مصوب ۱۳۵۸/۶/۸
فصل اول – کلیات
ماده 1 – به منظور افتتاح دوره اجلاسیه مجلس بررسی نهایی قانون اساسی و در اجرای مقررات فصل ششم قانون انتخابات، ستاد مرکزی انتخابات موظف است به محض حصول حد نصاب مقرر اعتبارنامه‌هایی که توسط نمایندگان حوزه‌های انتخابیه استانها به دبیرخانه ستاد مرکزی انتخابات تحویل شده است تاریخ جلسه افتتاحیه مجلس را از طریق رادیو، تلویزیون و جراید به آگاهی مردم برساند.
ماده 2 – دبیرخانه ستاد مرکزی انتخابات مکلف است هنگام دریافت اعتبارنامه‌ها با مراجعه تدریجی نمایندگان به دبیرخانه و تحویل رسمی اعتبارنامه‌ها حضور نمایندگان حوزه‌های انتخابیه استانها را به ترتیب و با ذکر مشخصات در دفتری به نام "دفتر حضور نمایندگان" ثبت نمایند.
ماده 3 – دبیرخانه ستاد مرکزی انتخابات موظف است جایگاه استقرار نمایندگان را به ترتیب ثبت نام از اولین ردیف کرسی‌های پیشین مجلس تعیین نموده و کارت حاوی شماره کرسی نمایندگان را به آنان تحویل نماید.
ماده 4 – نمایندگان مجلس بررسی نهایی قانون اساسی در اجلاس رسمی مجلس فقط در کرسی خود جلوس خواهند کرد.
ماده 5 – غیبت بدون اجازه نمایندگان در دوره اجلاسیه مجلس بررسی نهایی قانون اساسی بیش از یک جلسه مجاز نخواهد بود.
تبصره – غیبت غیر مجاز برای هر جلسه اعم از جلسه رسمی عمومی و یا کمیسیونها و یا شورای دبیران یک بار حق رأی نماینده در جلسه رسمی و‌یا کمیسیون و یا شورای بعدی که حاضر شود ساقط می‌گردد.
ماده 6 – مرخصی نمایندگان در دوره اجلاسیه مجلس بررسی نهایی قانون اساسی بیش از یک جلسه مجاز نخواهد بود.
ماده 7 – جلسات عمومی بررسی نهایی قانون اساسی و اخذ تصمیمات در اصول قانون اساسی با حضور کلیه نمایندگان (50 نفر) رسمیت می‌یابد و تصمیمات متخذه با اکثریت نصف به علاوه یک مجموع نمایندگان (38 نفر) معتبر است – جلسات کمیسیونها و شورای دبیران با حضور اکثریت اعضاء رسمیت پیدا می‌کند و تصمیمات متخذه با اکثریت حاضرین در جلسه معتبر خواهد بود.
ماده 8 – پس از رسمیت یافتن جلسه خروج نمایندگان از جلسه تا میزان اکثریت مطلق (نصف به علاوه یک) مانع ادامه بحث و رسیدگی نخواهد بود ولی به هنگام اخذ تصمیم و رأی‌گیری نماینده یا نمایندگانی که به جلسه مراجعت نکرده‌اند به عنوان رأی ممتنع در مجموع آراء احتساب می‌گردد.
فصل دوم – هیأت‌رییسه موقت
ماده 9 – در نخستین جلسه رسمی مجلس بررسی نهایی قانون اساسی مسن‌ترین نمایندگان حاضر در جلسه به ریاست سنی تعیین می‌شود و با جلوس رییس موقت در جایگاه هیأت‌رییسه یک نفر از اعضای مسن حاضر در جلسه نیز به عنوان نایب رییس و سه نفر از جوانترین اعضای حاضر در جلسه به ترتیب دو نفر به عنوان منشی و یک نفر به عنوان دبیر تعیین و در اطراف رییس موقت مجلس در جایگاه هیأت‌رییسه جلوس می‌نمایند.
تبصره: تعیین و تشخیص مسن‌ترین و جوانترین نمایندگان مطابق با مشخصات ثبت دفتر حضور و یا دبیرخانه ستاد مرکزی انتخابات خواهد بود.
ماده 10 – هیأت‌رییسه موقت تا انتخاب هیأت‌رییسه دائم کلیه وظایف هیأت‌رییسه دائم را به عهده خواهد داشت.
ماده 11 – با جلوس هیأت‌رییسه موقت در جایگاه هیأت‌رییسه مجلس، نمایندگان حاضر در مجلس بررسی نهایی قانون اساسی به ترتیب ماده 13 مراسم سوگند به جای آورده و ذیل صورت قسم‌نامه را امضاء می‌نمایند
ماده 12 – رییس مجلس موقت متعاقب تکبیر صورت قسم‌نامه را به حالت قیام و خضوع در مقابل قران کریم و کتب آسمانی اقلیت‌ها که در پیش‌روی نمایندگان در صدر اجلاس قرار دارد با بیان شمرده قرائت می‌کند. نمایندگان حاضر در جلسه نیز در حال قیام قاطع و شمرده آن را تکرار می‌نمایند و پس از قرائت قسم‌نامه کلیه نمایندگان به ترتیب از اولین ردیف پیشین مجلس به محل تریبون خطابه که ورقه قسم‌نامه روی آن گشوده است می‌روند و ذیل صورت قسم‌نامه را امضاء می‌نمایند.
ماده 13 – صورت قسم‌نامه مجلس بررسی نهایی قانون اساسی به شرح زیر می‌باشد:
بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم
"ما به پروردگار یکتا و در برابر خلق قهرمان ایران به قرآن و دیگر کتب آسمانی سوگند می‌خوریم که در بررسی و تدوین قانون اساسی نظام جمهوری اسلامی ایران همواره اصول ذیل را رعایت نموده، به تحقق آنها متعهد باشیم:
1 – به رژیم جمهوری اسلامی ایران که به تأیید ملت رسیده وفادار و مؤمن بوده، در راه استحکام و دوام آن کوشش نماییم.
2 – تمامیت ارضی مملکت و همبستگی همه اقوام ایرانی را در تحت لوای جمهوری اسلامی ایران مد نظر قرار دهیم.
3 – به مسئولیت خطیر خود در مقابل خدا و ملت مسلمان ایران و مأموریت تاریخی که این ملت به ما واگذار کرده توجه عمیق مبذول داشته، در جریان بررسی قانون اساسی احقاق حقوق پایمال شده ملت ستمدیده ایران در طول 25 قرن سلطه جباران بر این مملکت و اهداف انقلاب مقدس اسلامی را که متضمن مصالح ملی جامعه ایران است نصب‌العین قرار دهیم".
ماده 14 – نمایندگانی که در جلسه ادای سوگند حضور نداشته و بعداً وارد مجلس می‌شوند باید در اولین جلسه حضور در مجلس صورت قسم‌نامه را قرائت نموده و ذیل آن را امضاء کنند.
فصل سوم تشکیل کمیسیون – شعب و هیأت‌رییسه دائم
ماده 15 – به منظور بررسی نظریات رسیده و مواد پیشنهادی، در مجلس بررسی نهایی قانون اساسی سیزده کمیسیون تشکیل می‌شود که هر کمیسیون دارای 5 عضو مرکب از رییس و نایب رییس و دو منشی و یک نفر دبیر خواهد بود. بررسی اصول قانون اساسی پیشنهادی به ترتیب زیر به‌کمیسیونها محول می‌گردد:
اول: کمیسیون شماره 1 – که مسئول بررسی اصول کلی قانون اساسی از اصل 1 تا 12 می‌باشد.
دوم: کمیسیون شماره 2 – مسئول بررسی فصول دین رسمی – حاکمیت ملی و پرچم و زبان از اصل 13 تا 21 می‌باشد.
سوم: کمیسیون شماره 3 – که در فصل حقوق ملت مسئول بررسی اصل 22 تا 34 است.
چهارم: کمیسیون شماره 4 – که در فصل حقوق ملت مسئول بررسی اصول 34 تا 45 است.
پنجم: کمیسیون شماره 5 – در فصل قوه مقننه مسئول بررسی اصل 48 تا 54 است.
ششم: کمیسیون شماره 6 – مسئول بررسی قانون اساسی در فصل قوه مقننه از اصل 55 تا 65 است.
هفتم: کمیسیون شماره 7 – در فصل قوه مقننه اصول 66 تا 74 را بررسی خواهد کرد.
هشتم: کمیسیون شماره 8 – مسئول بررسی اصول قانون اساسی در فصل قوه مجریه از اصل 75 تا 88 خواهد بود.
نهم: کمیسیون شماره 9 – مسئول بررسی قانون اساسی در فصل قوه مجریه از اصل 89 تا 102 می‌باشد.
دهم: کمیسیون شماره 10 – مسئول بررسی در فصل قوه مجریه از اصل 103 تا 113 است.
یازدهم: کمیسیون شماره 11 – مسئول بررسی قانون اساسی در فصل قوه مجریه از اصل 114 تا 125 خواهد بود.
دوازدهم: کمیسیون شماره 12 – مسئول بررسی قانون اساسی در فصل قوه قضایی از اصل 126 تا 140 می‌باشد.
سیزدهم: کمیسیون شماره 13 – مسئول بررسی قانون اساسی در فصول دیوان عدالت و شورای نگهبان و فصول یازده و دوازده از اصل 141 تا 151 خواهد بود.
تبصره 1 – کمیسیونهای مسئول بررسی قانون اساسی در فصول قوه مقننه و مجریه می‌توانند از نظر ارتباط مسائل مورد بحث، عنداللزوم جلسه مشترک تشکیل دهند.
تبصره 2 – اعضاء کمیسیونهای 13 گانه به ترتیب ورود به مجلس و ارائه اعتبارنامه و ثبت نام آنان در دفتر حضور نمایندگان، به انتخاب خود و حتی‌الامکان با رعایت تخصص در یک از کمیسیونها ثبت نام می‌کنند در صورتی که اعضاء هر یک از کمیسیونها به حد نصاب مقرر (پنج نفر) برسد داوطلب در کمیسیون دیگری ثبت نام خواهد کرد.
تبصره 3 – قبل از تعیین هیأت‌رییسه کمیسیونها، اعضاء کمیسیونها می‌توانند به منظور رعایت امر تخصص با توافق یکدیگر و با اجازه هیأت‌رییسه‌موقت مجلس از کمیسیونی به کمیسیون دیگر منتقل شوند.
تبصره 4 – عضویت کلیه نمایندگان در کمیسیونها در کارت حاوی شماره کرسی آنان و در دفتر دبیرخانه مجلس قید خواهد شد.
تبصره 5 – عضویت آخرین 8 نفر از نمایندگان مجلس پس از تکمیل کمیسیونهای 13 گانه موکول به انتخاب هیأت‌رییسه دائم مجلس و هیأت‌رییسه شورای دبیران خواهد بود تا جای خالی اعضایی که از کمیسیونها به سمت هیأت‌رییسه مجلس و هیأت‌رییسه شورای دبیران انتخاب شده‌اند پر کنند.
ماده 16 – انتخابات هیأت‌رییسه کمیسیونهای 13 گانه بلافاصله پس از تعیین هیأت‌رییسه دائم با رأی مخفی و اکثریت نسبی به عمل خواهد آمد.
تبصره – انتخاب دبیران کمیسیونها حتی‌الامکان با رعایت صلاحیت علمی و تخصصی آنان صورت خواهد گرفت.
ماده 17 – به منظور هماهنگی بررسی نسبت به گزارشهای رسیده از کمیسیونهای مسئول بررسی اصول قانون اساسی (کمیسیونهای 13 گانه) و تهیه و تنظیم گزارش هر شور جهت تسلیم به هیأت‌رییسه مجلس و طرح در جلسه عمومی، شورایی تحت عنوان شورای دبیران مرکب از 17 عضو و شامل رییس و نایب رییس و یک منشی (هیأت‌رییسه شورای دبیران) و 13 نفر دبیر از کمیسیونهای 13 گانه و یک نفر دبیر از طرف هیأت‌رییسه مجلس تشکیل می‌شود.
ماده 18 – هیأت‌رییسه موقت پس از انجام مراسم سوگند بدون تأخیر نسبت به انتخاب هیأت‌رییسه دائم سپس تعیین یک رییس یک نایب رییس و دو منشی و یک دبیر و همچنین انتخاب رییس و نایب رییس و دبیر شورای دبیران با رأی مخفی و اکثریت نسبی اقدام خواهد کرد.
فصل چهارم – وظایف کمیسیونها در بررسی اصول قانون اساسی
ماده 19 – نحوه بررسی اصول قانون اساسی به شرح زیر است:
اول – شور اول اصول قانون اساسی در کمیسیونهای سیزده‌گانه به مدت چهار روز.
دوم – شور اول شورای دبیران در اصول قانون اساسی به مدت دو روز. (تدوین و تنظیم و فصل‌بندی)
سوم – شور اول اصول قانون اساسی در جلسات رسمی و علنی مجلس به مدت سیزده روز.
چهارم – شور دوم اصول قانون اساسی در کمیسیونهای سیزده‌گانه به مدت دور روز.
پنجم – شور دوم شورای دبیران در اصول قانون اساسی به مدت یک روز.
ششم – شور دوم اصول قانون اساسی در جلسات رسمی علنی مجلس به مدت شش روز.
هفتم – شور سوم اصول قانون اساسی در جلسات رسمی مجلس و اخذ رأی نهایی به مدت دو روز.
تبصره: مقصود از شور در بندهای یک این ماده بررسی و اصلاح قانون اساسی بر مبنای اصول و احکام اسلامی و پیشنهادهای رسیده و اعمال نظرات نمایندگان می‌باشد.
ماده 20 – هر یک از کمیسیونها با توجه به مقررات فصل سوم، در شور اول اصول قانون اساسی، بررسی اصولی را که در جزوات جداگانه توسط دبیرخانه مجلس در اختیار دبیر کمیسیون گذارده خواهد شد جزء جزء مورد شور و بررسی قرار می‌دهند.
تبصره 1: هر یک از کمیسیونهای مجلس برای تنظیم صورت جلسه و انجام امور دفتری و تسریع در جریان امور بایگانی چاپ و تکثیر اوراق و اسناد یک مخبر اداری از اعضای دبیرخانه ستاد مرکزی انتخابات در اختیار خواهند داشت.
تبصره 2: جلسات کمیسیونهای مجلس در دفاتر و اطاقهای جداگانه‌ای که توسط دبیرخانه تجهیز شده است تشکیل خواهد شد و تنظیم صورت‌جلسات و ثبت اسامی افراد حاضر در جلسه توسط مخبر اداری کمیسیون صورت خواهد گرفت و پس از ملاحظه و امضای رییس کمیسیون تقدیم هیأت‌رییسه مجلس خواهد شد.
تبصره 3: هیأت‌رییسه با اعزام اعضای خود و اعضای شورای دبیران به کمیسیونها کار آنها را از نظر زمان‌بندی اوقات کار نظارت می‌نماید.
ماده 21 – در شور اول بررسی اصول قانون اساسی رییس کمیسیون رسمیت جلسه را اعلام می‌نماید و یکی از دو منشی اصل به اصل مواد قانون را قرائت می‌کند و هر یک از اعضاء با اجازه رییس حداکثر پنج دقیقه با رعایت و زمان‌بندی برنامه کمیسیون نظرات خود را بیان می‌دارد و سپس با اعلام رییس برای تأیید یا اصلاح هر یک از اصل با رأی مستقیم و بلند کردن دست اخذ رأی به عمل می‌آید و توسط مخبر اداری وضع رأی‌گیری در اصل مورد شور صورت جلسه و به امضای اعضاء می‌رسد.
تبصره: اصول مورد رسیدگی در شور اول پس از تأیید و امضاء برای رسیدگی مجدد قابل طرح در کمیسیون نمی‌باشد.
ماده 22 – هر یک از کمیسیونهای مجلس باید در مدت مقرر گزارش شور اول کمیسیون را از طریق رییس کمیسیون تسلیم هیأت‌رییسه مجلس نمایند. در غیر این صورت کمیسیون با نظر رییس مجلس توسط سایر نمایندگان تقویت می‌شود تا قبل از انقضاء شور اول در شورای دبیران گزارش کمیسیون آماده گردد.
ماده 23 – پس از شور اول اصول قانون اساسی در کمیسیونهای سیزده‌گانه با دستور رییس مجلس شورای دبیران تشکیل و گزارشات کمیسیونهای سیزده‌گانه مجموعاً مورد شور قرار می‌گیرد.
ماده 24 – کمیسیون دبیران در شور اول اصول قانون اساسی با توجه به گزارشهای کمیسیونهای سیزده‌گانه، گزارش هر کمیسیون را به ترتیب مورد بررسی قرار می‌دهد.
بدین صورت که دبیر کمیسیونی که گزارش همان کمیسیون در شورای دبیران مطرح است. اصول مورد بررسی و گزارش کمیسیون متبوعه خود را قرائت و نظارت سایر دبیران در ارتباط با اصول دیگر قانون اساسی و هماهنگ ساختن آنها، با اجازه رییس شورای دبیران، حداکثر در ده دقیقه بیان می‌شود. دبیران حضار جلسه توسط رییس کمیسیون دبیران تسلیم هیأت‌رییسه مجلس خواهد شد.
ماده 25 – شورا اول جلسه رسمی مجلس بررسی نهایی قانون اساسی با اعلام رسمیت جلسه توسط رییس و با طرح گزارش از اولین کمیسیون مجلس با حضور نمایندگان مجلس آغاز خواهد شد.
تبصره: گزارش مطروحه هر کمیسیون قبل از اعلام جلسه رسمی بین نمایندگان توزیع خواهد شد.
ماده 26 – تشخیص عده حاضر در جلسه رسمی به عهده منشیان هیأت‌رییسه و اعلام آن با رییس مجلس می‌باشد.
ماده 27 – دستور جلسه شور اول مجلس برای هر روز در ساعت 8 صبح و قبل از انعقاد جلسه در کارت مخصوص، ثبت و خارج از محل جلسه‌روی تابلو نصب می‌گردد.
ماده 28 – با اجازه رییس مجلس دبیر هر یک از کمیسیونهای سیزده‌گانه به ترتیب از اولین کمیسیون پشت تریبون خطابه قرار خواهد گرفت و گزارش و اصول مطروحه همان کمیسیون را قرائت خواهد نمود.
ماده 29 – پس از قرائت کامل گزارش شور اول هر کمیسیون بلافاصله با اعلام رییس مجلس اصول مطروحه مجدداً یک یک قرائت و تقاضای رأی با قیام می‌شود.
ماده 30 – در صورتی که در نتیجه رای‌گیری گزارش یا قسمتی از آن به تصویب نرسید. با اعلام رییس مجلس، اصول مذکور به نظرخواهی نمایندگان گذارده می‌شود.
ماده 31 – نظرخواهی و بیان نظرات نمایندگان به شرح زیر خواهد بود:
1 – هر یک از نمایندگان عضو کمیسیونهای سیزده‌گانه نظر و پیشنهاد خود را روی ورقه مخصوص ثبت و به رییس کمیسیون متبوع خود تسلیم می‌نماید.
2 – در صورتی که رییس هر یک از کمیسیونها بررسی در پیشنهاد و نظرات اعضای کمیسیون متبوع خود را لازم بداند با اجازه رییس مجلس جلسه فوق‌العاده تشکیل می‌دهد.
3 – بلافاصله با اجازه رییس مجلس جلسه فوق‌العاده هر یک از کمیسیونهای مورد تقاضا در اطاق همان کمیسیون به مدت سه ساعت دایر می‌گردد‌و در خاتمه نظارت جمعی هر یک از کمیسیونها تسلیم هیأت‌رییسه می‌شود.
4 – بلافاصله پس از جلسات فوق‌العاده کمیسیونها مجدداً جلسه رسمی با اعلام رییس مجلس تشکیل و تقریرنامه‌های هر یک از کمیسیونها به‌ترتیب توسط دبیر همان کمیسیون از پشت تریبون خطابه قرائت و با جمله "تأکید در اصلاح" تسلیم مجلس می‌شود.
تبصره: در پایان قرائت تقریرنامه‌ها چنانچه اعضای کمیسیونی که گزارش آنها در دستور روز جلسه رسمی مجلس قرار دارد، توجیه و یا پاسخ به‌تقریرنامه‌ها را لازم بدانند، بنا به تشخیص رییس کمیسیون مربوط و به اجازه رییس مجلس دبیر کمیسیون پشت تریبون خطابه قرار خواهد گرفت و در‌فرصت پنج الی ده دقیقه توضیح یا پاسخ لازم را به استحضار مجلس خواهد رساند.
5 – در پایان شور اول اجلاس رسمی مجلس و طرح دستورات روزانه کمیسیونها تقریرنامه‌ها و گزارشها و اصول مطروحه هر کمیسیون توسط رییس مجلس برای شور دوم به کمیسیونهای مربوط ارجاع و اصلاح گزارش و اصول مطروحه درخواست می‌شود.
ماده 32 – در ارجاع گزارشها جلسه رسمی به کمیسیونها باید کلیه مدارک و تقریرنامه‌ها و نظرات و اصول مطروحه اعم از آن که به تصویب مجلس رسیده یا نرسیده باشد، جمعاً تحویل کمیسیونهای مربوط گردد.
ماده 33 – نحوه بررسی اصول قانون اساسی در شور دوم به همان ترتیب مراحل شور اول خواهد بود که با نظم کامل اصول قانون اساسی در کمیسیونهای سیزده‌گانه و شورای دبیران مورد رسیدگی قرار گرفته و سپس در دستور و شور دوم جلسه رسمی مجلس گذارده خواهد شد.
فصل پنجم – انتظام مجلس
ماده 34 – پس از تعیین هیأت‌رییسه، مجلس و شورای دبیران با اعلام رییس مجلس جلسه رسمی تشکیل خواهد داد و پس از معرفی اعضاء و هیأت رییسه کمیسیونها وظایف هر کمیسیون توسط رییس مجلس به رییس کمیسیون مربوط ابلاغ می‌گردد و تاریخ تشکیل و ساعات شروع و ختم جلسات تعیین و به اطلاع نمایندگان حاضر در مجلس می‌رسد.
ماده 35 – هر یک از نمایندگان که مطلب مهمی داشته باشد در ارتباط با دستور روز مجلس می‌تواند با ثبت نام در فاصله قبل از شروع ورود مجلس در دستور و یا با اجازه رییس و رعایت نوبت به عنوان نطق قبل از دستور خود اظهار نماید.
تبصره: نطق نمایندگان قبلاً تنظیم و یک نسخه آن هنگام ثبت نام تقدیم هیأت‌رییسه مجلس می‌شود.
ماده 36 – نمایندگانی که برای نطق قبل از دستور اجازه گرفته‌اند با اعلام رییس مجلس به نوبت پشت تریبون خطابه قرار خواهند گرفت و حداکثر پانزده دقیقه مطالب خود را اظهار می‌نمایند.
ماده 37 – نمایندگان از جایگاه کرسی خود حق ایراد سخن ندارند مگر با اجازه رییس مجلس.
ماده 38 – در هر جلسه رسمی حداکثر پنج نماینده می‌توانند نطق قبل از دستور ایراد نمایند.
ماده 39 – ثبت نام نمایندگان برای نطق قبل یا بعد از دستور باید در جدول مخصوص نطق که روی تابلو خارج از جلسه مجاور کارت دستور روز جلسه رسمی نصب می‌شود صورت گیرد و نمایندگان شخصاً نام خود را در جدول ثبت نمایند.
اجازه نطق توسط رییس مجلس مطابق ردیف ثبت نام در جدول و از روی نوبت خواهد بود.
ماده 40 – نمایندگان نباید از موضوع مباحثه و نطق دستور روز مجلس خارج شوند. در غیر این صورت رییس مجلس به او تذکر می‌دهد و اگر نماینده مذکور مجدداً از موضوع مباحثه خارج شود توسط رییس به او اخطار داده می‌شود و چنانچه نماینده مذکور به اخطار رییس توجه ننمود، رییس‌مجلس ناطق را از ادامه نطق منع و در این صورت نماینده باید تریبون خطابه را ترک نماید.
ماده 41 – قطع کلام ناطق یا توهین و استعمال الفاظ نامربوط و زشت و یا توضیحات شخصی و یا هر گونه حرکات و رفتار و تظاهرات که موجب بی‌نظمی مجلس باشد ممنوع و توسط رییس مجلس ابتدا تذکر و سپس اخطار داده می‌شود چنانچه نماینده‌ای که موجبات بی‌نظمی مجلس را فراهم کرده است مجدداً توسط رییس اخطار داده شود، آن نماینده از جلسه رسمی اخراج و برای ورود در تمام مدت آن روز ممنوع می‌شود.
ماده 42 – در صورتی که ضمن مذاکرات مجلس نسبت سویی نسبت به یکی از نمایندگان مجلس داده شود یا عقیده و اظهارات او را به خلاف واقع جلوه دهند چنانچه نماینده مذکور برای رد اتهام یا رفع اشتباه و سوء تفاهم از رییس مجلس اجازه نطق بخواهد بدون رعایت نوبت به نماینده مذکور برای پنج دقیقه اجازه نطق داده می‌شود.
ماده 43 – مؤاخذاتی که از لحاظ حفظ نظم می‌توان نسبت به نمایندگان مجری داشت به شرح زیر است:
1 – تذکر، رییس نسبت به نمایندگان که از موضوع مذاکره خارج می‌شوند و یا بدون اجازه صحبت می‌کنند و همچنین نمایندگانی که مدت زمان نطق را رعایت ننمایند و یا به اقسام و موارد دیگر رعایت نظامات مجلس را ننمایند تذکر می‌دهد.
2 – اخطار: در صورتی که رییس به یک نماینده تذکر داد و نماینده مزبور توجه ننمود و از حدود نظم خارج گردید رییس به او اخطار می‌دهد.
3 – توبیخ: در صورتی که رییس به یک نماینده دوبار اخطار داد نماینده مزبور از جلسه مجلس اخراج می‌گردد.
ماده 44 – انتظامات جلسات کمیسیونها مانند جلسات رسمی و علنی مجلس و به دستور رییس کمیسیون اعمال خواهد شد.