هیأت وزیران در جلسه مورخ ۱۳۶۱.۵.۲۰ بنا به پیشنهاد شماره ۱۵۲۳۲ مورخ ۱۳۶۱.۵.۱۸ وزارت امور اقتصادی و دارایی دستورالعمل اجرایی و جدول زمانبندی شده تبصره ۶۶ قانون بودجه سال ۱۳۶۱ را به شرح زیر تصویب نمودند.
۱ – دستورالعمل اجرایی بند (۱) تبصره ۶۶
به منظور ایجاد تسهیلات در امور تنظیم حسابهای معوقه دستگاههای اجرایی موضوع ماده ۷۴ قانون ؟؟ عمومی مصوب پانزدهم دی ماه یک هزار و سیصد و چهل و نه، ذیحسابان دستگاههای فوق می‌توانند حسابهای معوقه از سال ۱۳۵۳ لغایت ۱۳۶۰ خود را به صورت هر سال یک حساب به شرح زیر تهیه نمایند.
1 – ۱ – ذیحسابی ادارات امور اقتصادی و دارایی شهرستانها:
الف – از تهیه نمونه ۸ ریز درآمدهای وصولی و ارسالی و سپرده‌های دریافتی و
استردادی صرف نظر و صرفاً به تهیه مدل ۹ و ۱۰ (خلاصه حساب درآمدهای‌وصولی و
ارسالی) و نمونه ۱۱ (خلاصه حساب سپرده‌های دریافتی و استردادی) اکتفا نمایند.
ب – از تهیه نمونه ۱۶ ریز اسناد هزینه بر حسب مواد، برنامه و ردیفهای عمومی
خودداری و صرفاً به تهیه مدل ۱۰ (هزینه برحسب برنامه یا ردیفهای عمومی) و مدل ۱۷ (خلاصه حساب هزینه‌های پرداختی) اکتفا نمایند.
پ – بدیهی است تهیه و تنظیم نمونه ۴۸۴ (خلاصه اعتبار و هزینه) و سایر مدلهای ذکر نشده در بندهای فوق‌الذکر بایستی به ضمیمه تراز عملیات دفتر کل به‌اداره کل تمرکز حسابها و امور حسابداریها ارسال گردد.
2-۱ – ذیحسابیهای طرح‌های عمرانی
الف – به جای تهیه ریز اسناد هزینه، فرم تفریغ بودجه یک ساله جاری ستونهای اعتبار
مصوب، دریافتی از خزانه، هزینه قطعی، پیش‌پرداخت، علی‌الحساب، مانده انتقالی به
خزانه را به تفکیک طرح تهیه و به اداره کل تمرکز حسابها و امور حسابداریها ارسال دارند.
ب – چون مبلغ کل وصولی و ارسالی کسورات قانونی در تراز عملیات یک ساله منعکس
می‌گردد بنابراین تهیه فرمهای ریز درآمدهای وصولی و ارسالی الزامی نمی‌باشد.
پ – بدیهی است تسهیلات بالا در صورت لزوم مانع از مانده‌گیری ماهانه حسابها در
دفاتر نبوده و نیز سایر فرمها و مدارک حذف نشده کماکان باید تهیه و به‌ضمیمه تراز عملیات سالانه ارسال گردد.
3-۱ – ذیحسابیهای اعتبارات جاری وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی
ذیحسابیهای اعتبارات جاری وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی می‌توانند به جای تهیه
صورتهای ریز درآمد و هزینه فرم تفریغ بودجه یک ساله برای اعتبار و هزینه‌حاوی
ستونهای اعتبار مصوب، دریافتی از خزانه، هزینه قطعی، پیش پرداخت، علی‌الحساب،
مانده انتقالی به خزانه و برای درآمدها حاوی ستونهای پیش‌بینی،وصولی و ارسالی
(بر حسب مواد و برنامه و ردیفهای عمومی کشور برای هزینه‌ها و بر حسب طبقه‌بندی
بودجه برای درآمدها) که ارقام آن با تراز عملیات‌مطابقت داشته باشد تهیه و همراه
تراز عملیات یک ساله و سایر فرمها و مدارک منضم به آن به اداره کل تمرکز حسابها و امور حسابداریها ارسال نمایند.
4-۱ – اداره آموزش و پرورش مناطق
ادارات آموزش و پرورش مناطق که حسابهای خود را تا پایان مرداد ماه ۱۳۵۸ تهیه
ننموده‌اند می‌توانند حسابهای معوقه سال ۱۳۵۳ تا پایان سال ۱۳۵۷ را به‌صورت هر سال
یک حساب و ۵ ماهه اول سال ۱۳۵۸ را به صورت یک حساب ۵ ماهه به این ترتیب که به جای
تهیه صورتهای ریز اسناد هزینه، فرم تفریغ‌بودجه یک ساله حاوی ستونهای مانده سال
قبل، دریافتی از خزانه، هزینه قطعی، پیش‌پرداخت، علی‌الحساب و مانده قابل انتقال
به سال بعد بر حسب فصول و‌برنامه به تفکیک (اعتبارات منطقه‌ای + اعتبارات توسعه
مناطق) و اعتبارات آموزش و تغذیه رایگان تهیه همراه تراز عملیات یک ساله و سایر
فرمها و مدارک‌منضم به آن به اداره کل تمرکز حسابها و امور حسابداریها ارسال نمایند.
5-۱ – در صورتی که ذیحسابیهای مذکور در بندهای فوق برای قسمتی از سال، حساب
ماهیانه تهیه و ارسال نموده‌اند برای بقیه سال مربوط می‌توانند با‌احتساب ارقام منعکس شده در آخرین حساب ارسالی (در ستون عملیات ماههای قبل تراز عملیات) یک حساب تهیه و ارسال نمایند.
۲ – دستورالعمل اجرایی بند (۲) تبصره ۶۶)
دستگاههای اجرایی مشمول تبصره (۵۱) قانون بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۲ و بودجه سال ۱۳۵۳
کل کشور مکلفند حسابهای سالانه معوق سال ۱۳۵۳ لغایت سال ۱۳۶۰ خود را همراه با
گزارش حسابرسی و اطلاعات مربوط به دریافت و پرداخت هر سال مالی مطابق فرمهایی که
اداره کل تمرکز حسابها و امور‌حسابداریها وزارت امور اقتصادی و دارایی تعیین و در
اختیار آنها می‌گذارد حداکثر تا پایان سال ۱۳۶۲ به اداره کل نامبرده ارسال دارند.
۳ – دستورالعمل اجرایی بند (۳) تبصره ۶۶
به منظور معوق نماندن حسابهای (سال ۱۳۶۱) و سالهای بعد ذیحسابان دستگاههای اجرایی مشمول ماده ۷۴ قانون محاسبات عمومی مصوب پانزدهم دی ماه‌یک هزار و سیصد و چهل و نه و تبصره ۵۱ قانون بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۲ و بودجه سال ۱۳۵۳ کل کشور می‌توانند مانده دفتری پایان سال ۱۳۶۰ قابل انتقال به سال بعد خود را قبل از تنظیم حسابهای مربوط به شرح زیر به سال ۱۳۶۱ منتقل نمایند.
1 – ۳ – ذیحسابیهای ادارات امور اقتصادی و دارایی شهرستانها می‌توانند به منظور انتقال مانده‌های دفتری حسابهای قابل انتقال پایان سال ۱۳۶۰ به اول سال ۱۳۶۱ به شرح زیر عمل نمایند:
الف – انتقال مانده حسابهایی که طرف حساب آنها تنخواه‌گردان شهرستان یا تنخواه‌گردان بازنشستگی نمی‌باشد.
ماده این قبیل حسابها با بدهکار یا بستانکار کردن هر سرفصل (بنا به ماهیت آنها
حسب مورد) معادل مبلغ مانده و بدهکار یا بستانکار نمودن سرفصل حسابهای انتقالی
آغاز سال معادل مبلغ مربوط به اول سال ۱۳۶۱ انتقال می‌یابد:
سال ۱۳۶۱ انتقال می‌یابد مثال:
بدهکار بستانکار
حساب بانک تمرکز وجوه سپرده …
حساب ۳ خزانه …
بانک تمرکز وجوه درآمدهای غیرقابل انتقال …
مخزن اوراق بهادار …
حسابهای انتقالی آغاز سال …
حسابهای انتقالی آغاز سال …
حساب سپرده‌های دریافتی …
حساب درآمدهای غیر قابل انتقال …
دریافتی از اداره کل اوراق بهادار …
بدیهی است چنانچه در نقل مانده‌ها اشتباهی رخ داده باشد و یا اینکه پس از تهیه و
تنظیم حساب نهایی ۱۳۶۰ با مانده‌های واقعی مغایرتی مشاهده گردد با برگه اصلاحی در
حساب دست عمل اصلاحات لازم صورت خواهد گرفت.
ب – انتقال مانده حسابهایی که طرف حساب آنها تنخواه‌گردان شهرستان یا تنخواه‌گردان بازنشستگی است:
از آنجا که ذیحسابیهای ادارات امور اقتصادی و دارایی موظفند وجوه اسناد پرداختی
اسفند ماه هر سال خود را حداکثر تا پایان خرداد ماه سال بعد از خزانه دریافت و
تنخواه‌گردان خود را تکمیل نمایند بنابراین در مورد انتقال مانده‌هایی که طرف حساب
آنها تنخواه‌گردان شهرستان یا تنخواه‌گردان بازنشستگی می‌باشد.بایستی مبلغ کل
تنخواه‌گردان (شهرستان یا بازنشستگی حسب مورد) را بستانکار و در مقابل، مانده
بانک پرداخت، مانده پیش پرداخت، مانده علی‌الحساب و مانده تنخواه‌گردان پرداخت (در صورت عدم واریز در پایان سال مالی) را بدهکار نمایند.
مثال: بدهکار بستانکار
بانک پرداخت عمومی …
مانده پیش پرداخت …
مانده علی‌الحساب …
تنخواه گردان پرداخت (ادارات) …
تنخواه گردان شهرستان …
چون مانده حساب بانک پرداخت یا بازنشستگی پس از کسر سایر سرفصلها (مانده
پیش‌پرداخت مانده، علی‌الحساب و مانده تنخواه‌گردان پرداخت) از تنخواه‌گردان
شهرستان یا بازنشستگی حاصل می‌گردد ممکن است به علت عدم تهیه و تنظیم حساب نهایی
سال ۱۳۶۰ و تعیین مانده‌های واقعی حسابها پس از‌تهیه صورت مغایرت بانکی برای حساب
فروردین ماه ۱۳۶۱، مبلغ مانده طبق گواهی بانک با مانده طبق دفتر ذیحسابی مطابق
ننماید (کسر یا اضافه) بدیهی‌است این مغایرت تا تهیه و تنظیم حساب نهایی سال ۱۳۶۰
در صورتهای مغایرت بانکی حسابهای ماهیانه سال ۱۳۶۱ به بعد باقی خواهد ماند و پس از
تعیین‌مانده واقعی اختلاف مزبور با صدور برگه‌های اصلاحی در حساب دست عمل مرتفع خواهد گردید.
۲ – ۳ – ذیحسابیهای اعتبارات جاری و عمرانی وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی
الف – مانده‌های دفتری سرفصل حسابهای قابل انتقال از قبیل سپرده به شرح آنچه در
جزء (الف) بند (۱) ردیف ۳ (ادارات امور اقتصادی و دارایی) گذشت با سرفصل حساب
انتظامی (حسابهای انتقالی آغاز سال) به اول سال ۱۳۶۱ منتقل می‌گردد.
ب – مانده پیشپرداختها و علی‌الحسابهای سنوات قبل تا پایان سال ۱۳۶۰ با بدهکار
کردن سرفصلهای مذکور معادل کل مبلغ و بستانکار نمودن سرفصل حسابهای انتقالی آغاز
سال معادل جمع مبالغ دو سرفصل به اول سال ۱۳۶۱ انتقال می‌یابد.
بدیهی است هر مقدار از پیشپرداختها و علی‌الحسابهای سنوات قبل در سالی که به
مرحله تعهد می‌رسد یا تصفیه می‌شود در دو حساب جداگانه تحت عنوان هزینه پیش‌پرداخت
سال قبل و هزینه علی‌الحساب سال قبل در حساب ماه مورد عمل سال مربوط باید محسوب و
عیناً در بستانکار حساب پیش‌پرداخت و یا علی‌الحساب سنوات قبل حسب مورد منظور گردد.
پ – چون تنخواه‌گردان حسابداری ذیحسابیهای فوق بایستی حداکثر تا آخر فروردین ماه
سال بعد واریز شود و از طرف دیگر در اجرای تبصره ۶۱ قانون بودجه‌سال ۱۳۶۰ (که تا
لغو نشده به قوت خود باقی است) ذیحسابان و مسئولان کلیه دستگاههای اجرایی مکلفند
مانده وجوه مصرف نشده سال قبل را حداکثر تا آخر‌فروردین ماه سال بعد به خزانه
واریز نمایند، قانوناً نمی‌بایستی وجوهی از دریافتهای سالهای قبل در بانک پرداخت
ذیحسابی موجود باشد با این حال اگر پس از‌تهیه صورت مغایرت بانکی برای حساب
فروردین ماه ۱۳۶۱ مبلغ مانده طبق گواهی بانک با مانده طبق دفتر ذیحسابی مطابقت
ننماید این مغایرت تا تهیه و‌تنظیم حساب نهایی سال ۱۳۶۰ و تعیین مانده‌های واقعی
در حسابهای سال ۱۳۶۱ به بعد باقی خواهد بود. بدیهی است به محض تهیه و تنظیم حساب
نهایی سال ۱۳۶۰ و مشخص شدن مانده واقعی با صدور برگه‌های اصلاحی مغایرت مذکور در حساب دست عمل اصلاح خواهد گردید:
3 – ۳ – شرکتهای دولتی و سایر دستگاههای مشمول تبصره (۵۱) قانون بودجه اصلاحی سال
1352 و بودجه سال ۱۳۵۳ کل کشور نیز می‌توانند مانده‌های قابل انتقال پایان سال
1360 خود را قبل از آن که ترازنامه و حساب سود و زیان و یا تراز عملیات تهیه شده
آنها حسابرسی و یا به تصویب مراجع صلاحیتدار رسیده‌باشد به سال ۱۳۶۱ منتقل و
حسابهای سال ۱۳۶۱ و سالهای بعد از طبق مقررات مربوط تهیه و تنظیم نمایند بدیهی است
اصلاحاتی که براساس گزارش‌حسابرسان و یا در موقع تصویب ترازنامه توسط مراجع
صلاحیتدار بوجود می‌آید در دفاتر سال مربوط اعمال حساب و ترازنامه و حساب سود و زیان و یا تراز‌عملیات تکمیلی تهیه و ارایه خواهند نمود.
۴ – دستورالعمل اجرایی بند ۴ تبصره ۶۶
۱ – ۴ به منظور جلوگیری از وقفه در امر تنظیم حسابهای معوقه و تعیین مانده واقعی
پایان سال ۱۳۶۰ ذیحسابان دستگاههای اجرایی می‌توانند اسناد هزینه‌واخواهی شده،
مفقود شده و از بین رفته را در سرفصل حساب اسناد هزینه واخواهی شده، از بین رفته،
سوخته شده، مفقود شده منظور و نسبت به تنظیم‌حساب یک ساله اقدام و صورت ریز اسناد
مذکور را به تفکیک همراه با گزارش توجیهی حاوی نظر ممیز حساب دیوان محاسبات و با
حسابرس منتخب وزارت‌امور اقتصادی و دارایی حسب مورد تهیه و جهت رسیدگی و اظهارنظر
هیأت سه نفره موضوع بند ۴ تبصره ۶۶ به اداره کل تمرکز حسابها و امور
حسابداریهای‌وزارت امور اقتصادی و دارایی ارسال نمایند. بدیهی است پس از تعیین
تکلیف اسناد مذکور توسط هیأت سه نفره برای هر سال حساب متمم جداگانه تهیه و‌ارسال
خواهد شد ضمناً عدم تعیین تکلیف اسناد فوق‌الذکر هر سال مانع از تهیه و تنظیم و
گواهی حساب سال بعد نخواهد بود.
2 – ۴ – چون تصمیمات ؟؟ موضوع این بند بر طبق مفاد قسمت آخر بند (۴) تبصره ۶۶
قانون بودجه سال ۱۳۶۱ در کلیه موارد مربوط به نحوه تهیه و تنظیم‌حسابها و رفع
مشکلات مربوط بدون هیچگونه محدودیتی لازم‌الاجراء و نافذ خواهد بود بنابراین مفاد
سایر بندهای این دستورالعمل که به منظور تسهیل در‌تنظیم حسابهای معوقه و اتخاذ
تدابیر اولیه در این امر تنظیم شده است نیز مانع از اجرای تصمیمات هیأت نامبرده نخواهد بود.
۵ – دستورالعمل اجرایی بند ۵ تبصره ۶۶
دستورالعمل نحوه تهیه حسابهای سنوات ۱۳۵۷ لغایت ۱۳۶۰ نهادهای انقلاب اسلامی و
تعیین ترتیب رسیدگی و منظور شدن حسابهای مذکور در لایحه تفریغ‌بودجه بعداً توسط
هیأت سه نفره موضوع بند ۴ تبصره ۶۶ تعیین و توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی به دستگاههای مذکور ابلاغ خواهد شد.
۶ – دستورالعمل اجرایی بند ۶ تبصره ۶۶ و جدول زمانبندی اجرای آن
چون از سال ۱۳۵۳ لغایت ۱۳۶۰ تهیه و تنظیم تعداد ۹۷۲،۱ فقره از حسابهای سالانه
اعتبارات عمرانی و جاری دستگاههای اجرایی مشمول ماده ۷۴ قانون‌محاسبات عمومی مصوب
پانزدهم دی ماه یک هزار و سیصد و چهل و نه و تهیه و تنظیم تعداد ۷۵۰،۱ فقره از
حسابهای سالانه دستگاههای اجرایی مشمول‌تبصره (۵۱) قانون اصلاحی بودجه سال ۱۳۵۲ و
بودجه سال ۱۳۵۳ کل کشور بدون در نظر گرفتن حسابهای آن تعداد از شرکتهای دولتی که
از اعتبارات (عمرانی- جاری) دولت – استفاده ننموده‌اند به عهده تعویق می‌باشد و
حسابهای اکثر شرکتهای دولتی یا تهیه نگردیده و یا به علت عدم رعایت قوانین و
مقررات(خصوصاً استفاده از اعتبارات عمرانی ای هزینه‌های جاری و یا انجام هزینه از
محل اعتبارات یک طرح برای طرح یا طرح‌های دیگر و نداشتن تفکیک‌هزینه‌های انجام شده
برحسب طرح‌های و برنامه‌های مقرر در قانون بودجه و انتقال مانده‌های مصرف نشده
اعتبارات طرح‌های عمرانی یک سال به سال بعد و‌استفاده از آنها) مورد قبول حسابرسان
منتخب وزارت امور اقتصادی و دارایی نمی‌باشد لذا جدول زمانبندی شده برای تهیه و
تنظیم و تصویب ترازنامه و حساب‌سود و زیان شرکتهای دولتی و سایر دستگاههای مشمول تبصره ۵۱ قانون
بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۲ و بودجه سال ۱۳۵۳ کل کشور را وزارت اقتصادی و‌دارایی پس از
تشکیل هیأت ۳ نفره و بررسی مشکلات دستگاههای مذکور و ایجاد تسهیلات و ضوابط و
مقررات لازم توسط هیأت برای این قبیل دستگاهها‌تعیین خواهد نمود.
ولی طبق برنامه تنظیمی در نظر است تعداد ۶۹۲ فقره از حسابهای معوقه دستگاههای
مشمول ماده ۷۴ قانون محاسبات عمومی و مؤسسات آموزش عالی که‌معادل ۳۵% کل حسابهای
معوقه این قبیل دستگاهها می‌باشد در سال ۱۳۶۱ و تعداد ۱۲۸۲ فقره حساب بقیه که
معادل ۶۵% کل حسابهای معوقه دستگاههای‌مذکور می‌باشد در سال ۱۳۶۲ تهیه و به دیوان
محاسبات کشور ارسال گردد. بدیهی است به تدریج که حسابهای دستگاههای مشمول تبصره
(۵۱) قانون بودجه‌اصلاحی سال ۱۳۵۲ و بودجه سال ۱۳۵۳ کل کشور توسط دستگاههای مذکور
تهیه و تنظیم می‌گردد، وزارت امور اقتصادی و دارایی نیز امکانات حسابرسی‌این قبیل حسابها را فراهم خواهد نمود.
۷ – بدیهی است با توجه به مفاد تبصره ذیل ماده ۷۴ قانون محاسبات عمومی کلیه حسابهای مربوط به دستگاههای اجرایی مشمول ماده مذکور که در اجرای این دستورالعمل تنظیم می‌شود قبل از ارسال به اداره کل تمرکز حسابها و امور حسابداریها باید به گواهی نیز حساب دیوان محاسبات رسیده باشد.
میرحسین موسوی – نخست‌وزیر