اصول سیاست فرهنگی کشور

شماره ۲۰۱۴ د ش – ۱۳۷۱/۶/۲

(مصوب جلسات ۲۲۸ ، ۲۲۹ ، ۲۴۴ ، ۲۴۸ ،۲۵۱ ، ۲۵۲ ، ۲۶۴ ، ۲۶۹ ،۲۷۱ ،۲۷۲ ، ۲۷۳ ، ۲۷۷، ۲۸۱ ، ۲۸۴ و ۲۸۸ مورخ ۲۲/۸/۶۹، ۲۹/۸/۶۹، ۲۴/۲/۷۰ ، ۴/۴/۷۰، ۲۵/۴/۷۰، ۸/۵/۷۰، ۲۱/۸/۷۰، ۱۷/۱۰/ ۷۰،۸/۱۱/۷۰ ،۱۵/۱۱/۷۰ ، ۱۳/۱۲/۷۰، ۲۵/۱/۷۱ ، ۵/۳/۷۱ ،۲/۴/۷۱ ، ۱۳۷۱/۵/۲۰ شورای عالی انقلاب فرهنگی)

مقدمه:
پدیدآورنده و حافظ فرهنگ بشری مردم‌اند. اما این نقش اساسی گاه می تواند حرکات منظم، ناهماهنگ و پراکنده و گاه کاملاً‌ منظم، منسجم، برنامه‌ریزی شده و هدایت یافته باشد.
در طول تاریخ بشری هرگاه دولتها و سازمانهای رسمی از مسیر فرهنگی مردم جدا افتاده و برای خویش سیر و سیاستی دیگر اعم از غیرمردمی و ضدمردم داشته اند بخصوص هرگاه مردم به دلائل متعدد جغرافیائی ، اقتصادی ، سیاسی ، روحی و نظائر آن از تشکل و تعامل فرهنگی دور و پراکنده شده‌اند ، فرهنگ لاجرم سیلان و جریان مطلوب و کمال یافته خویش راکم وبیش از دست داده وچه بسا به انقطاع و گسیختگی مبتلا شده است . دراین صورت انسان نتوانسته است از بار فرهنگی و بنیه عقلانی خویش در هیات اجتماع و به نحوی که مقتضای روح جمعی است حداکثر بهره برداری را بعمل آورد و در استحصال و استخراج ذخائر وجود در حد اعلا توفیق یابد ظهور انسان در هیات و حیثیت جمعی خویش بقدری مهم و موثر است که امام خمینی رضوان الله علیه در این باب می فرمایند:
اگر انسانها در کلمه مبارکه الله مجتمع شدند وهمه بت ها را شکستند به همه مقصدهای عالی می رسند … ما تجربه کرده ایم …. که آنوقت که توجه به خدای تبارک و تعالی مجتمعاً نداشتیم ولو یکی یکی هم داشتیم نتوانستیم کاری انجام بدهیم..
در جهان امروز که نقش ونیروی اجتماعی فرهنگ نسبت به گذشته بمراتب افزونتر شده است .
ضرورت هماهنگی وهمسوئی صاحبنظران و کارشناسان وبرنامه ریز ان هرکشور با نیازهای فرهنگی جامعه نیز بیشتر احساس می شود.

جامعه رشید جامعه ای است که بتواند نیازهای فرهنگی خویش رادر رهگذر حیات وحرکت اجتماعی بازشناخته ، از تظاهرات و تمایلات کاذب یا گذرا تفکیک کند و قدرت پاسخگویی به این نیازها و بهره گیری از آنها را در جهت رشد و کمال معنوی و مادی دارا باشد . شرط لازم برای تحقق چنین مطلوبی آنست که در هر کشور زمامداران اصول گرا و واقع گرا بتوانند به منظور همراهی باجریان عظیم و عمیق و اصیل فرهنگ در جامعه و حداکثر بهره گیری از دریای لایزال اراده وایمان معنوی و الهی مردم بطور هماهنگ و همسو سیاستگزاری و برنامه‌ریزی کرده اهم محورهای لازم برای این حرکت را تشخیص داده و تعیین کنند.
سیاست فرهنگی دراین جهت و در این مسیر است که تدوین می شود . سیاست فرهنگی درحقیقت همان توافق رسمی واتفاق نظر مسئولان و متصدیان امور در تشخیص، تدوین و تعیین مهمترین اصول و اولویتهای لازم الرعایه در حرکت فرهنگی است . سیاست فرهنگی رامی توان اصول راهنمای کارگزاران فرهنگی و مجموعه علائم و نشانه هایی دانست که مسیر حرکت رانشان می دهد به عبارت دیگر نوعی دستورالعمل فرهنگی است که روشنگر حرکت است . بسیاری از نقاط کور و نکات مهم اما مبهم به مصداق اینکه گفته اند“ خود، راه بگویدت که چون باید رفت“ درحین حرکت و در اثنای کسب تجربه است که روشن خواهد شد . بنابراین سیاست فرهنگی درهمه موارد لزوماً گویای نکات بدیع و بی سابقه و غیرمکشوفه نیست :
معاهده ای است که سلسله ای از اولویتها واصول وفروع یک حرکت فرهنگی را رسمیت می دهد و همفکری و همجهتی را با همکاری و هماهنگی توام می کند. میثاقی است ملهم از آرمانها و اعتقادات ، ناظر بر تجربه ها و واقعیات . محدود به ظرفیتها و امکانات ، توجه به آینده اهداف بعید و قریب ، که به هرحال در ظل و ذیل قانون اساسی قرار گرفته است .
مسئولان ، متصدیان و همه مراجع و مراکز فرهنگی وابسته به دولت و نظام جمهوری اسلامی ایران ، مجریان و مخاطبین سیاست فرهنگی کشور در درجه اول اند . سایر افراد و جمعیتها نیز لازم است با درجات و نسبتهای مختلفی که دارند و این امر از شان اجتماعی و نیز نوع و نحوه فعالیت فرهنگی آنها ناشی می شود به تناسب مورد با مواد و مفاد این سیاست، فرهنگی برخورد داشته و نقض کننده آن نباشد.

توجه به نکات ذیل درخصوص ساست فرهنگی کشور ضروری است

– سیاست فرهنگی ، سیاست انقلاب اسلامی است. انقلاب اسلامی بدین معناست که فرهنگ
اسلامی درکلیه شئون فردی واجتماعی کشور اصل وپایه و مبنا قرار گرفته است . بنابراین
نباید فراموش کرد که انقلاب اسلامی حقیقتاً انقلاب فرهنگی است و اگر نگوئیم همه
اختیارات وامکانات ، قدرمسلم اینست که میتوانیم بگوییم بیشترین و مهمترین وعمده
ترین تلاشها و توانمندیها باید برای تکامل و توسعه وتحرک فرهنگی درهمه شئون فردی
واجتماعی به بهترین نحو صرف شود. اگر در قول و قرار شفاهی و کتبی ، نود درصد راه حلها
و درمانها را فرهنگی دانسته و ده درصد آن را غیرفرهنگی بدانیم اماعملاً‌ این نسبت
رامعکوس کرده ده درصد امکانات وتوانایی ها رابه فرهنگ ونود درصد آنرا به امور دیگر
متوجه سازیم ،درچنین حالتی از سیاست فرهنگی چندان نصیبی نخواهیم برد
سیاست فرهنگی جمهوری اسلامی متخذ از جهان بینی و انسانشناسی اسلامی است ومبتنی
بر مبانی و مفاهیمی از این قبیل است .
– حا کم بودن بینش توحیدی برتمامی شئون وعرصه های حیات فردی واجتماعی ونقش وتاثیر
بنیادی اعتقاد به اصول وفروع دیانت مانند وحی ، نبوت ، امامت ، عدالت ، معاد، تبری و تولی در جامعه اسلامی
– جاودانگی وجود انسان و کرامت و شرافت ذاتی اوبه عنوان خلیفه الله و امانتدار خداوند، صاحب اراده واختیار ، دارای قدرت تعقل و انتخاب درجریان سرنوشت و نیز نقش عقل و تجربه دراستمرار حرکت تکاملی وی
– برخورداری انسان از فطرت الهی که ریشه و منشاء رشد و خیر و صلاح اواست
– همانندی و برابری انسانها در آفرینش وعدم تمایز بین رنگها و نژادها وصنوف دیگر
انسانی و جهانشمول بودن پیام اسلام ودعوت انسانها به همکاری و تعاون همگانی درانجام کارهای نیک و انسانی
– سرنوشت مادی و معنوی بشر و قابلیت رشد و شکوفایی وی در همه وجوه و زمینه های فردی
واجتماعی ، مادی و معنوی ، جسمی و روحی ، عقلی و عاطفی و ملازمه این وجود بایکدیگر
– خیرخواهی ، کمال جویی ، آرمانخواهی ، ظرفیت علمی نامحدود و کشش فطری انسان به سوی
علم و دانایی ، جمال و زیبائی ، تقدیس و پرستش و خیر اخلاقی
– زایندگی وقدرت ایمان درخلق ارزشهای معنوی و فضایل اخلاقی وایجاد روحیه استقلال، حریت ، عزت نفس و تحکیم مناسبات انسانی درجامعه
– تربیت پذیری آدمی وبه فعلیت درآمدن استعدادها وخلاقیتهای وی درطریق پی ریزی بنای
جامعه ای موحد، عدالت خواه ، دانش طلب ، متکی برجهاد واجتهاد ،متصف به اعتدال و
واقع بینی ونیز بهره مند ازمباحثات ومبادلات فکری ،نقادیها و تحقیقات علمی ،عبرت
آموزیها وتجربه اندوزیهای تاریخی
– اصالت ارزشهای معنوی وفضائل اخلاقی درجامعه اسلامی و جایگاه والای تقوی ، علم و جهاد در تعیین مرتبه کرامت و فضیلت انسانها
– تاثیرپذیری انسان از عوامل مثبت و منفی محیط اجتماعی وآفات وموانع فرهنگی آن
ومسئولیت نظام اسلامی درسالم سازی محیط ، تحقق قسط وعدل ، تامین حق مشارکت مردم
درهمه امور باتوجه به لزوم زدودن علل وعوامل زمینه ساز کفر و نفاق ، فقر وفساد ظلم
و استبداد ، سلطه واستکبار
اندیشه ها و دیدگاه های و فتاوی حضرت امام خمینی (رضوان الله تعالی علیه ) بعنوان
بهترین شاخص و معرف اسلام ناب محمدی(ص) و تمییز آن از انواع و اشکال مختلف اسلام
نمایی در داخل وخارج کشور ، بر سیاست فرهنگی نظام جمهوری اسلامی ایران حاکم است
دایره معانی و مصادیق کلماتی که درمتن مصوبه سیاست فرهنگی بکار رفته محدود به حدودی
است که از مبانی اسلامی و دینی مجسم در خط فکری و فقهی امام و وصایای گرانقدر الهی
سیاسی ایشان سرچشمه می گیرد. بنابراین اگر در سلسله کلمات و جملات این متن ،
متشابهات و مبهماتی باشد ،‌محکماتی نیز هست که ارجاع آن به این ، گره گشای مشکل خواهد بود.

اندیشه ها و دیدگاههای امام درعرصه های عرفانی ، فرهنگی و هنری همانند عرصه های
سیاسی اقتصادی و اجتماعی ، راهنماو راهگشاست و بر سیاست فرهنگی و هنری کشور پرتوافکن
خواهد بود .آنچه امام درباره انواع موسیقی ، فیلم ، سریال ، ورزش و امور دیگری از این
قبیل فرموده اند تابلو راهنماست .
کلام و پیام آن بزرگمرد درباب فکر وفرهنگ برصحیفه دلها وکتیبه جانها نقش شده است
“فرهنگ مبداء همه خوشبختیها و بدبختیهای یک ملت است “ خروج از فرهنگ بدآموز غربی
ونفوذ وجایگزین شدن فرهنگ آموزنده اسلامی ،ملی وانقلاب فرهنگی درتما م زمینه ها
درسطح کشور آنچنان محتاج تلاش وکوشش است که برای تحقق آن سالیان درا ز باید زحمت
کشید “ خطر تحجرگرایان ومقدس نماهای احمق ،… کم نیست “ درجمهوری اسلامی جز درموارد
ی که اسلام و حیثیت نظام درخطر باشدآنهم با تشخیص موضوع از طرف کارشناسان دانا
هیچکس نمی تواند رای خود رابر دیگری تحمیل کند.. ما اگر توانستیم نظامی برپایه های
نه شرقی و نه غربی واقعی واسلام پاک ومنزه از ریاو خدعه وفریب رامعرفی نماییم
انقلاب پیرو شده است . راه اصلاح یک مملکت فرهنگ آن مملکت است اصلاح باید از فرهنگ
شروع شود .امیدواریم بشر به رشدی برسد که مسلسلها رابه قلم تبدیل کند . آنقدری که
قلم و بیان درخدمت بشر بوده است مسلسلها نبوده اند … اسلام هم که امر فرمود ه است
جها د بکنند . .. اساس براینست که دفاع از حق بکنند و حق را و علم راجانشین مسلسل
بکنند . تبلیغات که همان شناساندن خوبی ها و تشویق به انجام آن وترسیم بدیها ونشان
دادن راه گریز ومنع ازآن از اصول بسیار مهم اسلام عزیز است . چهارچوب اسلام ناب
محمدی (ص) که در ترسیم قهر وخشم و کینه مقدس و انقلابی علیه سرمایه داری غرب وکمونیسم متجاوزشرق
است ونیز راه مبارزه علیه ریا وحیله وخدعه رابه مردم وبخصوص جوانان سلحشورمان نشان
دهید این مسئله که نظام دراهداف خودجدی است ودرصورت به خطر افتادن ارزشهای اسلامی
باهرکس درهرموقعیت قاطعانه برخورد می نماید باید بعنوان یک اصل خدشه ناپذیر برای
تمامی دست اندرکاران ومردم تبلیغ گردد.

– قانون اساسی به عنوان مظهری دیگر از بینش فرهنگ اسلامی وجلوه ای دیگر از افکار
واندیشه های امام ورهبر، الهام بخش واستحکام بخش سیاست فرهنگی است . مفاد قانون
اساسی خصوصاً آنچه دراصول دوم وهچنین هفتم تاسی ام درباب فرهنگ ولوازم اجتماعی
وسیاسی آن آمده است وبه عبارت دیگر رهنمودهایی که درباره مسائل وموضوعاتی از قبیل
فضایل اخلاقی ، کرامت انسانی ، آزادی استقلال تجارب بشری ، تتبع وابتکار، آگاهیهای
عمومی ، مشارکت مردمی ، امر به معروف ونهی ازمنکر ونظائر آن ذکر شده است ، برسیاست
فرهنگی کشور حاکم بوده وخواهدبود
– “سیاست “ فرهنگی به معنای عام وعرفی آن مجموعه ای از اهداف ، مبانی . اصول ،
اولویتها وخط مشی اجرای راشامل می شود، هرچند به معنای خاص فقط قسمت اخیر را به ذهن متبادر می سازد

اهداف :
اهداف کلی فرهنگی در نظام جمهوری اسلامی و نیز اهدافی که غرض و غایت تدوین این مجموعه را تحت عنوان سیاست فرهنگی مشخص می سازد به شرح ذیل است :

الف : اهداف فرهنگی جمهوری اسلامی
1- رشد وتعالی فرهنگ اسلامی انسانی و بسط پیام و فرهنگ انقلاب اسلامی درجامعه جهان
2- استقلال طلبی و زوال مظاهر منحط وبانی نادرست فرهنگهای بیگانه و پیراسته شدن جامعه از آداب و رسوم ومنحرف وخرافات
3 – به کمال رسیدن قوای خلاقه و شایسته وجود آدمی درهمه شئون و به فعالیت درآمدن استعدادات خداداده و استحصال دفائن عقول و ذخائر وجودی انسان
4 – آراسته شدن به فضائل اخلاقی وصفات خدایی در مسیر وصول به مقام انسان متعالی
5 – تحقیق کامل انقلاب فرهنگی درجهت استقرار ارزشهای مورد نظر اسلام وانقلاب اسلامی در زندگی جمعی و فردی و نگاهبانی از آنها واستمرار حرکت فرهنگی برای رسیدن به جامعه مطلوب
6 -درک مقتضیات وتحولات زمان ونقد و تنقیح دستاوردهای فرهنگی جوامع بشری و استفاده از نتایج قابل انطباق با اصول و ارزشهای اسلامی

ب : اهداف سیاست فرهنگی

۱- تعیین وتدوین اصول راهنماو اولویتهای لازم الرعایه درحرکت فرهنگی کشور و رسمیت
دادن به آن ،‌ باالهام از آرمانها و اعتقادات ، با توجه به ظرفیتها و واقعیات وبا
بهره گیری از تجربیات داخلی و جهانی وامکانات و ابزارهای مختلف ومناسب
2- ایجاد وحدت رویه وهماهنگی فرهنگی در میان دستگاههای مختلف نظام جمهوری اسلامی
وبسیج امکانات ، تلاشها و برنامه های فرهنگی درجهت پاسخگویی به نیازهای فرهنگی جامعه
و هدایت تلاشها و نیازهای موجود
3- تکیه وتاکید بر آرمانها و ارزشهای معنوی وفرهنگ اسلامی وحفظ وترویج فرهنگ و بسیج
تقویت روحیه و ایثار و فداکاری درراه ارزش های مقدس اسلامی باتوجه به لزوم درک
مقتضیات وتحولات زمان و همچنین تقویت نقاط قوت و رفع نقاط ضعف و مهیاشدن برای مواجهه
صحیح وهمه جانبه با ضرورتها وتحولات
4- تمهید و تدارک لازم درجهت همسویی وعدم مغایرت طرحها وبرنامه های اقتصادی ،
اجتماعی و غیرفرهنگی امادارای نتایج فرهنگی ، با سیاست فرهنگی کشور
5- تسهیل و تقویت امور برنامه‌ریزی ،نظارت و ارزیابی فرهنگی درعین حمایت ازتعدد ،
تنوع و آزادی فعالیتهای فرهنگی مردمی ، مبادله و مرابطه فرهنگی میان بخشهای دولتی
و غیردولتی در جهت افزایش تحرک ،جهاد واجتهاد فرهنگی ، ارتقاء‌ دانش و آگاهی عمومی و اعتلای روحیه ، تتبع ،تحقیق و ابتکار

ج: اصول سیاست فرهنگی

اصول سیاست فرهنگی کشور که راهنمای مسئولان و مدیران و برنامه ریزان و کارگزاران فعالیتهای فرهنگی خواهد بود بدین شرح است:

۱- بازشناسی و ارزیابی مواریث و سنن تاریخی و ملی در عرصه های مختلف دینی ، علمی ، ادبی و هنری و فرهنگ عمومی ، و نگاهبانی از مآثر و مواریث اسلامی و ملی و حفظ واحیاء دستاوردهای مثبت وارزشمند تمدن اسلام درایران

۲- شناخت جامع فرهنگ ومدنیت اسلام و ایران و ترویج اخلاق و معارف اسلامی و معرفی شخصیتها و عظمتهای تاریخ اسلام و ایران

۳- ارتباط فعال با کشورها و ملتها و تحکیم پیوند مودت وتقویت همبستگی با مسلمانان و ملل دیگر جهان

۴- شناخت فرهنگ وتجربه های بشری و استفاده از دستاوردهای علمی وفرهنگی جهانی با بهره گیری از کلیه روشها و ابزارهای مفید ومناسب

۵- تحکیم وحدت ملی ودینی باتوجه به ویژگیهای قوی ومذهبی و تلاش درجهت حذف موانع وحدت

۶- تلاش مستمر درجهت رشد علمی وفرهنگی وفنی جامعه و فراگیرشدن امر سواد و تعلیم وتربیت

۷- اهتمام به امرزبان وادبیات فارسی وتقویت و ترویج و گسترش آن

۸- بسط زمینه های لازم برای شکوفایی استعدادها وخلاقیتها وحمایت از ابتکارات وابداعات

۹- پاسداری ازحریت وامنیت انسان درعرصه های گوناگون فرهنگی ،سیاسی،قضایی واقتصادی

۱۰- فراهم ساختن شرایط وامکانات کافی برای مطالعه وتحقیق وبهره گیری از نتایج آن درهمه زمینه ها

۱۱- تقویت تفکر وتعقل وقدرت نقادی وانتخاب درعرصه تلاقی و تضارب افکار

۱۲- “مقابله با خرافات و موهومات ، جمود و تحجر فکری ، مقدس مآبی ، و ظاهرگرائی و مقابله با افراط در تجددطلبی و خودباختگی در برابر بیگانگان تحت شعار واقع گرایی“

۱۳- ترویج روحیه قیام به قسط وعدالت اجتماعی
14- ارزش دادن به کارواهمیت بخشیدن به تلاش و کوشش در جهت استقلال و خوداتکایی درعین التزام به کفاف ، قناعت و مبارزه باروحیه اتراف و اسراف وتبذیر
15- پرورش روح وجسم بااهتمام همه جانبه به امر ورزش وتربیت بدنی به عنوان یک ضرورت مهم اجتماعی
16- تقویت واحیاء ومعرفی هنراصیل و سازنده درتمامی عرصه ها و زمینه های سازگار با روح تعالیم اسلامی
17- اهتمام واقدام همه جانبه به منظور شناخت نیروها ونیازها و مقتضیات جسمی و روحی
نسل جوان کشور و فراهم آوردن زمینه های مناسب و مساعد برای تکامل وتعالی شخصیت علمی
و عقیدتی جوانان و مسئولیت پذیری و حضور مستقیم و مشارکت هرچه بیشتر آنان درعرصه های مختلف حیات فردی و اجتماعی
18- تقویت شخصیت وجایگاه واقعی زن مسلمان به عنوان مادر و ترویج و فراهم آوردن زمینه
های لازم برای ایفای نقش و رسالت اساسی خود به عنوان “مربی نسل آینده“ و اهتمام به
مشارکت فعال زنان درامور اجتماعی ،فرهنگی ، هنری وسیاسی و مبارزه با بینش ها و اعتقادات نادرست در این زمینه
19- گسترش زمینه مشارکت و مباشرت مردم درامورفرهنگی ، هنری ، علمی واجتماعی و همچنین
حمایت از فعالیتها واقدامات غیردولتی به منظور همگانی شدن فرهنگ و توسعه امور فرهنگی با نظارت دولت
20- اتخاذ سیاستهای ایجابی و مثبت در امور فرهنگی ، هنری ، اجتماعی و ایجاد مصونیت
برای افراد و جامعه ، و اهتمام به جاذبه و رحمت و جامع نگری و دوراندیشی و شور و مشورت و پرهیز از خشونت و شتابزدگی و یکسونگری و استبداد رای
21- آموزش و تشویق برای تقویت روح اجتماعی و مقدم داشتن مصالح جمعی بر منافع فردی،
احترام گذاشتن به قانون و نظم عمومی به عنوان یک عادت و سنت اجتماعی و پیشقدم بودن دولت در دفاع از حرمت قانون و حقوق اشخاص
22- تلاش برای شناخت ومعرفی ارکان هویت اصلی و ملی به منظور این هویت و همچنین به منظور استحکام و استمرار استقلال فرهنگی
23- گسترش روحیه نقد و انتقاد پذیری وحمایت از حقوق فردی واجتماعی برای دعوت به خیر و همگانی شدن امر به معروف و نهی از منکر بر مبنای حکمت، موعظه حسنه ، شرح صدر و جدال به آنچه احسن است

۲۴- توسعه واعتلای تبلیغات فرهنگی وهنری به نحو مناسب به منظور ترویج و تحکیم فضایل اخلاقی

۲۵- توجه به فرهنگ وهنر روستابه منظور بالابردن سطح فرهنگی در روستاها و همچنین تقویت خلاقیت های اصیل وباارزش روستائی و عشایری

د: منبهات در سیاست فرهنگی

۱- تلقی نادرست از زهد و ترک دنیا بصورتی که مغایر با تحرک و رشد و آینده نگری و پیشرفت اجتماعی باشد
2- بی اعتنایی به نظم عمومی و بدیبنی تاریخی که نسبت به دولت وجود داشته است
3- تصور مغایربودن شریعت اسلامی با هرگونه نوآوری ومبانیت داشتن تقوا و تعهد با تخصص
4- مخفی شدن فساد عقیده و اخلاق
5- گرایش به راه حلهای شتابزده و خشونت آمیز درمورد مشکلات اجتماعی و معضلاتی که نیازمند به تحقیق و تدبیر است
6- تشبت به شرع برای فرار از قانون وبالعکس
7- توجیه تخلف از نظم اجتماعی به بهانه عدم سوء نیت
8- خودداری از قدرشناسی اجتماعی به بهانه پاداش اجتماعی وتوقع ایثار
9- عدم توجه کافی به مراتب خصائل مختلف انسانها و خوب یا بد دانستن آنان بطور مطلق
10- عدم توجه به نقش عوامل و مسائل اجتماعی ، سیاسی ، اقتصادی ومحیطی در اصلاح جامعه و اکتفاکردن به وعظ و نصیحت در هدایت و تربیت دینی و اجتماعی
11- مدون نبودن فلسفه سیاسی ونظر یه مدیریت در جامعه با وجود مبادی و مواد اولیه لازم در منابع فقه اسلامی
12- برداشت نادرست از بعضی مفاهیم دینی
13- تحت الشعاع قرارگرفتن حق درمقابل شخصیت
14- رواج بعضی خرافات درپوشش سنن قومی یا عقاید دینی
15- نقد ظاهری سنتهای خودی باتمسک به ظواهر ، سنتها وافکاربیگانه
16- ریاکاری ، نفاق ، تملق وخطر گسترش آن بصورت اخلاق اجتماعی
17- پرده دری ، حرمت شکنی ، قانون شکنی و جوسازی به عنوان یک وظیفه دینی یا حرکت انقلابی
18- سوءظن به مردم ومیل به تجسس درزندگی شخصی آنان و تفسیر نادرست اعمال آنها و متهم کردن آنان
19- بی اعتنایی به امور و ارزشهای ملی درجامعه ونیز بی حرمتی به فرهنگ و سنن اقوام و ملل دیگر
20- نهی از منکر با توسل به منکرات دیگر
21- بی توجهی نسبت به ارزشهای معنوی ، مبانی و مواضع اصولی وغفلت از فریضه دینی – اجتماعی امر به معروف و نهی از منکر
22- کار خود را ملاک خوب و بد دانستن و قوانین را بنا بر رای خود تفسیر و اجرا کردن و در مقابل کسی مسئول نبودن
23- غفلت از سوابق غربزدگی و ریشه های التقاط وعدم توجه کافی به حل مسائل عصر با رجوع به معارف دینی و مطرح نبودن شیوه های درک و فهم فرهنگهای دیگر و طرق ارتباط با آنها
24- عوام زدگی وعوام فریبی با تکیه برباورها ، عادات و شیوه های نادرست رایج در جامعه به نام طرفداری از محروم یادفاع از دیانت
25- عدم اهتمام به تعاطی افکار وتبادل آراء و تمسک به روشهای غیرمنطقی در برخورد با افکار دیگران و ترجیح راه حلها و برخوردهای سلبی در موارد غیرضروری
26- بازخواست نکردن ازکسانی که قوانین را بنا بر رای خود تفسیر و اجرا می کنند

هـ: خط مشی فرهنگی که به منظور اجرای اصول سیاست فرهنگی باعنایت به فصول اهداف مبانی و منبهات تنظیم شده و نشان دهنده “اولویت ها و سیاستهای کلی“ “سیاستهای اجرائی“ و همچنین تعیین کننده “ مراکز نظارت ، اجرا و هماهنگی ، میباشد از این قرار است :

اولویتها و سیاستهای کلی

۱- اولویت دادن به کودکان و نوجوانان و جوانان درکشور

۲- اولویت دادن به کشورها و مجامع اسلامی و ایرانیان درخارج ازکشور

۳- اهتمام بیشتر به کشف استعدادها و خلاقیتهای فرهنگی وهنری وآموزش و تربیت نیروی انسانی

۴- حمایتهای معنوی ومادی ازمراکز وفعالیتهای فرهنگی وهنری و تامین اجتماعی ازباب فرهنگ و هنر و تشویق آنان به آفرینشها وابداعات فرهنگی وهنری

۵- اولویت دادن به اعتلای مقام زنان درسطح کشور باتوجه به مکانت والای زن و نقش اساسی زن مسلمان در تحکیم مبانی خانواده و برنامه های اجتماعی، فرهنگی، علمی و هنری

۶- ایجاد زمینه های مناسب جهت بهره گیری مطلوب و متعادل فرهنگی وهنری از اوقات فراغت و تفریح

۷- افزایش ظرفیت های مراکز فرهنگی با لحاظ نمودن رشد جمعیت کشور

۸- تشویق سرمایه گذاری ومشارکت مردم و هدایت انگیزه های معنوی آنان درجهت تامین نیازهای بخش فرهنگ و هنر و ایجاد تسهیلات لازم در این زمینه و تضمین حقوق سرمایه گذاران

۹- کمک به تامین مواد اولیه و تقویت صنایع تولید مواد و ملزومات فرهنگی وهنری

۱۰- سازماندهی بازار و ترویج محصولات فرهنگی و هنری و اصلاح شبکه های توزیع

۱۱- توجه به بازسازی ، نوسازی ، تجهیز و توسعه ظرفیتهای تاسیسات و مراکز فرهنگی وهنری موجود و استفاده از تکنولوژی جدید و ارتباط جمعی وبهره برداری حداکثرازآن

۱۲- تمرکز در سیاست گذاری ، عدم تمرکز در امور اجرائی و هماهنگی تشکیلات و فعالیتهای فرهنگی و هنری

۱۳- تقویت ظرفیتهای پژوهشی و نظام آماری واطلاعاتی برای برنامه‌ریزی و ارزشیابی فعالیتهای فرهنگی

۱۴- سازماندهی وبهره برداری مطلوب از امکانات وتاسیسات فرهنگی و هنری نهادهای دولتی غیرفرهنگی و جلوگیری از دوباره کاریها در امور غیرضروری

۱۵- تقویت ارتباط مناسب ومکمل میان بخش فرهنگی وبخش آموزش کشور ، بویژه در زمینه تربیت نیروی انسانی و گسترش فعالیتهای فرهنگی وهنری در مراکز آموزشی

۱۶- اختصاص دادن درآمدهای حاصل ازخدمات وتولیدات فرهنگی و هنری و استفاده از آن در بازسازی و توسعه بخش فرهنگ واطلع رسانی

۱۷- آموزش متسمر نیروی انسانی و مدیران شاغل دربخش فرهنگ فرهنگ و هنر

۱۸- تاسیس مجتمع های فرهنگی ، هنری ، سینمایی وشبکه های توزیع و فروش زنجیره ای در سراسر کشور به منظور عرضه سریع و ارزان محصولات و تولیدات فرهنگی و هنری

۱۹- ایجاد ، تقویت وتجهیز کتابخانه های عمومی ، سالنهای سینما، تالارهای نمایش ، نگارخانه ها، موزه های هنری به تناسب جمعیت

۲۰- تقویت وایجاد مراکز و تاسیساتی مانند هنرستانها ،فیلم خانه های ملی ، لابراتور و مراکز سینمائی کشور، استودیوهای بزرگ ضبط موسیقی ایرانی ، شهرک سینمائی ، فرهنگستان علوم (گروه هنر) وشبکه سراسری خانه های فرهنگ وموزه

۲۱- هدایت وترویج وآموزش عمومی هنر وادبیات بویژه هنرهای سنتی ملی و اسلامی و برگزاری جشنواره ها ومسابقات منطقه ای و سراسری با اختصاص جوایز و پاداشهای مناسب

۲۲- کمک به افزایش تولید سینمایی وهنری ونیز نمایش فیلم واجرای تئاتر درمراکز
آموزشی کارگری وکارمندی به منظور همگانی کردن فرهنگ واستفاده از انواع آموزشهای
تخصصی دولتی و آزاد

۲۳- کمک به ایجاد کانونهای مخصوص نویسندگان وهنرمندان و مترجمان و روزنامه نگاران و خبرنگاران و تقویت جریانها و تشکلهای متعهد

۲۴- وضع مقررات لازم برای حمایت قانونی از آثاروتولیدات فرهنگی، علمی و هنری

۲۵- کمک به توسعه ارتباطات سازنده میان هنرمندان ونویسندگان و محققان داخلی وخارجی

۲۶- تشکیل وتقویت و تجهیز مراکز اطلاعات فرهنگی وهنری ومراکز حفظ وتنظیم اسناد، مدارک وشناسنامه های فرهنگی وهنری

۲۷- ایجاد وتقویت مجتمع های پژوهشی وتحقیقات کاربردی در زمینه ها وبخشهای مختلف فرهنگی

۲۸- پژوهش در فرهنگ عامه و گویشهای مختلف و جایگزین کردن لغات و اسامی مناسب فارسی

۲۹- توسعه وتقویت کرسی های زبان وادبیات فارسی در مراکز علمی و دانشکده های داخل
و خارج از کشور ونیز تقویت فرهنگستان زبان وادب فارسی و پاکسازی اماکن از واژه ها و اسامی بیگانه

۳۰- ذکر تاریخ هجری در مورد حوادث جهان اسلام و ایران پس از اسلام و نیز در موارد ضرورت ذکر تاریخ میلادی تاریخ هجری در کنار آنی نیز آورده شود

امکانات

۳۱- تعیین جایگاه مناسب برای بخش فرهنگ درنظام بودجه ریزی کشور و تخصیص اعتبارات بنحوی که ثبات مالی لازم برای برنامه‌ریزی دراز مدت فراهم شود و فعالیتها و برنامه های فرهنگی تابع تغییرات بودجه جاری کشور نباشد

۳۲- استفاده ازامکانات بانک ها و صندوقهای قرض الحسنه درجهت تامین اجتماعی نویسندگان ، هنرمندان و محققان امور فرهنگی و هنری و اختصاص صندوق وام وبیمه ویژه

۳۳- برقراری مقررات لازم به منظور تخفیفها و معافیت های ویژه مالیاتی و گمرکی برای همه دست اندرکاران امور فرهنگی و هنری و استفاده از خدمات عمومی و امکانات اولیه توسط آنان وتوسعه صادرات آثار فرهنگی هنری و ایجاد بازار آثار هنری در داخل وخارج به منظور بهره گیری معنوی و ایجاد منابع درآمد

۳۴- افزایش امکانات فرهنگی و هنری مناسب درمساجد ، حسینیه ها ، تکایا ، انجمن ها ودفاتر و مراکز فعالیت های مذهبی و تبلیغی به معنای اخص

۳۵- حمایت از فعالیتهای فرهنگی و هنری مراکز مذهبی وتبلیغی در جهت سایست فرهنگی کشور و افزایش میزان بهره گیری مناسب از ظرفیتها و امکانات موجود آنها

۳۶- اختصاس بخشی از تبلیغات شهری برای طرح مسائل و موضوعات فرهنگ عمومی در مورد محیط زیست ، بهداشت ،‌ جمعیت ، مهاجرت ، تولید ، نظم ، قانون ، مصرف و نظائر آن

۳۷- حمایت از مطبوعات وکمک به گسرتش و ارتقاء‌کمی و وکیفی مطبوعات ودستیابی آنها به شیوه های مطلوب و جامع در انتشار اخبار و مطالب و نظرات منطقی مختلف با رعایت استقلال و آزادی درچهارچوب قوانین و نیز توسعه وتقویت فعالیت آنهادر داخل و خارج کشور

۳۸- توسعه ، تقویت و تجهیز خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران

۳۹- تاسیس وتقویت مرکز آموزش عالی تربیت نیروی انسانی لازم برای وسائل ارتباط جمعی همچنین تاسیس و تقویت نمایندگی های مطبوعاتی و وسائل ارتباط جمعی درخارج کشور به منظور بهره گیری از تجربه ها و تحقیقات داخلی وخارجی در عرصه فعالیتهای خبری و تبلیغی

۴۰- افزایش پوشش جمعیتی وجغرافیائی صداوتصویر شبکه های استانی ،کشوری وبرون مرزی و نیز افزایش و ارتقاء‌کمی و کیفی برنامه های صداوسیما متناسب با نیازهای تبلیغی و فرهنگی انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی ایران

۴۱- تقویت واحد مرکزی خبربابهره گیری لازم از دانش فنی جدید وانتخاب شیوه های موثر ومتنوع تبلیغاتی با توجه به اصول و ارزشهای اسلامی و انسانی

دانشگاه

۴۲- بهره گیری از نظریات وتجربه های مسئولان ، دانشمندان ، استادان و دانشجویان در زمینه امور فرهنگی ،هنری و وسائل ارتباط جمعی وجهت دادن به پایان نامه ها و رساله های دانشجویان در زمینه تحقیقات وپژوهشهای فرهنگی مورد نیاز تاریخ انقلاب اسلامی و دفاع مقدس

۴۳- جمع آوری اسناد وآثار انقلاب اسلامی و تدوین وتکمیل تاریخ انقلاب
44- تاسیس وتقویت موزه های بزرگ وکوچک جنگ در مرکز و مناطق کشور وساختن بناهای یادبود و حفظ اسناد و آثار و نیز تدوین و تکمیل تاریخ دفاع مقدس

زیارت و سیاحت

۴۵- توسعه ایرانگردی وجهانگردی وتولید مواد فرهنگی وهنری لازم برای معرفی مناطق
زیارتی و سیاحتی ایران و برنامه‌ریزی در زمینه جذب مسافرین خارجی و سیروسفر داخلــی
با افزایـــش بهره‌وری از امکانات زیارتی ، سیاحتی و تفریحی کشور ، با رعایت قوانین
و ارزشهای مقدس انقلاب به منظور شناسایی فرهنگ و تمدن اسلام و ایران روابط خارجی

۴۶ – ایجاد و تحکیم ارتباط میان فرهنگستانهای جمهوری اسلامی ایران باسایر
فرهنگستانها وگسترش انجمن های فرهنگی در ارتباط با سایر کشورها وتاسیس و تقویت
مراکزی مانند رایزنی فرهنگی ، دانشگاه بین الملل اسلامی و مرکز تحقیقات فرهنگی بین الملل

۴۷ – استفاده از مراکز علمی و فرهنگی غیررسمی و فعال درخارج با بهره گیری از تجارب
نمایندگی های جمهوری اسلامی ایران در کشورهای دیگر و تامین حضور فعال و موثر جمهوری
اسلامی ایران در صحنه های فرهنگی جهان بخصوص حج و اماکن مذهبی و افزایش تولیدات
فرهنگی و هنری برای خارج از کشور

۴۸ – ارسال گروهها و مواد و امکانات فرهنگی وهنری برای نقاط مختلف جهان و تجهیز نمایندگی های فرهنگی ایران در جهت گسترش و افزایش حضور فرهنگی ، هنری ، تبلیغی ، خبری و مطبوعاتی جمهوری اسلامی ایران در صحنه بین الملل

سازمانها و مراکز نظارت ، اجراء و هماهنگی

۴۹ – مئسولیت نظارت و ایجاد هماهنگی های لازم در اجرای اصول سیاست فرهنگی برعهده شورای عالی انقلاب فرهنگی است که تحت ریاست رئیس جمهور انجام می گیرد.

۵۰ – وزارتخانه های فرهنگ وارشاد اسلامی، آموزش وپرورش، فرهنگ و آموزش عالی، بهداشت، درمان وآموزش پزشکی وزارت امور خارجه و سازمانهای صداوسیما و تربیت بدنی، بطور اخص مجریان سیاست فرهنگی نظام جمهوری اسلامی ایران می باشند.

تبصره الف – دستگاه های مزبور موظفند هرشش ماه یکبار گزارش عملکرد خود را در اجرای سیاستهای فرهنگی به دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی تسلیم کنند

تبصره ب ـ سازمان برنامه وبودجه وسایر دستگاههایی که اجرای سیاست فرهنگی به نحوی با آنها ارتباط پیدا میکند یا منوط به پشتیبانی آنها است موظف به همکاری و ایجاد تسهیلات لازم برای تحقق سیاست فرهنگی نظام می باشند.

تبصره ج – مراکز و دستگاههای فرهنگی و تبلیغاتی که به نحوی از بودجه دولتی و امکانات عمومی استفاده می کنند موظفند فعالیتهای فرهنگی خود را در چهارچوب سیاست فرهنگی کشور انجام دهند.

[تأسیس مرکزی برای دریافت گزارش عملکرد دستگاههای مشمول اصل ۵۰ اصول سیاست‌ فرهنگی کشور]

اصول سیاست فرهنگی طی جلسات متعدد مورد بحث و بررسی قرار گرفته و نهایتاً در جلسه شماره ۲۸۸ شورایعالی انقلاب فرهنگی مورخ ۱۳۷۱/۵/۲۰ به تصویب نهائی رسید.