هیأت وزیران در جلسه مورخ ۱۳۶۷.۲.۲۱ بنا به پیشنهاد مشترک وزارت برنامه و بودجه و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، آیین‌نامه اجرایی بند ۱ و ۳ تبصره ۳ قانون بودجه سال ۱۳۶۷ کل کشور را به شرح زیر تصویب نمودند.
ماده ۱ – بانک کشاورزی و بانکهای استان موظفند تسهیلات اعتباری مورد نیاز طرح‌های تولیدی در بخشهای کشاورزی و صنایع روستایی، صنعتی، معدنی و مصالح ساختمانی و طرح‌های فرهنگی و هنری، علمی بخش تعاونی و خصوصی را که دارای توجیهات کامل اقتصادی، فنی و مالی بوده و‌فقط از نظر سهم سرمایه‌گذار و وثیقه با مقررات بانکها وفق نمی‌دهد بر اساس مفاد این آیین‌نامه اجرایی پرداخت نمایند.
اولویت اعطای تسهیلات اعتباری با مناطق محروم یا مستعد کشور و برای تولیدات روستایی خواهد بود.
تبصره – بانک کشاورزی منحصراً در زمینه تسهیلات اعطایی کشاورزان معرفی شده از طرف هیأتهای واگذاری زمین عمل خواهد نمود.
ماده ۲ – حداکثر سهم هر یک از بخشهای به شرح زیر می‌باشد.
ارقام به میلیون ریال
بخش کشاورزی و صنایع روستایی ۲۶.۸۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال
بخش صنعت ۴.۵۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال
بخش معدن ۴.۵۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال
بخش مصالح ساختمانی ۷.۲۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال
بخش هنری و فرهنگی و عملی ۲.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال
جمع چهل و پنج میلیارد ۴۵.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال
الف – [اصلاحی ۱۳۶۷/۵/۹]
تا مبلغ سه میلیارد ریال از تسهیلات اعتباری از اعتبارات بخش کشاورزی و صنایع روستایی به صورت قرض‌الحسنه به کشاورزانی که در اجرای لایحه قانونی مصوب ۱۳۵۹.۱.۲۶ شورای انقلاب اسلامی و یا قانون اراضی کشت و موقت مصوب ۱۳۶۵.۸.۷ – مجلس شورای اسلامی، زمین دریافت داشته‌اند یا صاحب زمین می‌شوند منحصراً برای عملیات آب و خاک و حفر چاه و تجهیزات و تأمین ادوات مورد نیاز از طریق بانک کشاورزی به مصرف خواهد رسید. بانک کشاورزی موظف است بر اساس جدول توزیع استانی اعتبارات به شرح پیوست تسهیلات قرض‌الحسنه مورد نیاز طرح‌های کشاورزی فوق را که از طرف هیأتهای هفت نفره تهیه خواهد شد. بررسی و با تأیید سازمان برنامه و بودجه استان پرداخت نماید.
سقف اعتبارات اعطایی در این مورد حداکثر دو میلیون (۲.۰۰۰.۰۰۰) ریال برای هر زارع و حداکثر سی میلیون (۳۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال برای هر طرح تعیین می‌گردد. مصرف این اعتبار به جز مواد ۸، ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۱۳، ۱۴، ۱۷، و ۲۰ از شمول سایر ضوابط مندرج در آیین‌نامه اجرایی خارج است.
ب – بانکهای استان موظفند تا مبلغ دو میلیارد ریال از محل اعتبارات موضوع ماده ۲
این آیین‌نامه را در زمینه فعالیتهای فرهنگی، هنری و علمی که‌طرح‌های آن جنبه
تولیدی داشته و از لحاظ بازگشت سرمایه‌گذاری موجه بوده و به تصویب وزارت فرهنگ و
ارشاد اسلامی رسیده باشند، با رعایت‌سایر مفاد این آیین‌نامه اجرایی اعطاء نمایند.
ج – سهم هر یک از بانکهای استان به تفکیک اعتبارات مورد نیاز بخشها و فعالیتهای
تولیدی یا هنری و فرهنگی و علمی مناطق محروم یا مستعد کشور‌ضمن جدول پیوست تعیین
گردیده است که با رعایت سایر موارد این آیین‌نامه اجرای اعطاء خواهد گردید.
د – با توجه به میزان جذب تسهیلات اعتباری در هر یک از بانکهای استان و بانک
کشاورزی عنداللزوم تغییرات لازم هر چهار ماه یک بار توسط بانک‌مرکزی جمهوری اسلامی
ایران و وزارت برنامه و بودجه در جداول پیوست داده خواهد شد مشروط بر آن که سقف هر
بخش از میزان مندرج در ماده ۲این آیین‌نامه تجاوز ننماید و در جمع کل اعتبارات
تبصره نیز تغییری حاصل نشود. وزارت برنامه و بودجه و بانک مرکزی جمهوری اسلامی
ایران عنداللزوم بر اساس عملکرد نه ماهه مشترکاً پیشنهاد لازم را برای افزایش سهم
هر یک از بخشهای تولیدی به میزان ۲۰% از محل کاهش سایر بخشها تهیه و به دولت
جمهوری اسلامی ایران ارائه خواهند نمود. هر گونه تغییر به جز موارد پیش گفته در
متن جدول توزیع تسهیلات اعتباری (جدول پیوست) مجاز نمی‌باشد.
تبصره – حداقل ۵۰% از تسهیلات و یا قرض‌الحسنه اعطایی از محل منابع اعتباری این آیین‌نامه در اختیار شرکتهای تعاونی تولیدی قرار خواهد گرفت.
ماده ۳ – منابع لازم جهت اجرای طرح‌های موضوع این آیین‌نامه عبارتند از.
1 – منابع داخلی بانکهای استان.
2 – منابع بانکهای تجاری با نظر بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
3 – سهم سرمایه‌گذاران طرح‌های تولیدی.
تبصره – استفاده از منابع بانکهای تجاری برای تأمین کمبود منابع بانکهای استان و
بانک کشاورزی منحصراً از طریق بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و به ترتیبی که این
بانک مقرر می‌دارد امکان‌پذیر خواهد بود.
ماده ۴ – برای استفاده از تسهیلات اعتباری موضوع این آیین‌نامه لازم است بدواً طرح
لازم توسط اشخاص حقیقی و حقوقی به شرح زیر تهیه و به بانکهای استان ارائه شود.
منظور از طرح عبارت است از شرح عملیات اجرای و ارائه پیش‌بینی‌ها و اطلاعات لازم
در رابطه با ایجاد، بازسازی، توسعه، تکمیل و راه‌اندازی مجدد واحد تولیدی و علمی و
فرهنگی و هنری مشتمل بر دلایل توجیهی برای اجرای طرح، توجیه اقتصادی طرح، توجیه
اجتماعی طرح، مشخصات‌متقاضی و یا متقاضیان و چگونگی و میزان مالکیت آنان، سوابق
کار در رشته تولیدی ذیربط، مهارتهای شخصی و پیش‌بینی آموزشهای فنی ضمن‌اجرای طرح،
مشخصات فنی کلیه ساختمانها و تأسیسات و ماشین‌آلات (بهاء کل واحد)، مشخصات حقوقی
زمین، محل استقرار طرح، مجوزهای‌قانونی لازم (از جمله پروانه تأسیس یا موافقت
اصول و…) برآورد میزان سرمایه‌گذاری ثابت و سرمایه در گردش مورد نیاز، پیش‌بینی
صورتهای مالی طرح، برآورد طول عمر مفید طرح، طول مدت اجرای طرح، طول مدت بازپرداخت
تسهیلات اعطایی و میزان بازده مالی طرح و سایر برآوردها و‌پیش‌بینی‌ها لازم.
ماده ۵ – فرم مشخصات طرح پیشنهادی به بانک استان که حاوی اطلاعات مورد نیاز طرح
می‌باشد همراه با اولویتهای اجرایی مربوط به نوع و ماهیت طرح‌های مختلف بخشهای
تولیدی که در ضمیمه آیین‌نامه اجرایی تبصره ۳ سال ۱۳۶۶ به تصویب رسیده بود در سال ۱۳۶۷ نیز مورد عمل خواهد بود.تنها در اولویتهای علمی و فرهنگی و هنری، تولید برنامه‌های صحنه‌ای و ایجاد کارگاه‌های تولیدی صنایع هنری اضافه گردیده است.
ماده ۶ – بانکهای استان موظفند طرح‌های ارائه شده بر اساس ماده چهار این آیین‌نامه
و اطلاعات و مدارک مورد نیاز را بررسی و نظرات خود را ظرف مدت ۳۰ روز به متقاضی
اعلام نمایند. متقاضی می‌تواند در هر حال پس از انقضای مدت فوق طرح خود را به
دبیرخانه کمیته برنامه‌ریزی استان (سازمان برنامه و بودجه استان) تسلیم نماید.
سازمان برنامه و بودجه استان موظف است طرح‌های تهیه شده در این زمینه را یک هفته
قبل به اعضاء‌اعلام و در جلسه ۵ نفر با شرکت نمایندگان استانداری (کارشناس ذیصلاح
و مطلع)، بانک استان، سازمان برنامه و بودجه استان، اداره کل امور اقتصادی و
دارایی (کارشناس ذیصلاح) و یک نفر با معرفی دستگاه ذیربط (وزارت فرهنگ و ارشاد
اسلامی، جهاد سازندگی، ادارات کل صنایع، صنایع سنگین، معادن و فلزات، کشاورزی و
مراکز گسترش خدمات تولیدی و عمرانی استان) که حسب موضوع طرح تشکیل می‌گردد مطرح
نماید. کمیسیون موظف‌است طرح‌های مطروحه را به دقت از نظرات فنی، اقتصادی و مالی
حداکثر ظرف مدت ۲۰ روز مورد بررسی قرارداد و در صورت تأیید کامل طرح با حداقل چهار
رأی مثبت مراتب را در کمیته برنامه‌ریزی استان مطرح نماید. در صورت تصویب طرح در
کمیته برنامه‌ریزی استان، بانک استان موظف‌است در مورد مصوبات کمتر از یکصد و پنجاه میلیون ریال
بلافاصله نسبت به عقد قرارداد لازم با متقاضی اقدام نماید و طرح‌های با اعتبار بیش
از یکصد و پنجاه میلیون ریال برای بررسی نهایی و تقدیم به هیأت محترم وزیران
می‌بایستی قبلاً از طریق سازمان برنامه و بودجه استان به وزارت برنامه و‌بودجه
ارسال گردند. بدیهی است در صورت عدم تأیید طرح توسط کمیسیون کارشناسی، موضوع قابل
طرح در کمیته برنامه‌ریزی استان نخواهد بود.
تبصره ۱ – بانکهای استان در صورت کمبود کارشناس می‌توانند از امکانات کارشناسی
استان استفاده نموده و سازمانها، ادارات کل و نهادهای دولتی استان موظفند بر حسب
درخواست بانک استان در بررسی طرح‌های پیشنهادی این آیین‌نامه همکاری لازم را معمول دارند.
تبصره ۲ – کمیته‌های برنامه‌ریزی استانها موظفند در تصویب طرحها آن دسته از
طرح‌هایی را که حداقل ارزبری را دارا می‌باشند و با صرفه‌جویی ارزی ایجاد می‌کنند و
تولیدات آنها زیربنایی یا حد واسط صنایع دیگری بوده و اشتغال‌زا می‌باشند در
اولویت قرار دهند. طرح‌های تولیدی فرهنگی، هنری و‌علمی در صورت تأمین ارز مورد نیاز
از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، از شمول حکم این قسمت از تبصره خارج می‌باشند.
در هر حال امکان‌تأمین ارز طرح باید از طرف دستگاه ذیربط مشخص گردد.
تبصره ۳ – سازمان برنامه و بودجه استان موظف است به عنوان دبیرخانه کمیته
برنامه‌ریزی استان در جلسات کمیته که به منظور بررسی طرح‌های موضوع این آیین‌نامه
تشکیل می‌گردد از نمایندگان بانک استان در همه جلسات و از نمایندگان مراکز گسترش
خدمات تولیدی و عمرانی استان و اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بر حسب مورد دعوت به عمل آورد.
ماده ۷ – بانکهای استان موظفند تسهیلات اعتباری مربوط به طرح‌های مصوب کمیته
برنامه‌ریزی استان یا هیأت وزیران را در چهارچوب ضوابط دستورالعملهای اجرایی انواع
تسهیلات اعتباری موضوع قانون عملیات بانکی بدون ربا تأمین نمایند.
تبصره – حد کلی تسهیلات اعتباری قرض‌الحسنه بانکهای استان تابع ضوابط و حدود
تعیین شده توسط شورای پول و اعتبار می‌باشد. لکن رعایت دستورالعمل اجرایی
قرض‌الحسنه اعطایی بانکها مصوب شورای پول و اعتبار از نظر سقف اعتباری در مورد هر
یک از طرح‌های مصوب تعاونیهای زیر پوشش مراکز گسترش خدمات تولیدی و عمرانی استانها
و صنایع روستایی الزامی نست.
ماده ۸ – مجریان طرحها موظفند قرارداد لازم را حداکثر لغایت آذر ماه سال بعد با بانک عامل منعقد نمایند.
ماده ۹ – بانکهای استان موظفند منابع اعتباری موضوع این آیین‌نامه را به تدریج و
با پیشرفت امور طرح در اختیار متقاضیان قرار دهند. طول مدت اجرای طرح و طول مدت
زمان لازم برای بازپرداخت تسهیلات اعتباری اعطایی و تاریخ شروع بازپرداخت این قبیل
تسهیلات در چهارچوب طرح به‌میزانی خواهد بود که در کمیسیون بررسی گردیده و به تصویب کمیته برنامه‌ریزی رسیده است.
ماده ۱۰ – در صورتی که اجرای طرح‌های مصوب موضوع تبصره ۳ قوانین بودجه سنواتی کل
کشور بیش از مدت پیش‌بینی شده در طرح مصوب طول بکشد، و علل این تأخیر، با تشخیص
بانک استان، موجه بوده و در خارج از حیطه کنترل و عمل مجریان طرحها باشد. در این
صورت بانک استان‌می‌تواند، با رعایت ضوابط و مقررات ذیربط، نسبت به تغییر تاریخ
شروع و بازپرداخت اقدام نمایند، مشروط بر این که طول مجموع مدت اجرا و‌بازپرداخت و
همچنین میزان کل اعتبارات مصوب بیش از میزان مصوب نگردد. در هر حال، مجموع مدت
بازپرداخت تسهیلات دریافتی با احتساب طول دوره اجرای طرح نباید. بیش از ده سال
برای طرح‌های کشاورزی، ۸ سال برای طرح‌های صنعتی و ۷ سال برای سایر طرحها باشد. در
حسن اجرای‌این ماده، این مدت به نحوی تعیین خواهد شد که بازپرداخت تسهیلات اعتباری
بانکی مقدم بر بازگشت صنایع سرمایه‌گذار باشد.
ماده ۱۱ – بانکهای عامل موظفند همه ساله، مانده مطالبات معوق لاوصول خود ناشی از
اعطای تسهیلات اعتباری برای طرح‌های تولیدی نارت شده‌ای را که بر اساس مفاد این
آیین‌نامه به تصویب رسیده است، به بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ارسال دارند.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران همه ساله میزان اینگونه مطالبات را تنظیم و
حداکثر تا پایان شهریور ماه هر سال به وزارت برنامه و بودجه اعلام‌خواهد نمود.
وزارت برنامه و بودجه مانده مطالبات مذکور را به میزانی که توسط بانک مرکزی جمهوری
اسلامی اعلام شده طی پنج سال در لایحه بودجه سالانه کل کشور منظور خواهد نمود.
تبصره – کمیته‌های برنامه‌ریزی استانها موظفند موارد مربوط به عدم بازپرداخت
تسهیلات اعتباری و سار مشکلات طرحها را بررسی و حتی‌الامکان تسهیلات لازم را جهت
رفع مشکلات اجرایی طرحها فراهم نموده و ترتیباتی اتخاذ نماید تا بازپرداخت اینگونه
تسهیلات اعتباری به موقع صورت پذیرد.
ماده ۱۲ – تضمین تسهیلات اعتباری موضوع این آیین‌نامه عبارتند از.
الف – اعطای اجازه برداشت از حسابهای بانکهای استان به بانکهای تجاری تأمین‌کننده
کمبود منابع اعتباری موضوع بند “ب” ماده ۳ این آیین‌نامه با هماهنگی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
ب – تضمین وزارت برنامه و بودجه دائر بر این که وزارت برنامه و بودجه مانده
مطالبات معوق لاوصول بانکهای استان ناشی از اعطای تسهیلات اعتباری طرح‌های مصوب
موضوع این آیین‌نامه را به پیشنهاد بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران حداکثر ظرف مدت ۵ سال در لایحه بودجه سالیانه کل کشور منظور خواهد نمود.
ماده ۱۲ – تضمین دولت نافی وظایف بانکهای استان و کشاورزی جهت وصول مطالبات ناشی
از اعطای تسهیلات اعتباری موضوع این آیین‌نامه نمی‌باشد، لذا این بانکها مکلفند
جهت حفظ حقوق خود اقدامات قانونی لازم را جهت مصرف و واریز تسهیلات اعتباری اعطایی
به عمل آورند. در‌حسن اجرای این تکلیف، بانکهای موصوف موظفند بر مصرف و واریز
تسهیلات اعتباری اعطایی موضوع این آیین‌نامه به شرح ذیل نظارت نمایند.
الف – نظارت بر مصرف صحیح اعتبار مزبور متناسب با پیشرفت اجرای طرح.
ب – نظارت بر واریز مطالبات ناشی از اعطای تسهیلات اعتباری از محل درآمد طرح.
تبصره – استفاده‌کنندگان از تسهیلات موضوع این آیین‌نامه موظفند اقساط تسهیلات
دریافتی را به موقع بازپرداخت نمایند. عدم بازپرداخت به موقع اقساط بدهی
استفاده‌کنندگان از تسهیلات اعتباری مزبور در حکم تصرف غیر قانونی در اموال دولتی محسوب می‌شود.
ماده ۱۴ – کلیه مستحدثات و اموال و داراییهای قابل توثیق که از اجرای طرح‌های
موضوع این آیین‌نامه ناشی می‌شوند در وثیقه بانکهای استان و کشاورزی قرار خواهد
گرفت استفاده‌کنندگان از تسهیلات اعتباری موظفند در صورت کمبود وثیقه، سفته به
امضای خود در اختیار بانکهای استان و‌کشاورزی قرار دهند.
ماده ۱۵ – کارمندان دولت جمهوری اسلامی ایران در صورت تأیید کمیته برنامه‌ریزی
استان یا هیأت وزیران و به شرط انتزاع از دستگاه دولتی ذیربط (جز در مورد
تعاونیهای کارمندی و کار علمی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و طرح‌های تولیدی
فرهنگی، علمی و هنری) نیز می‌توانند از تسهیلات اعتباری موضوع این آیین‌نامه استفاده نمایند.
ماده ۱۶ – سهم منابع سرمایه‌گذار مجری طرح در مورد طرح‌های بخش صنایع روستایی و
مراکز گسترش خدمات تولیدی و عمرانی استانها و سایر تعاونیهای تولیدی به پیشنهاد
مقام تصویب کننده در حد توان مجری حداقل ۵% و در سایر موارد حداقل ۱۰% کل
سرمایه‌گذاری (مجموع سرمایه ثابت و در گردش) تعیین می‌گردد.
ماده ۱۷ – بانکهای عامل موظفند هر سه ماه یکبار گزارش عملکرد خود را در مورد
انواع و میزان تسهیلات اعتباری مذکور و نوع طرحها و همچنین میزان بدهی‌های ناشی از
مطالبات معوق لاوصول و سایر اطلاعات لازم را به بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
ارسال نمایند تا از طریق وزارت برنامه و بودجه به هیأت وزیران تقدیم گردد.
ماده ۱۸ – منابع سرمایه در گردش واحدهای تولیدی موجود نیز، با رعایت کامل مفاد
این آیین‌نامه، از محل تسهیلات اعتباری موضوع تبصره ۳ قانون بودجه سال ۱۳۶۷ کل
کشور، قابل تأمین می‌باشد. تسهیلات اعتباری مربوط به سرمایه در گردش نباید تحت هیچ
عنوان به مصرف بازپرداخت‌بدهی‌های قبلی استفاده‌کنندگان برسد.
ماده ۱۹ – وزارت جهاد سازندگی می‌تواند به نیابت از طرف متقاضیان استفاده از
تسهیلات اعطایی مربوط به بخش صنایع روستایی، اقدامات لازم را مطابق مفاد این
آیین‌نامه و بنا به درخواست آن، تا مرحله قبل از عقد قرارداد انجام دهد.
بدیهی است قرارداد لازم بین بانک و خود استفاده از تسهیلات منعقد خواهد شد.
ماده ۲۰ – دستگاه‌های اجرایی دولت در استان مکلفند تأمین آب، برق مواد اولیه، مصالح ساختمانی و سایر نیازهای طرح‌های تبصره ۳ را در اولویت قرار دهند.
ماده ۲۱ – کمیته برنامه‌ریزی استان می‌تواند در صورت موافقت طرح‌های انتفاعی نیمه
تمام یا آماده بهره‌برداری استانها را که از محل اعتبارات عمرانی به مرحله اجرا
درآمده‌اند طبق مقررات با حفظ اولویت به تعاونی تولیدی کارمندی و کارگری یا بخش
خصوصی واگذار نماید. تسهیلات اعتباری مورد نیاز‌جهت تکمیل و قابل بهره‌بردار نمودن
یا سرمایه در گردش از محل تسهیلات اعتباری این آیین‌نامه قابل تأمین است.
میرحسین موسوی – نخست‌وزیر