۲۰۱۱۴ت.۴۹۸ه – ۱۳۶۹.۱۲.۱۵
هیأت وزیران در جلسه مورخ ۱۳۶۹.۱۲.۱ بنا به پیشنهاد وزارت کشاورزی و به استناد تبصره (۳) ماده واحده مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام اسلامی در خصوص حل مشکل اراضی بایر (مصوب ۱۳۶۷.۵.۲۵) آیین‌نامه اجرایی مصوبه مزبور را به شرح زیر تصویب نمود:
۱ – ماده واحده – مصوبه مورخ ۱۳۶۷.۵.۲۵ مجمع تشخیص مصلحت نظام اسلامی در خصوص حل مشکل اراضی بایر در این آیین‌نامه اختصاراً “ماده واحده” نامیده می‌شود.
۲ – اراضی بایر – زمین‌هایی است که سابقه احیا دارند ولی به دلیل اعراض مالک، بیشتر از (۵) سال متوالی بدون دلیل موجه بلاکشت مانده یا بنمایند.
۳ – اراضی اعراضی – زمین‌های در تملک اشخاص است که بلااستفاده گذاشته شده‌اند. احراز اعراضی بودن اراضی توسط دادگاه و از طریق تحقیق و بررسی محل یا اقرار کتبی مالک انجام می‌شود.
۴ – ضوابط کشاورزی – مجموعه مقررات، اصول و ضوابط فنی و عرفی است که ضرورت رعایت آنها در کشت اراضی از طرف وزارت کشاورزی اعلام می‌گردد.
۵ – کمیسیون تشخیص – کمیسیونی است مرکب از سه نفر کارشناس (دو نفر به معرفی مدیر کل کشاورزی و یک نفر به معرفی هیأت هفت نفره واگذاری زمین) که در هر استان تشکیل می‌گردد و پس از بازدید از ملک و عنداللزوم کسب نظر کارشناس رسمی دادگستری در خصوص بایر بودن اراضی اعلام رأی می‌نماید.
۶ – کمیسیون ارزیابی – کمیسیونی است مرکب از سه نفر کارشناس (دو نفر از کارشناسان یا ارزیابان اداره کل کشاورزی و اداره کل امور اقتصادی و دارایی به‌معرفی مدیران کل مربوط و یک نفر کارشناس رسمی یا خبره محلی به معرفی دادستان محل) که در هر استان تشکیل می‌گردد و در مورد بهای عادلانه اراضی موضوع این آیین‌نامه اعلام رأی می‌نماید.
ماده ۲ – تشخیص اراضی بایر خارج از محدوده قانون شهرها با رعایت ماده واحده و این آیین‌نامه بر عهده کمیسیون تشخص می‌باشد و به یکی از طرق زیر توسط اداره کل کشاورزی استان مربوط اعلام می‌گردد. رأی کمیسیون تشخیص قال اعتراض در دادگاه صالح خواهد بود.
1 – ابلاغ کتبی به مالکان اراضی، در صورت دسترسی به آنان.
2 – آگهی در یک از روزنامه‌های کثیرالانشتار مرکز و محلی (در صورت وجود) در دو نوبت به فاصله یک ماه.
3 – الصاق اطلاعیه در محل وقوع ملک.
ماده ۳ – در مورد اراضی بایر موضوع این آیین‌نامه که به تشخیص دادگاه به عنوان اراضی اعراضی شناخته می‌شوند در صورتی که مالکان ظرف یک ماه پس از ابلاغ وزارت کشاورزی یا پس از نشر دومی آگهی در روزنامه جهت انتقال سند مالکیت زمین حاضر نشوند مدیر کشاورزی استان به قائم‌مقامی مالک اسناد انتقال‌مالکیت اینگونه اراضی را امضا خواهد نمود.
ماده ۴ – در مورد اراضی بایر موضوع این آیین‌نامه به عنوان اراضی اعراضی شناخته نمی‌شوند، مالکان اراضی از تاریخ ابلاغ وزارت کشاورزی یا از تاریخ نشر دومین آگهی در روزنامه، یک سال فرصت خواهند داشت تا شخصاً به یکی از طرق مندرج در ماده واحده در خصوص کشت زمین طبق ضوابط کشاورزی که همه ساله قبل از فصل کشت اعلام می‌شود اقدام نمایند یا برای این منظور زمین را از طریق فروش، اجاره یا مزارعه به دیگری واگذار نمایند.
تبصره ۱ – مالکان یا متصرفین قانونی اراضی موضوع این ماده که مدعی داشتن عذر موجه برای عدم کشت زمین هستند موظفند مستندات و مدارک مربوط را به‌اداره کل کشاورزی استان مربوط ارائه نمایند تا در صورت تأیید اداره کل کشاورزی مهلت تعیین شده تا یک سال دیگر تمدید شود.
تبصره ۲ – انتخاب هر یک از شقوق فورش، اجاره یا مزارعه برای واگذاری اراضی موضوع این ماده به منظور کشت اراضی با مالک است و نسخه‌ای از اسناد یا قراردادهای منعقده در پرونده مربوط (در اداره کل کشاورزی) ضبط می‌گردد.
ماده ۵ – در صورتی که ظرف مهلت موضوع ماده (۴) این آیین‌نامه کشت اراضی طبق ضوابط کشاورزی انجام نشود هیأتهای هفت نفره واگذاری زمین در مورد فروش اراضی برای کشت، اقدام خواهند نمود. وزارت کشاورزی موظف است در مورد کشت اراضی فروخته شده، نظارت نماید.
ماده ۶ – کلیه اراضی بایر موضوع ماده (۳) که در اختیار دولت قرار گرفته‌اند و همچنین اراضی موضوع ماده (۵) این آیین‌نامه بر اساس بهای عادلانه‌ای که توسط کمیسیون ارزیابی تعیین می‌گردد توسط هیأتهای هفت‌نفره واگذاری زمین با رعایت اولویتهای زیر فروخته خواهند شد:
1 – زارعین ساکن در محل که بدون زمین هستند و یا کمتر از عرف محل زمین دارند.
2 – داوطلبان اشتغال به کار کشاورزی غیر ساکن در محل در صورت سپردن تعهد سکونت در محل و اشتغال به کار کشاورزی
3 – فارغ‌التحصیلان رشته‌های کشاورزی.
تبصره – کمیسیون ارزیابی موظف است بهای عادلانه اراضی موضوع این ماده را بر اساس
عرف محل، قیمت زمین در زمان تصویب ماده واحده، تعرفه قیمت‌گذاری دولتی و نظر
کارشناس یا فرد خبره محلی و با توجه به موقعیت، حاصلخیزی و مرغوبیت اراضی، ارزش
زراعت‌های غالب، تناوب زراعی، منابع آب و‌امثالهم، تعیین نماید.
ماده ۷ – وجوه حاصل از فروش اراضی موضوع ماده (۶) این آیین‌نامه توسط وزارت کشاورزی دریافت و به شرح زیر به حسابهای مربوط واریز می‌گردد:
1 – وجوه حاصل از فروش اراضی موضوع ماده (۳) این آیین‌نامه به حسابی که توسط خزانه تعیین می‌گردد واریز و به درآمد عمومی کشور منظور می‌شود.
2 – وجوه حاصل از فروش اراضی موضوع ماده (۵) این آیین‌نامه به حساب صندوق سازمان ثبت اسناد و املاک کشور واریز می‌گردد تا پس از پرداخت بدهی‌های قانونی و شرعی مالک به سازمانها، نهادها و دستگاه‌های دولتی و تأمین هزینه‌های مربوط به دفتر اسناد رسمی، مابقی به مالک پرداخت شود.
ماده ۸ – نظارت بر حسن اجرای ماده واحده و این آیین‌نامه با وزارت کشاورزی است و کلیه نیروهای انتظامی اعم از ژاندارمری، شهربانی و کمیته‌های انقلاب اسلامی مکلفند در اجرای ماده واحده و این آیین‌نامه با وزارت کشاورزی و هیأتهای هفت نفره واگذاری زمین همکاری نمایند.
تبصره – وزارت کشاورزی می‌تواند در صورت لزوم اشخاصی را که به هر طریق مانع اجرای ماده واحده و این آیین‌نامه می‌شوند جهت تعقیب و تعیین کیفر به‌مراجع قضایی صالح معرفی نماید.
ماده ۹ – کلیه نهادها و سازمانهای دولتی موظفند در اجرای ماده واحده و این آیین‌نامه با وزارت کشاورزی همکاری نمایند و اطلاعات و امکانات مورد نیاز را حسب تقاضای وزارت کشاورزی در حداقل زمان ممکن در اختیار آن وزارت قرار دهند.
ماده ۱۰ – سازمان برنامه و بودجه کلیه اعتبارات لازم جهت اجرای ماده واحده و این آیین‌نامه را همه ساله در بودجه وزارت کشاورزی پیش‌بینی می‌نماید.
ماده ۱۱ – چنانچه مأموران اجرای ماده واحده و این آیین‌نامه مرتکب جرم و تخلفی شوند مطابق قوانین مربوط با آنان رفتار خواهد شد.
ماده ۱۲ – از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه هر گونه بخشنامه و دستورالعمل و مقررات مغایر با آن لغو و بلااثر می‌باشد.
ماده ۱۳ – ستاد مرکزی واگذاری زمین موظف است دستورالعملهای برای اجرای این آیین‌نامه را با نر وزارت کشاورزی تهیه و به مور اجرا گذارد.
حسن حبیبی – معاون اول رییس جمهور