ماده واحده – موافقتنامه حمل و نقل هوایی بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری ترکیه مشتمل بر یک مقدمه و بیست و یک ماده و یک ضمیمه که در تاریخ “بیست و هشتم مهر ماه یک هزار و سیصد و شصت و یک” (بیست اکتبر ۱۹۸۲) در تهران به امضاء رسیده است تصویب و‌اجازه مبادله اسناد آن داده می‌شود.
قانون فوق مشتمل بر ماده واحده و متن موافقتنامه پیوست در جلسه روز یکشنبه بیست و سوم دی ماه یک هزار و سیصد و شصت و سه مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ ۱۳۶۳.۱۲.۷ به تأیید شورای محترم نگهبان رسیده است.
رییس مجلس شورای اسلامی – اکبر هاشمی
(پیشنهادات اصلاحی مصوب داخل کادر مشخص است)
موافقتنامه حمل و نقل هوایی دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری ترکیه
دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری ترکیه با توجه به عضویت در کنوانسیون بین‌المللی هواپیمایی کشوری (از این به بعد “کنوانسیون” نامیده می‌شود.) که برای امضاء از هفتم دسامبر ۱۹۴۴ مفتوح گردید، و نظر به تمایل متقابل به انعقاد موافقتنامه‌ای به منظور تأسیس و به کار انداختن سرویسهای هوایی بازرگانی بین سرزمینهای خود و ماوراء این سرزمینها نسبت به موارد زیر موافقت نمودند:
ماده ۱ – تعاریف
به جز در مواردی که فحوای عبارت معنی دیگری را ایجاب نماید – از لحاظ این موافقتنامه.
الف – عبارت “کنوانسیون” به کنوانسیون بین‌المللی هواپیمایی کشوری که برای امضاء
در هفتم دسامبر ۱۹۴۴ در شیکاگو مفتوح گردید و شامل هر الحاقیه‌ای که به موجب ماده
90 آن کنوانسیون و هر اصلاحیه به الحاقیه‌های کنوانسیون به موجب مواد ۹۰ و ۹۴ آن
که هر دو طرف آن را پذیرفته‌اند، اطلاق می‌گردد.
ب – عبارت “مقامات هواپیمایی” در مورد ایران اطلاق می‌شود به “سازمان هواپیمایی
کشوری” و هر شخص یا مقامی که مجاز به انجام وظایف فعلی آن سازمان و یا وظایف مشابه
آن باشد و در مورد جمهوری ترکیه به “وزیر ارتباطات” و هر شخص یا مقامی که مجاز به
انجام وظایف فعلی آن وزارت یا وظایف مشابه آن باشد.
ج – عبارت “شرکت هواپیمایی تعیین شده” اطلاق می‌شود به یک شرکت هواپیمایی که به
موجب ماده ۳ موافقتنامه حاضر تعیین و اجازه فعالیت یافته باشد.
د – عبارت “ظرفیت” در مورد یک هواپیما اطلاق می‌شود به میزان بارگیری مؤثر
هواپیما در یک مسیر یا قسمتی از مسیر و عبارت “ظرفیت در مورد “سرویس موافقت شده”
اطلاق می‌شود به ظرفیت هواپیما در چنین سرویسی ضربدر در دفعات پرواز چنین هواپیمایی طی زمان معین و در تمام یا‌قسمتی از مسیر.
ه – عبارت “سرزمین” در مورد یک دولت اطلاق می‌شود به مناطق خاکی و آبهای سرزمینی مجاور آن که تحت حاکمیت و سلطه آن دولت است.
و – عبارت “سرویس هوایی” – “سرویس هوایی بین‌المللی”، “شرکت هواپیمایی” و
“توقف به منظورهای غیر ترافیک” به ترتیب دارای همان معانی‌است که در ماده ۹۶ کنوانسیون داده شده است.
ز – عبارت “حمل و نقل ترافیک” اطلاق می‌شود به حمل مسافر، بار مسافر و بار و پست.
ح – عبارت “تعرفه” اطلاق می‌شود به قیمتهایی که برای حمل مسافر، بار همراه و غیر
همراه مسافر در نظر گرفته شده است و شرایطی که اعمال این قیمتها را ایجاب مینماید
شامل قیمتها و شرایط مقرر برای آژانسها و سایر خدمات جنبی به استثناء مزد یا شرایط حمل پست.
تفاهم حاصل است که عناوین مواد این موافقتنامه معانی هیچ یک از مقررات آن را به نحوی از انحاء محدود نمی‌کند یا توسعه نمی‌دهد.
ماده ۲ – حقوق ترافیک
1 – هر یک از طرفین متعاهد، حقوق تصریح شده در موافقتنامه حاضر را به منظور تأسیس
و برقراری سرویسهای هواپیمایی بین‌المللی منظم به وسیله شرکت هواپیمایی تعیین شده
طرف متعاهد دیگر به شرح ذیل به طرف متعاهد دیگر اعطاء مینماید.
الف – پرواز بدون فرود از فراز سرزمین طرف متعاهد دیگر.
ب – توقف در سرزمین مذکور به منظورهای غیر بازرگانی.
ج – توقف در سرزمین مذکور در نقاطی که برای آن مسیر در جدول مسیر پیوست به
موافقتنامه حاضر به منظور پیاده و سوار کردن مسافر و بار و پست‌در ترافیک
بین‌المللی مشخص گردیده است.
2 – هیچ یک از مفاد موافقتنامه حاضر به نحوی تلقی نخواهد شد که در نتیجه شرکت
هواپیمایی یکی از طرفین متعاهدین محق باشد در سرزمین طرف‌متعاهد دیگر در قبال مزد
یا کرایه و مسافر و بار و پست به مقصد نقطه دیگری در سرزمین طرف متعاهد دیگر حمل کند.
3 – در صورت وقوع جنگ و شرایط اضطراری طرفین متعاهدین می‌توانند ماده ۸۹ کنوانسیون را به مورد اجراء گذارند.
ماده ۳ – تعیین و اجازه
1 – هر یک از طرفین متعاهدین حق دارد یک شرکت هواپیمایی را برای انجام سرویسهای
مورد توافق در مسیرهای مشخصه تعیین و مراتب را کتباً به طرف متعاهد دیگر اعلام نماید.
2 – پس از دریافت اعلامیه تعیین، طرف متعاهد دیگر با رعایت مفاد بندهای ۳ و ۴ ماده
حاضر به شرکت هواپیمایی تعیین شده بدون تأخیر اجازات مربوطه را اعطاء خواهد نمود.
3 – مقامات هواپیمایی یک طرف متعاهد می‌تواند از شرکتی که توسط طرف متعاهد دیگر
تعیین شده بخواهد که مقامات مزبور را قانع سازد که شرایط‌مقرر در قوانین و مقرراتی
که معمولاً برای انجام سرویسهای هواپیمایی بین‌المللی توسط مقامات مزبور اعمال می‌گردد، حائز می‌باشد.
4 – هر یک از طرفین متعاهد حق دارد در هر مورد که قانع نشده باشد که مالکیت عمده و
کنترل مؤثر شرکت هواپیمایی مربوطه در دست طرف متعاهد یا اتباع طرف متعاهدی است که
شرکت مزبور را تعیین نموده، از اعطای اجازه بهره‌برداری موضوع بند (۲) ماده حاضر
امتناع ورزد و یا هر شرطی که‌برای اعمال حقوق مشخصه در ماده ۲ موافقتنامه حاضر
توسط آن شرکت هواپیمایی تعیین شده لازم بداند تحمیل نماید.
5 – وقتی که یک شرکت هواپیمایی بدین نحو تعیین و اجازه بهره‌برداری کسب نمود
می‌تواند در هر زمان سرویسهای توافق شده را مورد بهره‌برداری‌قرار دهد مشروط بر آن
که ظرفیت توافق شده و تعرفه مربوطه به موجب مقررات ماده ۱۱ و ماده ۱۴ موافقتنامه
حاضر در مورد این سرویسها رعایت‌گردد.
ماده ۴ – تعلیق و لغو
1 – هر یک از طرفین متعاهد حق دارد در موارد مشروحه ذیل، اجازه بهره‌برداری صادره
را لغو یا استفاده از حقوق مشخصه در ماده ۲ موافقتنامه حاضر‌را در مورد شرکتی که
توسط طرف متعاهد دیگر تعیین گردیده معلق نماید یا هر شرطی را که ممکن است برای
استفاده از این حقوق لازم باشد، تحمیل‌نماید.
الف – در هر موردی که قانع نشده باشد مالکیت عمده و کنترل مؤثر آن شرکت هواپیمایی
در دست طرف متعاهد یا اتباع طرف متعاهدی است که‌شرکت مذکور را تعیین نموده یا
ب – در موردی که شرکت هواپیمایی مذکور قوانین و یا مقررات طرف متعاهدی را که این
حقوق را اعطاء نموده است، رعایت نکند.
ج – در موردی که شرکت هواپیمایی مذکور به هر نحوی از انحاء عملیات بهره‌برداری را
بر خلاف مقررات موافقتنامه حاضر انجام دهد.
2 – جز در مواردی که لغو، تعلیق یا تحمیل شرایط مذکور در بند ۱ ماده حاضر به صورت
فوری برای جلوگیری از نقض بیشتر قوانین و یا مقررات لازم‌باشد، اعمال این حق فقط
پس از مشاوره با طرف متعاهد دیگر انجام خواهد گرفت.
ماده ۵ – شمول قوانین و مقررات
1 – قوانین و مقررات یک طرف متعاهد ناظر به ورود و خروج هواپیماهایی که به امر
هوانوردی بین‌المللی اشتغال دارند یا ناظر به عملیات هوانوردی‌چنین هواپیماهایی
حین پرواز بر فراز یا در داخل سرزمین طرف متعاهد مذکور می‌باشند، نسبت به
هواپیماهای شرکت هواپیمایی تعیین شده طرف‌متعاهد دیگر مجری خواهد بود.
2 – قوانین و مقررات یک طرف متعاهد که در سرزمین خود ناظر به ورود و خروج و اقامت
مسافرین و کارکنان و بار یا پست از قبیل تشریفات ورود و‌خروج و مهاجرت است و
همچنین مقررات گمرکی و بهداشتی، در مورد مسافرین و کارکنان و بار و پست حمل شده
توسط هواپیمای شرکت هواپیمایی‌تعیین شده طرف متعاهد دیگر در زمانی که در سرزمین
مذکور باشد، اعمال خواهد شد.
3 – هر یک از طرفین متعاهدین نسخه‌هایی از قوانین و مقررات مربوط مندرج در این
ماده را بنا بر تقاضا، در اختیار طرف متعاهد دیگر خواهد گذاشت.
4 – شرکت هواپیمایی تعیین شده یک طرف متعاهد حق داشتن نمایندگی خود را در سرزمین
طرف متعاهد دیگر دارا می‌باشد. در صورت تعیین نماینده‌کل یا نماینده کل فروش این
نماینده باید شرکت هواپیمایی تعیین شده طرف متعاهد دیگر باشد، مگر آنکه بین دو
شرکت هواپیمایی تعیین شده بر اساس‌عمل متقابل به نحو دیگری توافق شده باشد.
ماده ۶ - انتقال وجوهات
هر یک از طرفین متعاهدین به شرکت هواپیمایی تعیین شده طرف دیگر حق انتقال وجوهات
حاصله اضافه بر مخارج جاری شرکت هواپیمایی مربوطه در کشور اولین طرف قرارداد را در
رابطه با حمل و نقل ترافیک بر طبق مقررات لازم‌الاجرای ارزی خود اعطاء مینماید.
طرفین همه امکانات خود را برای تسهیل در انتقال چنین وجوهاتی به کار خواهند برد.
در صورتی که موافقتنامه پرداختی بین طرفین متعاهدین وجود داشته باشد، پرداخت به
موجب مقررات آن موافقتنامه صورت خواهد گرفت.
ماده ۶ – انتقال وجوهات.
هر یک از طرفین متعاهدین حق انتقال وجوهات حاصله اضافه بر مخارج جاری شرکت
هواپیمایی تعیین شده طرف دیگر را در رابطه با حمل و نقل ترافیک بر طبق مقررات
لازم‌الاجرای ارزی خود اعطاء مینماید.
طرفین همه امکانات ……………..
ماده ۷ -معافیت از حقوق گمرکی و سایر عوارض
1 – هواپیماهای شرکت تعیین شده یک طرف متعاهد که سرویسهای بین‌المللی پرواز
می‌نمایند و همچنین مواد سوخت و روغن موتور و سایر مواد‌مصرفی فنی و وسایل یدکی و
لوازم مورد نیاز جاری و خوار و بار که در هواپیماهای شرکت هواپیمایی یک طرف متعاهد
مجاز به استفاده از مسیرها و‌سرویسها موضوع موافقتنامه حاضر، به هنگام ورود و خروج
از سرزمین طرف متعاهد دیگر، بر اساس عمل متقابل از پرداخت حقوق گمرکی و‌هزینه‌های
بازرسی و سایر حقوق و مالیاتهای ملی معاف خواهد بود، حتی اگر مواد مذکور زمانی به
مصرف برسد که این هواپیماها بر فراز آن سرزمین در پرواز باشند.
2 – سوخت و روغن موتور و مواد مصرفی فنی و وسایل یدکی و لوازم مورد نیاز جاری و
خوار و بار وارد شده به سرزمین یک طرف متعاهد توسط طرف متعاهد دیگر به اتباع او که
صرفاً به منظور استفاده در هواپیمای طرف متعاهد اخیرالذکر می‌باشد، بر اساس عمل
متقابل از پرداخت حقوق گمرکی و هزینه‌های بازرسی و سایر حقوق و مالیاتهای ملی معاف خواهد بود.
3 – سوخت و روغن موتور و مواد مصرفی فنی و وسایل یدکی و لوازم مورد نیاز جاری و
خوار و بار که در سرزمین یک طرف متعاهد بار هواپیمای‌شرکت هواپیمایی یک طرف متعاهد
می‌شود و در سرویسهای بین‌المللی مورد استفاده قرار می‌گیرد، بر اساس عمل متقابل
از پرداخت حقوق گمرکی و‌عوارض و مالیات و هزینه‌های بازرسی و سایر حقوق و مالیاتهای ملی معاف خواهد بود.
ماده ۸ – نگاهداری لوازم هوانوردی و تجهیزات
لوازم جاری هوانوردی و همچنین مواد و لوازم نگاهداری شده در هواپیمای شرکت
هواپیمایی تعیین شده هر یک از طرفین متعاهدین، تنها با موافقت مقامات گمرکی در
سرزمین طرف متعاهد دیگر قابل تخلیه است. در این صورت می‌توان این مواد را تا زمانی
که طبق مقررات گمرکی مجدداً صادر شود و یا ترتیب دیگری در مورد آن داده شود، تحت نظارت مقامات نامبرده قرار داد.
ماده ۹ – تسهیلات و عوارض فرودگاه
هر یک از طرفین متعاهد می‌تواند برای استفاده از فرودگاهها و سایر تسهیلات تحت
کنترل خود عوارض عادلانه و مناسبی را وضع نموده یا اجازه وضع آن را بدهد. معهذا هر
یک از طرفین متعاهد موافقت دارد که این عوارض از آنچه هواپیماهای ملی آن طرف
متعاهد که در سرویسهای مشابه بین‌المللی تردد می‌نمایند و برای استفاده از این
فرودگاهها و تسهیلات می‌پردازند، تجاوز نکنند.
ماده ۱۰ – ترافیک ترانزیتی مستقیم
مسافرینی که عبور ترانزیتی در قلمرو هر یک از طرفین متعاهدین می‌نمایند، مشمول کنترل ساده‌ای خواهند بود.
اثاثیه مسافر و باری که در ترانزیت مستقیم می‌باشد، از حقوق گمرکی و سایر مالیاتهای مشابه معاف خواهد بود.
ماده ۱۱ – مقررات ظرفیت
1 – شرکتهای هواپیمایی تعیین شده طرفین متعاهدین از رفتار عادلانه و فرصت متساوی
برای انجام سرویسهای مورد توافق در مسیرهای مشخص بین قلمرو طرفین برخوردار خواهند بود.
2 – در انجام سرویسهای مورد توافق، شرکت هواپیمایی تعیین شده هر یک از طرفین
متعاهد منافع شرکت هواپیمایی طرف متعاهد دیگر را منظور نظر خواهد داشت تا من غیر
حق در سرویسهای طرف دیگر در تمامی یا قسمتی از همان مسیرها اثر نامطلوب ایجاد نشود.
3 – سرویسهای مورد توافق که توسط شرکتهای هواپیمایی تعیین شده طرفین متعاهدین
انجام می‌شود رابطه نزدیکی با نیازمندیهای عمومی برای حمل‌و نقل در مسیرهای مشخص
شده خواهد داشت و هدف اصلی آن تأمین ظرفیت کافی با ضریب بار مناسب است برای رفع
نیازمندیهای حمل مسافر و‌بار و پست جاری و آنچه برای آینده مناسب قابل پیش بینی
باشد، بین سرزمین طرف متعاهد تعیین‌کننده شرکت هواپیمایی و سرزمین طرف متعاهد دیگر.
4 – با در نظر گرفتن اصول مشروحه در بندهای ۱ و ۲ و ۳ این ماده شرکت هواپیمایی
تعیین شده یک طرف متعاهد همچنین می‌تواند ظرفیتی را برای نیازمندیهای ترافیک بین
سرزمینهای کشورهای ثالث مندرج در جدول مسیرها ضمیمه موافقتنامه حاضر، و سرزمین طرف متعاهد دیگر تأمین نماید.
5 – ظرفیتی که عرضه می‌شود از جمله تعداد سرویسها و نوع هواپیمای مورد استفاده
شرکتهای هواپیمایی تعیین شده طرفین متعاهد در سرویسهای مورد توافق هر چند وقت
یک‌بار بر اساس توصیه شرکتهای هواپیمایی تعیین شده مورد موافقت مقامات هواپیمایی
قرار خواهد گرفت. شرکتهای هواپیمایی تعیین شده چنین توصیه‌ای را پس از شور بین خود
و رعایت اصول بندهای ۱ و ۲ و ۳ و همچنین بند ۴ این ماده به عمل خواهند آورد.
6 -در صورت عدم توافق بین شرکتهای هواپیمایی تعیین شده طرفین متعاهد، مسائل
مشروحه در بند ۵ فوق از طریق توافق بین مقامات هواپیمایی‌طرفین متعاهد حل و فصل
خواهد گردید. تا زمانی که این توافق حاصل نگردیده ظرفیت عرضه شده توسط شرکتهای
هواپیمایی تعیین شده به مدت یک سال بدون تغییر باقی خواهد ماند.
ماده ۱۲ – تصویب برنامه‌های پرواز
1 – شرکتهای هواپیمایی هر یک از طرفین متعاهدین برنامه پرواز خود شامل نوع وسیله
مورد استفاده در هر دوره پروازی (تابستان و زمستان) را حداقل (۳۰) روز قبل از
تاریخ شروع پرواز به مقامات هواپیمایی طرف متعاهد دیگر برای تصویب تسلیم خواهند
نمود. در موارد بخصوص این محدودیت زمانی ممکن است با موافقت مقامات مذکور کاهش یابد.
2 – قبل از تسلیم برنامه‌های پرواز از طرف شرکتهای هواپیمایی هر یک از طرفین
متعاهدین به مقامات هواپیمایی طرف متعاهد شرکتهای هواپیمایی دو طرف متعاهد
همکاریهای لازم را در مورد برنامه‌های خود در جهت تسهیل تصویب آنها معمول خواهند داشت.
3 – مقامات هواپیمایی که این برنامه‌های پرواز را دریافت می‌دارند، آنها را تصویب
یا پیشنهادات اصلاحی نسبت به آنها ارائه خواهند نمود. شرکتهای هواپیمایی تعیین شده
سرویسهای خود را قبل از این برنامه‌های آنها توسط مقامات هواپیمایی مربوطه به
تصویب برسد، شروع نخواهند نمود.
ماده ۱۳ – شناسایی گواهینامه‌ها و پروانه‌ها
گواهینامه‌های قابلیت پرواز و گواهینامه‌های صلاحیت و پروانه‌هایی که توسط یک طرف
متعاهد صادر شده یا اعتبار یافته و هنوز به قوت خود باقی باشد، توسط طرف متعاهد
دیگر برای بهره‌برداری مسیرها و سرویسهای موضوع موافقتنامه حاضر معتبر شناخته
خواهد شد، مشروط بر آنکه شرایط‌صدور یا معتبر ساختن این گواهینامه‌ها و پروانه‌ها
مساوی یا بیش از حداقل استانداردهای فعلی یا آتی باشد که به موجب کنوانسیون وضع
شده یا‌خواهد شد. در هر حال هر یک از طرفین متعاهد این حق را برای خود محفوظ
می‌دارد که در مورد پرواز از فراز سرزمین خود از شناسایی گواهینامه‌های‌صلاحیت و
پروانه‌هایی که به نام اتباع او توسط طرف متعاهد دیگر یا هر دولت دیگری صادره شده باشد، خودداری نماید.
ماده ۱۴ – تعرفه‌های حمل و نقل هوایی
1 – نرخهای مورد اجرا توسط شرکتهای هواپیمایی طرفین متعاهد در سرویسهای مورد
توافق، در سطح معقولی خواهد بود که با توجه به کلیه عوامل مربوطه از جمله هزینه
بهره‌برداری و سود معقول و خصوصیات سرویس و نرخهای شرکتهای هواپیمایی دیگر که در
تمام یا قسمتی از همان مسیرها سرویسهای برنامه‌ای انجام می‌دهند، وضع می‌گردد.
2 – نرخهای موضوع بند یک این ماده بر اساس قواعد ذیل تعیین می‌گردد.
الف – هر گاه شرکتهای هواپیمایی تعیین شده طرفین متعاهد عضو یک اتحادیه
بین‌المللی شرکتهای هواپیمایی با دستگاه تعیین‌کننده نرخ باشند و یک قطعنامه نرخ
ناظر بر سرویسهای مورد توافق که از قبل وجود داشته است، نرخ‌ها بر اساس این
قطعنامه بین شرکتهای هواپیمایی تعیین شده طرفین متعاهد توافق خواهد شد.
ب – هر گاه قطعنامه‌ای درباره نرخ ناظر بر سرویسهای توافق شده وجود نداشته باشد و
یک یا هیچ یک از شرکتهای هواپیمایی تعیین شده طرفین متعاهد، عضو اتحادیه شرکتهای
هواپیمایی موضوع بند (الف)فوق نباشند شرکتهای هواپیمایی تعیین شده طرفین متعاهد
در مورد نرخ‌هایی که برای سرویسهای توافق شده اعمال می‌گردد، بین خود توافق خواهند نمود.
3 – نرخ‌هایی که بدین ترتیب مورد توافق می‌گیرد لااقل شصت روز قبل از تاریخ
پیشنهادی اجرا برای تصویب به مقامات هواپیمایی طرفین متعاهد تسلیم خواهد گردید.
این محدودیت زمانی در موارد به خصوصی به شرط موافقت مقامات مذکور قابل کاهش است.
4 – این موافقت می‌باید صراحتاً اعطا گردد. چنانچه هیچ یک از مقامات هواپیمایی ظرف
مدت (۳۰) روز از تاریخ تسلیم تعرفه‌هایی که طبق بند (۳) این ماده صورت گرفته
مخالفت خود را با آنها اعلام ننماید تعرفه‌های مربوطه تصویب شده تلقی خواهند گردید.
*>>پاورقی: در صورتی که تاریخ تسلیم طبق بند (۳) مذکور کاهش یابد، مقامات هواپیمایی می‌توانند موافقت نمایند که مدتی که در طی آن، هر گونه مخالفت بایستی اعلام گردد، کمتر از پانزده روز باشد.<<
۵ – چنانچه تعرفه‌ای بر طبق بند (۲) این ماده مورد موافقت قرار نگیرد، یا اگر طی
مدتی که طبق بند (۴) این ماده پیش‌بینی شده است یکی از مقامات هواپیمایی یادداشتی
مبنی بر عدم تصویب تعرفه‌های مورد توافق با رعایت مقررات بند (۲) به طرف دیگر
تسلیم نماید، مقامات هواپیمایی طرفین‌متعاهد پس از مشورت با مقامات هواپیمایی هر
دولت دیگر که نظر آن مفید باشد، اهتمام خواهند نمود تعرفه مورد توافق دو طرف را تعیین نمایند.
6 – چنانچه مقامات هواپیمایی نتوانند نسبت به تعرفه‌های پیشنهادی به موجب بند (۳)
این ماده توافق نمایند، یا نتوانند طبق بند (۵) این ماده تعیین تعرفه نمایند،
اختلاف موجود مطابق مقررات ماده ۱۷ این موافقتنامه حل و فصل خواهد شد.
7 – تعرفه‌ای که با رعایت مقررات این ماده تعیین می‌شود تا برقراری تعرفه جدید
معتبر باقی خواهد ماند. معهذا به صرف مقررات این ماده هیچ تعرفه‌ای بیش از (۱۲)
ماده از تاریخی که به هر صورت می‌بایست منقضی گردد ادامه نخواهد یافت.
ماده ۱۵ – تسلیم آمار
به منظور انجام گفتگوهای دو جانبه از جمله تعیین ظرفیت مقامات هواپیمایی هر یک از
طرفین متعاهد، اطلاعات و آمار مربوط به ترافیک حمل شده در سرویسهای مورد توافق
توسط شرکت هواپیمایی تعیین شده خود را به سوی سرزمین طرف متعاهد دیگر یا از آن
سرزمین را به قسمی که معمولاً‌توسط شرکت هواپیمایی تعیین شده برای مقامات هواپیمایی
ملی خود تهیه می‌گردد، بنا بر تقاضا در اختیار مقامات طرف متعاهد دیگر قرار خواهند
داد.هر گونه اطلاعات و آمار اضافی ترافیک مورد درخواست مقامات هواپیمایی یک طرف
متعاهد از طرف متعاهد دیگر، در صورت تقاضا، مورد شور و توافق بین طرفین متعاهد قرار خواهد گرفت.
ماده ۱۶ – مشاورات و اصلاحات
1 – با روحیه‌ای از همکاری نزدیک هر یک از طرفین متعاهد یا مقامات هواپیمایی آن
می‌تواند در هر زمان از طرف متعاهد دیگر یا مقامات هواپیمایی او تقاضای مشاوره به
منظور تأمین تحقق و اجرای رضایت بخش مقررات موافقتنامه حاضر و ضمیمه مربوطه آنرا بنماید.
2 – مشاوره مورد تقاضای یک طرف متعاهد یا مقامات هواپیمایی او در فاصله شصت روز از
تاریخ دریافت تقاضا آغاز خواهد شد.
3 – هر نوع اصلاح در موافقتنامه حاضر، پس از آنکه طرفین متعاهد انجام تشریفات
قانونی مربوط به انعقاد و لازم‌الاجرا شدن موافقتنامه‌های بین‌المللی‌را به یکدیگر
اطلاع داده باشند، لازم‌الاجرا خواهد شد.
4 – اصلاحات وارده بر مسیرهای ضمیمه موافقتنامه حاضر ممکن است مستقیماً بین مقامات
هواپیمایی طرفین متعاهد مورد توافق قرار گیرد. این اصلاحات پس از تأیید از طریق تبادل یادداشت دیپلماتیک لازم‌الاجرا خواهد گردید.
ماده ۱۷ – حل اختلافات
1 – هر گاه در مورد تفسیر یا اجرای موافقتنامه حاضر و ضمیمه آن بین طرفین متعاهد
اختلافی بروز نماید، طرفین متعاهد در مرحله اول اهتمام خواهند نمود تا اختلاف را
از طریق مذاکرات حل و فصل نمایند.
2 – هر گاه طرفین متعاهد نتوانند اختلاف را از طریق مذاکرات حل و فصل نمایند،
می‌توانند توافق نمایند موضوع را جهت تهیه گزارش مشورتی به هر شخصی یا هیأتی ارجاع نمایند.
3 – چنانچه طرفین متعاهد نتوانند به موجب بندهای ۱ و ۲ فوق در مورد حل اختلاف به
نتیجه برسند، اختلاف به یک محکمه داوری سه نفره ارجاع خواهد شد که هر یک از طرفین
متعاهد یک داور را معین خواهد کرد و دو داور تعیین شده درباره داور سوم توافق
خواهند نمود. هر یک از طرفین‌متعاهد ظرف شصت روز پس از وصول تقاضای ارجاع اختلاف
به محکمه داوری از طریق دیپلماتیک، به تعیین داور خود مبادرت خواهد نمود و
داور‌سوم نیز ظرف شصت روز بعد از آن تعیین خواهد شد و چنانچه هر یک از طرفین
متعاهد ظرف مدت مقرر داور خود را تعیین نکند یا اگر داور سوم‌ظرف مدت مقرر معین
نشده باشد، بنا به تقاضای هر یک از طرفین متعاهد رییس شورای سازمان بین‌المللی
هواپیمایی کشوری بر حسب مورد داور یا‌داورها را تعیین خواهد نمود مشروط بر این که
چنانچه رییس شورای سازمان بین‌المللی هواپیمایی کشوری از اتباع هر یک از طرفین
متعاهد باشد از‌نایب رییس ارشد شورا و در صورتی که نامبرده نیز از اتباع یکی از
طرفین متعاهد باشد، از عضو مقدم شورا که در چنین وضع تابعیتی نباشد، درخواست‌خواهد
شد که بر حسب مورد داور یا داورها را تعیین نماید. در هر حال داور سوم از اتباع یک دولت ثالث خواهد بود و به عنوان رییس محکمه داوری‌عمل خواهد نمود.
4 – محکمه داوری آیین‌نامه کار خود را تعیین و درباره نحوه تقسیم مخارج اتخاذ تصمیم خواهد نمود.
5 – طرفین متعاهد تعهد می‌نمایند تصمیمات متخذه به موجب ماده حاضر را رعایت کنند.
ماده ۱۸ – فسخ
هر یک از طرفین متعاهد می‌تواند در هر موقع قصد خود را مبنی بر فسخ موافقتنامه
حاضر به طرف دیگر اعلام کند. این اعلام همان زمان به اطلاع سازمان بین‌المللی
هواپیمایی کشوری خواهد رسید. در این صورت موافقتنامه دوازده ماه پس از دریافت
اعلام فسخ توسط طرف متعاهد دیگر فسخ‌خواهد شد مگر آن که اعلام فسخ قبل از انقضای
این مدت با تراضی طرفین پس گرفته شود. در صورت عدم اعلام وصول از طرف متعاهد دیگر،
اعلام‌فسخ چهارده روز پس از وصول آن به سازمان بین‌المللی هواپیمایی کشوری دریافت شده تلقی خواهد شد.
ماده ۱۹ – مطابقت با کنوانسیون‌های چندجانبه
چنان چه کنوانسیون یا موافقتنامه چندجانبه‌ای در مورد هر دو طرف متعاهد
لازم‌الاجرا گردد، موافقتنامه حاضر و ضمیمه آن به نحوی اصلاح شد تا با مقررات چنین
کنوانسیون یا موافقتنامه‌ای تطبیق نماید.
ماده ۲۰ – ثبت
این موافقتنامه و همچنین ضمیمه آن و کلیه اصلاحات وارده بر آن در سازمان بین‌المللی هواپیمایی کشوری به ثبت خواهد رسید.
ماده ۲۱ – لازم‌الاجرا شدن
این موافقتنامه و ضمیمه آن که قسمت لایتجزای موافقت می‌باشد از تاریخ آخرین
اطلاعیه هر یک از طرفین به طرف دیگر دایر بر این که اقدامات لازمه را طبق مقررات
قوانین اساسی خود را درباره لازم‌الاجرا شدن موافقتنامه حاضر به عمل آورده است، به
موقع اجرا گذارده خواهد شد. به مجرد لازم‌الاجرا شدن این موافقتنامه و ضمیمه آن
موافقتنامه حاضر جایگزین موافقتنامه راجع به سرویسهای حمل و نقل هوایی بازرگانی
مابین قلمرو دو‌دولت و ماوراء آنها مورخ ۲۰ مارس ۱۹۵۱ خواهد گردید.
بنا به مراتب، نمایندگان امضاء‌کننده زیر که از طرف دولت متبوع خود مجاز می‌باشند موافقتنامه حاضر را امضاء نمودند.
این موافقتنامه در سه نسخه در تاریخ بیست و هشتم مهر ماه یک هزار و سیصد شصت و یک شمسی (۲۰ اکتبر ۱۹۸۲)در تهران به زبانهای فارسی، ترکی و انگلیسی که هر سه متن متساویاً معتبرند تنظیم گردید.
در صورت بروز اختلاف در تفسیر متن انگلیسی ملاک خواهد بود.
از طرف دولت جمهوری اسلامی ایران – از طرف دولت جمهوری ترکیه
ضمیمه
بخش یک: مسیرها
شرکت هواپیمایی تعیین شده از طرف دولت جمهوری اسلامی ایران سرویسهای هوایی را از دو جهت در نقاط ذیل می‌تواند مورد بهره‌برداری قرار دهد:
نقاط مبداء نقطه در ترکیه نقاط ماوراء
ایران استانبول فرانکفورت
پاریس
لندن
یک نقطه دیگر (یک)
که در تاریخ بعدی
مشخص می‌شود.
بخش دو:
شرکت هواپیمایی تعیین شده از طرف دولت جمهوری ترکیه سرویسهای هوایی را از دو جهت در نقاط ذیل می‌تواند مورد بهره‌برداری قرار دهد:
نقاط مبداء نقطه در ایران نقاط ماوراء
ترکیه تهران کراچی
بمبئی
سنگاپور
یک نقطه در استرالیا
که بعداً مشخص می‌شود
۱ – شرکتهای هواپیمایی تعیین شده به اختیار خودشان می‌توانند نقطه یا نقاطی را که
در بخش یک و دو مشخص شده است در کلیه پروانه‌ها یا هر پرواز حذف نمایند، مشروط بر
آنکه سرویسهای مورد توافق در قلمرو طرف متعاهدی که شرکت هواپیمایی را تعیین نموده شروع به کار نماید.
2 – توافق مقررات ماده ۱۱ موافقتنامه بر اجرای حقوق ترافیک و شرایط انجام سرویسهای مورد توافق در نقاطی که در بخش یک و دو مشخص شده است حاکم خواهد بود.
3 – شرکت هواپیمایی تعیین شده هر طرف متعاهد حق پایان دادن به سرویسهای واقع در قلمرو طرف دیگر متعاهد را خواهد داشت.
رییس مجلس شورای اسلامی – اکبر هاشمی