسه را به کار خواهد بست.
۳ – مدیر اجرایی.
مدیریت و اداره امور مؤسسه به یک مدیر اجرایی سپرده خواهد شد که ریاست کمیته اجرایی را به عهده خواهد داشت. مدیر اجرایی تبعه کشورهای عضو به طور دوره‌ای خواهد بود.
مدت مدیرت او سه سال خواهد بود و می‌تواند مجدداً منصوب شود. معهذا بیشتر از دو دوره متوالی منصوب نخواهد شد.
۴ – کمیته اجرایی:
مدیر اجرایی توسط کارشناسان فرهنگی مساعدت خواهد شد که ترجیحاً در زمینه‌های مختلف از اتباع کشورهای عضو بر مبنای مساوی خواهند بود.
کارشناسان فرهنگی کمیته اجرایی را تشکیل می‌دهند و تعداد ایشان بر اساس نیاز مؤسسه متفاوت خواهد بود.
۵ – کارمندان محلی:
کارمندان محلی که شامل کارمندان اداری، دبیرخانه و دون‌پایه می‌باشند باید از اتباع کشورهای عضو بوده، اما باید مقیم ایران و در ایران استخدام شوند.
۶ – شاغلین دیگر:
با تأیید شورای وزیران اکو، مؤسسه می‌تواند به طور موقت مشاورین یا کارشناسانی را که برای اجرای کارآمد وظایف خود ضروری تشخیص می‌دهد، بر‌اساس قیود و شروطی که مناسب می‌داند استخدام نماید.
ماده ۴ – دفتر مرکزی . شعب:
دفتر مرکزی مؤسسه در تهران خواهد بود. مؤسسه یک شعبه (یا واحد هماهنگی) در هر یک از کشورهای عضو خواهد داشت که بر اساس مقررات حاکم آن کشورها تأسیس خواهد شد. شعب در ارتباط نزدیک با دفتر مرکزی انجام وظیفه خواهند نمود و اجرای برنامه‌های مصوب را تسهیل خواهند‌کرد.
ماده ۵ – ارتباط با تشکیلات اکو:
مؤسسه گزارش‌های سالیانه یا دوره‌ای شامل مروری بر فعالیت‌های جاری و پروژه‌های آتی مؤسسه را جهت بررسی و تصویب کشورهای عضو از طریق دبیرخانه به کمیته مربوط و شوراهای اکو تسلیم خواهد کرد.
مؤسسه بر اساس رهنمودهای هیأت امنا برنامه درازمدت فعالیت مؤسسه را تهیه خواهد کرد که باید به تصویب شورای وزیران برسد.
ماده ۶ – ارتباط با سازمان‌های دیگر:
مؤسسه در ارتباط نزدیک با سازمان‌های بین‌المللی فرهنگی، همچنین سازمان‌ها و آژانس‌های دولتی و غیر دولتی کشورهای عضو خواهد بود. هر گونه موافقت‌نامه همکاری با سازمان‌ها و آژانس‌های فوق‌الذکر باید منطبق با خط‌مشی شوراهای ذیصلاح اکو باشد.
ماده ۷ – تأمین مالی:
مؤسسه برای برنامه و اداره، دارای بودجه و وجوه مستقلی خواهد بود که شامل موارد زیر است:
الف – پرداخت از طریق کشورهای عضو.
ب – هبه و وقف.
ج – منابع دیگر.
ماده ۸ – آغاز فعالیت:
متعاقب تصویب اساسنامه از سوی شورای وزیران اکو، منشور مؤسسه نسبت به هر کشور با طی مراحل تصویب یا تأیید آن بر اساس مقررات ملی خود، لازم‌الاجرا خواهد گردید.
ماده ۹ – مقررات:
مؤسسه باید مقررات مالی و پرسنلی، همچنین آیین‌نامه‌های خود را که به تصویب شورای وزیران اکو خواهد رسید، ظرف یک سال از زمان شروع به‌کار، تنظیم نماید.
ماده ۱۰ – اصلاحات:
اصلاحیه‌های مربوط به اساسنامه که از سوی یک کشور عضو یا رییس مؤسسه پیشنهاد می‌شود مستلزم تصویب هیأت امنا و شورای وزیران (اکو) می‌باشد.
این اساسنامه در ۲۵ اسفند ماه سال ۱۳۷۳ هجری شمسی برابر با ۱۵ مارس ۱۹۹۵ میلادی در یک نسخه واحد به زبان انگلیسی در اسلام‌آباد به امضا رسید که نزد دولت جمهوری اسلامی ایران سپرده خواهد شد. دولت مزبور نسخه‌های مصدق برابر با اصل آن را ظرف ۳۰ روز از تاریخ فوق‌الذکر به کلیه کشورهای امضاء‌کننده ارسال خواهد کرد.
از طرف دولت اسلامی افغانستان
از طرف جمهوری آذربایجان
از طرف جمهوری اسلامی ایران
از طرف جمهوری قزاقستان
از طرف جمهوری اسلامی پاکستان
از طرف جمهوری تاجیکستان
از طرف جمهوری ترکیه
از طرف ترکمنستان
اساسنامه فوق مشتمل بر ماده واحده منضم به متن اساسنامه شامل مقدمه و ده ماده در جلسه روز سه‌شنبه یازدهم اردیبهشت ماه یک هزار و سیصد و هفتاد و پنج مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ ۱۳۷۵.۲.۲۵ به تأیید شورای نگهبان رسیده است.
رییس مجلس شورای اسلامی – علی‌اکبر ناطق نوری