در اجرای اصل یکصد و هفتاد و پنجم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و سایر اصول قانون اساسی که به رسانه‌های گروهی (رادیو و تلویزیون) اشاره دارد و همچنین قانون اداره صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران مصوب هشتم دی ماه یک هزار و سیصد و پنجاه و نه مجلس شورای اسلامی اساسنامه سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران که در این اساسنامه اختصاراً “سازمان” نامیده می‌شود به شرح زیر می‌باشد:
فصل اول – کلیات
ماده 1 – سازمان به موجب قانون اداره صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران سازمانی است مستقل و زیر نظر مشترک قوای سه‌گانه کشور که بر‌طبق قانون اداره صدا و سیمای جمهوری اسلامی، قانون خط مشی و مفاد این اساسنامه اداره می‌شود.
ماده 2 – سازمان و واحدهای تابعه و مؤسسات اداری وابسته به آن از لحاظ اداری و مالی استخدامی تابع اداره صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و مقررات این اساسنامه می‌باشند. لیکن شرکتهای متعلق یا وابسته به سازمان تابع اساسنامه‌های مربوط (که به تصویب شورای سرپرستی می‌رسد) خواهند بود و در مواردی که اساسنامه‌های مربوطه مسکوت باشد طبق قانون تجارت عمل خواهد شد.
ماده 3 – هر یک از اعضاء شورای سرپرستی در انجام وظایف محوله منعکس‌کننده نظرات قوه مربوطه می‌باشد.
ماده 4 – نظرات قوای سه‌گانه کشور در رابطه با سازمان منحصراً از طریق نمایندگان مربوطه در شورای سرپرستی اعمال خواهد شد.
ماده 5 – نظرات قوه مقننه از طریق رئیس مجلس و نظرات قوه مجریه از طریق رئیس جمهور و نظرات قوه قضائیه از طریق رئیس دیوان عالی کشور‌به شورای سرپرستی منتقل خواهد شد.
ماده 6 – مرکز اصلی سازمان در تهران است و سازمان می‌تواند با تصویب شورای سرپرستی در هر منطقه از کشور با توجه به اولویت‌های فرهنگی، سیاسی و جغرافیایی مبادرت به ایجاد مراکز رادیویی و تلویزیونی کند و یا در خارج از کشور با رعایت موازین سیاست خارجی کشور دفاتر نمایندگی ایجاد نماید.
ماده 7 – تأسیس فرستنده و پخش برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی در هر نقطه کشور در انحصار این سازمان بوده و چنانچه اشخاص حقیقی یا حقوقی اقدام به تأسیس یا بهره‌برداری از چنین رسانه‌هایی کنند از ادامه کار آنان جلوگیری به عمل آمده و تحت تعقیب قانونی قرار خواهند گرفت.
ماده 8 – دارایی سازمان عبارت است از کلیه حقوق و دارایی‌های “سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران سابق “ اعم از امتیازات” اموال منقول و غیر‌منقول، سهام و سرمایه‌ها در شرکتهای دولتی و غیر دولتی، مطالبات، وجوه نقدی و سپرده‌ها و تأسیسات و نظایر آن. سازمان همچنین جانشین قانونی “سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران سابق” در مورد کلیه حقوق و تعهدات آن می‌باشد.
فصل دوم – هدفها و وظایف و اختیارات
ماده 9 – هدف اصلی سازمان به عنوان یک دانشگاه عمومی نشر فرهنگ اسلامی، ایجاد محیط مساعد برای تزکیه و تعلیم انسان و رشد فضائل اخلاقی و شتاب بخشیدن به حرکت تکاملی انقلاب اسلامی در سراسر جهان می‌باشد. این هدفها در چهارچوب برنامه‌های ارشادی، آموزشی، خبری و تفریحی تأمین می‌گردد. مشروح هدف و برنامه‌های سازمان در زمینه‌های گوناگون در خط مشی و اصول برنامه‌های سازمان مصوب مجلس شورای اسلامی ذکر شده است.
ماده 10 – به منظور بهره‌برداری بیشتر از امکانات موجود سازمان و شناسایی و جذب استعدادهای هنری موجود جامعه سازمان می‌تواند با هماهنگی وزارت ارشاد اسلامی به تشکیل واحدها و گروه‌های فرهنگی، هنری، تحقیقاتی و نیز تأسیس سالنهای نمایش و ایجاد نمایشگاهها اقدام کند.
ماده 11 – سازمان باید از طریق تولید برنامه‌های مفید رادیو تلویزیونی و عرضه آن در سطح جهانی به گسترش مبادلات و ارتباطات بین‌المللی با رعایت موازین اسلامی اقدام نماید.
ماده 12 – به منظور تأمین نیروی انسانی مورد نیاز در رشته‌های هنری و تخصصهای فنی سازمان موظف است به تکمیل و گسترش دانشکده صدا و سیمای جمهوری اسلامی در حد نیاز بپردازد.
ماده 13 – سازمان می‌تواند آن رشته از فعالیتهای خود را که مقتضی بداند به صورت شرکت اداره کند یا در شرکتهای دیگر دولتی یا غیر دولتی که موضوع آن در زمینه فعالیتهای سازمان است سرمایه‌گذاری و مشارکت کند.
فصل سوم – ارکان سازمان
ماده 14 – سازمان دارای ارگان زیر است:
1 – شورای سرپرستی.
2 – مدیر عامل.
ماده 15 – نحوه انتخاب اعضای شورای سرپرستی و چگونگی رسمیت یافتن جلسات و اعتبار مصوبات شورای سرپرستی برابر قانون اداره صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران می‌باشد.
تبصره 1 – اعضای اصلی شورای سرپرستی به استثناء شغل نمایندگی مجلس شورای اسلامی برای نماینده قوه مقننه حق داشتن شغل دیگری را‌ندارند.
تبصره 2 – شورای سرپرستی موظف است در اولین نشست یکی از اعضاء را به مدت 6 ماه به عنوان دبیر شورا انتخاب نماید. کلیه مکاتبات شورا به امضای دبیر خواهد بود و تجدید انتخاب وی بلامانع است.
تبصره 3 – جلسات شورای سرپرستی هر هفته حداقل دوبار تشکیل می‌شود و در صورت لزوم جلسات فوق‌العاده تشکیل خواهد شد.
تبصره 4 – اعضای علی‌البدل شورای سرپرستی موظفند حداقل هفته‌ای یک‌بار در جلسات شورا شرکت نمایند، بدیهی است می‌توانند در همه جلسات حضور داشته و اظهار نظر نمایند ولی در صورت وجود عضو اصلی حق رأی نخواهند داشت.
تبصره 5 – عزل نمایندگان قوه مقننه با پیشنهاد حداقل 15 نفر از نمایندگان و مذاکرات مخالف و موافق حداکثر به مدت 2 ساعت و با رأی اکثریت مطلق نمایندگان حاضر صاحب رأی انجام خواهد شد.
ماده 16 – وظایف و اختیارات شورای سرپرستی عبارت است از:
1 – تهیه و تنظیم و اصلاح خط مشی کلی و اساسنامه سازمان و اصول برنامه‌ها و تقدیم آن به مجلس شورای اسلامی با رعایت اصل 74 قانون اساسی.
2 – تهیه و تصویب نمودار تشکیلاتی واحدها، معاونتها و مدیریتهای مندرج در این قانون و شرح وظایف و مسئولیتهای آن.
تبصره – ایجاد یا انحلال هر بخش یا پست سازمانی باید به تصویب شورای سرپرستی برسد.
3 – نظارت مستقیم و فعال بر کلیه برنامه‌ها از جهت انطباق با خط مشی مصوب و نظارت بر امور جاری سازمان و عملکرد واحدها.
4 – تعیین چهارچوب برنامه‌ها و تصویب طرحها و برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی بر اساس خط مشی مصوب مجلس شورای اسلامی و ایجاد هماهنگی لازم در زمینه سیاست تبلیغاتی داخلی و خارجی با مقامات مسؤول کشور.
5 – انتخاب مدیر عامل با اکثریت آراء برای مدت دو سال انتخاب مجدد وی بلامانع است.
تبصره – شورای سرپرستی موظف است در صورت فوت، استعفاء یا برکناری مدیر عامل فردی را از داخل یا خارج شورا به عنوان سرپرست جهت انجام وظایف محوله انتخاب و ظرف مدت یک ماه مدیر عامل را انتخاب کند.
6 – انتخاب بازرس (حسابرس).
7 – جلوگیری از تخلفات و انحرافات از طریق مدیر عامل و رسیدگی به شکایات و اقدام برای رفع نواقص.
8 – بررسی و تأیید بودجه سالانه که به وسیله مدیر عامل پیشنهاد می‌شود.
9 – بررسی و تصویب آیین‌نامه‌های مالی، معاملاتی، اداری و استخدامی سازمان و شرکتهای تابعه.
10 – بررسی و تصویب گزارش سالانه عملیات، ترازنامه و حساب سود و زیان شرکتهای تابعه.
11 – تصویب سرمایه‌گذاری در شرکتهای تابعه و اتخاذ تصمیم در مورد پیشنهادهای مربوطه به تغییرات سرمایه.
12 – بررسی و تصویب اساسنامه شرکتها و مؤسسات تابعه.
13 – اتخاذ تصمیم در مورد خرید سهام یا سهم‌الشرکه سایر شرکتها و همچنین اتخاذ تصمیم در مورد فروش آن گونه سهام یا سهم‌الشرکه و خرید و فروش اوراق و اسناد بهادار دولتی.
14 – گزارش عملکرد سازمان هر سه ماه یک‌بار به قوای سه‌گانه.
15 – تأیید صلاحیت‌های مندرج در قانون اداره صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران در مورد معاونین مدیر عامل.
تبصره – عزل و نصب معاونین سازمان و مدیران مراکز شهرستانها و مسئولان دفاتر خارج از کشور به پیشنهاد مدیر عامل و تصویب شورای سرپرستی و حکم مدیر عامل خواهد بود.
ماده 17 – وظایف و اختیارات مدیر عامل به شرح زیر است:
1 – اداره امور سازمان.
2 – تهیه طرحها و برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی و تقدیم آن به شورای سرپرستی جهت تصویب.
3 – ایجاد هماهنگی و انسجام بین کلیه واحدها و مراکز سازمان.
4 – اداره امور کارکنان و امور استخدامی اعم از استخدام، عزل و نصب کارکنان و معاونین سازمان طبق قوانین و آیین‌نامه‌های مربوطه.
5 – اجرای کلیه مصوبات شورای سرپرستی.
6 – تهیه و تنظیم بودجه سالانه جهت ارائه به شورای سرپرستی.
7 – عقد قرارداد با اشخاص حقیقی یا حقوقی و نمایندگی سازمان در مقابل مراجع اداری و قضایی و انتخاب وکیل با حق توکیل تا یک درجه و پایان دادن به دعاوی از طریق مصالحه و نیز ارجاع به داوری با رعایت اصول 77 و 125 و 139 قانون اساسی.
تبصره – عقد قراردادهای خارجی و ارجاع به داوری باید به تصویب شورای سرپرستی برسد.
8 – ارائه گزارش کتبی عملکرد سازمان هر دو ماه یک‌بار به شورای سرپرستی.
تبصره 1 – مدیر عامل می‌تواند به مسئولیت خود قسمتی از اختیارات خود را به هر یک از مسئولین حوزه‌های مدیریت سازمان تفویض کند.
تبصره 2 – مدیر عامل در برابر شورا مسؤول است و در کلیه اموری که بر طبق این اساسنامه به عهده او گذاشته شده است باید پاسخگو باشد.
ماده 18 – بازرس سازمان از بین اشخاص مسلمان، آگاه و ملتزم به وظایف دینی که در امور حسابداری دارای اطلاعات و تجارب کافی باشد از طرف شورای سرپرستی برای مدت دو سال انتخاب می‌شود و تجدید انتخاب او بلامانع است.
تبصره – در صورت فوت یا استعفا یا تغییر شغل و برکناری بازرس شورای سرپرستی ظرف یک ماه شخص واجد صلاحیتی را به جای او انتخاب خواهد کرد.
ماده 19 – وظایف بازرس (حسابرس) عبارت است از:
1 – بررسی امور مالی سازمان و ترازنامه و حساب سود و زیان شرکتهای وابسته و تهیه گزارشهای لازم جهت ارائه به شورای سرپرستی.
گزارش مزبور باید تا پایان خرداد ماه تسلیم شورای سرپرستی شود.
2 – تطبیق عملیات سازمان با بودجه مصوب.
3 – انجام سایر اقداماتی که طبق قانون تجارت به عهده بازرس گذاشته شده است نسبت به شرکتهای وابسته.
تبصره 1 – بازرس وظایف خود را طبق آیین‌نامه خاصی که به تصویب شورای سرپرستی می‌رسد انجام خواهد داد.
تبصره 2 – بازرس جهت انجام وظایف قانونی خود حق مراجعه به واحدها و بررسی کلیه دفاتر و اسناد مالی را دارد ولی اجرای وظایف محوله نباید مانع جریان عادی کار سازمان گردد.
تبصره 3 – چنانچه بازرس در جریان رسیدگی تخلفات یا اشتباهاتی را مشاهده نماید مراتب را به اطلاع شورای سرپرستی خواهد رساند.
فصل چهارم – تشکیلات
ماده 20 – شورای سرپرستی در انجام مسئولیتهای قانونی خود دارای واحدهای زیر می‌باشد.
الف – واحد طرح و برنامه که شورا را در تعیین سیاستهای برنامه‌ای و بررسی و تصویب کلیه طرح‌های پیشنهادی رادیویی و تلویزیونی یاری می‌دهد.
ب – واحد سیاسی که شورا را در تعیین خط مشی‌های مقطعی و ترسیم خطوط سیاسی خبر، تحلیل‌ها و برنامه‌های سیاسی و نظارت بر اجرای آن یاری می‌دهد.
ج – واحد نظارت و ارزشیابی که مسئولیت ارزشیابی و نظارت بر برنامه‌ها از جهت انطباق آنها با خط مشی کلی و سیاستهای تعیین شده را به عهده دارد.
د – واحد تشکیلات که مسؤول تهیه، تنظیم و بررسی تشکیلات، شرح وظایف واحدها و کارکنان، آیین‌نامه‌ها و نظامنامه‌های سازمان و تقدیم آن به شورای سرپرستی می‌باشد.
ه- واحد بازرسی که مسؤول نظارت بر امور جاری سازمان رسیدگی به شکایات داخل یا خارج سازمان می‌باشد.
ماده 21 – مدیریت عامل جهت وظایف خود دارای 6 حوزه معاونت می‌باشد که عبارتند از:
1 – معاونت امور برنامه‌ها که مسئولیت تهیه کلیه طرحها و برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی و ارائه آن به واحد طرح و برنامه و نیز تولید و پخش آن را به عهده دارد.
2 – معاونت سیاسی که مسئولیت تهیه، تنظیم و پخش اخبار و گزارشها و ارائه تفسیر و تحلیل‌های سیاسی را به عهده دارد. این معاونت کلیه سیاستهای خبری خود را از واحد سیاسی دریافت می‌کند.
3 – معاونت آموزشی که مسئولیت تربیت نیروی انسانی مورد نیاز سازمان از طریق دانشکده صدا و سیما، پشتیبانی برنامه‌ای از طریق فعالیتهای فرهنگی و انتشاراتی و همچنین بازآموزی کارکنان را به عهده دارد.
4 – معاونت فنی که مسئولیت انجام کلیه امور مربوط به تجهیزات فنی سازمان شامل تهیه و تأمین وسائل و دستگاههای فنی، نگهداری و تعمیرات، گسترش پوشش رادیویی و تلویزیونی در داخل و خارج کشور و بالا بردن کیفیت صدا و تصویر را به عهده دارد.
5 – معاونت مالی و اداری که مسئولیت تنظیم و اجرای بودجه تأمین نیروی انسانی، امور اداری، حقوقی، خدمات و امور رفاهی و نیز ایجاد هماهنگی بین آنها را به عهده دارد.
6 – معاونت برون مرزی که مسئولیت تهیه طرح‌های رادیویی و تلویزیونی برون مرزی و ارائه آن به واحد طرح و برنامه جهت تصویب و نیز تولید و پخش صدا و سیمای برون مرزی را به عهده خواهد داشت.
فصل پنجم – امور مالی
ماده 22 – درآمد و منابع اعتبارات سازمان عبارت است از:
1 – درآمدهای ناشی از واگذاری حق پخش و توزیع محصولات و ارائه خدمات سازمان به اشکال مختلف.
2 – عواید حاصل از اجرای قانون توسعه شبکه تلویزیونی کشور.
3 – درآمدهای ناشی از فعالیتهای تولیدی و سود مربوطه به آنها.
4 – وجوه دریافتی از محل بودجه کل کشور و سایر وجوهی که به عناوین دیگر از طرف دولت در اختیار سازمان گذاشته می‌شود.
5 – اعتبارات از محل بودجه عمرانی کشور.
6 – درآمدهای ناشی از اجراء و پخش برنامه‌های تبلیغاتی و آگهی‌های بازرگانی.
7 – کمک‌های نقدی یا غیر نقدی اشخاص حقیقی و حقوقی.
8 – عواید دیگری که طبق قانون یا مقررات دیگر به سازمان تعلق می‌گیرد.
ماده 23 – سال مالی سازمان از اول فروردین ماه هر سال شروع و در آخر اسفند ماه همان سال خاتمه می‌یابد.
ماده 24 – مدیر عامل موظف است بودجه تفصیلی سال آتی را حداکثر تا پانزدهم مهر ماه هر سال تهیه کرده و برای تصویب به شورای سرپرستی تسلیم کند.
ماده 25 – مدیر عامل صورت عملکرد هر سال مالی سازمان و ترازنامه مربوط به شرکتهای وابسته را قبل از پایان خرداد ماه سال بعد به شورای سرپرستی ارائه می‌دهد.
ماده 26 – شورای سرپرستی مکلف است تا پایان تیر ماه هر سال نسبت به عملکرد مالی سال قبل اظهار نظر کند.
ماده 27 – اظهار نظر و اتخاذ تصمیم در مورد نحوه رسیدگی به ترازنامه و حساب سود و زیان سنوات قبل که به تأیید مجامع عمومی سابق “سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران” نرسیده به عهده شورای سرپرستی است.
ماده 28 – کلیه اسناد مالی، چک و اوراق بهادار سازمان به امضاء مدیر عامل و ذیحساب و یا کسانی که از طرف آنها حق امضاء دارند خواهد رسید و به هر حال کلیه اسناد مذکور دارای دو امضاء خواهد بود.
فصل ششم – مقررات مختلف
ماده 29 – کارکنان سازمان تا زمانی که در خدمت این سازمان هستند از هر گونه فعالیت سیاسی، حزبی و صنفی در داخل سازمان ممنوع خواهند بود.
ماده ۳۰ـ [الحاقی ۱۳۸۱/۱۱/۷- ۱۳۸۸/۳/۲۳]
چنانچه در برنامه های پخش شده سازمان (اعم از خبری، گزارشی، تولیدی در قالب های مختلف بیانی ـ تصویری و نمایشی) از شبکه های محلی، سراسری و بین المللی و یا در اطلاعیه های صادره از سوی آن سازمان مطالبی مشتمل بر توهین، افتراء یا خلاف واقع نسبت به هر شخص (اعم از حقیقی یا حقوقی) باشد و یا به هر نحوی اظهارات اشخاص تحریف گردد، مراحل ذیل برای احقاق حق طی خواهد شد.
ـ مدعی می تواند اعتراض خود را کتباً به سازمان صدا و سیما منعکس نماید. سازمان صدا و سیما در صورت قبول اعتراض، ظرف بیست و چهار ساعت پاسخ وی را به صورت عادلانه، حداقل دو برابر زمان اصل مطلب که از پنج دقیقه کمتر نباشد در همان برنامه و ساعت و در همان شبکه به طور رایگان پخش نماید.
ـ در صورت عدم توافق میان معترض و سازمان صدا و سیما، وی می تواند موضوع را برای رسیدگی به شورای نظارت بر سازمان صدا و سیما به عنوان مرجع تشخیص وقوع توهین، افتراء، تحریف یا خلاف واقع منعکس نماید و شورای نظارت نیز موظف است در اسرع وقت (حداکثر چهل و هشت ساعت) به مسأله رسیدگی نموده و در صورتی که حق را به ذی‌نفع داد نظر خود را به سازمان صدا و سیما ابلاغ کند و سازمان صدا و سیما موظف است پاسخ ذی‌نفع را مشروط به آن که متضمن توهین و افتراء به کسی نباشد حداقل دو برابر مدت مطلب اصلی که از پنج دقیقه کمتر نباشد تا حداکثر بیست و چهار ساعت پس از دریافت پاسخ در همان برنامه و ساعت و در همان شبکه به طور رایگان پخش نماید.
ـ شورای نظارت موظف است برای تحقق وظایف مندرج در این قانون ساز و کار لازم را فراهم سازد.
ـ چنانچه سازمان صدا و سیما از اجراء مصوبه شورای نظارت خودداری نمود و یا شاکی نسبت به نظر شورای نظارت معترض باشد. بنا بر شکایت شاکی، شعبه خاصی که به این منظور تشکیل می شود، نسبت به موضوع خارج از نوبت (حداکثر یک هفته) رسیدگی و حکم مقتضی را براساس این قانون صادر خواهد نمود. صدا و سیما مکلف است نظر دادگاه را ظرف مدت بیست و چهار ساعت اجراء کند. در صورت عدم اجراء حکم، متخلف به مجازات مستنکف از اجراء حکم دادگاه محکوم خواهد شد.
تبصره ۱ـ اگر سازمان علاوه بر پخش پاسخ مذکور، مطالب یا توضیحات مجددی را که متضمن توهین، افتراء یا تحریف باشد پخش نماید، ذی‌نفع حق پاسخگویی مجدد دارد. پخش قسمتی از پاسخ یا افزودن مطالبی به آن در حکم عدم پخش است.
تبصره ۲ـ مصوبه مذکور مانع از پی گیری مستقیم شاکی نسبت به سایر جهات کیفری از طریق دادگاه نخواهد بود.
ماده ۳۱- [اصلاحی ۱۳۸۱/۱۱/۷]
کلیه قوانین مغایر با این قانون از تاریخ تصویب این قانون ملغی است.
اساسنامه فوق مشتمل بر سی ماده و پانزده تبصره در جلسه روز چهارشنبه بیست و هفتم مهر ماه یک هزار و سیصد و شصت و دو مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 62.8.3 به تأیید شورای نگهبان رسیده است.
رئیس مجلس شورای اسلامی – اکبر هاشمی