1373.02.21 – .18284ت 72 ه – 1373.03.16 – 188
&آب و نیرو – اراضی – بانکی و پولی – برنامه های عمرانی – بودجه – تعاونیها –
سازمانهای دولتی – صنایع – فرهنگ و هنر – کشاورزی و روستائی -معاملات و اموال
دولتی – وام – نهادهای انقلاب اسلامی
&سازمان برنامه و بودجه
هیأت وزیران در جلسه مورخ 1373.2.21 بنا به پیشنهاد مشترک وزارت تعاون، وزارت
جهاد سازندگی، سازمان برنامه و بودجه، بانک مرکزی جمهوری‌اسلامی ایران و دفتر امور
مناطق محروم کشور ریاست جمهوری و به استناد بند "ل" تبصره (3) قانون بودجه سال
1373 کل کشور، آیین‌نامه اجرایی تبصره‌مزبور را به شرح زیر تصویب نمود:
[z]"آیین‌نامه اجرایی تبصره 3 قانون بودجه سال 1373 کل کشور"
فصل اول – کلیات
ماده 1 – تسهیلات اعتباری موضوع تبصره (3) قانون بودجه سال 1373 کل کشور از طریق
بانکهای ملی ایران، صادرات ایران، کشاورزی، ملت و بانک تجارت‌که از این پس به
اختصار بانکهای عامل نامیده می‌شوند، بر اساس مقررات این آیین‌نامه تأمین و پرداخت
خواهد شد.
تبصره – بانک تجارت تسهیلات اعتباری موضوع این ماده را منحصراً برای تکمیل طرح‌های
مصوب خود در سال 1370 پرداخت می‌نماید.
ماده 2 – تسهیلات اعتباری مورد نیاز طرح‌های تهیه شده در زمینه‌های کشاورزی و
دامپروری (از جمله جنگل، مراتع، شیلات و آبزیان) و صنعت، صنایع‌روستایی، صنایع
دستی و معدن، بهداشتی و درمانی، حمل و نقل، علمی، فرهنگی، هنری، ورزشی، سیاحتی،
آموزشی (با الویت احداث یا خرید مدارس غیر‌انتفاعی) و ایجاد آموزشگاه‌های فنی و
حرفه‌ای آزاد، طرح‌های خود اشتغالی وزارت کار و امور اجتماعی و اشتغال مشمولین
قانون بیمه بیکاری، طراحی‌مهندسی و طراحی مونتاژ و طرح‌های مبتکرین و مخترعین مورد
تأیید سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران و طرح‌های زیربنایی آب و خاک با
اولویت‌مناطق جنگزده و مناطق محروم روستایی و عشایری و تعاونیها و ایثارگران و
خسارت‌دیدگان از حوادث غیر مترقبه (در امر تولیدی) را که دارای توجیهات فنی،مالی
و اقتصادی بوده و فقط از نظر وثیقه و سهم سرمایه‌گذاری مجری طرح با مقررات بانکها
وفق نمی‌دهند، بر اساس مقررات این آیین‌نامه مناطق محروم استانها‌هر شش ماه یک بار
به دفتر امور مناطق محروم کشور مستقر در نهاد ریاست جمهوری ارسال نمایند.
تبصره 7 – پنج درصد (5%) اعتبار تبصره (3) جهت ایجاد اشتغال
تبصره 8 – حداقل سی و پنج درصد (35%) از اعتبار تبصره (3) جهت اجرای طرح‌های
صنایع تبدیلی کشاورزی با معرفی وزارت جهاد سازندگی با وزارت‌کشاورزی (حسب مورد)
اختصاص می‌یابد.
تبصره 9 – کمیته‌های برنامه‌ریزی استانها موظفند مسایل و مشکلات اجرایی طرح‌های
موضوع این آیین‌نامه، خصوص طرح‌های مربوط به مناطق محروم را‌بررسی و در مورد رفع
موانع اقدام نمایند.
ماده 3 – منابع لازم جهت اجرای طرح‌های موضوع این آیین‌نامه عبارتند از:
1 – سهم سرمایه‌گذاری مجریان طرح‌های مشمول
2 – منابع داخلی بانکهای عامل
3 – منابع سایر بانکهای تجاری با نظر بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
تبصره 1 – استفاده از منابع مالی سایر بانکهای تجاری برای کمبود منابع مالی
بانکهای عامل، منحصراً از طریق بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، در قابل‌سیاستهای
پولی و اعتباری و به ترتیبی که این بانک مقرر می‌نماید امکان‌پذیر خواهد بود.
تبصره 2 – بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران موظف است با هماهنگی شورای پول و
اعتبار منابع اعتباری مورد نیاز این تبصره را در اختیار بانکهای عامل‌قرار دهد.
تبصره 3 – بانکهای عامل موظفند حداقل نرخ سود و کارمزد مصوب در هر بخش را برای
تسهیلات اعتباری موضوع این آیین‌نامه اعمال نمایند.
ماده 4 – سهم هر یک از استانها از تسهیلات بند "ب" تبصره (3) قانون بودجه سال
1373 کل کشور توسط کمیته‌ای متشکل از وزرای تعاون، امور اقتصادی و‌دارایی، رییس
سازمان برنامه و بودجه و رییس دفتر امور مناطق محروم کشور – ریاست جمهوری مشخص
خواهد شد.
تبصره – کمیته موضوع این ماده یک بار برای تعیین سهم هر یک از استانهای کشور و هر
سه ماه یک بار برای بررسی و نظارت بر نحوه تخصیص و مصرف‌اعتبارات اعطایی، تشکیل
می‌شود.
حسب مورد و به شرح مذکور در فصول این آیین‌نامه توسط بانکهای عامل پرداخت خواهد
شد.
تبصره 1 – اعطای تسهیلات اعتباری توسط بانکهای عامل به طرح‌های مصوب سالهای
گذشته خود پس از بررسی مجدد توجیهات مالی، اقتصادی و فنی‌جهت تکمیل و به
بهره‌برداری رسیدن در الویت کامل می‌باشد.
بدیهی است اعطای تسهیلات اعتباری جدید به متقاضیان استفاده‌کننده از تسهیلات
اعتباری سالهای قبل منوط به تعیین تکلیف بدهی‌های معوق آنان می‌باشد.
تبصره 2 – پنجاه درصد (50%) اعتبار تبصره (3) قانون بودجه سال 1373 به شرکتهای
تعاونی اعم از شرکتهای تعاونی تحت پوشش وزارت تعاون، شرکت‌های‌تعاونی روستایی و
کشاورزی و سایر شرکتهای تعاونی مطابق بند "د" تبصره (3) قانون بودجه سال 1373
اختصاص می‌یابد.
تبصره 3 – حداقل بیست درصد (20%) اعتبار تبصره (3) به منظور اشتغال ایثارگران،
آزادگان، جانبازان، رزمندگان، خانواده محترم شهدا، مفقودین، اسرا و‌مهاجرین جنگ
تحمیلی در استانهای جنگزده و خسارت‌دیدگان از حوادث غیر مترقبه اختصاص می‌یابد.
معرفی ایثارگران و مهاجران جنگ تحملی در استانهای‌جنگزده برای استفاده از تسهیلات
این آیین‌نامه، بوسیله دستگاه یا نهاد ذیربط انجام خواهد شد.
تبصره 4 – مبلغ پنج میلیارد (5.000.000.000) ریال از اعتبار تبصره (3) برای
طرح‌های نیمه صنعتی و ابتکاری ( ابتکاری اختراعی) اختصاص می‌یابد که‌توسط بانک
ملی ایران و با معرفی سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران اعطا خواهد شد.
تبصره 5 – ده درصد (10%) از اعتبار تبصره (3) به منظور اجرای طرح‌های علمی،
فرهنگی، هنری، سینما و هتل در مراکز سیاحتی و جهانگردی، فیلم‌سازی و‌انتشارات
اختصاص می‌یابد تا سی میلیارد ریال آن با نظر و معرفی سازمان صدا و سیما و بقیه
مبالغ با نظر و معرفی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یا سازمان‌تبلیغات حسب مورد تحت
نظارت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یا سازمان تبلیغات حسب مورد تحت نظارت وزارت
فرهنگ و ارشاد اسلامی، اعطا شود.
تبصره 6 – کمیته برنامه‌ریزی استانها، ستاد آزادگان، بنیاد شهید انقلاب اسلامی و
بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی موظفند حداقل چهل درصد (40%)تسهیلات
اعتباری تخصیصی را جهت فعالیت بخشها و دهستانهای محروم کشور (که به تصویب هیأت
وزیران رسیده‌اند) اختصاص دهند.
دستگاه‌های ذیربط مکلفند، گزارش مربوط به اجرای طرح‌های مناطق محروم را با نظارت
کمیسیون ؟؟؟
ماده 5 – به منظور استفاده از تسهیلات اعتباری موضوع این آیین‌نامه لازم است در
بدو امر طرح مربوط که در بردارنده موارد زیر باشد توسط اشخاص حقیقی و‌حقوقی متقاضی
تهیه همزمان به بانک عامل (در تمامی موارد) و سازمان برنامه و بودجه استانها و
ادارات کل تعاون (حسب مورد) ارائه شود:
1 – گزارش توجیهی برای اجرای طرح مشتمل بر توجیه اقتصادی، مالی و فنی.
2 – شرح عملیات اجرایی و پیش‌بینی‌ها و اطلاعات لازم در رابطه با ایجاد، بازسازی،
توسعه، تکمیل و راه‌اندازی مجدد واحدهای تولیدی و سایر طرح‌های‌موضوع ماده (2) این
آیین‌نامه.
3 – مشخصات متقاضی یا متقاضیان، چگونگی و میزان مالکیت آنان، سوابق کار در
رشته‌های مربوط و مهارتهای شخصی.
4 – تعیین نحوه تأمین زمین استقرار و اجرای طرح.
5 – مجوزهای لازم مانند موافقت اصولی، پروانه دامداری، پروانه تأسیس، پروانه
بهره‌برداری.
6 – برآورد میزان سرمایه لازم برای اجرای طرح به تفکیک میزان سرمایه‌گذاری ثابت و
سرمایه در گردش مورد نیاز.
7 – پیش‌بینی صورتهای مالی طرح از قبیل صورت سود و زیان، گردش وجوه نقدی و
ترازنامه.
8 – برآورد طول عمر مفید و طول مدت اجرای طرح همچنین طول مدت بازپرداخت تسهیلات
اعتباری دریافتی.
تبصره 1 – طرح‌های مربوط به سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران، آزادگان،
خانواده معظم شهدا و جانبازان انقلاب اسلامی مستقیماً به بانک ملی ایران‌و طرح‌های
زیربنایی آب و خاک با مشخصات و فرمهای مورد عمل در سال 1371 به بانک کشاورزی ارائه
خواهد شد.
تبصره 2 – کلیه طرح‌های تبصره (3) با هزینه اجرایی کمتر از هشت میلیون
(80.000.000) ریال، با ارائه پروانه تأسیس با مجوزهای صادر شده از سوی‌دستگاه‌های
ذیربط و در مورد تعاونی‌های زیر پوشش وزارت تعاون با نظر اداره کل تعاون استان و
پس از تأیید سازمان برنامه و بودجه استان و با رعایت مفاد این‌آیین‌نامه به
استثنای مقررات پیش‌بینی شده در مواد (5) و (6) بر اساس دستورالعملهای اجرایی
انواع تسهیلات اعتباری موضوع قانون عملیات بانکی بدون ربا،توسط بانک عامل پوشش
مالی داده می‌شوند.
تبصره 3 – فرم مشخصات طرح پیشنهادی به بانکهای عامل که حاوی اطلاعات مورد نیاز و
الویتهای اجرایی مربوط به نوع و ماهیت طرح‌های مختلف‌بخش‌های تولیدی بوده و در سال
1371 مورد استفاده قرار گرفته‌اند، حسب مورد در سال 1373 نیز ملاک عمل خواهد بود.
ماده 6 – بانکهای عامل (به استثنای بانک ملی ایران و بانک کشاورزی برای طرح‌های
زیربنایی آب و خاک و طرح‌های موضوع تبصره (3) ذیل ماده (5) که تابع‌ضوابط خاص در
این آیین‌نامه خواهند بود) پس از بررسی‌های لازم و تشخیص اینکه طرح‌های پیشنهادی بر
اساس ماده (5) این آیین‌نامه دارای توجیهات لازم را‌از نظر فنی، مالی و اقتصادی
می‌باشد نظرات خود را حداکثر ظرف مدت سی (30) روز حسب مورد به سازمان برنامه و
بودجه استان یا اداره کل تعاون (برای‌طرح‌های تعاونی) و متقاضی اعلام خواهند
نمود.
سازمان برنامه و بودجه استان یا اداره کل تعاون استان (فقط برای طرح‌های تعاونی)
موظفند طرح‌های فوق را همراه با نظر بانک بلافاصله به اعضای کمیسیونی‌مرکب از
نمایندگان ذیصلاح و مطلع استانداری، بانک عامل، سامان برنامه و بودجه استان، اداره
کل امور اقتصادی و دارایی استان، اداره کل تعاون استان، دفتر‌امور مناطق محروم
کشور نهاد ریاست جمهوری، مدیر کل یا نماینده سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور – که
بدون حق رأی در هیأت کمیسیون شرکت خواهد‌کرد، و حسب مورد یک نفر به معرفی دستگاه
ذیربط (ادارات کل کار و امور اجماعی6 فرهنگ و ارشاد اسلامی، تربیت بدنی، آموزش و
پرورش، بهداشت و‌درمان، کشاورزی، صنایع، صنایع سنگین، راه و ترابری، معادن و
فلزات، جهاد سازندگی، صدا و سیما، سازمان تبلیغات اسلامی، نماینده کمیسیون ویژه
نقاط‌محروم استان) اعلام و حداکثر یک هفته بعد در جلسه کمیسیون مطرح نمایند.
کمیسیون موظف است حداکثر ظرف مدت بیست (20) روز طرح‌های مزبور را از نظر فنی،
مالی و اقتصادی به دقت مورد برسی قرار دهد و در صورت تأیید‌کامل طرح (با حداقل
چهار رأی مثبت)، مراتب را در کمیته برنامه‌ریزی استان مطرح نماید و در صورت تصویب
طرح در کمیته مذکور، بانک عامل در مورد‌طرح‌های با اعتبار کمتر از یک میلیارد
(1.000.000.000) ریال قرارداد لازم را با متقاضی منعقد خواهد نمود.
طرح‌های مصوب با اعتبار بیش از مبلغ فوق‌الذکر می‌باید قبلاً از طریق سازمان
برنامه و بودجه استان جهت بررسی نهایی و ارائه به هیأت وزیران به سازمان برنامه‌و
بودجه ارسال شود. در صورت عدم تأیید طرح، توسط بانک و کمیسیون موضوع این ماده طرح
مزبور در کمیته برنامه‌ریزی استان قابل بررسی نخواهد بود.
تبصره – ادارات کل تعاون در استانها موظفند، عنداللزوم، با همکاری سایر
دستگاه‌های اجرایی نسبت به تهیه طرح‌های مربوط به تعاونی‌های ایثارگران
اقدام‌نمایند و کلیه دستگاه‌های اجرایی ذیربط در تهیه طرحها، صدور موافقت اصولی و
سایر مجوزها و سایر اقداماتی که برای ارائه و اجرای طرح لازم است،همکاری خواهند
نمود.
تبصره 2 – کمیته برنامه‌ریزی استان موظف است در تصویب طرحها، آن دسته از طرح‌هایی
را که کمترین ارزبری را دارا می‌باشند یا صرفه‌جویی ارزی ایجاد‌می‌کنند یا تولیدات
و بازدهی آنها زیربنایی و اشتغال‌زا بوده یا به عنوان مواد اولیه مورد مصرف صنایع
دیگر خواهند بود، در اولویت قرار دهند.
تبصره 3 – سازمان برنامه و بودجه استانها موظفند در جلسات کمیته برنامه‌ریزی
استان که به منظور بررسی طرح‌های ارجاعی تشکیل می‌شود، از نماینده بانک‌عامل در
تمامی جلسات و سایر دستگاه‌های اجرایی ذیربط (حسب مورد) دعوت به عمل آورند.
تبصره 4 – بانکهای عامل در صورت کمبود کارشناس، می‌توانند از امکانات کارشناسی
استان استفاده نمایند و سازمان‌ها، ادارات کل و نهادها و مؤسسات دولتی‌استان
موظفند بر اساس درخواست بانک، در بررسی طرح‌های پیشنهادی همکاری لازم را معمول
دارند.
تبصره 5 – طرح‌های تهیه شده در زمینه‌های علمی، فرهنگی، هنری و سیاحتی پس از
تصویب در کمیسیون تخصصی حسب مورد با حضور نماینده اداره کل‌فرهنگ و ارشاد اسلامی
استان یا نماینده سازمان تبلیغات اسلامی با نماینده سازمان صدا و سیمای جمهوری
اسلامی ایران، از طرح در کمیته برنامه‌ریزی استانها‌معاف می‌باشند.
تبصره 6 – طرح‌های تهیه شده در زمینه‌های طراحی مهندسی و طراحی مونتاژ با تصویب
کمیسیون تخصصی با حور نماینده اداره کل صنایع سنگین استان، از‌طرح در کمیته
برنامه‌ریزی استان معاف می‌باشند.
ماده 7 – بانکهای عامل موظفند حسب مورد، تسهیلات اعتباری مربوط به طرح‌های مصوب
را در چهارچوب ضوابط و دستورالعملهای اجرایی انواع تسهیلات‌اعتباری موضوع قانون
عملیات بانکی بدون ربا و سایر مقررات بانکی مربوط، تأمین و ترتیبی اتخاذ نمایند که
تسهیلات موضع تبصره 3(9 قانون بودجه سال373 کل کشور با اولویت کامل و در قالب سقف
مجاز اعطای تسهیلات اعتباری مصوب شورای پول و اعتبار اعطا شود.
تبصره – تأمین اعتبارات مورد نیاز طرح‌های ارائه شده در سال 1373، صرفاً در حد
سهمیه تخصیصی به هر استان یا نهاد در همان سال، صورت می‌گیرد و‌تخصیص بخشی از
تسهیلات لازم از محل اعتبارات سالهای آینده به لحاظ احتمال بروز تغییراتی در ضوابط
مربوط امکان‌پذیر نمی‌باشد.
ماده 8 – مجریان طرحها موظفند طرح مورد نظر را تا زمانی به بانک عامل ارائه دهند
که تصویب آن طرح تا پایان اسفند ماه سال 1373 امکان‌پذیر باشد و در‌صورت تصویب
حداکثر تا بهمن‌ماه سال بعد قرارداد لازم را با بانک عامل منعقد نمایند.
ماده 9 – بانکهای عامل موظفند منابع اعتبار طرح‌های مصوب موضوع این آیین‌نامه را
متناسب با پیشرفت اجرای طرح و همزمان با مصرف سهم متقاضی (به‌میزان تصویب شده)،
در اختیار متقاضیان قرار دهند. طول مدت اجرای طرح7 مدت زمان لازم برای بازپرداخت
تسهیلات اعتباری دریافتی و تاریخ شروع‌بازپرداخت این قبیل تسهیلات به ترتیبی خواهد
بود که در کمسیون موضوع ماده (6) این آیین‌نامه یا بانک عامل (حسب مورد) بررسی
شده و به تصویب کمیته‌برنامه‌ریزی استان یا بانک مربوط (حسب مورد) رسیده باشد. در
هر حال تاریخ شروع بازپرداخت قبل از شروع بهره‌برداری نخواهد بود.
تبصره – مجموعه مدت بازپرداخت تسهیلات اعتباری دریافتی با احتساب طول دوره اجرای
طرح (مصوب 1373) نباید حداکثر بیش از ده (10) سال برای‌طرح‌های تولیدی، احداث
ساختمان سینما، مدارس غیر انتفاعی و حداکثر هفت (7) سال برای سایر طرحها از زمان
اولین پرداخت تسهیلات باشد. مدت مزبور‌به نحوی تعیین خواهد شد که بازپرداخت
تسهیلات اعتباری بانکی مقدم بر بازگشت سایر منابع سرمایه‌گذار می‌باشد.
ماده 10 – در صورتی که اجرای مصوبات موضوع تبصره (3) قوانین بودجه سنواتی کل کشور
بیش از مدت پیش‌بینی شده در طرح بیانجامد و علل این تأخیر بنا‌به تشخیص بانک عامل
موجه بوده و خارج از حیطه کنترل و عمل مجریان طرحها باشد، بانک عامل با رعایت
ضوابط و مقررات موضوع این آیین‌نامه نسبت به‌تغییر تاریخ شروع بازپرداخت تسهیلات
اعتباری طرح‌های مزبور اقدام می‌نماید. مشروط بر اینکه مجموعه طول مدت اجرا و
بازپرداخت تسهیلات اعتباری از‌زمان اولین پرداخت تسهیلات بیشتر از ده (10) سال
نشود. در صورتی که بر اساس مفاد این ماده، مدت اجرا تمدید و زمان شروع بازپرداخت
در مورد طرحی‌تغییر یابد، مدت زمان تمدید شده مشمول جریمه تأخیر نمی‌باشد و سود
پیش‌بینی شده در طرح به آن تعلق می‌گیرد.
ماده 11 – سهم منابع سرمایه‌گذاری مجری طرح در مورد طرح‌های مربوط به صنایع
روستایی، خود اشتغالی، خدمات فنی روستایی، بازسازی و نوسازی اماکن‌سنتی دامی،
طرح‌های آبخیزداری، جنگل و مرتع، تعاونی‌های تولیدی و اشتغال ایثارگران به پیشنهاد
مرجع تصویب کننده طرح در حد توان مجری و حداقل پنج‌درصد (5%) و در سایر موارد
حداقل ده درصد (10%) کل سرمایه‌گذاری (مجموعه سرمایه ثابت و سرمایه در گردش)
تعیین می‌شود.
تبصره – طرح زیربنایی آب خاک از تأمین سهم سرمایه‌گذاری مجری طرح معاف می‌باشند.
ماده 12 – طرح‌های تولیدی و عمرانی (اعم از تعاونی و غیر تعاونی) که حداقل هشتاد
درصد (80%) مجریان آن را رزمندگان داوطلب که حداقل شش (6) ماه‌متوالی یا یکسال
متناوب (غیر از دوران سربازی) در جبهه‌ها بوده‌اند، یا جانبازان، آزادگان و
مهاجرین جنگ تحمیلی یا خانواده معظم شهدا، مفقودین، اسرا(فرزند، همسر، پدر و یا
مادر) تشکیل دهند، در صورتی که به تشخیص بنیاد شهید، بنیاد مستضعفان و جانبازان
انقلاب اسلامی، ستاد امور آزادگان، ستاد‌بازسازی و نوسازی مناطق جنگزده و وزارت
تعاون حسب مورد توانایی مالی نداشته باشد از پرداخت تمام یا قسمتی از سهم آورده
متقاضی معاف می‌باشد، و‌هزینه‌های مربوط به ارائه خدمات دستگاه‌های دولتی و وابسته
به دولت تهیه طرح، گرفت موافقت اصولی و پروانه و سایر مجوزها و بررسی طرح به
وسیله‌بانک و سایر مراجع و تهیه زمین قابل توثیق جزو هزینه‌ها طرح محسوب می‌شود.
ماده 13 – سرمایه در گردش مورد نیاز واحدهای تولیدی موجود با رعایت مفاد این
آیین‌نامه از ملح تسهیلات اعتباری موضوع تبصره (3) قانون بودجه سال1373 کل کشور
قابل تأمین می‌باشد. تسهیلات اعتباری مربوط به سرمایه در گردش تحت هیچ عنوان نباید
به مصرف با پرداخت بدهی‌های قبلی استفاده‌کنندگان‌برسد.
ماده 14 – سازمان برنامه و بودجه موظف است به نیابت از دولت، کارمزد و سود
طرح‌های مذکور در زیر را به میزان هفتاد درصد (70%) سود و کارمزد متعلق،تعهد و
پرداخت نماید.
1 – طرح‌های مهاجرین جنگ تحمیلی در استانهای جنگزده
2 – طرح‌های مربوط به ایثارگران و معلولان تحت پوش سازمان بهزیستی
3 – طرح‌های تعاونی تولیدی
4 – طرح‌هایی که در بخش‌های محروم و دهستانهای محروم و مناطق عشایری کشور اجرا
می‌شوند.
5 – طرح‌های ایجاد مدارس غیر انتفاعی
6 – طرح‌های زیربنایی آب و خاک و کشاورزی
ماده 15 – اعتبار منظور شده در ردیف 601027 به منظور پرداخت کارمزد و سود تضمین
شده و پرداخت اقساط معوق لاوصول ناشی از اجرای تبصره (33)قانون بودجه سال 1359 و
تبصره (3) قوانین بودجه سنوات 1360 لغایت 1372 می‌باشد که بنا به پیشنهاد بانک
مرکزی جمهوری اسلامی ایران توسط سازمان‌برنامه و بودجه تخصیص داده خواهد شد.
ماده 16 – دستگاه‌ها و نهادهای مذکور در تبصره (3) قانون بودجه سال 1373 کل کشور
موظفند گزارش عملکرد تسهیلات اعتباری موضوع این آیین‌نامه را هر‌شش (6) ماه یک بار
از طریق سازمان برنامه و بودجه به کمیسیون‌های برنامه و بودجه، دیوان محاسبات و
امور اقتصادی و دارایی مجلس شورای اسلامی ارسال‌دارند.
ماده 17 – بانکهای عامل موظفند همه ساله مانده مطالبات معوق لاوصول خود ناشی از
اعطای تسهیلات اعتباری برای اجرای طرح‌هایی که بر اساس مفاد این‌آیین‌نامه به
تصویب رسیده اند را به بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ارسال نمایند. بانک مرکزی
جمهوری اسلامی ایران همه ساله میزان اینگونه مطالبات را‌تنظیم و حداکثر تا پایان
شهریورماه به سازمان برنامه و بودجه اعلام خواهد نمود. سازمان برنامه و بودجه موظف
است مانده مطالبات مذکور را به میزانی که‌توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
اعلام شده است در لایحه بودجه سال بعد منظور نماید.
تبصره 1 – کمیته برنامه‌ریزی استان موظف است موارد مربوط به عدم بازپرداخت
تسهیلات اعتباری و سایر مشکلات طرحها را بررسی و حتی‌الامکان‌تسهیلات لازم را در
جهت رفع مشکلات اجرایی طرحها فراهم نموده و ترتیبی اتخاذ نماید تا بازپرداخت
تسهیلات اعتباری دریافتی اینگونه طرحها به موقع‌صورت پذیرد.
تبصره 2 – در مواردی که واحدهایی از محل اعتبارات موضوع تبصره (3) قوانین بودجه
سنواتی به مرحله اجرا درآمده یا ایجاد شده‌اند و در حال حاضر به دلایل‌ساختاری
قادر به ادامه فعالیت به صورت اقتصادی نیستند با در حال بهره‌برداری بوده ولی به
دلایل غیر موجه نسبت به بازپرداخت اقساط مقرر اقدام نمی‌نمایند،واحدهای مزبور بنا
به پیشنهاد بانک عامل و موافقت کمیته برنامه‌ریزی استان به فروش می‌رسند (نحوه
فروش توسط کمیته مزبور تعیین می‌شود) و پس از تأمین‌مطالبات بانک از محل درآمد
فروشی، باقیمانده در حساب خاصی نگهداری می‌شود. در صورت کمبود درآمد فوری، مانده
مطالبات جهت تأمین به سازمان برنامه‌و بودجه اعلام خواهد شد.
ماده 18 – بانکهای عامل موظفند هر شش (6) ماه یک بار رأساً و بر اساس منابع
اطلاعاتی خود، گزارش عملکرد تسهیلات اعتباری اعطایی شامل انواع و میزان‌تسهیلات
اعتباری اعطایی و نوع طرحها، همچنین میزان بدهی ناشی از مطالبات معوق لاوصول و نیز
میزان کارمزد و سود سهم دولت در مورد طرحها مشمول،سایر اطلاعات لازم را به بانک
مرکزی جمهوری اسلامی ایران ارسال نمایند.
ماده 19 – ادارات کل تعاون به نیابت از تعاونی‌های تحت پوشش خود همچنین وزارت
جهاد سازندگی و وزارت کار و امور اجتماعی به نیابت از متقاضیان‌استفاده از تسهیلات
اعتباری مربوط می‌توانند اقدامات لازم را مطابق مفاد این آیین‌نامه و بنا به
درخواست آنان، نا مرحله قبل از عقد قرارداد انجام دهند. در هر‌حال، قرارداد لازم
بین بانک و استفاده کنده از تسهیلات اعتباری منعقد خواهد شد.
ماده 20 – تضمین‌های تسهیلات اعتباری موضوع این آیین‌نامه عبارتند از:
1 – تضمین‌های مربوط به طرح‌های قابل بررسی توسط بانک ملی ایران به شرح ماده (29)
2 – اعطای اجازه برداشت از حسابهای بانکهای عامل به بانکهای تجاری تأمین‌کننده
کمبود منابع اعتباری (موضوع بند (3) ماده (3) این آیین‌نامه) با هماهنگی‌بانک
مرکزی جمهوری اسلامی ایران
3 – سازمان برنامه و بودجه به نیابت از دولت مکلف است اعتبار لازم جهت تأمین و
پرداخت تفاوت کارمزد و سهم دولت به میزان هفتاد درصد (70%) مربوط‌به تسهیلات
اعتباری اعطایی به طرح‌های موضوع ماده (14) این آیین‌نامه و مطالبات معوق لاوصول
بانکهای عامل ناشی از اعطای تسهیلات اعتباری به‌طرح‌های مصوب موضوع این آیین‌نامه
را در لوایح بودجه سال بعد منظور و به بانکهای عامل پرداخت نماید.
4 – کلیه مستحدثات، اموال و دارایی‌ها قابل توثیق ناشی از اجرای طرح‌های موضوع این
آیین‌نامه در وثیقه بانکهای عامل قرار خواهند گرفت و چنانچه بر اساس‌ضوابط موجود
بانکها، توثیق زمین محل اجرای طرح امکان‌پذیر نباشد، بانکهای عامل علاوه بر توثیق
مستحدثات اموال و دارایی‌ها پیش‌بینی شده در طرح که‌روی زمین احداث، یا نصب
می‌گردند، می‌توانند به منظور جبران نقیصه عدم امکان توثیق زمین از متقاضی سفته
نیز دریافت نمایند در مورد طرح‌های زیربنایی‌آب و خاک تضمین تسهیلات اعتباری صرفاً
از طریق دریافت سفته انجام خواهد شد.
همچنین بانکهای عامل می‌توانند نسبت به قبول رهن دارای موضوع مواد (31) و (32)"
آیین‌نامه اجرایی لایحه قانونی اصلاح لایحه قانونی واگذاری و احیای‌اراضی در حکومت
جمهوری اسلامی ایران مصوب 1359.1.21" اقدام نمایند. در این موارد کل طرح اعم از
زمین و مستحدثات ناشی از اجرای طرح توسط‌بانک به وثیقه گرفته می‌شود. بانکهای عامل
مکلفند در مورد مستحدثات، اموال و داراییهای موجود در مناطق جنگزده که اسناد آنها
در جنگ از بین رفته است،تسهیلات ویژه قابل شوند.
تبصره 1 – تضمین دولت، موضوع بند (3) این ماده نافی وظایف بانکهای عامل جهت وصول
مطالبات ناشی از اعطای تسهیلات اعتباری موضوع این آیین‌نامه‌نبوده و بانکهای عامل
مکلفند برای حفظ حقوق خود اقدامات قانونی لازم را جهت مصرف و بازپرداخت تسهیلات
اعتباری اعطایی به عمل آورند و در موارد زیر‌بر مصرف و بازپرداخت تسهیلات اعتباری
اعطایی به عمل آورند و در موارد زیر بر مصرف و بازپرداخت تسهیلات اعتباری اعطایی
نظارت نمایند.
1 – نظارت بر مصرف صحیح تسهیلات اعتباری اعطایی متناسب با پیشرفت اجرای طرح.
2 – نظارت بر بازپرداخت بدهی‌های ناشی از تسهیلات اعتباری دریافتی از محل درآمد
طرح.
تبصره 2 – استفاده‌کنندگان از تسهیلات اعتباری موضوع این آیین‌نامه موظفند اقساط
تسهیلات اعتباری دریافتی را به موقع پرداخت نمایند. عدم پرداخت به‌موقع اقساط بدهی
استفاده‌کنندگان از تسهیلات اعتباری مزبور در حکم تصرف غیر قانونی در اموال دولتی
محسوب می‌شود.
فصل دوم – ضوابط مورد عمل برای بانک سپه
ماده 21 – بانک سپه مکلف است پس از رسیدگی‌های لازم ضمن اطلاع به اداره کل تعاون
استان تمام یا قسمتی از مایملک آن تعداد از شرکتهای تعاونی زیر‌پوشش وزارت تعاون
که توانایی واریز وام دریافتی را ندارند طبق مقررات مندرج در ضمن عقد به فروش
رسانده و از محل موجودی و مطالبات شرکت و اموال‌و داراییهای سهامداران شرکت و
درآمد فروش، مطالبات خود و دولت را تأمین و پرداخت نماید.
تبصره 1 – چنانچه مجموع وجوه حاصل از اقدامات مذکور در این ماده (فروش مایملک
شرکتها)، تکافوی پرداخت کامل مطالبات بانک را ننماید، سازمان برنامه‌و بودجه مکلف
است مانده مطالبات پرداخت نشده و معوق لاوصول را از این بابت بر اساس اسناد و
مدارک ارائه شده توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی‌ایران در لوایح بودجه سالهای
آینده منظور نماید.
تبصره 2 – گزارش کامل بدهی هر یک از شرکتهای تعاون ذیربط و میزان مانده بدهی ناشی
از اصل و فرع موضوع تسهیلات، هر سه ماه یک بار توسط بانک سپه‌به وزارت تعاون، بانک
مرکزی و سازمان برنامه و بودجه ارسال خواهد شد.
تبصره 3 – در مورد پرداخت تعهدات دولت – شی از مفاد این ماده در سالهای گذشته
حداکثر دو سال پس از آخرین بازپرداخت توسط گیرنده تسهیلات ملاک‌محاسبه سود و
کارمزد بانک خواهد بود و مازاد بر آن ناشی از تعلل بانک در وصول مطالبات قانونی
تلقی شده و جزو مطالبات بانک از دولت محسوب نخواهد‌شد.
تبصره 4 – وزارت تعاون مکلف است کلیه اسناد، قراردادها، مدارک، تعهدات، اطلاعات و
وثایق مربوط به این شرکتها و سهامداران آنها را که در اختیار دارد به‌منظور فراهم
آوردن امکان وصول مطالبات در اختیار بانک سپه قرار دهد.
ماده 22 – وضعیت شرکتهای تعاونی تحت پوشش وزارت تعاون، توسط کمیسیون متشکل از
نمایندگان ثابت و تام‌الاختیار سازمان برنامه و بودجه، بانک سپه و‌وزارت تعاون
مورد رسیدگی قرار گرفته و در صورت تشخیص اینکه هر یک از شرکتهای تعاونی مزبور
قابلیت بازیافت نداشته و قادر به بازپرداخت تسهیلات‌اعتباری دریافتی نمی‌باشند،
تمام یا قسمتی از مایملک آنها با رعایت سایر ضوابط و مقررات مندرج در آیین‌نامه
اجرایی بند "9" تبصره (3) قانون بودجه سال1368 کل کشور (به استثنای ماده 7 آن) از
طریق مزایده یا ترک تشریفات یا هر طریق دیگری که به صرفه و صلاح دولت باشد به فروش
می‌رسد و از محل درآمد‌فروش مطالبات بانک و دولت تأمین و پرداخت می‌شود.
فصل سوم – ضوابط مورد عمل برای بانک کشاورزی
ماده 23 – کلیه تسهیلات اعتباری بخش کشاورزی و دامپروری (از جمله جنگل، مرتع،
شیلات و آبزیان) توسط بانک کشاورزی اعطا خواهد شد. تسهیلات‌اعتباری مربوط به
طرح‌های زیربنایی آب و خاک به شرح زیر در اختیار متقاضیان واجد شرایط قرار خواهد
گرفت و اعطای تسهیلات به سایر طرحها بخش‌کشاورزی و دامپروری مشمول ضوابط عمومی
این آیین‌نامه خواهد بود.
تبصره 1 – تهیه طرح، شامل نوع مالکیت، مشخصات فنی پروژه، برآورد هزینه‌ها مدت
زمان لازم برای اجرا طرح، مدت استهلاک تسهیلات، زمان شروع‌بازپرداخت و سایر
ویژگی‌های طرح حسب مورد به عهده وزارت کشاورزی و هیأتهای هفت نفره واگذاری زمین
برای طرح‌های آب خاک و شرکتهای آب‌منطقه‌ای یا آب و برق خوزستان خواهد بود.
تبصره 2 – طرح‌های آب خاک با معرفی و تأیید وزارت کشاورزی مستقیماً به بانک
کشاورزی و طرح‌های شبکه‌های آبیاری و زهکشی با معرفی و تأیید شرکتهای‌آب منطقه‌ای
یا آب و برق خوزستان خواهد بود.
تبصره 3 – تسهیلات اعتباری مربوط به کشاورزان و تعاونی‌هایی که در اجرای لایحه
بودجه قانونی مصوب 1359.1.26 شورای انقلاب اسلامی با قانون اراضی‌کشت موقت مصوب
1365.8.7 مجلس شورای اسلامی زمین دریافت داشته یا صاحب زمین می‌شوند اختصاص
می‌یابد تا با معرفی هیأتهای هفت نفره و‌منحصراً برای مصارف آب، خاک، حفر چاه،
تجهیزات و تأمین ادوات مورد نیاز در اختیار آنان قرار گیرد.
ماده 24 – بانک کشاورزی موظف است تسهیلات اعتباری طرح‌های موضوع ماده (23) این
آیین‌نامه را که دارای توجیهات فنی، مالی و اقتصادی بوده و فقط از‌نظر سهم
سرمایه‌گذاری و وثیقه با مقررات بانکها وفق نمی‌دهند، پس از تأیید سازمان برنامه و
بودجه استان با رعایت مفاد مواد مربوط مذکور در این آیین‌نامه و‌متناسب با پیشرفت
عملیات، پرداخت نماید.
فصل چهارم – ضوابط مورد عمل برای باک ملی ایران
ماده 25 – تسهیلات اعتباری تخصیص یافته به بنیاد شهید انقلاب اسلامی و ستاد
آزادگان و بنیاد مستضعفان و جانبازان منحصراً جهت فراهم نمودن موجبات‌اشتغال
جانبازان و فرزندان، همسران، پدران، مادران و برادران شهدا، مفقودین و اسرای جنگ
با روش‌های زیر توسط بانک ملی ایران اعطا خواهد شد:
1 – توسعه شرکتهای موجود
2 – سرمایه‌گذاری فقط برای تکمیل طرح‌های نیمه تمام
تبصره – بنیاد شهید انقلاب اسلامی و بنیاد مستضعفان و جانبازان و ستاد آزادگان
موظفند حداقل هشتاد درصد (80%) از اعتبارات تخصیصی را بر طرح‌های‌مورد نظر در
شهرستانها (به غیر از تهران) اختصاص دهند.
ماده 26 – بنیاد شهید انقلاب اسلامی و بنیاد مستضعفان و جانبازان حسب مور افراد
مذکور در ماده (25) را در طرحها و شرکتهایی که به در عنوان از تسهیلات‌موضوع این
آیین‌نامه استفاده می‌نمایند ضمن اشتغال آنها حداکثر ظرف مدت دو سال پس از آغاز
بهره‌برداری سهیم نمایند. انتقال مالکیت به شرح فوق، رافع‌تضمین‌های مربوط نخواهد
بود.
تبصره – بنیاد شهید انقلاب اسلامی و بنیاد مستضعفان و جانبازان موظفند گزارش
عملکرد تبصره (3) سنواتی کل کشور مربوط به خود را شامل طرح‌های‌مصوب و اجرا شده و
نحوه واگذاری سهام آن به افراد مذکور در ماده (25) را در چهارچوب جدول‌های
پیشنهادی سازمان برنامه و بودجه حداکثر لغایت شهریورماه سال 1373 از طریق سازمان
برنامه و بودجه به هیأت دولت تقدیم نمایند.
ماده 27 – طرح‌های مربوط به خانواده معظم شهدا، مفقودین و اسرا، توسط عالیترین
مقام بنیاد شهید انقلاب اسلامی یا نماینده وی و در مورد جانبازان توسط‌ریاست بنیاد
مستضعفان و جانبازان یا نماینده وی و در مورد آزادگان توسط خود متقاضیان با معرفی
ستاد آزادگان، به منظور استفاده از تسهیلات اعتباری کتباً به‌بانک ملی ایران ارائه
خواهد شد.
تبصره 1 – بانک ملی ایران قبل از تعیین محل استقرار طرح و مشخصات حقوقی آن توسط
آزادگان و بنیاد شهید انقلاب اسلامی و بنیاد مستضعفان و جانبازان‌بررسی طرح‌های
پیشنهادی را آغاز نموده و نظر خود را دایر بر رد یا قبول طرح اعلام خواهد نمود. در
هر حال اعطای تسهیلات، موکول به تعیین محل استقرار‌طرح و ارائه مشخصات حقوقی زمین
و موافقت اصولی طرحها (در مورد طرح‌های کشاورزی، پروانه تأسیس) و سایر مجوزهای
لازم خواهد بود.
تبصره 2 – بانک ملی ایران با رعایت مقررات داخلی خود می‌تواند تا پانزده درصد
(15%) از هزینه‌های ثابت طرحها را تحت عنوان هزینه‌های مقدماتی حداکثر‌ده (10) روز
پس از ارائه موافقت اصولی وزارتخانه یا ارگان ذیربط در مورد هر طرح در اختیار مجری
مربوط که از طرف بنیاد شهید یا بنیاد مستضعفان و جانبازان‌معرفی شده است (اعم از
اشخاص حقیقی یا حقوقی) قرار دهد.
ماده 28 – بانک ملی ایران پس از بررسی‌های لازم و تشخیص اینکه طرح‌های پیشنهادی
دارای توجیهات لازم از نظر فنی، مالی و اقتصادی می‌باشد، پس از اخذ‌تضمین کافی به
شرح ماده (29) تسهیلات اعتباری مورد نیاز را در قالب قرارداد فی‌مابین بانک و
آزادگان و مجری طرح معرفی شده توسط بنیاد شهید انقلاب‌اسلامی با بنیاد مستضعفان و
جانبازان، متناسب با پیشرفت عملیات اجرایی طرح بدون در نظر گرفتن سهم سرمایه‌گذاری
مجری طرح، تأمین نماید.
ماده 29 – تضمین‌هایی که در قبال تسهیلات اعطایی به طرح‌های مشمول توسط بانک ملی
ایران اخذ خواهد شد عبارتند از:
1 – تفویض اختیار غیر قابل برگشت برداشت از کلیه حسابهای فعلی و آتی واحد اشتغال
بنیاد شهید یا هر واحدی که در آینده وظایف این واحد را به عهده داشته‌باشد و
برداشت از حسابهای بنیاد مستضعفان و جانبازان (حسب مورد) نزد کلیه بانکهای کشور
به بانک ملی ایران که در قرارداد مربوط به طرح گنجانیده خواهد‌شد.
2 – توثیق کلیه مستحدثات و اموال منقول و غیر منقول و داراییهای قابل توثیق ناشی
از اجرای طرح نزد بانک ملی ایران.
3 – در مورد آن دسته از جانبازان و خانواده معظم شهدا، اسرا و مفقودین که به لحاظ
نوع و محل اجرای طرح قادر به سپردن وثیقه موضوع بند (2) این ماده‌نمی‌باشند، ضمانت
کتبی بنیاد شهید یا بنیاد مستضعفان و جانبازان ( حسب مورد) جایگزین خواهد شد.
4 – نهادهای مذکور در این فصل (حسب مورد) بازپرداخت مطالبات بانک ملی ایران ناشی
از اعطای تسهیلات موضوع این آیین‌نامه را بدون قید و شرط به طور‌غیر قابل برگشت
تعهد و تضمین می‌نمایند.
ماده 30 – مهلت لازم برای بازپرداخت تسهیلات اعطایی توسط بانک ملی ایران با توجه
به ماهیت طرح حداکثر ده (10) سال تعیین می‌شود. اولین قسط‌بازپرداخت (6) ماه پس از
شروع بهره‌برداری خواهد بود.
ماده 31 – بانک ملی ایران حداکثر ظرف (30) روز طرح‌های کمتر از پنجاه میلیون
(50.000.000) ریال حداکثر ظرف (45) روز سایر طرحها را بررسی و نتیجه‌را حسب مورد
به ارائه‌کننده طرح اعلام می‌نماید. در صورتی که طرحی قابل توجیه نباشد دلایل آن
می‌باید از طرف بانک ملی ایران به ارائه‌کننده منعکس شود.
ماده 32 – ضوابط مندرج در ماده (3) آیین‌نامه اجرایی تبصره (3) آیین‌نامه اجرایی
تبصره (3) قانون بودجه سال 1369 کل کشور در مورد نحوه انتقال طرح‌های‌مربوط به
اشتغال جانبازان از بنیاد شهید انقلاب اسلامی به بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب
اسلامی در سال 1373 نیز ملاک عمل خواهد بود.
ماده 33 – بنیاد شهید، بنیاد مستضعفان و جانبازان و ستاد آزادگان برای اجرای
طرحها جدید جهت اشتغال خانواده شهدا، جانبازان و آزادگان باید طرح‌های خود‌را به
بانکهای صادرات و کشاورزی ارائه نموده و با رعایت سایر مواد این آیین‌نامه از
تسهیلات اعتباری تبصره (3) در استانها استفاده نمایند. کمیته برنامه‌ریزی‌استان
موظف است اعطای تسهیلات اعتباری به این طرحها را در اولویت قرار دهد.
ماده 34 – کلیه طرح‌های موضوع تبصره (3) قانون بودجه سال 1373 کل کشور بایستی به
تصویب کمیته برنامه‌ریزی استان برسد لذا مفاد تبصره (2) ذیل ماده(5)، تبصره‌های
(5) و (6) ماده (6) و ماده (24) این آیین‌نامه در صورت تفویض اختیار کمیته مزبور
لازم‌الاجرا می‌باشند و اختیارات کمیته موضوع بند (د)تبصره (3) قانون بودجه سال
1372 کل کشور – مذکور در این آیین‌نامه اجرایی تبصره (3) قانون بودجه سال 1372 –
در صورتی که کمیته برنامه‌ریزی استان‌اختیارات خود را به کمیته‌های تخصصی (تعاون،
خود اشتغالی، زیربنایی و آب و خاک حسب مورد) تنفیذ نماید، در سال 1373 نیز برقرار
است.
حسن حبیبی – معاون اول رییس جمهور
