شماره ۲۷۷۶۳/ت۴۴۴هـ – ۱۳۷۱/۹/۲۸
هیأت وزیران در جلسه مورخ ۱۳۷۱/۸/۶ بنا به پیشنهاد شماره ۱۲۰.۴۶۶۳ مورخ ۱۳۷۱.۳.۱۳ وزارت آموزش و پرورش، و به استناد اصل یکصد و سی هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و در اجرای، مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره تغییر نظام آموزش و پرورش دوره متوسطه، آییننامه “همکاری وزارتخانه‌ها، سازمانها و مراکز تولیدی و آموزشی در اجرای نظام جدید آموزش متوسطه” را به شرح زیر تصویب نمود:
ماده ۱ – آموزشهای مشمول نظام جدید آموزش متوسطه (کار – دانش) به آموزشهایی گفته می‌شود که اسباب ایجاد مهارت‌های لازم و به فعلیت درآمدن استعدادهای نهفته دانش‌آموزان و جوانان در سن تحصیل را فراهم آورده و آنان را برای احراز شغل، حرفه و کسب و کار مشخص در سطوح کارگر ماهر و نیمه‌ماهر و کاردانی آماده سازد، یا مهارت و دانش آنها را برای انجام کاری که به آنان محول شده است تا سطوح مطلوب افزایش بخشد.
فصل اول – آموزشهای مشمول قانون کار
ماده ۲ – آموزشهای مشمول این فصل عبارت است از کلیه آموزشهای مهارتی و کوتاه مدتی که مشمول قانون کار و قانون کارآموزی بوده و توسط یا با نظارت وزارت کار و امور اجتماعی به اجرا گذاشته می‌شود.
ماده ۳ – مراکز آموزش مهارت برای اجرای آموزشهای موضوع این آییننامه می‌تواند یکی از انواع زیر باشد:
الف – مراکز آموزش مهارت موضوع ماده (۱۰۸) قانون کار.
ب – مراکز آموزش مهارت وزارت آموزش و پرورش که بر اساس ماده (۱۰) این آییننامه مجری آموزشهای کار – دانش، گردند.
ج – مؤسسات کارآموزی و آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای آزاد که دارای پروانه مربوط باشد.
د – مراکز آموزش مهارت جوار کارخانه‌ها یا مؤسسات تولیدی و خدماتی مشمول قانون کارآموزی.
ه – کلیه مؤسسات و واحدهای تولیدی و خدماتی که به شیوه استاد – شاگردی، یا شیوه‌های مناسب دیگر به تربیت کارآموز همت گمارند، مشروط بر آن که برنامه‌های آموزشی مناسب با فعالیت و نیاز آنها باشد.
ماده ۴ – استانداردهای مهارت در سطوح مختلف توسط وزارت کار و امور اجتماعی تعیین می‌شود. در مواردی که استاندارد مهارت وجود ندارد استاندارد و لازم توسط وزارت آموزش و پرورش تهیه و به تصویب مرجع قانونی آن در وزارت کار و امور اجتماعی می‌رسد.
ماده ۵ – آزمونهای مهارت موضوع این فصل توسط وزارت کار و امور اجتماعی برگزار می‌شود. برای مناطقی که وزارت کار و امور اجتماعی برگزار می‌شود. برای مناطقی که وزارت کار و امور اجتماعی امکانات لازم برای برگزاری آزمون مهارت ندارد، این وظیفه با همکاری و نظارت وزارت کار و امور اجتماعی به عهده وزارت آموزش و پرورش است.
تبصره – صدور گواهینامه مهارت با وزارت کار و امور اجتماعی است.
ماده ۶ – تدوین برنامه‌های آموزشی و تعیین مواد و کتابهای آموزشی و کمک آموزش برای نیل به استانداردهای مهارت موضوع این فصل، برای آن گروه از مؤسسات آموزش و پرورش که نسبت به اجرای دوره‌های مهارت آموزی اقدام می‌نمایند بر عهده وزارت آموزش و پرورش است، تا بر اساس آن سایر دستگاههای بتوانند در صورت لزوم تغییرات لازم را در برنامه‌های آموزشی خود اعمال نمایند.
ماده ۷ – تعیین انواع زمینه‌ها و رشته‌های مهارت آموزی و انتخاب روشهای متناسب با نیازهای منطقه برای جوابگویی به نیازهای نیروی انسانی برنامه‌های توسعه منطقه در چارچوب قوانین، مقررات، سیاستها و آیین‌نامه‌های مصوب بر عهده کمیسیون هماهنگی آموزش فنی و حرفه‌ای استان وابسته به شورای عالی هماهنگی آموزش فنی و حرفه‌ای کشور است.
ماده ۸ – وزارت کار و امور اجتماعی موظف است بخشی از ظرفیت مراکز آموزشی تابع خود را برای پذیرش دانش‌آموزان شاخه کار دانش جهت مهارت آموزی اختصاص دهد.
تبصره ۱ – سازمان امور اداری و استخدامی کشور و سازمان برنامه و بودجه همکاری لازم را برای توسعه مراکز کارآموزی و تربیت مربی مورد نیاز وزارت کار و‌امور اجتماعی به عمل خواهند آورد.
تبصره ۲ – دستورالعمل چگونگی پذیرش این افراد در مراکز کارآموزی توسط وزارتخانه‌های آموزش و پرورش و کار و امور اجتماعی تهیه می‌گردد.
ماده ۹ـ [اصلاحی ۱۳۹۵/۱/۲۲]
همه ساله اعتبار مورد نیاز جهت آموزش مهارت توسط مراکز موضوع بندهای (ج)، (د) و (هـ) ماده (۳) این آییننامه متناسب با توسعه متوازن این آموزشها تأمین و در ردیف مستقلی ذیل اعتبارات وزارت آموزش و پرورش قرار میگیرد و برای وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور) که مکلف به تولید استانداردهای مهارتآموزی، همکاری در برنامه‌ریزی، اجرای این آموزشها، برگزاری آزمونهای مهارتی و صدور گواهینامه‌های مهارتی تحت پوشش خود است، اعتبارات لازم با هماهنگی وزارت آموزش و پرورش (براساس گزارش سالانه این وزارتخانه) ذیل ردیف وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور) پیش‌بینی می شود.
تبصره ۱ـ [الحاقی ۱۳۹۵/۱/۲۲]
وزارت آمـوزش و پـرورش میتوانـد علاوه بر مراکـز غیردولتـی موضوع مـاده (۳) این آییننـامـه، با سایـر مراکز غیر دولتی و خصـوصی دارای مجـوز از مـراجـع مـربـوط بـا رعـایت مـاده (۵) ایـن آییننامه و نیـز سایر قوانین و مقررات مـربـوط در سقف اعتبارات مصوب همکاری نمایـد.
تبصره ۲ـ [الحاقی ۱۳۹۵/۱/۲۲]
کارگروهی متشکل از دستگاههای اجرایی ذیربط با مسئولیت وزارت آموزش و پرورش تشکیل و نسبت به محاسبه و پیشنهاد هزینه سرانه آموزشهای مهارتی به سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور جهت درج در لوایح بودجه سنواتی کل کشور اقدام مینماید.
ماده ۱۰ – وزارت آموزش و پرورش می‌تواند بر اساس آییننامه نحوه تشکیل و اداره آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای آزاد، نسبت به اخذ پروانه تأسیس آموزشگاه در آن دسته از واحدهای آموزشی تابع خود که دارای امکانات و تسهیلات موضوع آییننامه مذکور می‌باشد، اقدام نماید.
ماده ۱۱ – وزارتخانه‌های کار و امور اجتماعی و آموزش و پرورش اختیارات لازم را برای انجام مفاد مقررات این فصل به ادارات کل و مراجع ذیربط در استانها و مناطق کشور برابر مقررات مربوط تفویض می‌نمایند.
فصل دوم – سایر آموزشها
ماده ۱۲ – آموزشهای مشمول این فصل عبارتند از:
1 – آموزشهای شاخه متوسطه فنی و حرفه‌ای و دوره کاردانی پیوسته نظام جدید متوسطه.
2 – آموزشهای مهارتی و کوتاه‌مدتی که مشمول قانون کار و قانون کارآموزی نیستند.
3 – آموزشهایی که بر اساس برنامه‌های درسی مصوب برای کارورزی دانش‌آموزان و دانشجویان در محیط‌های کار ارائه می‌شود.
4 – آموزشهای ترویجی کوتاه مدت که برای روستاییان، کشاورزان و دامداران برگزار می‌شود.
5 – آموزشهای مراکز آموزش روستایی و جهاد سازندگی
6 – آموزشهای هنرستانهای کشاورزی و دبیرستانهای دامپروری.
ماده ۱۳ – وزارتخانه‌ها یا دستگاه‌هایی که متولی آموزشهای این فصل هستند، استانداردهای مهارت آموزشهای موضوع این فصل را تعیین می‌کنند. در مواردی که استاندارد مهارت وجود ندارد، وزارت آموزش و پرورش استاندارد لازم را تهیه و به تصویب مرجع ذیربط می‌رساند.
ماده ۱۴ – وزارتخانه‌ها یا دستگاه‌هایی که متولی آموزشهای این فصل هستند، آزمونهای مهارت مربوط به آموزشهای موضوع این فصل را برگزار می‌کنند. در مناطقی که وزارتخانه‌ها یا دستگاههای یاد شده، امکانات لازم را برای برگزاری آزمون مهارت ندارند، این وظیفه با همکاری و نظارت دستگاه ذیربط، بر عهده وزارت آموزش و پرورش است.
تبصره – صدور گواهینامه مهارت آموزشهای موضوع این فصل بر عهده دستگاه ذیربط است.
فصل سوم – سایر مقررات
ماده ۱۵ – افرادی که واجد شرایط تحصیل در دوره متوسطه هستند و برای کسب آموزشهای مهارتی در مراکز آموزش موضوع ماده (۳) این آییننامه ثبت نمایند،یا از آموزشهای موضوع فصل دوم این آییننامه استفاده کنند، می‌توانند برای کسب سایر آموزشهای مورد نیاز شاخه مهارت آموزی (کار – دانش)، واحدهای درسی لازم را به طور همزمان در یکی از دبیرستانهای روزانه یا نوبت دوم اخذ نمایند. همچنین دارندگان گواهینامه‌های مهارت می‌توانند واحدهای درسی لازم را‌در دبیرستانهای نوبت دوم بگیرند.
تبصره – به کسانی که دوره‌ها و واحدهای یاد شده را با موفقیت طی کنند، بر اساس مقررات، دیپلم مهارت (کار – دانش) اعطا می‌گردد.
ماده ۱۶ – کلیه دانش‌آموزانی که برای کسب یا تکمیل مهارت در مراکز موضوع ماده (۳) این آییننامه ثبت نام نمایند یا از آموزشهای موضوع فصل دوم این آییننامه استفاده کنند، در مدت مهارت آموزی از مزایای مشابه سایر دانش‌آموزان دوره متوسطه برخوردار هستند.
ماده ۱۷ – کلیه وزارتخانه‌ها و سازمانهای دولتی، همچنین مؤسسات تولیدی و خدماتی تابع آنها – که از این پس دستگاه اجرایی نامیده می‌شوند – مکلفند امکانات و تسهیلات لازم را برای همکاری در اجرای نظام جدید آموزش متوسطه در واحدهای تحت پوشش خود سازماندهی کنند و یک نفر از معاونان وزارت یا سازمان را که عهده‌دار وظیفه برنامه‌ریزی و اجرای امور آموزشی است به عنوان عضو مدعو شورای موضوع ماده (۲۰) این آییننامه به وزارت آموزش و‌پرورش معرفی نمایند.
ماده ۱۸ – کلیه دستگاههای اجرایی که دارای مرکز آموزش، آموزشگاه یا مؤسسات مشابه آموزشی مناسب هستند، مکلفند ظرف سه سال نظام آموزشی دستگاه مربوط را با نظام جدید متوسطه منطبق و ظرفیت آموزشی خود را بر حسب مورد برای پذیرش دانش‌آموزان یا دانشجویان مشمول نظام جدید متوسطه اختصاص دهند. دستورالعمل چگونگی پذیرش این افراد در مؤسسات آموزشی به تصویب شورای موضوع ماده (۲۰) این آییننامه می‌رسد.
تبصره ۱ – دستگاه اجرایی می‌تواند پذیرش این افراد را به سپردن تعهد خدمت و استخدام موکول نماید. در غیر این صورت پذیرش افراد مشمول این ماده در‌واحدهای آموزشی تعهد استخدامی برای دستگاه ذیربط ایجاد نخواهد کرد.
تبصره ۲ – تأمین نیروی انسانی برای اجرای دوره آموزشی موارد فوق بر عهده دستگاه اجرایی است. دستگاه‌ها مجازند در طول ساعات موظف، از کارشناسان،مربیان و استادکاران خود برای امور آموزشی استفاده نمایند و امتیازات ویژه‌ای برای آنان برقرار کنند.
ماده ۱۹ – کلیه دستگاههای اجرایی و واحدهای تابع آنها که فاقد واحد آموزشی می‌باشند، بر حسب امکانات و تسهیلات موجود خود مکلفند نسبت به پذیرش دانش‌آموزان مشمول نظام جدید آموزش متوسطه برای کارورزی در واحدهای مرتبط اقدام، و امور آموزشی آنان را نظارت و سازماندهی نمایند. انجام کارورزی دانش‌آموزان مشمول این طرح حسب مورد با توافق دستگاه ذیربط و وزارت آموزش و پرورش طی سال تحصیلی با تابستان انجام میگیرد. تعین مؤسسات مشمول این ماده و تهیه دستورالعملهای لازم توسط شورای موضوع ماده (۲۰) انجام می‌شود.
ماده ۲۰ – به منظور ایجاد هماهنگی و تسهیل شرایط برای همکاری دستگاههای اجرایی با وزارت آموزش پرورش در اجرای نظام جدید آموزش متوسطه، شورای علمی و کاربردی با حضور وزیران کار و امور اجتماعی، جهاد سازندگی و مسکن و شهرسازی برای انجام وظایف زیر تشکیل می‌شود:
الف – تأمین امکانات و تسهیلات برای اجرای نظام جدید آموزش متوسطه.
ب – جلب همکاری دستگاههای دولتی و غیر دولتی جهت مشارکت در اجرای طرح و تعیین سهم و میزان مشارکت هر یک از دستگاههای اجرایی.
ج – تعیین شیوه‌های هماهنگی با سایر شوراها و نهادهای مسئول اجرای نظام جدید آموزش متوسطه و حدود و وظایف هر یک.
د – تأیید و تصویب دستورالعملهای مورد نیاز برای اجرای مفاد این طرح.
ماده ۲۱ – به منظور اعمال سیاستهای تشویقی و تسهیل در امر ایجاد و راه‌اندازی مراکز آموزشی و آموزشگاه در جوار کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی و خدماتی یا تأسیس مؤسسات آموزشی مستقل با همکاری بخش‌های غیر دولتی، سازمان برنامه و بودجه در هر سال اعتبار ویژه‌ای را پیش‌بینی و به صورت کمک در اختیار وزارت آموزش و پرورش قرار می‌دهد تا بر اساس دستورالعملهای شورای موضوع ماده (۲۰) این آییننامه و انعقاد موافقت‌نامه‌های مورد نیاز هزینه گردد.
ماده ۲۲ – برای استفاده بهینه از امکانات و تجهیزات مراکز آموزشی مشمول نظام جدید آموزش متوسطه، همچنین ارتقای دانش و مهارت معلمان، مربیان و استادکاران مربوط، کلیه دستگاههای اجرایی تا حد امکان به هنگام انعقاد قرارداد برای ایجاد تأسیسات عمرانی و صنعتی با کشورها و شرکتهای خارجی نسبت‌به پیش‌بینی و کسب تسهیلات لازم برای انجام امور آموزشی و تأمین نیروی انسانی ماهر اقدام کنند. دستورالعملهای لازم برای انجام این امر توسط شورای موضوع ماده (۱۸) تهیه و پس از تصویب ابلاغ می‌شود.
ماده ۲۳ – کلیه شهرکهای صنعتی مکلفند:
الف – نسبت به پیش‌بینی زمین مناسب برای ایجاد آموزشگاه یا واحد آموزش فنی و حرفه‌ای مورد نیاز برای تأمین نیروی انسانی ماهر به تناسب برنامه‌های شهرک اقدام نمایند.
ب – نسبت به ایجاد تأسیسات فیزیکی و تجهیز آموزشگاه به تناسب پیشرفت امور شهرک اقدام و هزینه‌های مرتبط را از خریداران زمین و صاحبان حرف و‌مشاغل شهرک به تناسب دریافت نمایند.
ج – در مواردی که کارخانه‌ها یا مؤسسات نیازمند ایجاد آموزشگاه مستقل هستند زمین مورد نیاز برای انجام این امر توسط شهرک تأمین و هزینه آن از کارخانه‌ذیربط دریافت می‌شود.
تبصره – آیین‌نامه‌های مورد نیاز برای تحقق این امر به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.
ماده ۲۴ – وزارت مسکن و شهرسازی و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مکلفند برای آن دسته از افرادی که متقاضی ایجاد مؤسسات آموزشی برای اجرای آموزشهای فنی و حرفه‌ای موضوع این آییننامه می‌باشند، تسهیلات ویژه قائل شده و کلیه تسهیلاتی را که برای توسعه مدارس غیر انتفاعی و آموزشگاه‌های آزاد در نظر می‌گیرند به این گونه مؤسسات نیز تعمیم دهند.
ماده ۲۵ – وزارت آموزش و پرورش مکلف است ترتیبی اتخاذ نماید که حدود (۲۵%) از ظرفیت پذیرش دانش‌آموزان در دوره متوسطه تا پایان برنامه دوم پنجساله به آموزشهای فنی و حرفه‌ای اختصاص یابد. سازمان برنامه و بودجه بر اساس میزان مشارکت دستگاههای دولتی و غیر دولتی، نسبت به تعیین سهم سرمایه‌گذاری دولت برای توسعه مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای متناسب با میزان مشارکت هر دستگاه در تحقق این برنامه اقدام و منابع مورد نیاز را تأمی نمی‌نماید.
ماده ۲۶ – وزارت آموزش و پرورش مجاز است با دعوت از متخصصان فاقد مدرک تحصیلی نظیر هنرمندان، استادکاران و افراد مشابه که دارای صلاحیت و توانایی کافی برای ارائه خدمات آموزشی فنی باشند جهت انجام آموزشهای موضوع این آییننامه اقدام نماید.
تبصره – سازمان امور اداری و استخدامی کشور و شورای حقوق و دستمزد نسبت به تصویب دستورالعملهای لازم جهت پرداخت حقوق و مزایای این افراد براساس درجات همطراز با دارندگان مدارک تحصیلی اقدام مینماید.
ماده ۲۷ – سازمان امور اداری و استخدامی و سازمان برنامه و بودجه همکاری لازم برای تأمین سازمان و تشکیلات و اعتبار مناسب برای اجرای این آییننامه را با وزارت آموزش و پرورش و کار و امور اجتماعی به عمل خواهند آورد.
حسن حبیبی – معاون اول رییس جمهور