فصل اول – کلیات:
ماده ۱ – به منظور اظهار نظر نهایی درباره متن قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که قبلاً تنظیم و در مراحل مختلف بررسی شده مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در تهران تشکیل می‌شود.
ماده ۲ – عده اعضای مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران با نمایندگان اقلیتهای مذهبی ۷۳ نفر است که وزارت کشور با رعایت جمعیت و ضوابط جغرافیایی استانها بر مبنای تا پانصد هزار یک نماینده و تا یک میلیون نفر دو نماینده و از یک میلیون به بالا تقریباً برای هر پانصد هزار نفر یک نماینده تقسیم خواهد کرد.
ماده ۳ – انتخابات تعیین اعضای مجلس بررسی نهایی، قانون اساسی و اخذ رأی به صورت مستقیم و مخفی و انتخاب اعضای مجلس با اکثریت نسبی خواهد بود. در صورت تساوی آراء بین دو یا چندین نفر قرعه ملاک انتخاب خواهد بود
ماده ۴ – هیچکس نمی‌تواند بیش از یک بار رأی دهد.
ماده ۵ – اخذ رأی در مدت یک روز (حداقل ده ساعت) در تمام کشور انجام می‌شود وزارت کشور ضمن صدور دستور شروع انتخابات تاریخ اخذ رأی را تعیین و به حوزه‌های انتخاباتی اعلام خواهد کرد.
فصل دوم – شرایط انتخاب‌کنندگان و انتخاب‌شوندگان
ماده ۶ – انتخاب‌کنندگان باید دارای شرایط زیر باشند:
1 – تابعیت ایران
2 – لااقل ۱۶ سال داشته باشند.
3 – عدم محرومیت از تمام یا بعضی از حقوق اجتماعی.
تبصره: کارمندان – درجه‌داران – افسران و افراد نیروهای ارتش جمهوری اسلامی و شهربانی و ژاندارمری نیز دارای حق رأی می‌باشند.
ماده ۷ – انتخاب‌شوندگان باید دارای شرایط زیر باشند:
1 – تابعیت ایران
2 – نظام جمهوری اسلامی را قبول داشته و بدان وفادار باشند.
3 – حداقل ۳۰ سال داشته باشند.
4 – در حوزه انتخابیه معروف و به خصوصیات اجتماعی و اقتصادی و سیاسی و جغرافیایی منطقه آگاه و مطلع باشد.
5 – عدم محرومیت از تمام یا بعضی از حقوق اجتماعی.
ماده ۸ – اشخاص زیر از انتخاب شدن محروم می‌باشند:
1 – محجورین.
2 – نخست وزیران، وزیران، استانداران و معاونین آنها و نمایندگان مجلسین و سفرا و وابستگان نزدیک رژیم سابق از پانزده خرداد ۴۲ تا ۲۲ بهمن ۵۷.
3 – اعضای انجمنهای نظارت بر انتخابات و شعب آنها.
4 – نخست‌وزیر و وزیران و معاونین آنها، استانداران و فرمانداران قضات و دادستانها و شهرداران و رؤسای سازمانهای مستقل دولتی و شهرداریها، و افسران شاغل در ارتش، ژاندارمری و شهربانی، در حوزه مأموریت.
5 – کارکنان و کارمندان دولت و شهرداریها و سازمانها و مؤسسات و شرکتهای دولتی و شهرداریها
تبصره – مقامات بند چهار چنانچه داوطلب عضویت در مجلس بررسی نهایی قانون اساسی باشند، باید قبل از تشکیل انجمن نظارت از سمت خویش استعفا داد و آماده خدمت شوند، کارمندان و متصدیان بند پنج در صورت انتخاب و قبول عضویت در مجلس بررسی قانون اساسی باید از سمت خویش استعفا داده و آماده خدمت شوند.
فصل سوم – انجمن نظارت
ماده ۹ – در مرکز هر حوزه انتخابیه به محض دستور وزارت کشور هیأت اجرایی انتخابات به ریاست فرماندار یا سرپرست تشکیل می‌شود و عهده‌دار انجام انتخابات همان حوزه می‌گردد. هیأت اجرایی مرکب است از فرماندار یا سرپرست، رییس عالیترین دادگاه استان، مدیر کل آموزش و پرورش مدیر کل ثبت احوال و پنج نفر از معتمدین و روحانیون مبارز محل به انتخاب اشخاص مذکور.
تبصره: در غیاب هر یک از اعضاء هیأت اجرایی از جانشین یا مدیران و رؤسای ادارات دیگر و معتمدان محل دعوت به عمل می‌آید. عدم حضور هر یک از اعضاء در دو جلسه از جلسات هیأت اجرایی به منزله استعفا و فرماندار به جای آنها افراد دیگری را تعیین خواهد کرد.
ماده ۱۰ – هیأت اجرایی انتخابات بلافاصله ۳۵ نفر از طبقات مردم حوزه انتخابیه را که دارای شرایط انتخاب کردن باشند تعیین نموده و فرماندار یا سرپرست از آنان دعوت به عمل آورده و پس از حضور دعوت‌شوندگان، بلافاصله به رأی مخفی و اکثریت نسبی از بین آنها یا از خارج ۷ نفر به عنوان اعضای اصلی انجمن نظارت و ۹ نفر به عنوان اعضای علی‌البدل انتخاب می‌شوند. اعضای انجمن نظارت در اولین جلسه از بین خود یک رییس، یک‌نایب رییس و سه منشی انتخاب خواهند کرد.
ماده ۱۱ – انجمن نظارت مرکزی بلافاصله پس از تعیین هیأت‌رییسه انجمن، مطابق سازمان تقسیمات استان نسبت به تشکیل انجمنهای نظارت فرعی در شهرستانهای تابع استان که متصدی و مسئول انتخابات همان شهرستان هستند توسط فرماندار مرکز حوزه انتخابیه استان و یا سرپرست اقدام می‌نماید.
ماده ۱۲ – فرمانداران شهرستانهای تابع حوزه استان به محض وصول دستور فرماندار مرکز حوزه انتخابیه (یا سرپرست) برای تشکیل انجمن نظارت فرعی با همکاری رؤسای دادگستری، آموزش و پرورش، ثبت احوال و سه نفر از روحانیون و معتمدان محل، ۱۹ نفر از طبقات مردم حوزه شهرستان را‌که دارای شرایط انتخاب کردن باشند تعیین و از آنان برای انتخاب اعضای نظارت فرعی دعوت به عمل می‌آورند و پس از حضور دعوت‌شوندگان بلافاصله به رأی مخفی و اکثریت نسبی از بین آنها یا از خارج پنج نفر به عنوان اعضای اصلی و ۶ نفر به عنوان اعضای علی‌البدل انتخاب می‌شوند.
تبصره: هیچ یک از اعضای هیأت اجرایی و انجمنهای نظارت اصلی و فرعی نباید با یکی از کاندیداهای حوزه انتخابیه استان خویشاوندی نسبی یا سببی (پدر – مادر – فرزند – همسر – خواهر – برادر – نوه – داماد – عروس – دایی – خاله – عمه – عمو – برادرزاده – خواهرزاده) داشته باشند.
ماده ۱۳ – اعضای اصلی انجمن نظارت فرعی در اولین جلسه از بین خود یک رییس و یک نایب رییس و سه منشی انتخاب خواهند کرد و بدون تأخیر نسبت به تعیین محل شعب اخذ رأی با همکاری فرماندار اقدام خواهند نمود.
تبصره: امور انتخابات شهرستان مرکز حوزه انتخابیه به عهده انجمن نظارت مرکزی می‌باشد.
ماده ۱۴ – جلسات انجمنهای نظارت اعم از مرکزی و فرعی و شعب اخذ رأی با حضور اکثریت اعضاء و اتخاذ تصمیم با اکثریت مطلق (بیشتر از نصف اعضای حاضر در جلسه) خواهد بود.
ماده ۱۵ – انجمنهای نظارت اعم از مرکزی و فرعی غیر قابل تغییر و انحلال می‌باشند مگر در صورتی که اسباب تعطیل یا تعویق انتخابات را فراهم نمایند. در این صورت فرماندار یا سرپرست موضوع را در هیأت اجرایی انتخابات مطرح و با تصویب هیأت اجرایی نسبت به تعیین جانشین یا تجدید انتخاب آن انجمن اقدام می‌نماید.
ماده ۱۶ – هر گاه در حین جریان انتخابات یک یا چند نفر از اعضای انجمن نظارت از حضور در انجمن خودداری نماید، مادام که اکثریت مطلق باقی است جریان انتخابات تعقیب می‌شود و به اعضای مذکور اخطار می‌شود چنانچه دو جلسه از حضور در انجمن تعلل نمایند بلافاصله از اعضای علی‌البدل به جای آنها انتخاب خواهد شد.
ماده ۱۷ – در صورتی که اکثریت اعضای انجمن از حضور در انجمن تعلل نمایند یا پس از ختم انتخابات از دادن اعتبارنامه خودداری نمایند. فرماندار یا سرپرست موضوع را در هیأت اجرایی انتخابات مطرح و با تصویب هیأت اجرایی اعضای علی‌البدل به جای آنها تعیین و اعضای مذکور انتخابات را فیصله می‌دهند.
ماده ۱۸ – هر گاه یک یا چند نفر از اعضای علی‌البدل نیز از حضور در انجمن خودداری و انتخابات را ختم ننمایند فرماندار یا سرپرست موضوع را در هیأت اجرایی مطرح و با تصویب هیأت اجرایی از بین معتمدین هیأت اجرایی کسری اعضای انجمن را تکمیل و انتخابات را تا پایان مرحله، منجمله دادن اعتبارنامه ختم می‌نمایند.
ماده ۱۹ – هر گاه یک یا چند انجمن نظارت فرعی در مدتی که انجمن نظارت مرکزی معین می‌کند، انتخابات خود را انجام ندهند، حق انتخابات آنها ساقط می‌شود و انتخابات سایر نقاط آن حوزه معتبر خواهد بود.
تبصره – کلیه اقدامات و مکاتبات مربوط به انجمن نظارت مرکزی و هیأت اجرایی در پرونده مربوط به انتخابات ضبط خواهد شد. محل تشکیل هیأت اجرایی و انجمن نظارت مرکزی در فرمانداری خواهد بود.
فصل چهارم – اخذ رأی:
ماده ۲۰ – انجمن نظارت مرکزی باید هفت روز قبل از اخذ رأی آگهی انتخابات حاوی محل شعب اخذ رأی اوقات اخذ رأی را در تمام حوزه انتخابیه منتشر نماید.
ماده ۲۱ – هر گاه برای اخذ رأی در مناطق روستایی یا کوهستانی یا بعد مسافت ایجاد و تشکیل مراکز ثابت مقدور نباشد یا حضور اهالی در مکانهای تعیین شده مشکل باشد، با پیشنهاد انجمن نظارت و تصویب هیأت اجرایی انجمنهای نظارت می‌توانند شعب اخذ رأی سیار در نواحی مورد نظر تعیین نمایند.
ماده ۲۲ – انجمنهای نظارت مرکزی و فرعی پنج روز قبل از روز اخذ رأی برای تعیین اعضای شعب اخذ رأی که پنج نفر خواهند بود (رییس، نایب رییس و سه منشی) اقدام و لااقل یک روز قبل از موعد مقرر محل شعب را آماده و اعضای آنها را در نواحی مزبور مستقر می‌نمایند.
ماده ۲۳ – برگهای انتخاباتی شامل سه قسمت است. قسمت اول و دوم که تعرفه انتخابات محسوب خواهد شد و روی آنها، نام و نام خانوادگی رأی‌دهنده – شماره شناسنامه – محل سکونت – نام حوزه انتخابیه چاپ شده است – قسمت سوم ورقه رأی محسوب خواهد شد. قسمت اول هنگام ثبت نام رأی‌دهنده در دفاتر ثبت نام باقی می‌ماند و قسمت دوم و سوم به متقاضیان شرکت در انتخابات تسلیم خواهد شد.
ماده ۲۴ – صدور برگ انتخابات فقط در قبال ارائه شناسنامه به متقاضیان تسلیم می‌شود و دارنده برگ انتخابات هر حوزه انتخاباتی فقط در همان حوزه انتخاباتی می‌تواند رأی بدهد.
ماده ۲۵ – مسئولیت نگهداری و حفظ کلیه لوازم و اوراق انتخاباتی و صندوقهای اخذ رأی با کارمندان فرمانداری و بخشداری یا نمایندگان آنها خواهد بود و پس از تعیین منتخبین و صدور اعتبارنامه با دستور هیأت اجرایی انتخابات توسط فرمانداریها امحاء خواهد شد.
ماده ۲۶ – هر گونه تظاهرات و تبلیغات در روز اخذ رأی و یک روز قبل از آن در حوزه انتخابیه ممنوع خواهد بود.
ماده ۲۷ – حفظ نظم در انجمن نظارت مرکزی و فرعی و شعب با رییس و در غیاب با نایب رییس و حفظ انتظامات در نواحی شعب اخذ رأی با مأمورین انتظامی (مأمورین شهربانی، ژاندارمری، پاسداران انقلاب) می‌باشد.
ماده ۲۸ – ترتیب اخذ رأی و قرائت آراء و دستورالعمل انتخابات مطابق آیین‌نامه‌ای است که ستاد مرکزی انتخابات کشور تهیه و پس از تصویب وزیر کشور به حوزه‌های انتخاباتی اعلام خواهد شد.
ماده ۲۹ – هر گاه بعضی از شعب اخذ رأی یا بعضی از انجمنهای فرعی نسبت به تنظیم صورت جلسه انتخابات ( اخذ رأی و قرائت آراء) در مدتی که انجمن نظارت مرکزی تعیین کرده است اقدام ننمایند. با توجه به مقررات این قانون انجمن نظارت فرعی یا انجمن نظارت مرکزی نسبت به تهیه یا تکمیل صورت جلسات اقدام می‌نماید و چنانچه تنظیم صورت جلسه نتیجه رأی‌گیری در یک یا چند شعب اخذ رأی یا انجمن نظارت فرعی بیش از یک روز بعد از قرائت آراء به طول انجامد، انتخابات آن شعب یا آن انجمنهای نظارت فرعی خاتمه یافته تلقی و پس از تنظیم صورت جلسه انجمن نظارت مرکزی انتخابات سایر انجمنهای نظارت فرعی را استخراج و نتیجه را معین و اعلام می‌کند.
ماده ۳۰ – اعتبارنامه منتخبین عضویت در مجلس بررسی نهایی قانون اساسی با امضای اعضای انجمن نظارت و فرماندار در سه نسخه تنظیم و پس از الصاق عکس و ممهور نمودن آن با مهر انجمن نظارت و مهر فرمانداری دو نسخه آن تسلیم منتخبین می‌شود.
فصل پنجم – شکایت
ماده ۳۱ – انجمنهای نظارت تا دو روز پس از ختم رأی‌گیری و اعلان نتیجه حائزین اکثریت و تعیین منتخبین شکایات واصله را می‌پذیرند و متعاقباً ظرف سه روز به آنها رسیدگی نموده و پس از اعلام نتیجه، موضوع را به هیأت اجرایی انتخابات منعکس نموده و با صدور اعتبارنامه‌ها انحلال خود را اعلام می‌دارند.
ماده ۳۲ – شکایاتی که در جریان انتخابات به انجمن نظارت تسلیم می‌شود، مانع از انجام و تعقیب برنامه انتخابات نخواهد بود ولی شکایت واصله پس از قید آنها در صورت جلسه انتخابات در موعد مقرر مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
ماده ۳۳ – اشخاصی که حق انتخاب کردن دارند، چنانچه نسبت به انتخابات یا انجمنهای نظارت شکایتی داشته باشند، می‌توانند شکایات خود را به هیأت اجرایی انتخابات تسلیم نمایند. نظر هیأت اجرایی انتخابات در کلیه مواردی که مورد رسیدگی قرار می‌دهد قطعی خواهد بود.
فصل ششم – تشکیل مجلس بررسی نهایی قانون اساسی
ماده ۳۴ – به منظور اداره امور مجلس بررسی نهایی قانون اساسی، ستاد مرکزی انتخابات کشور موظف است، یک دفتر موقت به نام دبیرخانه مجلس بررسی نهایی قانون اساسی دایر نموده و محل آن را به حوزه‌های انتخاباتی اطلاع دهد.
ماده ۳۵ – پس از آن که (۳).(۲) منتخبین در تهران حاضر شدند و اعتبارنامه‌های خود را به دبیرخانه تحویل دادند، مجلس بررسی نهایی قانون اساسی با اعلام وزیر کشور توسط نخست وزیر دولت موقت جمهوری اسلامی افتتاح می‌شود.
تبصره – مدت زمان بررسی و تنظیم قانون اساسی جمهوری اسلامی از تاریخ افتتاح حداکثر یک ماه می‌باشد و تصمیمات در اصول قانون اساسی با اکثریت (۳).(۲) کلیه اعضای مجلس بررسی نهایی قانون اساسی (۵۰) نفر مناط اعتبار است.
ماده ۳۶ – نحوه اداره جلسات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی مطابق آیین‌نامه‌ای است که توسط وزارت کشور تهیه و به تصویب شورای انقلاب اسلامی خواهد رسید.
فصل هفتم – مقررات جزایی:
ماده ۳۷ – هر کس برگ انتخابات یا ورقه رأی را بخرد و یا بفروشد و یا در اوراق تعرفه و برگ انتخابات و آراء تقلب بنماید، علاوه بر محرومیت از حقوق اجتماعی از حق دادن رأی و انتخاب شدن برای یک دوره انتخاباتی مجالس ایران محروم و به حبس جنحه از شش ماه الی سه سال و جزای نقدی از ۵۰۰۱ تا ۵۰۰۰۰ ریال یا به یکی از این دو مجازات محکوم می‌شود.
ماده ۳۸ – هر کس در انتخابات بیش از یک بار رأی دهد و یا با شناسنامه دیگری مبادرت به گرفتن برگ انتخابات بنماید و یا با برگ انتخابات دیگری رأی دهد و یا با شناسنامه مجعول با علم به جعلیت آن برگ انتخابات بگیرد و رأی دهد به حبس جنحه‌ای از ۶۱ روز تا یک سال و محرومیت از حق دادن رأی و انتخاب شدن برای یک دوره انتخاباتی مجالس ایران محکوم می‌شود.
ماده ۳۹ – هر کس در انتخابات به تهدید و تطمیع متوسل شود ، چنانچه در انجام انتخابات وظیفه‌ای به عهده داشته باشد و یا کاندیدای عضویت در مجلس بررسی نهایی قانون اساسی باشد علاوه بر محرومیت از حقوق اجتماعی و از حق دادن رأی و انتخاب شدن برای یک دوره انتخاباتی مجالس ایران محروم می‌شود و به حبس جنحه‌ای از شش ماه الی سه سال و جزای نقدی از ۵۰۰۱ تا ۵۰۰۰۰ ریال محکوم می‌شود. چنانچه تهدید یا تطمیع‌کننده غیر از اشخاص مذکور باشد به حبس جنحه‌ای از سه ماه تا یک سال و جزای نقدی از ۵۰۰۱ تا ۳۰۰۰۰ ریال محکوم خواهد شد.
ماده ۴۰ – هر کس به نحوی از انحاء در امر انتخابات مرتکب تقلب و تزویر و خیانت شود، به حبس جنحه‌ای از شش ماه تا یک سال و محرومیت از حقوق اجتماعی و حق انتخاب کردن و انتخاب شدن برای دو دوره انتخاباتی مجالس ایران محروم می‌شود. چنانچه مرتکب در انجام انتخابات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی وظیفه‌ای به عهده داشته و یا کاندیدای عضویت در مجلس بررسی نهایی قانون اساسی باشد به حداکثر مجازات مقرر در این قانون محکوم می‌شود.
فصل هشتم – مقررات عمومی:
ماده ۴۱ – وزارت کشور مأمور اجرای این قانون و ناظر بر حسن جریان انتخابات و نحوه انجام امور مجلس بررسی نهایی قانون اساسی می‌باشد.
ردیف – استان – جمعیت – تعداد نمایندگان
۱ استان تهران ۵.۲۹۷.۷۳۲ نفر ۱۰ نماینده
2 استان خراسان ۳.۲۶۶.۶۵۰ نفر ۶ نماینده
3 استان آذربایجان شرقی ۳.۱۹۴.۵۴۳ نفر ۶ نماینده
4 استان مازندران ۲.۳۸۴.۲۲۶ نفر ۵ نماینده
5 استان خوزستان ۲.۱۷۶.۶۱۲ نفر ۴ نماینده
6 استان اصفهان ۲.۱۷۸.۶۷۸ نفر ۴ نماینده
7 استان فارس ۲.۰۲۰.۹۴۷ نفر ۴ نماینده
8 استان آذربایجان‌غربی ۱.۴۰۴.۸۷۵ نفر ۳ نماینده
9 استان گیلان ۱.۵۷۷.۸۰۰ نفر ۳ نماینده
10 استان مرکزی ۱.۰۸۶.۵۹۲ نفر ۲ نماینده
11 استان کرمان ۱.۰۸۸.۰۴۵ نفر ۲ نماینده
12 استان کرمانشاهان ۱.۰۱۶.۱۶۹ نفر ۲ نماینده
13 استان همدان ۱.۰۸۶.۵۱۲ نفر ۲ نماینده
14 استان زنجان ۱.۱۱۴.۷۴۸ نفر ۲ نماینده
15 استان لرستان ۹۲۴.۸۴۸ نفر ۲ نماینده
16 استان کردستان ۷۸۱.۸۸۹ نفر ۲ نماینده
17 استان سیستان و بلوچستان ۶۵۹.۲۹۷ نفر ۲ نماینده
18 استان سمنان ۲۸۳.۳۴۶ نفر ۱ نماینده
19 استان یزد ۳۵۶.۲۱۸ نفر ۱ نماینده –
با توجه به خصوصیات جغرافیایی و مساحت استان
20 استان هرمزگان ۶۴۳.۱۴۹ نفر ۱ نماینده
21 استان بوشهر ۳۴۵.۴۲۷ نفر ۱ نماینده
22 استان چهار محال بختیاری ۳۹۴.۳۰۰ نفر ۱ نماینده
23 استان ایلام ۲۴۴.۲۲۲ نفر ۱ نماینده
24 استان بویراحمد و کهکیلویه ۲۴۴.۷۵۰ نفر ۱ نماینده
25 اقلیتها:
کلیمیان ۱ نماینده
مسیحیان ۱ نماینده
زرتشتیان ۱ نماینده
آشوریان و کلدانیان ۱ نماینده
۷۳ نماینده