فصل اول – تعریف و هدف
ماده ۱ – بنیاد مسکن انقلاب اسلامی که در این اساسنامه اختصاراً بنیاد نامید می‌شود نهاد انقلاب اسلامی است که بر اساس فرمان ۲۱ فروردین ۱۳۵۸ رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی مدظله به منظور تأمین مسکن محرومان به ویژه روستائیان در چهارچوب سیاست‌ها و برنامه‌های دولت تشکیل گردیده است.
فصل دوم – وظایف
ماده ۲ – مطالعه و بررسی در زمینه تشخیص و تعیین نیازمندیهای مسکن محرومان اعم از روستایی و شهری و فراهم آوردن موجبات اجرای آن با مشارکت، همکاری و خود یاری مردم و دستگاه‌های مختلف.
ماده ۳ – تهیه طرح مجتمع‌های زیستی و واحدهای مسکونی ارزان قیمت و اجرای آنها به طور مستقیم یا با مشارکت مردم با همکاری و هماهنگی دستگاه‌های ذیربط در روستا و شهر.
تبصره – دولت موظف است در اجرای پروژه‌ها و طرح‌های مسکونی خود به غیر از خانه‌های سازمانی شهری، اولویت را به بنیاد بدهد.
ماده ۴ – تهیه زمین مورد نیاز طرح‌ها و پروژه‌های بنیاد و آماده‌سازی آنها.
تبصره ۱ – دولت و بنیاد مستضعفان مکلفند زمین‌های مناسب خود را جهت اجرای طرح‌های مسکونی مصوب شورای مرکزی بنیاد به استثنای هزینه‌های خرید و آماده‌سازی (قیمت تمام شده برای دولت) به طور رایگان و قطعی به بنیاد واگذار نمایند.
تبصره ۲ – اشخاص حقیقی و حقوقی می‌توانند زمین‌های ملکی خود را به بنیاد هبه نمایند و قانون زمین شهری مانع این امر نخواهد بود.
تبصره ۳ – هیأت‌های هفت نفره واگذاری زمین و سازمان جنگل‌ها و مراتع مکلفند زمین‌های دولتی مناسب را جهت واگذاری و اجرای طرح‌های مسکن روستایی پس از اعلام نیاز بنیاد به شرط نداشتن کاربری کشاورزی در اختیار بنیاد قرار دهند.
تبصره ۴ – دولت موظف است نسبت به تأمین آب و برق، راه، مدرسه، درمانگاه و دیگر نیازمندیهای عمومی این طرح‌ها از طریق وزارتخانه‌ها و سازمان‌های ذیربط اقدام لازم را به عمل آورد.
ماده ۵ – کمک در جهت تأمین مصالح ساختمانی کشور از طریق تولید، تهیه، توزیع.
تبصره ۱ – وزارتخانه‌های صنایع و معادن و فلزات موظفند در مورد صدور موافقتنامه‌های اصولی و اجازه بهره‌برداری از معادن با اولویت برای بنیاد اقدام نموده و بنیاد از شمول محدودیت‌های ماده ۳۸ قانون معادن مصوب ۱۳۶۲.۳.۱ مستثنی است.
تبصره ۲ – دولت موظف است سهمیه لازم از مصالح ساختمانی و ماشین آلات مورد نیاز را در اختیار بنیاد قرار دهد.
تبصره ۳ – بنیاد مستضعفان مکلف است کارگاه‌ها و کارخانجات تولید شن و ماسه، مصنوعات بتنی و سیمانی، آجر، گچ و آهک خود را در حد نیاز به بنیاد واگذار نماید.
ماده ۶ – نظارت بر پرداخت و مصرف وام‌های قرض‌الحسنه مسکن روستایی و ارزان قیمت شهری که از محل منابع مالی و سیستم بانکی کشور تأمین می‌شود.
تبصره – دولت موظف است در اجرای این ماده اعتبارات لازم را به صورت قرض‌الحسنه تأمین نماید.
ماده ۷ – تهیه طرح‌های هادی و اصلاح معابر در روستاها، با هماهنگی دستگاه‌های ذیربط و اجرای آن با مشارکت مردم از محل اعتبارات مصوب واگذاری دولت.
ماده ۸ – تهیه و ارائه طرح‌های لازم برای بازسازی و نوسازی مناطق مسکونی روستایی آسیب دیده در اثر جنگ، سیل زلزله و سایر سوانح طبیعی و اجرای آنها با مشارکت مردم و هماهنگی با سازمان‌ها و ارگان‌های ذیربط.
تبصره – دولت موظف است اجرای طرح‌های موضوع این ماده را همراه با اعتبارات مربوطه با رعایت اولویت به بنیاد واگذار نماید.
فصل سوم – ارکان
ماده ۹ – ارکان بنیاد عبارتند از:
الف – شورای مرکزی.
ب – سرپرست.
ج – بازرسان.
ماده ۱۰ – شورای مرکزی به عنوان عالی‌ترین مرجع تصمیم‌گیری بنیاد دارای پنج نفر عضو به ترتیب ذیل می‌باشد:
الف – یک نفر روحانی (نماینده مقام معظم رهبری در صورت تعیین) .
ب – نماینده دولت (وزیر مسکن و شهرسازی) .
ج – سه نفر از مهندسین و کارشناسان ساختمان و شهرسازی به انتخاب دو نفر فوق‌الذکر.
تبصره – اعضاء شورا از بین خود یک نفر را به عنوان ریاست شورا انتخاب می‌نمایند.
ماده ۱۱ – روحانی عضو شورای مرکزی علاوه بر وظایف عضویت در شورا مسئولیت انطباق فعالیتهای بنیاد با موازین شرعی را خواهد داشت.
تبصره – روحانی عضو شورا موظف است در مواردی که اجرای هر قسمت از مواد این قانون که نیاز به اذن ولی فقیه دارد موضوع را از محضر معظم‌له استعلام نماید.
ماده ۱۲ – وزیر مسکن و شهرسازی به عنوان نماینده دولت علاوه بر وظایف عضویت در شورا، پاسخگویی مجلس در حدود اختیارات خواهد بود.
ماده ۱۳ – یکی از اعضای شورای مرکزی به عنوان سرپرست و بالاترین مقام اجرایی بنیاد، برای مدت چهار سال توسط شورای مرکزی انتخاب و با حکم ریاست آن منصوب خواهد شد و انتخاب مجدد وی بلامانع است.
تبصره – شورای مرکزی می‌تواند سرپرست بنیاد را با حداقل ۳ رأی عزل نماید.
ماده ۱۴ – دو نفر بازرس از بین کارشناسان ذیصلاح توسط شورای مرکزی برای مدت یک سال انتخاب خواهند شد و انتخاب مجدد آنان بلامانع است.
فصل چهارم – مقررات مالی و عمومی
ماده ۱۵ – بودجه، امکانات و منابع مالی بنیاد عبارتند از:
1 – حساب ۱۰۰ حضرت امام مدظله.
2 – کمک‌های نقدی و غیر نقدی از قبیل زمین، مستغلات، مصالح ساختمانی و غیره که از طرف مردم، دولت و سایر نهادها و دستگاهها به بنیاد واگذار می‌شود.
3 – کمک‌های بلاعوض بنیاد مستضعفان صرفاً برای تأمین مسکن فقرا و محرومان صرف می‌گردد و بنیاد مسکن گزارش فعالیتهای انجام شده از محل اعتبارات فوق را به صورت سالانه به بنیاد مستضعفان ارسال می‌نماید.
تبصره- وزارت امور اقتصادی و دارایی مکلف است کمک‌های موضوع بندهای ۱ و ۲ و ۳ این ماده را به عنوان هزینه‌های قابل قبول مؤدیان محسوب نماید.
4 – کمک‌های دولت که در بودجه سالیانه کل کشور منظور می‌گردد.
5 – درآمد حاصل از فروش مصالح تولیدی کارگاه‌ها و کارخانجات متعلق به بنیاد و توزیع مصالح ساختمانی و ارائه خدمات فنی.
ماده ۱۶ – بنیاد از پرداخت مالیات بر درآمد و عواید حاصل از مشارکت و مالیات سهم سود و در شرکت‌های وابسته معاف می‌باشد.
ماده ۱۷ – بنیاد دارای شخصیت حقوقی بوده و نمایندگی قانون بنیاد با سرپرست بنیاد است و می‌تواند برای طرح دعاوی و شکایات یا برای هر اقدام قانونی دیگر، نماینده و یا وکیل تعیین و به مراجع قضایی، اداری، انتظامی و ثبتی معرفی نماید.
تبصره – بنیاد از پرداخت هزینه‌های دادرسی در تمام مراجع قضایی معاف می‌باشد.
ماده ۱۸ – بنیاد در جهت انجام وظایف خود می‌تواند در استان‌ها، شهرستان‌ها، بخش‌های کشور دارای شعب و نمایندگی باشد.
ماده ۱۹ – آیین‌نامه‌های اجرایی این قانون توسط شورای مرکزی تهیه و به تصویب وزیر مسکن و شهرسازی خواهد رسید.
ماده ۲۰ – از تاریخ لازم‌الاجرا شدن این قانون کلیه قوانین مغایر با آن ملغی می‌گردد.
اساسنامه فوق مشتمل بر بیست ماده و پانزده تبصره در جلسه علنی روز سه‌شنبه هفدهم آذرماه یک هزار و سیصد و شصت و شش مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ ۱۳۶۶.۱۰.۹ به تأیید شورای نگهبان رسیده است.
رییس مجلس شورای اسلامی – اکبر هاشمی