هیأت وزیران در جلسه مورخ ۱۳۶۰.۴.۳ بنا به پیشنهاد مشترک شماره ۴۰۲۳۲.۹۰۰ مورخ ۱۳۵۹.۱۱.۱۹ سازمان برنامه و بودجه و وزارت کشاورزی و عمران روستایی آیین‌نامه اجرایی قانون ایجاد مراکز خدمات کشاورزی، روستایی و عشایری مصوب جلسه مورخ ۱۳۵۹.۳.۱۴ شورای انقلاب جمهوری اسلامی ایران را که در اجرای تبصره ۵ قانون فوق‌الذکر مشترکاً توسط سازمان برنامه بودجه و وزارت کشاورزی و عمران روستایی تهیه و تدوین شده به شرح زیر تصویب نمودند:
فصل اول ـ هدف
براساس مفاد ماده واحده مربوط به تشکیل مراکز خدمات کشاورزی، روستایی و عشایری مصوب جلسه مورخ ۵۹.۳.۱۴ شورای انقلاب جمهوری اسلامی ایران هدف از تشکیل این مراکز توسعه فعالیت‌های کشاورزی، روستایی و عشایری، عرضه خدمات فنی، اعتباری، زیربنایی، رفاهی، آموزشی، تحقیقی و ترویجی، تهیه و تجهیز و توزیع وسایل و لوازم و نهادهای کشاورزی و ارایه تسهیلات خدمات بازرگانی و سایر فعالیت‌های مرتبط با امور مذکور براساس نیازهایی که از طریق شوراها اعلام می‌شود و با جلب همکاری و مشارکت مستمر مردم می‌باشد.
فصل دوم ـ مرکز خدمات کشاورزی، و عشایری دهستان و حوزه عمل آن
ماده ۱ ـ مراکز خدمات دهستان محلی برای ایجاد فضای لازم جهت ارایه خدمات مندرج در هدف فوق‌الذکر و محل تلاقی نیازهای کشاورزان، روستاییان و عشایر با امکانات منطقه و امکانات دولتی می‌باشد.
ماده ۲ ـ دهستان (مجموعه‌ای از دهات که به علت شرایط طبیعی و جغرافیایی در یک
محدوده واقع شده و حدود آن عرفاً برای روستاییان شناخته شده) به‌عنوان واحد عملیاتی
عرضه خدمات شناخته می‌شود. ده یا روستایی که براساس تبصره یک قانون مذکور به عنوان
مرکز دهستان شناخته شده محل استقرار‌کارکنان مرکز خدمات و عرضه خدمات مربوط است.
ماده ۳ ـ روستاهای مرتبط و یا زیر پوشش هر دهستان در هر حوضه آبریز با توجه به
موقعیت طبیعی، جغرافیایی ارتباطی، سنتی، قومی و یا بالاخره براساس عرف محل مشخص
می‌باشد. در مواردی که به علت ایجاد تغییرات اجتماعی و یا به علت ایجاد تسهیلات
ارتباطی جدید، جدا شدن یک یا چند روستا از یک‌دهستان و پیوستگی آن به یک دهستان
همجوار ضروری می‌نمایاند، مراکز خدمات و شورای شهرستان‌های ذیربط با کمک شورای
دهستان‌های ذیربط مجاز به‌اعمال تغییرات لازم بوده و موظفند فهرست این تغییرات را با توجیهات مربوطه به مقامات مسئول استان گزارش نمایند.
ماده ۴ ـ مرکز دهستان که محل تلاقی نیازها با عرضه خدمات براساس مفاد این
آیین‌نامه خواهد بود ده یا قصبه‌ای است که خارج از تأثیرات سیاسی و عرفاً به‌صورت
کانون ارتباطات و مبادلات دهستان درآمده و مرکزیت آن در طول زمان گذشته و حال عملاً تحقق پیدا کرده باشد.
*>>پاورقی: منظور از تحقیق: شناخت مشکلات روستاییان و پیدا کردن راه‌حل‌های مناسب برای رفع آنها است.<<
تبصره ۱ ـ چنانچه در قبول این مرکزیت تردید وجود داشته باشد و یا از لحاظ امکانات
و ظرفیت‌ها ده یا قصبات مناسب‌تری در همان دهستان وجود داشته باشد بایستی براساس
روش‌های پیشنهادی شورای اجرایی ایجاد و توسط مراکز خدمات به انتخاب ده یا قصبه مناسب‌تری در همان دهستان اقدام گردد.
تبصره ۲ ـ در موارد استثنایی که به علت وسعت و شرایط خاص طبیعی و اجتماعی دهستان یک مرکز خدمات به تنهایی نتواند جوابگوی نیازهای آن دهستان باشد، وزارت کشاورزی و عمران روستایی می‌تواند مراکز خدمات دیگری با حوزه عمل برای تعداد معینی از دهات ایجاد نماید.
ماده ۵ ـ مراکز خدمات کشاورزی، روستایی و عشایری دهستان و شهرستان مکلف‌اند با
کسب مجوز از وزارت متبوع از تمام امکانات فنی، ساختمان‌ها و تجهیزات متمرکز و یا
پراکنده و وزارت‌خانه در حوزه عمل هر یک از مراکز خدمات دهستان و شهرستان که در
حال حاضر مورد استفاده کامل نیست و می‌تواند‌در رفع نیاز کشاورزان، روستاییان و
عشایر مورد استفاده قرار بگیرد، استفاده نمایند. در صورتی که از این قبیل امکانات
و ساختمان‌ها و تجهیزات متعلق به سایر‌دستگاه‌های دولتی و یا نهادهای انقلابی در
حوزه دهستان و شهرستان وجود داشته باشد. کارکنان مراکز فوق‌الذکر مکلفند فهرست و
موقعیت این امکانات و‌ساختمان‌ها و تجهیزات را به شورای اجرایی ایجاد و توسعه
مراکز خدمات کشاورزی، روستایی و عشایری اعلام دارند تا از طریق قانونی اقدام لازم
برای استفاده‌از آنها معدول گردد. بدیهی است انتخاب ده مرکزی دهستان صرفاً بستگی به وجود تأسیسات در آن ده نخواهد داشت.
تبصره ـ در مناطقی که امکانات مسکونی و اداری و ساختمان‌های لازم برای شروع کار
وجود ندارد، مرکز خدمات دهستان ابتدا اقدام به ایجاد هیچ‌گونه تأسیسات فیزیکی
مسکونی و اداری نخواهد نمود بلکه با تأمین موقت اینگونه واحدها ابتدا به تأمین
نیازهای روستاییان خواهد پرداخت و سپس اقدام به تأمین اینگونه تأسیسات که به تأیید
شورای دهستان و شهرستان و تصویب شورای اجرایی ایجاد توسعه مراکز خدمات کشاورزی،
روستایی و عشایری نیز رسیده باشد، خواهد نمود.
فصل سوم ـ شرح وظایف و مسئولیت‌های مرکز خدمات کشاورزی، روستایی و عشایری دهستان
ماده ۶ ـ کمک به شورای اسلامی دهستان در انجام امور مدیریت تولیدی، فنی اقتصادی و اجتماعی دهستان.
ماده ۷ ـ شناخت منابع و امکانات و تطبیق آن با نیازها و ارسال گزارش به شهرستان جهت هماهنگی در سطح شهرستان.
ماده ۸ ـ بررسی نیازها و احتیاجات دهستان (ارایه شده توسط شوراهای اسلامی خدمات دهات و شورای اسلامی خدمات دهستان) و ارسال آن به شهرستان جهت هماهنگی در سطح شهرستان.
ماده ۹ ـ تهیه و تنظیم برنامه‌های کشاورزی، روستایی و عشایری براساس نیازها و احتیاجات و اولویت‌های اعلام شده توسط شوراهای اسلامی خدمات دهات و شورای اسلامی خدمات دهستان و ارسال به شهرستان (برنامه از پایین به بالا) جهت هماهنگی در سطح شهرستان.
ماده ۱۰ ـ ارایه خدمات عمومی، فنی، زیربنایی، رفاهی، اعتباری، آموزشی، تحقیقی، ترویجی و ارایه تسهیلات خدمات بازرگانی منظور شده در برنامه تصحیح‌شده در مرحله برگشت (برنامه از بالا به پایین) براساس امکانات موجود منطبق با شرایط اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی منطقه.
ماده ۱۱ ـ تهیه آمار و اطلاعات مورد نیاز در امر تولید، قیمت، عرضه، مصرف، ذخیره محصولات کشاورزی، نیروی کار شاغل و مورد نیاز و ظرفیت‌های انسانی و فیزیکی و آمار مورد نیاز بررسی‌های اقتصادی ـ اجتماعی منطبق با شرایط محلی.
ماده ۱۲ ـ تنظیم “شناسنامه ده” هر یک از دهات دهستان با کمک شورای اسلامی خدمات هر ده و مردم روستایی و اصلاح مستمر آن.
ماده ۱۳ ـ تعیین و نظارت بر خدماتی که بایستی گروه سیار عرضه خدمات شهرستان در حوزه دهستان ارایه نماید.
مرکز خدمات دهستان هسته برنامه‌ریزی، اجرایی، تحقیقی، آموزشی، ترویجی است و
برنامه‌های لازم را براساس نیازها و اولویت‌های تنظیمی شوراهای اسلامی خدمات ده و
دهستان تهیه و به شورای شهرستان و مرکز خدمات شهرستان پیشنهاد می‌نماید.
فصل چهارم ـ هر مرکز خدمات کشاورزی، روستایی و عشایری دهستان پس از تعیین نیازها و اولویت آنها توسط شورای اسلامی خدمات دهات با توجه با امکانات می‌تواند در حیطه خدمات زیر به تأمین نیازها اقدام نماید:
الف ـ خدمات عمومی
ماده ۱۴ ـ کمک به تشکیل شورای اسلامی خدمات دهستان.
ماده ۱۵ ـ کمک به شورای اسلامی خدمات ده و دهستان در اداره امور تولیدی، فنی، اقتصادی و اجتماعی ده و دهستان.
ماده ۱۶ ـ بررسی نیازها و اولویت‌های تعیین شده در دهستان.
ماده ۱۷ ـ تعیین ظرفیت‌ها و امکانات بالقوه و بالفعل، منابع اعتباری، انسانی، فنی، اجرایی، فیزیکی و بیولوژیکی.
ماده ۱۸ ـ انتقال مسایل و مشکلات کشاورزی، روستایی و عشایری به مؤسسات و
ایستگاه‌های تحقیقاتی و ارایه نتایج حاصله و توسعه و آموزش و ترویج نتایج تحقیقات
در زمینه کاربرد شیوه‌های نوین و علمی و فنون پیشرفته متناسب با شرایط اقلیمی و
اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی دهستان به کشاورزان، روستاییان و عشایر در کلیه
زمینه‌های کشاورزی، روستایی و عشایری.
ماده ۱۹ ـ همکاری و ارتباط با ایستگاه‌های تحقیقاتی به منظور تهیه و تأمین بذر و نهال مرغوب و اصلاح شده دام و طیور اصلاح نژاد شده در منطقه از طریق مرکز خدمات شهرستان و توسعه و ترویج آن.
ماده ۲۰ ـ استفاده از نتایج حاصله از بررسی‌های مراکز تحقیقاتی در تهیه نقشه مصرف اراضی و آب در ده و دهستان و تعیین امکانات بالقوه و بالفعل آب و خاک دهستان.
ماده ۲۱ ـ مطالعه وضع مالکیت و نظام‌های بهره‌برداری از اراضی (شامل مراتع) و منابع آب و روش‌های دامداری و مسایل ارضی موجود در ده و دهستان با همکاری شوراهای اسلامی خدمات ده و دهستان و ارایه نتایج حاصله به مراجع ذی‌صلاح.
ماده ۲۲ ـ کمک به حفظ و بهره‌برداری صحیح از منابع ملی ده و دهستان.
ماده ۲۳ ـ همکاری با شورای اسلامی خدمات دهستان در نظارت بر احداث و اجرا و تحویل موقت و قطعی پروژه‌هایی که توسط مرکز خدمات مطالعه شده و در‌سطح دهستان انجام می‌شود.
ب ـ خدمات فنی کشاورزی: شامل خدمات دامپزشکی، دامپروری، حفظ نباتات و …
ماده ۲۴ ـ تشویق کشاورزان و روستاییان به تلفیق زراعت و دامداری، تشویق نظام
بهره‌برداری گروهی و جمعی، توسعه کشت نباتات علوفه‌ای، رعایت تناوب زراعی مناسب با
کشت‌های منطقه و نحوه آماده کردن زمین‌های زراعتی با توجه به نوع زراعت آبی و دیم
ـ مصرف کودهای شیمیایی و حیوانی و نباتی (کشت‌کودهای سبز) مبارزه با آفات و بیماری‌های نباتی و حیوانی با تأکید به مبارزه بیولوژیکی و رعایت اصول حفظ محیط زیست و گسترش برداشت دو محصول از‌زمین در یک سال زراعی در اقلیمهای مساعد و ترویج روش‌های به زراعی در مورد زراعت‌ها و اشجار مثمر و غیر مثمر.
ماده ۲۵ ـ کمک به ازدیاد خوراک دام از طریق تشویق و توسعه کشت و افزایش بازده علوفه‌ای، ذرت، جو و افزایش مصرف محصولات فرعی کشاورزی و مازاد کارخانجات تبدیلی کشاورزی و نیز افزایش علوفه حاصله از مراتع.
ماده ۲۶ ـ کمک فنی و اعتباری برای توسعه و گسترش سطح اراضی زیر کشت آبی از طریق
احیای اراضی بایر و موات محدوده ده و دهستان (در صورت نیاز با همکاری و کمک گروه
سیار عرضه خدمات شهرستان) و کمک به بالا رفتن میزان تولید در انواع نباتات زراعی و
محصولات باغی عمده و تولید در واحد دام.
ماده ۲۷ ـ کمک به افزایش بهره‌وری کشت دیم و توسعه و گسترش تحقیقات در مورد زراعت
دیم و به کار گرفتن نتایج این تحقیقات در مناطق مستعد و مناسب و کمک فنی به تبدیل
مجدد اراضی دیم به مراتع در مواردی که مراتع به منظور حفظ مالکیت به زراعت دیم تبدیل شده است.
ماده ۲۸ ـ شناسایی، پیشگیری و ارشاد و راهنمایی در امر مبارزه با آفات و
بیماری‌های گوناگون نباتی و علف‌های هرز در مزارع و انبارها و مبارزه با
بیماری‌های‌دامی و اجرای مقررات قرنطینه نباتی و دامی (واصله از شهرستان) و استفاده صحیح مصرف سموم نباتی و داروهای دامی.
ماده ۲۹ ـ انجام خدمات دامپزشکی و دامپروری در دامداری‌های سنتی و صنعتی.
ماده ۳۰ ـ گسترش برنامه اصلاح نژاد گوسفند و گاو و فراهم ساختن امکانات و تسهیلات
در جهت افزایش بازدهی واحد دام و بهبود کیفیت آن، از طریق‌راهنمایی و آموزش
روستاییان (حداقل یک نفر از هر روستا، در نحوه انتخاب دام برای پرورش، تلقیح
مصنوعی و دورگیری و آموزش اصول صحیح و نحوه پرواربندی، اخته کردن ، بهداشت دام و
بهداشت اضطراری و تهیه و توزیع قوچ‌های اصلاح شده بومی و تلبسه‌های شیری اصیل و
گاوهای نر و بره و بز اصیل،توزیع نیمچه مرغ تخمی در دهستان و تعیین جیره غذایی
اقتصادی و متناسب منطقه برای دام‌هایی که از تلقیح مصنوعی یا گاو نر سرویس
می‌گیرند و انعکاس آن‌به مراکز خدمات شهرستان و مراکز تحقیقاتی. همچنین ارشاد
روستاییان و بهره‌برداران خانوادگی و دهقانی به پرورش کرم ابریشم و زنبورداری و
توزیع ملکه زنبورهای اصلاح شده بین این بهره‌برداران و مبارزه با آفات و
بیماری‌های آن و کمک به تهیه و استفاده از وسایل و لوازم زنبورداری و آموزش تبدیل کندوها به‌کندوی‌های استاندارد.
ماده ۳۱ ـ تشویق عشایر به اجرای طرح‌های مرتع‌داری، اصلاح مراتع، اصلاح و بهبود
روش‌های دامداری عشایری، معالجه و مبارزه با بیماری‌های دامی، تلقیح مصنوعی، تغذیه
متعادل دام‌ها و پرواربندی از طریق تشکیل شرکت‌های تعاونی دامداران عشایری متکی به
رسوم و سنن عشایری و دادن کمک‌های فنی و مالی به آنان و تأمین علوفه خشک مورد نیاز دام روستاییان و عشایر در زمستان.
ماده ۳۲ ـ توسعه خدمات بهداشتی و ریشه‌کنی و مبارزه با بیماری‌های مشترک انسان و دام از طریق استفاده از واحدهای سیار دامپزشکی و سایر واحدهای ذیربط به منظور کمک به دامداران سنتی و عشایری.
ماده ۳۳ ـ کمک در ایجاد مزارع نمونه آزمایشی به منظور افزایش تولید و کاربرد روش‌های کشت در مزارع زارعین ده و دهستان زیر نظر کارشناسان ایستگاه‌های تحقیقاتی و آزمایشی منطقه با مشارکت روستاییان.
ج ـ خدمات زیربنایی، رفاهی و فعالیت‌های غیر کشاورزی شامل: تسطیح، زهکشی،
راه‌سازی، امور آب و برق، احداث سیلو و انبار و ایجاد سدهای خاکی کوچک، مرمت و
نفوذناپذیر کردن کانال‌های موجود و احداث کانال‌های آبرسانی و تأسیسات مورد نیاز،
خدمات آموزشی، بهداشتی، درمانی و غیره، واحدهای کوچک تولید مصالح ساختمانی، صنایع
دستی و سنتی، واحدهای کوچک صنعتی وابسته به کشاورزی.
ماده ۳۴ ـ توسعه منابع آب از طریق استحصال و استفاده صحیح از آب‌های سطحی و
زیرزمینی در جهت توسعه امور کشاورزی و عشایری در حوزه دهستان از‌طریق تأمین و عرضه
خدمات مهندسی زراعی از قبیل تسطیح اراضی، احداث شبکه آبیاری، تأسیسات آبرسانی،
زهکشی، احیا و لایروبی و تنقیه و مرمت و پیشبرد قنوات احداث سدها و بندهای خاکی و
سیمانی کوچک برای نگهداری سیلاب‌ها و آب‌های اضافی بهار دوآب قنوات در زمستان،
نفوذناپذیر کردن‌شبکه‌ها و کانال‌ها و جوی‌های آبرسانی، مرمت و یا ایجاد استخرهای
نگهداری آب زمستانی، حفر چاه‌های عمیق و نیمه عمیق در صورت نیاز و انجام مطالعات مربوطه.
ماده ۳۵ ـ حفر چاه‌های عمیق و نیمه عمیق مورد نیاز روستاییان دهات قلمرو دهستان
که اعتبار حفر آن توسط مرکز خدمات تأمین می‌شود در نقاطی که از زارعین داوطلب
انجام کار گروهی باشند و به تأیید شورای اسلامی خدمات ده و دهستان و وزارت نیرو رسیده باشد.
تبصره ۱ ـ روستاییان با کمک‌های فنی و ارشادی مرکز خدمات نسبت به حفر و تجهیز چاه و بهره‌برداری از آن اقدام خواهند نمود و اعتبارات مورد نیاز (کمک دولت) در حفاری به تناسب پیشرفت کار با تأیید شورای اسلامی خدمات ده و دهستان در اختیار روستاییان مذکور قرار خواهد گرفت.
تبصره ۲ ـ هزینه‌های تجهیز و بهره‌برداری به عهده روستاییان بوده و مرکز خدمات در حد امکانات کمک‌های فنی در این زمینه به بهره‌برداران خواهد نمود.
ماده ۳۶ ـ خدمات زیربنایی، با استفاده از امکانات گروه عرضه خدمات سیار مرکز خدمات شهرستان که دارای ماشین‌آلات سنگین است به روستاییان عرضه خواهد شد.
ماده ۳۷ ـ دادن اولویت در ارایه خدمات زیربنایی مورد پیش‌بینی در این آیین‌نامه
به زارعینی که به صورت دسته جمعی و گروهی در قطعات مناسب عمل می‌کنند و موجبات
بهره‌برداری صحیح از منابع آب و خاک و کار ماشین‌آلات کشاورزی را فراهم می‌نمایند.
همچنین زارعینی که به تأیید شوراهای اسلامی خدمات ده و دهستان از امکانات و عوامل
تولیدی کمتری نسبت به سایر زارعین برخوردار هستند در دریافت خدمات مقدم می‌باشند.
ماده ۳۸ ـ همکاری و اقدامات لازم به منظور توسعه و احیا و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع و ایجاد نهالستان‌ها، تولید بذر و جنگل‌کاری و غیره.
ماده ۳۹ ـ بررسی امکانات و استعدادهای موجود در ده و دهستان و ایجاد واحدهای کوچک
صنایع وابسته به تولیدات زراعی، باغی، دامی، جنگل (شامل صنایع تبدیلی و غذایی)
ایجاد واحدهای کوچک تولید مصالح ساختمانی با استفاده از مواد تولیدی محلی ـ توسعه
و بهبود صنایع دستی و سنتی روستایی از قبیل قالی‌بافی از طریق ارایه کمک‌های فنی، آموزشی و مالی.
ماده ۴۰ ـ کمک فنی و مالی به توسعه زیر بنای کشاورزی، روستایی و عشایری از طریق
احداث راه‌های روستایی و ارتباط بین روستاها با مرکز دهستان و راه‌های عشایری،
تأمین آب آشامیدنی سالم و بهداشتی، برق‌رسانی صنایع روستایی و عشایری و کشاورزی و
غذایی، احداث تعمیرگاه ماشین‌آلات کشاورزی، سیلو، انبارهای چند منظوره، سردخانه و
تسهیلات رفاهی از قبیل خدمات آموزشی (مدرسه، مسجد، کتابخانه)، درمانی (درمانگاه
و …)، بهداشتی (حمام و غسالخانه و کشتارگاه و …)
د ـ تهیه و توزیع وسایل و لوازم و نهادهای کشاورزی و ارایه خدمات بازرگانی:
ماده ۴۱ ـ کمک به تهیه و تأمین و عرضه بموقع و توزیع عادلانه نهادهای کشاورزی و
عوامل تولید و مواد مصرفی روستاییان شامل بذر و نهال مرغوب و اصلاح‌شده آبی و دیم،
سموم آفات نباتی و حیوانی، کودهای شیمیایی و حیوانی، خوراک دام و طیور، ویتامین‌ها
و مکمل‌های غذایی، دام اصیل، مرغ و خروس آمیخته‌شده مناسب لوازم و تجهیزات دامداری
و مرغداری، واکسن‌ها و داروهای مورد نیاز دامداران و لوازم و وسایل آبیاری و صنایع
تبدیلی و جنبی، مواد مصرفی و‌سوختی مورد نیاز روستاییان.
ماده ۴۲ ـ بررسی و کمک لازم به شوراها و تعاونی‌ها در تعیین نوع و میزان ظرفیت و
تدارک وسایلی که برای حمل و نقل نهادهای کشاورزی، محصولات‌کشاورزی و مواد غذایی
ضرورت دارد و بالاخره همکاری لازم با شوراها و تعاونی‌های سنتی برای رسانیدن به
موقع این محصولات به بازار مصرف.
ماده ۴۳ ـ کمک به تهیه و تأمین و عرضه ماشین‌آلات مورد نیاز با تأکید بر شناخت و
تشخیص لزوم مکانیزاسیون در مقایسه با عرضه و تقاضای نیروی انسانی، شرایط جغرافیایی
و شرایط آب و خاک و سایر شرایط اقتصادی و اجتماعی و فنی منطقه و تأمین و عرضه
همزمان ادوات و لوازم و قطعات یدکی و فراهم کردن امکانات تعمیر و تکنسین
ماشین‌آلات کشاورزی و برآورد تعداد و انواع ماشین‌آلات مورد نیاز دهستان با توجه
به شرایط فوق‌الذکر و ارایه خدمات فنی و آموزشی‌در نگهداری و بهره‌برداری از ماشین
آلات و تعمیر آن در مراکز خدمات دهستان.
تبصره ۱ ـ واگذاری ماشین‌آلات و ادوات کشاورزی به روستاییان با در نظر گرفتن
اولویت برای دهات و روستاییانی که از امکانات کمتری برخوردار می‌باشند و با‌رعایت
جلوگیری از انحصاری شدن به شرط استفاده گروهی و تعاونی از ماشین‌آلات. به منظور
دریافت اعتبارات وامی جهت خرید ماشین‌آلات و ادوات مربوط‌پس از تأکید شورای اسلامی
خدمات دهستان توسط نماینده مرکز دهستان در شورای اسلامی خدمات دهستان به شعبه بانک
محل معرفی می‌گردند.
تبصره ۲ ـ در مناطقی که تشکیل این گروه‌ها در کوتاه مدت امکان‌پذیر نباشد و یا
تأمین اینگونه ماشین‌آلات و ادوات در حد نیازها ممکن نباشد مرکز خدمات‌دهستان با
کمک شوراهای اسلامی خدمات دهات و دهستان تدابیر لازم به منظور استفاده از
ماشین‌آلات و ادوات تأمین شده اتخاذ خواهد نمود.
ماده ۴۴ ـ برآورد قیمت منطقه‌ای خرید محصولات کشاورزی از تولیدکننده و پیشنهاد آن
به شورای شهرستان و استان برای هماهنگی در سطح کشور و تضمین‌حداقل قیمت تصویب شده
برای محصولات اساسی کشاورزی و خرید این محصولات توسط مراکز خدمات دهستان و شهرستان
با کمک شوراهای اسلامی‌خدمات به قیمت تضمین شده در مواقعی که حفظ قیمت و خرید این
محصولات ضروری باشد. قیمت محصولات با توجه به هزینه‌های واقعی در مناطق‌مختلف
کشاورزی برآورد می‌گردد.
ماده ۴۵ ـ روستاییان مستقلاً مخیر به فروش محصولات تولیدی خود می‌باشند و مرکز
خدمات دهستان به ایجاد سیستم و شبکه و کانال اطلاعاتی بازاریابی بین دهستان و
مناطق تولید و مراکز سایر دهستان‌ها و شهرستان و بررسی و انعکاس مازاد محصولات
کشاورزی و کمک به عرضه به موقع آن اقدام می‌نماید.
فصل پنجم ـ حوزه عمل خدمات کشاورزی، روستایی و عشایری شهرستان:
ماده ۴۶ ـ مرکز خدمات کشاورزی، روستایی و عشایری شهرستان با توجه به نیازهای
تعیین شده توسط شوراهای اسلامی خدمات دهستان‌ها و برنامه تعیین‌شده توسط مراکز
خدمات دهستان‌های ذیربط نسبت به تأمین نیازهایی که مراکز خدمات دهستان قادر به
عرضه و تأمین آن نیستند اقدام خواهد نمود.
ماده ۴۷ ـ مرکز خدمات کشاورزی، روستایی و عشایری در شهرستان دارای دو گروه ثابت و
سیار عرضه خدمات بو.ده و سازمان آن به ترتیبی خواهد بود که بتواند در تأمین
نیازها و احتیاجات شهرستان و دهستان‌های تابعه که توسط شوراهای اسلامی خدمات
دهستان و شهرستان اعلام شده است کمک لازم بنماید.میزان عملیات و وسعت سازمان مرکز
خدمات کشاورزی، روستایی و عشایری در شهرستان‌های مختلف متفاوت و متناوب با نیازهای
منطقه خواهد بود.
ماده ۴۸ ـ گروه سیار عرضه خدمات شهرستان، نهادهایی را که امکان تهیه آن فراتر از
محدوده دهستان است و همچنین خدمات فنی و زیربنایی و تسهیلات رفاهی را در دهستان
عرضه خواهد نمود.
ماده ۴۹ ـ با این ترتیب به تدریج مراکز خدمات شهرستان جایگزین واحدهای سازمانی وزارت کشاورزی و عمران روستایی و نهادهای انقلابی ذیربط در سطح شهرستان خواهد شد.
ماده ۵۰ ـ در سطح شهرستان نیازهای تحقیقاتی مبتنی بر نیازهای روستاییان و شورای
اسلامی خدمات دهستان‌ها، توسط مرکز خدمات شهرستان به ایستگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی
شهرستان و استان ارایه و نتایج حاصله جهت حل مشکل کشاورزان، روستاییان و عشایر از
طریق مرکز خدمات شهرستان در اختیار مراکز‌خدمات دهستان‌های تابعه قرار خواهد گرفت.
فصل ششم ـ شورهای خدمات ده، عشایر، دهستان، شهرستان، استان مرکز:
ماده ۵۱ ـ ده پایه و واحد برنامه‌ریزی کشاورزی، روستایی و عشایری خواهد بود و این
واحد به عنوان یک واحد اقتصادی، اجتماعی شناخته می‌شود، مدیریت‌تولیدی، فنی،
اقتصادی ده بر عهده شورای نسق یا شورای سربنه‌ها است که با اضافه شدن نماینده سایر
اقشار از جمله خوش‌نشینان، دامداران بدون زمین، کارگران و …( به نسبت وزنی جمعیت
آنها) شورای اسلامی خدمات ده تکمیل خواهد شد.
شورای اسلامی خدمات ده در رابطه با اجرای مفاد ماده واحده و آیین‌نامه اجرایی آن
تنها مرجع رسمی ده و جانشین کلیه نهادها و سازمان‌های قبلی می‌باشد.
الف ـ ترکیب اعضا و نحوه کار شورای اسلامی خدمات ده:
ماده ۵۲ ـ ترکیب اعضا: در هر ده پس از تعیین مسئول مرکز خدمات دهستان ابتدا لیست
خانوارهای هر ده به تفکیک نوع فعالیت غالب توسط مسئول مرکز خدمات دهستان با مشارکت
مردم تنظیم خواهد شد، سپس نسبت به تعداد خانوارها در هر یک از اقشار زیر تعیین خواهد گردید:
1 ـ صاحبان نسق زراعی
2 ـ خوش‌نشینان
3 ـ کارگران زراعی اعم از مزدبگیر، سهم‌بر یا اجاره‌دار
4 ـ برزگران (در مناطق برزگری)
5 ـ دامداران بدون زمین
6 ـ صیادان، قالیبافان و غیره
ملاک تعلق فرد به اقشار فوق‌الذکر آن است که معیشت فرد به طور عمده از آن فعالیت
تأمین شود. پس از تعیین نسبت در اقشار فوق به ازای هر ۱۰ تا ۵۰ خانوار‌یک نماینده
و به ازای هر ۵۰ خانوار اضافی یک نماینده اضافی از هر قشر انتخاب خواهد شد. این
نمایندگان شورای اسلامی خدمات ده را تشکیل می‌دهند.اقشاری که زیر ۱۰ خانوار را
دارا باشند نماینده‌ای نخواهند داشت.
تبصره ـ چنانچه تعداد خانوار ده کمتر از ۱۰ خانوار باشد ساکنان این ده در تعیین
نمایندگان جزو ساکنان نزدیکترین ده از نظر مسافت و شرایط اجتماعی و‌منطقه‌ای محسوب
می‌شوند.
ماده ۵۳ ـ نحوه کار شورای اسلامی خدمات ده: یکی از اعضای شورای اسلامی خدمات ده
مسئول جمع‌آوری نظرات و پیشنهادات برای تنظیم نیازها و‌اولویت‌های آن است پس از
تنظیم و شور و تأیید در شورای اسلامی خدمات ده به شورای اسلامی خدمات دهستان و
مرکز خدمات دهستان ارسال می‌گردد.
تبصره ۱ ـ در صورت استعفا، اخراج یا خودداری هر نماینده، قشر مربوطه نماینده مجدد خود را تعیین خواهد کرد.
تبصره ۲ ـ با سه بار غیبت متوالی غیر موجه در شورای اسلامی خدمات ده، نماینده غایب خود به خود مستعفی است و باید نماینده جدیدی تعیین شود.
تبصره ۳ ـ تعیین مجدد نماینده یا نمایندگان جدید براساس ضوابط و خط‌مشی‌های تشکیل شورای اسلامی خدمات خواهد بود.
تبصره ۴ ـ اولین شورای اسلامی خدمات هر ده برای یک سال به صورت آزمایشی تشکیل
می‌شود و در پایان سال اول پس از جمع‌بندی تجارب برای سه سال به‌طور منظم تشکیل
خواهد شد.
ماده ۵۴ ـ شوراهای اسلامی خدمات تنها شامل دهات نبود بلکه در نواحی عشایری متناسب
با ساخت اجتماعی ایلی و در قلمرو تقسیمات طایفه‌ای تشکیل‌می‌شود، و از انعطاف محلی
برخوردار خواهند بود. ضمناً تعداد اعضای شورای هر طایفه، تیره یا ایل به نسبت
جمعیتشان و متناسب با تقسیمات داخلی هر یک‌معین خواهد شد. به علت پراکندگی انواع
تشکل‌های طایفه‌ای در میان ایلات لازم است طرح تشکیل شوراهای اسلامی خدمات عشایری
و نحوه همکاری آنها با‌شوراهای اسلامی خدمات ده، دهستان۷ شهرستان در هر ناحیه
عشایری جداگانه تهیه و ارایه گردد.
تبصره ۱ ـ در مناطقی که بخشی از سال گروه‌های عشایری در محدوده اراضی و مراتع
روستایی دارای منافعی هستند در مدت زمانی که این گروه‌ها و محدوده ده‌به سر
می‌برند، نماینده یا نمایندگان آنها به نسبت‌های منظور شده در ماده ۵۴ به عنوان
اعضای شورای اسلامی خدمات ده شناخته شده و در جلسات شورا‌شرکت خواهند نمود. شرکت
نماینده یا نمایندگان مزبور بعضی عضویت دایم در شورا نیست. منافع مشترک گروه‌های
عشایری و ده در هر حال برای شوراهای ده‌و عشایری لازم‌الرعایه است.
ب ـ ترکیب اعضا و نحوه کار نمایندگان دهات شورای اسلامی خدمات دهستان:
ماده ۵۵ ـ شورای اسلامی خدمات هر ده یک نفر از میان اعضای خود برای عضویت در مجمع
عمومی دهستان تعیین و معرفی می‌کند. اعضای تعیین شده در‌مرکز دهستان مجمع عمومی
دهستان را تشکیل می‌دهند.
مجمع عمومی از میان اعضای خود حداکثر ۷ نفر را با رأی مخفی و مستقیم به عنوان
اعضای شورای اسلامی خدمات دهستان و دو نفر دیگر را به عنوان بازرس‌انتخاب می‌کند.
تبصره ۱ – مجمع عمومی فاصله زمانی تشکیل جلسات شورای اسلامی خدمات دهستان را با
توجه به شرایط محل و فصول مختلف و حجم کار تعیین‌می‌نمایند مشروط بر آن که حداکثر
فاصله تشکیل بین دو جلسه شورای اسلامی خدمات دهستان از یک ماه تجاوز ننماید.
تبصره ۲ ـ نمایندگان دهات در شورای اسلامی خدمات دهستان و بازرسان در هر دوره به
مدت یک سال انتخاب می‌شوند.
تبصره ۳ ـ مجمع عمومی دهستان هر شش ماه یک بار در مرکز دهستان تشکیل جلسه می‌دهد.
در مواقع ضروری مجمع عمومی می‌تواند طبق درخواست یک‌سوم اعضای خود جلسات
فوق‌العاده داشته باشد.
تبصره ۴ ـ شورای اسلامی خدمات دهستان پس از هر جلسه گزارش تصمیمات خود را باید
توسط اعضای مجمع عمومی به اطلاع شوراهای اسلامی خدمات‌دهات تابعه برساند.
ج ـ ترکیب اعضا و نحوه کار شورای اسلامی خدمات دهستان:
ماده ۵۶ ـ شورای اسلامی خدمات دهستان که یک شورای مشورتی و فنی است مرکب از
نمایندگان دهات و عشایر قلمرو دهستان و مسئول مرکز خدمات‌دهستان و لزوماً یک نفر
دیگر نماینده از مرکز خدمات دهستان می‌باشد. این شورا در سطح دهستان تنها مرجع
مشورتی و فنی در امور مذکور در ماده واحده و‌آیین‌نامه اجرایی آن به شمار می‌رود.
ماده ۵۷ ـ شورای اسلامی خدمات دهستان مرجع رسمی برای برنامه‌ریزی فعالیت‌های
تولیدی و خدماتی و رفاهی دهستان است و از آنجایی که این برنامه‌ریزی‌می‌بایست
براساس امکانات و واقعیات باشد، در این صورت برنامه‌ریزی این شورها باید:
ـ مبنی بر نیازهای اولیه روستاییان بر حسب اولویت تهیه شده توسط شوراهای اسلامی خدمات ده.
ـ براساس سیاست‌های کشاورزی، روستایی و عشایری.
ـ با توجه به امکانات، تسهیلات و اعتبارات تخصیص یافته و یا قابل تخصیص توسط دولت باشد.
د ـ شورای شهرستان، استان و مرکز:
ماده ۵۸ ـ شورای اسلامی خدمات شهرستان مرکب از نمایندگان شوراهای اسلامی خدمات
دهستان‌های تابعه (از هر دهستان یک نفر) و دو نفر نمایندگان مرکز‌خدمات شهرستان
می‌باشد. از آنجا که، هماهنگی و تلفیق برنامه‌های پیشنهادی دهستان‌های تابعه
شهرستان، در سطح شهرستان با همکاری شورای شهرستان علمی خواهد شد لذا شورای شهرستان
به لحاظ ضرورت با ترکیب فوق‌الذکر تشکیل و با انجام وظایف محوله اقدام خواهد نمود.
ماده ۵۹ ـ چنانچه در حد منطقه یا استان یا بین استان‌ها و یا مملکت نیاز به تشکیل
جلسات مشورتی فنی شوراها باشد به ترتیب نمایندگان شوراهای اسلامی خدمات شهرستان و
استان در جلسات شرکت خواهند نمود و هرگونه تصمیم‌گیری با نظرات این شوراها که
منبعث از شوراهای اسلامی خدمات ده، عشایر و دهستان و شهرستان می‌باشند به عمل خواهد آمد.
فصل هفتم ـ وظایف و حدود اختیارات شوراهای اسلامی خدمات ده و دهستان در رابطه با مرکز خدمات کشاورزی، روستایی و عشایری دهستان:
ماده ۶۰ ـ وظایف و اختیارات شورای اسلامی خدمات ده:
1 ـ شناخت و تعیین نیازهای ده و اولویت‌های مربوطه براساس ماده واحده و مفاد آیین‌نامه اجرایی آن.
2 ـ برقراری ارتباط بین مردم و کادر مراکز خدمات دهستان و بالعکس.
3 ـ بررسی امکانات و ظرفیت‌های مشارکت خود مردم.
4 ـ پیشنهاد محدوده ده، مطالعه وضع مالکیت و نظام‌های بهره‌برداری از اراضی و
منابع آب و روش‌های دامداری و مسایل ارضی زمین‌های موات،مسلوب‌المنفعه، بایر،
مرتع، اراضی جنگلی، تجاوزات ارضی، زمین‌های بلا کشت طبق عرف و سنت محل ارایه
پیشنهاد در موارد فوق‌الذکر نظیر تقسیم یا احیای‌اراضی با درنظر گرفتن اولویت برای
افراد بی‌زمین به مراجع ذی‌صلاح.
5 ـ جمع‌آوری و پیشگیری کلیه اعتراضات یا شکایات مربوط به قوانین اصلاحات ارضی یا
اجرای آن و ارایه پیشنهادات اجرایی به مراجع ذی‌صلاح.
6 ـ کمک به مرکز خدمات دهستان در جهت احیای اراضی بایر و موات محدوده ده.
7 ـ ارایه راه‌حل اختلافات میان اهالی ده در زمینه‌های تولیدی.
8 ـ حفظ و نگهداری و بهره‌برداری از تأسیسات و تجهیزات عمومی موجود در ده از طریق
مشارکت مؤثر روستاییان در احداث و حفظ و بهره‌برداری از آن.
9 ـ کمک به حفظ و بهره‌برداری صحیح از منافع طبیعی در قلمرو ده.
10 ـ اجرای آن تعداد از برنامه‌های عمرانی که با استفاده از اعتبارات دولت در سطح
ده اجرا می‌شود و شورای ده به تشخیص شورای اسلامی خدمات دهستان‌مستقلاً قادر به
اجرای آن است و مشارکت در نظارت بر اجرای سایر برنامه‌ها که به عهده مرکز خدمات در
سطح ده محول می‌گردد.
11 ـ توزیع کلیه خدمات و نهادهای تولیدی و کالاهای سرمایه‌ای (کود، بذر، سم، جوجه
یک روزه، خوراک دام، واکسن‌ها، داروها و مکمل‌های غذایی، قطعات‌و لوازم یدکی و
ماشین‌آلات و لوازم آبیاری و سوخت و …) که از طریق مرکز خدمات دهستان به ده عرضه
می‌شود.
12 ـ کمک به مرکز خدمات دهستان در تهیه آمار و اطلاعات ده.
13 ـ برنامه‌ریزی کشاورزی، تولیدی، عمرانی و رفاهی با همکاری شورای اسلامی خدمات
دهستان و راهنمایی مرکز خدمات دهستان.
14 ـ ارایه راه‌حل‌های پیشنهادی مرکز خدمات دهستان به روستاییان.
15 ـ همکاری در برآورد میزان خسارات حاصله از حوادث طبیعی و غیر مترقبه مانند سیل،
زلزله، سرمازدگی و غیره و پیگیری در اخذ کمک‌های فنی و اعتباری‌و جنسی دولتی (در
حد امکانات دولتی) و غیر دولتی با کمک شورای دهستان و مرکز خدمات دهستان.
ماده ۶۱ ـ وظایف و اختیارات شورای دهستان:
1 ـ کمک در جمع‌آوری اطلاعات و مستندات لازم برای انجام مطالعات در مورد مشخصات
اقتصادی و اجتماعی به ویژه نظام بهره‌برداری از اراضی و روش‌های‌دامداری و مالکیت
آب و اراضی زراعی، زمین‌های بایر و مراتع کلیه دهات در قلمرو دهستان با کمک
شوراهای اسلامی خدمات دهات.
2 ـ مطالعه وضع مالکیت آب و اراضی و نظام بهره‌برداری از اراضی و روش‌های دامداری
در محدوده‌های فراتر از حد ده و یا در موارد اختلاف بین دهات و‌پیشنهاد راه‌حل‌ها
به مراجع ذی‌صلاح.
3 ـ جمع‌آوری شکایات و ارایه پیشنهاد رفع اختلاف تولیدی بین روستاییان دو یا چند
ده همجوار دهستان و ارجاع آن به مراجع ذی‌صلاح.
4 ـ همکاری در توسعه، حفظ و بهره‌برداری اصولی و کنترل شده از منافع طبیعی ملی
واقع در محدوده‌های مشترک دهستان.
5 ـ نظارت در تعیین شکل بهره‌برداری و صدور پروانه چرا در مورد مراتع ملی شده به
جز آن قسمت که عرفاً در اختیار شورای اسلامی خدمات قرار دارد.
6 ـ ارایه پیشنهادات به منظور فراهم آوردن موجبات احیا و بازسازی قنوات و سایر
منابع آب دهات حوزه عمل و ایجاد مقدمات لازم جهت جلب مشارکت‌زارعین در حفظ منابع
آب موجود و تهیه آب مورد نیاز در مشترکات دهات و استفاده از هرز آب‌ها.
7 ـ پیشنهاد و نظارت در صدور اجازه در صدور اجازه بهره‌برداری از آب‌های سطحی و
زیرزمینی به منظور آبیاری.
8 ـ شورای اسلامی خدمات دهستان مسئول ارتباط با مرکز خدمات دهستان می‌باشد.
9 ـ شناخت نیازها و تعیین اولویت‌ها برای گنجاندن در برنامه‌های آتی دهات تابعه در
زمینه‌های مختلف و ارسال آن به شورای اسلامی خدمات شهرستان جهت‌هماهنگی.
10 ـ مطالعه و ارایه پیشنهاد در مورد تعیین تکلیف اراضی زراعتی متروکه، اراضی و
املاک مسلوب‌المنفعه و نیز نحوه احیای اراضی موات واقع در محدوده‌دهستان براساس
پیشنهاد شورای دهات جهت ارایه به مراجع ذی‌صلاح.
11 ـ مشارکت مؤثر در برنامه‌ریزی، اجرا، بهره‌برداری کلیه امور تولیدی، عمرانی،
رفاهی و تأسیساتی که مورد استفاده اهالی چند ده در قلمرو دهستان قرار‌می‌گیرد.
12 ـ اگر تأثیرات ناشی از ایجاد مؤسسه تولیدی از محدوده یک ده فراتر رفته به قلمرو
دهستان مربوط باشد مسایل مربوط به تأسیس و بهره‌برداری باید با نظر و‌تصویب شورای
اسلامی خدمات دهستان باشد. در مواردی که اینگونه اقدامات با منافع عامه و ملی
مرتبط باشد و شورای دهستان باید مورد مشورت مرکز خدمات قرار گرفته و در صورت بروز
اختلاف، مسئله جهت اخذ تصمیم نهایی باید به شورای اسلامی خدمات شهرستان و مرکز
خدمات شهرستان ارجاع گردد.
فصل هشتم ـ نحوه ارتباط مراکز خدمات کشاورزی، روستایی و عشایری دهستان با یکدیگر و با مراکز خدمات کشاورزی، روستایی و عشایری شهرستان:
ماده ۶۲ ـ مرکز خدمات دهستان که هسته برنامه‌ریزی ـ اجرایی است، برنامه لازم را
براساس نیازها و اولویت‌های ارایه شده تنظیم و به شورای اسلامی خدمات‌شهرستان و به
مرکز خدمات کشاورزی، روستایی و عشایری شهرستان پیشنهاد می‌نماید. پیشنهاد برنامه
به شهرستان و استان فقط به منظور تطبیق برنامه‌ها با‌سیاست‌های کلی کشاورزی و
امکانات و ظرفیت‌های منطقه بوده و مرکز خدمات کشاورزی، روستایی و عشایری دهستان از
نظر اجرایی براساس ماده واحده مستقل می‌باشد.
ماده ۶۳ ـ در سطح شهرستان نیز برنامه‌ریزی و سیاست‌گزاری با توجه به هدف‌ها و
سیاست‌های کلی و براساس نیازهای تعیین شده توسط مراکز خدمات و‌دهستان‌ها و شوراهای
مربوطه انجام خواهد شد و به این ترتیب ارتباط دوطرفه اطلاعات و برنامه‌ها با مراکز
دهستان‌ها و از طرف دیگر با مراکز استان خواهند‌داشت. همچنین نظارت و ارزشیابی
برنامه‌های اجرا شده در سطح شهرستان و دهستان توسط این مراکز انجام خواهد شد.
ماده ۶۴ ـ در سطح استان واحد کشاورزی، روستایی و عشایری به عنوان یک واحد ستادی
دارای ارتباط دو طرفه با مراکز خدمات شهرستان‌ها و با مرکز خواهد‌بود. برنامه‌ریزی
استانی با توجه به نیازهای تعیین شده از سطح ده و مرکز دهستان و مراکز شهرستان‌ها
و از طرف دیگر با توجه به هدف‌ها و سیاست‌های کلی‌کشاورزی، روستایی و عشایری و
امکانات و ظرفیت‌های منطقه انجام و برنامه‌های از پایین به بالا تلفیق و هماهنگ و
به مرکز ارسال خواهد شد.
تبصره ۱ – در مرکز استان تفکر برنامه‌ریزی، تلفیق و هماهنگی برنامه‌ها اصلاح آنها
در مرحله برگشت (در انطباق با امکانات و ظرفیت‌ها) تعیین هدف‌ها و‌سیاست‌های کلی
استانی، تهیه و تنظیم آمار استانی به عمل خواهد آمد.
ماده ۶۵ ـ در مرکز، وزارت کشاورزی و عمران روستایی فقط به صورت ستادی جهت تهیه و
تنظیم هدف‌ها و سیاست‌های کشاورزی، روستایی و عشایری در‌بخش کشاورزی، روستایی و
عشایری و در سطح مملکتی، تلفیق برنامه‌های تهیه شده از سطح پایین و منطبق با
نیازها و تطبیق آن با امکانات و ظرفیت‌ها و‌منابع مالی و اعتباری انسانی و
ظرفیت‌های واقعی فیزیکی کشور و با توجه به لزوم ایجاد تعادل بین استان‌ها و
شهرستان‌ها و دهستان‌ها و برقراری هماهنگی با‌سایر بخش‌ها، انجام خواهد شد.
فصل نهم ـ پرسنل مرکز خدمات دهستان و شهرستان:
الف ـ پرسنل مرکز خدمات دهستان:
ماده ۶۶ ـ مسئول مرکز خدمات کشاورزی، روستایی و عشایری دهستان از بین کارشناسان
متعهد و معتقد و با تجربه و خبره کشاورزی، دامپزشکی، امور دام و یا‌جنگل داوطلب
دارای سابقه کافی و واجدشرایط و مرجحاً بومی انتخاب می‌شود.
تبصره ۱ ـ در مواردی که انتخاب افراد واجد شرایط ماده فوق امکان‌پذیر نباشد
انتخاب کارشناسان با تجربه و واجد شرایط سایر رشته‌ها در صورت داوطلب‌بودن به
تشخیص شورای اجرایی ایجاد و توسعه مراکز خدمات بلامانع است.
تبصره ۲ – در صورت موجود نبودن داوطلب واجدشرایط در بین کارشناسان، شورای اجرایی
ایجاد و توسعه مراکز خدمات مسئول مرکز خدمات را از بین‌تکنسین‌های واجدشرایط مندرج
در ماده فوق انتخاب خواهد نمود.
تبصره ۳ ـ روش انتخاب و مصاحبه براساس روش‌هایی است که از طرف شورای اجرایی ایجاد
و توسعه مراکز خدمات مورد عمل قرار می‌گیرد.
ماده ۶۷ ـ مرکز خدمات کشاورزی، روستایی و عشایری دهستان مجری برنامه‌های مصوب
شورای دهستان و مسئول ایجاد هماهنگی بین فعالیت‌های تمام‌عوامل اجرایی مربوطه در
سطح دهستان می‌باشد. از آنجایی که براساس تبصره ۲ قانون تشکیل مراکز خدمات هر مرکز
یک واحد مستقل اداری است، لذا مسئول‌مرکز خدمات دهستان در قبال مسئولیت سنگینی که
برای انجام وظایف محوله به منظور میل به هدف فوق‌الذکر بر عهده دارد از کلیه
اختیارات مالی و اداری لازم‌برای اداره امور مربوطه و ایجاد هماهنگی در حوزه عمل
خویش و به خصوص در تصمیم‌گیری در امور فنی، اداری و مالی پرسنل مربوطه برخوردار است.
ماده ۶۸ ـ حداقل نیروی انسانی لازم برای تجهیز اولیه هر مرکز خدمات دهستان عبارت
است از تکنسین یا کارشناس یکی از رشته‌های زراعت، باغداری،دامپروری، دامپزشکی،
جنگل و مرتع، ماشین‌آلات کشاورزی، دفع آفات و تکنسین یا کارشناس یکی از رشته‌های
خدمات زیربنایی و تأسیسات و تسهیلات‌رفاهی و فعالیت‌های جنبی کشاورزی و یک مأمور
مالی و اعتباری، متناسب با شرایط و نیازهای منطقه.
تبصره ۱ ـ نیروی انسانی یا کادر مراکز خدمات دهستان چند پیشه خواهند بود و تعداد
و تخصص آنها با توجه به امکانات و ظرفیت‌ها و نیازها و جمعیت و تعداد‌آبادی موجود
در یک دهستان به پیشنهاد مسئول مرکز و تأیید شورای اجرایی ایجاد و توسعه مراکز
خدمات تعیین خواهد شد و تصویب تشکیلات با مقامات‌ذیربط استان خواهد بود. انتخاب
افراد کادر مرکز خدمات دهستان با پیشنهاد مسئول مرکز می‌باشد و در مواقع ضروری
شورای اجرایی نسبت به تأمین کادر،راهنمایی و اقدام لازم را خواهد نمود.
تبصره ۲ ـ کارکنان شاغل مرکز خدمات دهستان زیر نظر و مدیریت مستقیم مسئول مرکز
خدمات کشاورزی روستایی و عشایری دهستان می‌باشند.
ب ـ پرسنل مرکز خدمات شهرستان:
ماده ۶۹ ـ مسئول مرکز خدمات کشاورزی، روستایی و عشایری شهرستان از بین کارشناسان
متعهد و معتقد و با تجربه و خبره کشاورزی، دامپزشکی، امور دام، جنگل و مرتع دارای
سابقه و تجربه کافی و واجدشرایط و مرجحاً بومی انتخاب می‌شود.
تبصره ۱ ـ در موارد استثنایی که انتخاب افراد واجدشرایط ماده فوق امکان‌پذیر
نباشد با تأیید شورای اجرایی ایجاد و توسعه مراکز خدمات می‌توان از کارشناسان با
تجربه و واجدشرایط سایر رشته‌ها انتخاب نمود.
تبصره ۲ ـ مسئول مرکز خدمات شهرستان از کلیه اختیارات مالی و اداری لازم برای
اداره امور مربوطه و ایجاد هماهنگی در حوزه عمل خویش و به خصوص در‌تصمیم‌گیری در
امور اداری و مالی پرسنل مربوطه برخوردار می‌باشد.
ماده ۷۰ ـ مرکز خدمات کشاورزی، روستایی و عشایری شهرستان مجری برنامه‌های مصوب
شورای اسلامی خدمات شهرستان و مسئول ایجاد هماهنگی بین فعالیت‌های کلیه عوامل
اجرایی مربوط در سطح شهرستان می‌باشد.
ماده ۷۱ ـ حداقل نیروی انسانی لازم برای تجهیز اولیه هر مرکز خدمات شهرستان عبارت است از:
کارشناس دامپزشکی یک نفر
کارشناس دامپروری آلات کشاورزی یک نفر
کارشناس ماشین‌آلات کشاورزی یک نفر
کارشناس حفظ نباتات یک نفر
کارشناس مسایل آب و خاک و رشته‌های مربوطه دو نفر
نقشه‌بردار یک نفر
کارشناس خدمات جنبی یا صنایع غذایی و تبدیلی یا فعالیت‌های غیر کشاورزی یک نفر
کارشناس کشاورزی عمومی یک نفر
کارشناس اقتصادی، اجتماعی آمار یک نفر
کارشناس جنگل و مرتع یک نفر
کارشناس امور عشایری یک نفر
مسئول امور مالی و اعتباری دو نفر
مکانیک ماشین‌آلات کشاورزی و سنگین دو نفر
کمک مکانیک ماشین‌آلات کشاورزی و سنگین دو نفر
مسئول تهیه و تأمین و توزیع نهادها لوازم یدکی و مسایلی که توسط دولت تهیه می‌گردد یک نفر
تبصره ۱ ـ حداقل پرسنل فوق‌الذکر بسته به شرایط و نیازهای هر منطقه متغیر می‌باشد.
ماده ۷۲ ـ با توجه به شرایط و نیازهای منطقه هر قسمت از کادر مرکز خدمات شهرستان
که برای عرضه خدمات ثابت و سیار قابل تأمین باشد این قسمت تشکیل و به عرضه خدمات
مربوطه اقدام می‌نماید و مسئول مرکز خدمات شهرستان تدریجاً نسبت به تکمیل سایر
پرسنل اقدام خواهد نمود.
ماده ۷۳ ـ تعداد و تخصص‌های کادر خدمات شهرستان با توجه به امکانات و ظرفیت‌ها و
نیازها و جمعیت و تعداد دهستان‌ها موجود در شهرستان به پیشنهاد مسئول مرکز خدمات
شهرستان و تأیید شورای اجرایی ایجاد و توسعه مراکز خدمات تعیین خواهد شد و تصویب
تشکیلات با مقامات ذیربط استان می‌باشد.
ماده ۷۴ ـ انتخاب افراد کادر مرکز خدمات شهرستان با پیشنهاد مسئول مرکز خدمات شهرستان می‌باشد و در مواقع ضروری شورای اجرایی ایجاد و توسعه مراکز خدمات نسبت به تأمین کادر راهنمایی لازم را خواهد نمود.
تبصره ۱ ـ کارکنان مرکز خدمات شهرستان زیر نظر مستقیم مسئول مرکز خدمات کشاورزی، روستایی و عشایری شهرستان می‌باشند.
فصل دهم ـ منبع تأمین وام و اعتبارات و امکانات و تجهیزات و لوازم تولیدی:
ماده ۷۵ ـ بانک ـ در مرکز دهستان شعبه یا نمایندگی بانک کشاورزی به عنوان تنها
منبع تأمین و توزیع اعتبارات وامی و کمک‌های بلاعوض دولتی برای امور کشاورزی،
روستایی و عشایری است. این بانک با نظر شورای اسلامی خدمات دهستان (با آگاهی از
امکانات موجود) اعتبارات وامی و کمک‌های بلاعوض لازم‌برای روستاهای زیر پوشش هر
دهستان را برای سال بعد برآورد و برای تأمین آن اقدام خواهد نمود.
تبصره ۱ ـ کلیه اعتبارات عمرانی و تنخواه مورد نیاز و استفاده مرکز خدمات دهستان به حساب این مرکز در شعبه یا نمایندگی بانک کشاورزی محل واریز خواهد‌شد.
تبصره ۲ ـ چنانچه در مرکز دهستان امکان ایجاد شعبه یا نمایندگی بانک کشاورزی میسر نباشد اعتبارات عمرانی و تنخواه مورد استفاده مرکز خدمات به حساب این مرکز در نزدیکترین شعبه بانک واریز خواهد شد.
تبصره ۳ ـ نظارت فنی بر هزینه اعتبارات وامی و کمک‌های بلاعوض (به نمایندگی از طرف بانک کشاورزی) به مرکز خدمات دهستان واگذار می‌گردد.
تبصره ۴ ـ مبلغ و نحوه توزیع اعتبارات وامی و کمک‌های بلاعوض به روستاییان با تأیید شورای اسلامی خدمات دهستان و طبق ضوابط بانک کشاورزی می‌باشد تا توزیع عادلانه و صحیح و به موقع اعتبارات عملی گردد.
تبصره ۵ ـ وزارت کشاورزی و عمران روستایی موظف است اقدام لازم برای یک‌پارچه کردن امور مربوط به توزیع اعتبارات عمرانی را معمول نماید.
ماده ۷۶ ـ آن قسمت از نهادها و ابزار تولید و لوازم یدکی که براساس نیاز دهستان و
توسط بخش دولتی تأمین می‌شود به وسیله مرکز خدمات تأمین و با کمک شورای اسلامی
خدمات دهستان از طریق شوراهای اسلامی خدمات دهات نسبت به توزیع عادلانه آن اقدام
خواهد شد.
ماده ۷۷ ـ تهیه و توزیع مواد مصنوعی و نهادها و ابزار تولید و لوازم یدکی که تهیه و تأمین آن بر عهده دولت نمی‌باشد توسط شورای اسلامی خدمات دهات و یا شورای دهستان و با کمک فنی و ارشادی مرکز خدمات انجام خواهد شد.
فصل یازدهم ـ سایر موارد کلی:
ماده ۷۸ ـ یکی از عوامل و انگیزه‌های تشکیل مراکز خدمات در دهستان‌ها، ضرورت ایجاد تماس مستمر کارکنان متعهد این مراکز با روستاییان از طریق زندگی در روستاها است و از این طریق است که کارکنان این مراکز می‌توانند به عمق مسایل و مشکلات روستاییان پی برده و در مقام چاره‌جویی برآیند.
بدین سبب محل استقرار و زندگی کارکنان مرکز خدمات در مرکز دهستان و یا روستاهای زیر پوشش همان دهستان است. به منظور تسهیل در انجام این مهم وزارت کشاورزی و عمران روستایی مکلف است با همکاری سازمان برنامه و بودجه برای ایجاد انگیزه لازم برای کارکنان این مراکز آیین‌نامه ویژه‌ای تدوین و به تصویب هیأت وزیران برساند.
[آیین‌نامه اجرایی ایجاد انگیزه خدمت کارکنان مراکز خدمات کشاورزی روستایی و عشایری]
ماده ۷۹ ـ اجرای کلیه عملیات موضوع این آیین‌نامه که به عهده مراکز خدمات دهستان و شهرستان می‌باشد با مشارکت کامل و مستمر شوراهای اسلامی خدمات ده و دهستان به صورت امانی با استفاده از پرسنل امکانات مرکز خدمات دهستان و شهرستان خواهد بود.
تبصره ـ در مواردی که انجام عملیات موضوع بند بالا به طور امانی امکان نداشته باشد با تأیید شورای اسلامی خدمات دهستان و شهرستان و با نظر مرکز خدمات شهرستان از خدمات پیمان‌کاران محلی استفاده خواهد شد.
ماده ۸۰ ـ اجرای مفاد این آیین‌نامه به مدت ۳ سال آزمایشی بوده و در خلال این مدت
شورای اجرایی ایجاد و توسعه مراکز خدمات کشاورزی، روستایی و عشایری موظف است کلیه
پیشنهادات و نظرات اصلاحی را براساس مطالعه و بررسی مراکز خدمات آزمایشی تشکیل شده
و ارایه گزارش توجیهی لازم‌جمع‌آوری نموده و جهت تصویب به هیأت دولت ارایه نماید.
تبصره ۱ ـ پس از انقضای مدت ۳ سال آیین‌نامه قطعی براساس نظرات و گزارشات و
اصلاحات ارایه شده و بررسی‌های انجام شده تهیه و به تصویب هیأت‌دولت خواهد رسید.
ماده ۸۱ ـ تعداد و مناطق و نحوه ایجاد مراکز خدمات کشاورزی، روستایی و عشایری و
شوراهای ده و عشایر و دهستان و در مدتی که آیین‌نامه آزمایشی‌می‌باشد با توجه به
ظرفیت‌ها و امکانات و شرایط تدریجاً و با نهایت دقت تعیین خواهد شد.
تبصره ۱ ـ وزارت کشاورزی و عمران روستایی موظف است پیشرفت کار هر یک از مراکز
خدمات تشکیل شده را بررسی نماید. نتایج بررسی‌های فوق‌الذکر در‌مورد این مراکز در
اصلاح آیین‌نامه برای اجرا یا عمل در سایر مراکز مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
تبصره ۲ ـ برای هر مرکز خدمات طرح جداگانه‌ای شامل اطلاعات مختصری از دهات
زیرپوشش دهستان، گزارش توجیهی در مورد علل انتخاب دهستان برای‌ایجاد مرکز خدمات،
نیازهای واصله از شوراهای اسلامی خدمات دهات و برنامه‌های پیشنهادی مرکز خدمات،
مشخصات پرسنل داوطلب خدمت و اعتبارات‌تقریبی عمران، جاری و تنخواه مورد نیاز تهیه
و توسط وزارت کشاورزی و عمران روستایی بررسی و جهت مبادله آن اقدام می‌گردد.
تبصره ۳ ـ مسئول هر مرکز خدمات دهستان مجری طرح مصوب آن مرکز می‌باشد.
ماده ۸۲ ـ کلیه عملیات مالی با امضای مجری طرح (مسئول مرکز خدمات) و جمع‌دار
مرکز خدمات (مسئول مالی و اعتباری) قابل هزینه می‌باشد و جمع‌دار‌موظف است در
اولین جلسه شورای اسلامی خدمات دهستان کلیه عملیات مالی را به اطلاع نمایندگان
شورهای اسلامی خدمات دهات عضو شورای اسلامی‌خدمات دهستان، رسانده و اسناد مالی پس
از تأیید در این شورای معتبر خواهد بود.
ماده ۸۳ ـ وظایفی که در اجرای این آیین‌نامه به عهده اعضای شوراهای اسلامی خدمات ده، عشایر، دهستان، شهرستان، استان، مرکز و مجمع عمومی محول‌گردیده افتخاری می‌باشد و هیچ‌گونه اعتباری در رابطه با این آیین‌نامه برای آنان منظور نخواهد شد.
ماده ۸۴ ـ امور مربوط به مراکز خدمات در وزارت کشاورزی و عمران روستایی توسط معاونت مسایلی به نام معاونت مراکز خدمات کشاورزی، روستایی و عشایری انجام خواهد گردید.
تبصره ۱ ـ شورایی مرکب از وزارت کشاورزی و جهاد سازندگی و معاون و نماینده تام‌الاختیار وزارتخانههای ذیربط تشکیل و مسئول ایجاد هماهنگی کلیه فعالیت‌ها و وظایف منظور در آیین‌نامه‌های ذیربط خواهند بود. ریاست این شورا به عهده وزارت کشاورزی خواهد بود که از طریق معاونت مراکز خدمات روستایی و عشایری انجام وظیفه خواهد کرد.
ماده ۸۵ ـ کلیه مراحل اجرایی این آیین‌نامه نظیر مطالعه، تشکیل، ایجاد، توسعه، تهیه موافقت‌نامه و مبادله آن، تهیه دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌های لازم، هدایت،نظارت، ارزشیابی، نتیجه‌گیری، اصلاحات آیین‌نامه‌ای به عهده وزارت کشاورزی و عمران روستایی می‌باشد.
ماده ۸۶ ـ وزارت کشاورزی و عمران روستایی در اجرای تبصره ۶ قانون ایجاد مراکز خدمات کشاورزی، روستایی و عشایری، تشکیلات پیشنهادی سازمان خود را در ارتباط با مراکز خدمات تهیه و به مراجع ذی‌صلاح ارایه می‌نماید.
تبصره ۱ ـ تا تصویب تشکیلات نهایی وزارت کشاورزی و عمران روستایی جهت انجام امور مندرج در ماده ۸۵ وزارت کشاورزی و عمران روستایی نسبت به تشکیل ستاد مرکزی در وزارت کشاورزی و عمران روستایی مبادرت می‌کند.
ماده ۸۷ ـ جهاد سازندگی ناظر و هماهنگ‌کننده طرح‌های مراکز خدمات خواهد بود. وزارت کشاورزی و عمران روستایی می‌تواند وظایف خود در مراکز را به جهاد سازندگی واگذار نماید در این صورت جهاد سازندگی مسئول تشکیل، گسترش و مجری طرح‌های مراکز خدمات واگذار شده خواهد بود.
تبصره ۱ ـ وظیفه‌ای که جهاد سازندگی به موجب آیین‌نامه اجرایی قانون ایجاد مراکز خدمات مستقیماً مسئول اجرای آن می‌باشد طبق ضوابط اجرایی تشکیلاتی خود انجام خواهد داد.
تبصره ۲ ـ در مواردی که اجرای طرح‌ها مستقیماً به جهاد سازندگی ارجاع می‌شود بودجه و کلیه امکانات و همکاری‌های لازم و مربوط به وزارتخانههای ذیربط در اختیار جهاد سازندگی قرار خواهد گرفت.
ماده ۸۸ ـ با تصویب مفاد این آیین‌نامه در ۱۱ فصل و ۸۸ ماده، وزارت کشاورزی و عمران روستایی براساس ماده واحده مورخ ۵۹.۳.۱۴ شورای انقلاب جمهوری اسلامی ایران موظف به تشکیل مراکز خدمات دهستان و شهرستان می‌باشد و هیچ یک از ارگان‌های دولتی و نهادهای انقلابی مستقلاً مخیر به تشکیل این مراکز نمی‌باشند.
در این جلسه هیأت دولت تصویب نمودند که پس از تشکیل هسته اصلی مراکز خدمات روستایی و عشایری به شرح آیین‌نامه فوق‌الذکر، بلافاصله وزارتخانههای ذیربط و جهاد سازندگی آیین‌نامه اجرایی نحوه همکاری با این مراکز را تهیه و به تصویب هیأت دولت برسانند.
محمدعلی رجایی – نخست‌وزیر