[آیین‌نامه تأسیس و نظارت بر دفاتر خدمات مسافرتی و جهانگردی، مصوب ۱۳۶۹]
شماره ۶۰۹۰ – ۱۳۵۸/۳/۸
هیأت وزیران دولت موقت انقلاب اسلامی در جلسه مورخ ۱۳۵۸/۳/۷ بنا به پیشنهاد شماره 14.1366 مورخ 1358.2.24 وزارت اطلاعات و تبلیغات به استناد بندهای ش و ع ماده یک و ماده شش قانون تأسیس وزارت اطلاعات و جهانگردی آیین‌نامه تأسیس و نظارت بر آژانسهای مسافرتی و جهانگردی را به شرح زیر تصویب نمودند.
ماده 1 – تأسیس آژانس مسافرتی و جهانگردی یا شعبه آن به وسیله هر شخص حقیقی یا حقوقی موکول به گرفتن پروانه طبق مقررات این آیین‌نامه است.
ماده 2 – آژانس مسافرتی دارای دو نوع فعالیت است.
الف – ترابری هوایی، صدور بلیت مسافرت هوایی، ذخیره جا، صدور بارنامه و یا هر گونه اقدام دیگر مربوط به ترابری هوایی مسافر و کالا را انجام می‌دهد.
جهانگردی که خدمات لازم در زمینه تنظیم برنامه مسافرت افراد و گروه‌ها و گشتهای داخلی و خارجی زمینی و درایی و هر گونه فعالیتها و خدمات جهانگردی را برای جهانگردان داخلی و خارجی انجام می‌دهد.
ماده 3 – هر گاه درخواست کننده پروانه شخص حقیقی باشد وجود شرایط زیر لازم است.
الف – تابعیت ایران
ب – حداقل 30 سال سن
ج – داشتن اهلیت قانونی و نداشتن شهرت به فساد اخلاق و پیشینه محکومیت کیفری که موجب سلب حقوق اجتماعی باشد.
د: حداقل 5 سال سابقه کار مسئولیت‌دار در امور مربوط به ترابری هوایی یا جهانگردی (برای فعالیت بند الف یا بند ب ماده 2) و در مورد فارغ‌التحصیلان آموزشگاه‌ها و مدارس رسمی جهانگردی داخلی یا خارجی که مورد تأیید کمیته موضوع ماده 7 این آیین‌نامه باشد سه سال سابقه کافی است.
ه: تسلیم تضمین قابل قبول از قبیل چک یا سفته یا سپردن وثیقه ملکی به مبلغ 5 میلیون ریال.
و: ارائه محل مناسب با نوع فعالیت برای دفتر آژانس به تأیید کمیته موضوع ماده 7 این آیین‌نامه بر اساس دستورالعمل مربوط.
تبصره 1: دفتر آژانس منحصراً باید در محل ارائه شده دائر گردد.
تبصره 2: مبلغ تضمین قابل قبول یا وثیقه ملکی موضوع بند ه ماده سه هر سه سال یک بار توسط کمیته موضوع ماده 7 این آیین‌نامه با توجه به شاخص قیمت کالاها و خدمات که از طرف بانک مرکزی منتشر می‌شود تعیین خواهد شد.
تبصره 3: در صورتی که درخواست کننده پروانه سفته یا چک فاقد تاریخ به عنوان تضمین تسلیم نماید بایستی پرداخت مبلغ مندرج در آن از طرف شورای آژانسهای مسافرتی در ظهر سفته یا چک تسلیمی تعهد و تضمین گردد و به همراه آن از طرف متقاضی فرم مربوط وکالتنامه بلاعزل (مبنی بر‌حق وصول بدون قید و شرط مبلغ تضمین در وجه وزارت اطلاعات و تبلیغات) را تکمیل و امضا نماید.
تبصره 4: هر گاه درخواست کننده پروانه شخص حقوقی باشد داشتن شرایط بندهای الف و ه مذکور در این ماده الزامی است. مدیر عامل و اعضای هیأت مدیره باید فاقد پیشینه محکومیت کیفری مؤثر باشند.
ماده 4 – در مواردی که درخواست کننده پروانه شخص حقیقی و فاقد شرایط مندرج در بند ماده 3 باشد باید یک نفر از به عنوان مدیر فنی معرفی کند مدیر فنی باید علاوه بر شرایط مذکور در این ماده پیشینه محکومیت کیفری مؤثر نداشته باشد.
ماده 5: در مواردی که درخواست کننده پروانه شخص حقوقی باشد باید یک نفر را به عنوان مدیر فنی معرفی کند. مدیر فنی باید دارای شرایط مندرج در ماده 3 به استثنای بندهای “ه” و “و” آن باشد.
مدیر عامل یا هر یک از اعضای هیأت مدیره با داشتن شرایط مذکور می‌توانند به عنوان مدیر فنی نیز معرفی شوند.
تبصره 1 – در مواردی که مدیر فنی شرایط مندرج در این آیین‌نامه را از دست بدهد یا محجور شود دارنده پروانه باید حداکثر ظرف یک ماه مدیر فنی دیگری را که واجد شرایط مذکور باشد به کمیته معرفی کند در غیر این صورت از ادامه کار آژانس تا معرفی مدیر فنی جدید جلوگیری خواهد شد.
تبصره 2 – هرگاه دارنده پروانه آژانس مسافرتی تمام یا یکی از شرایط مندرج در این آیین‌نامه را از دست بدهد از ادامه کار آژانس جلوگیری خواهد‌شد.
ماده 6: یک نفر نمی‌تواند مدیریت فنی بیش از یک آژانس مسافرتی را همزمان بر عهده گیرد و خدمت او باید به طور تمام وقت باشد.
اشتغال مدیر فنی و آژانس مسافرتی دارای دو نوع فعالیت و همچنین اشتغال آژانس مسافرتی به یک یا دو نوع از انواع فعالیتهای مذکور در ماده 1 بلامانع است.
ماده 7: به منظور صدور پروانه تأسیس، تعلیق یا لغو پروانه آژانسهای مسافرتی نظارت بر فعالیت آنها و همچنین رسیدگی به شکایات از آژانسها و تخلفات آنها کمیته آژانسهای مسافرتی مرکب از نمایندگان وزارت اطلاعات و تبلیغات، سازمان هواپیمایی کشوری و هواپیمایی ملی ایران رییس یا دبیر سندیکای آژانسهای مسافرتی در وزارت اطلاعات و تبلیغات تشکیل می‌گردد و شرکت آنان در رأی به شرح زیر است:
1 – در مواردی که کمیته برای صدور پروانه تأسیس تشکیل می‌شد از رییس یا دبیر سندیکا فقط برای ادای توضیح دعوت به عمل می‌آید. در این مورد دبیر یا سندیکا دارای حق رأی نیست.
2 – در مواردی که کمیته برای تعلیق یا لغو پروانه یا رسیدگی به شکایات تشکیل می‌شود از نماینده هواپیمایی ملی و مدیر آژانس مربوط برای ادای توضیح دعوت به عمل می‌آید. نماینده هواپیمایی ملی و مدیر آژانس در این مورد دارای حق رأی نمی‌باشند.
ماده 8: کمیته حداقل سه ماه یک بار تشکیل جلسه می‌دهد، تصمیم کمیته به اکثریت آرا معتبر است.
ماده 9: در دان پروانه آژانسهای مسافرتی، کمیته به ضرورتهای گسترش صنعت جهانگردی و ترابری هوایی و تقویت آژانسها و برقراری تناسب میان شمار مسافران و جهانگردان و شمار آژانسهای مسافرتی توجه نموده و بر اساس شرایط مقرر در این آیین‌نامه ضوابط لازم تعیین خواهد نمود.
ماده 10 – وظایف کمیته به شرح زیر است:
الف – رسیدگی و تصمیم‌گیری در مورد درخواستهای صدور پروانه آژانسهای مسافرتی و یا گشایش شعبه آژانس، درخواستها باید طبق این آیین‌نامه تکمیل و به وزارت اطلاعات و تبلیغات تسلیم گردد، تقاضای تأسیس آژانس مسافرتی باید ظرف یک ماه به کمیته آژانسهای مسافرتی ارجاع شود. کمیته موظف است ظرف سه ماه نظر خود را دائر به رد یا قبول درخواست اعلام نماید.
ب: نظارت مستمر بر فعالیتهای آژانسهای مسافرتی و بازرسی از آنها.
ج: رسیدگی و تصمیم‌گیری در مورد شکایاتی که از آژانسها یا شعبه‌های آنها می‌رسد.
د: صدور اخطار کتبی یا تعلیق تا سه ماه یا لغو پروانه آژانس یا شعبه آن.
ه: بررسی گزارشهای بازرسان منتخب کمیته و تصمیم‌گیری در مورد آنها.
تبصره: در تعیین و تشخیص ضوابط کمیته به دستورالعملهای وزیر اطلاعات و تبلیغات و حسن شهرت و سرمایه و سابقه و تجربه کار درخواست‌کنندگان و همچنین انتخاب محل مناسب و تجهیزات آن و یا توجه به احتیاجات ناحیه یا شهر یا کشور در مورد تأسیس آژانسهای جدید توجه خواهد کرد.
ماده 11: تصمیم کمیته از طریق سازمانهای دولتی مربوط به اجرا گذاشته خواهد شد پروانه آژانس مسافرتی با امضای دو تن از مقامات مسئول وزارت اطلاعات و تبلیغات و سازمان هواپیمایی کشوری صادر می‌شود و تصمیم تعطیل موقت و یا لغو پروانه آژانس حسب مورد به وسیله سازمانهای مربوط از طریق درج در روزنامه‌های کثیرالانتشار به آگاهی عموم خواهد رسید.
ماده 12: در موارد تعلیق پروانه آژانس مسافرتی یا شعبه آن موظف است از تاریخ ابلاغ تعلیق تعهدات تازه ایجاد و قبول نکند و ضمن تکمیل امور و تعهدات نیمه تمام نسبت به استرداد بلیط و اوراق بهادار مسافرتی طبق مقررات مربوط اقدام نماید. در صورت عدم رعایت مراتب مذکور پروانه مربوط لغو خواهد شد.
ماده 13: هر گاه آژانس مسافرتی یا شعبه آن بیش از سه ماه بدون عذر موجه تعطیل باشد کمیته پروانه آن را لغو خواهد کرد.
ماده 14: آژانس مسافرتی مکلف است حداکثر ظرف سه ماه از تاریخ صدور پروانه آغاز به کار کند در غیر این صورت پروانه آن لغو می‌شود و هر گاه پس از آغاز به کار از ادامه فعالیت منصرف گردد کمیته حداکثر شش ماه مهلت برای شروع مجدد به کار به آژانس می‌دهد در صورتی که در مهلت مقرر شروع به کار نکند پروانه آن لغو خواهد شد.
ماده 15: هر گاه دارنده پروانه آژانس مسافرتی فوت شود در صورتی که بین ورثه شخص واجد شرایط درخواست پروانه کند با موافقت سایر ورثه حداکثر ظرف سه ماه از تاریخ موافقت وراث پروانه آژانس مسافرتی به نام او صادر خواهد شد و تا صدور پروانه که حداکثر از یک سال تجاوز نخواهد کرد ادامه کار مدیر فنی قبلی و آژانس مسافرتی به تشخیص کمیته فنی بلامانع است در غیر این صورت و همچنین انحلال شخص حقوقی که به موجب‌قانون قطعی شده باشد سبب لغو پروانه خواهد بود.
ماده 16: انتقال پروانه آژانس مسافرتی با رعایت مقررات این آیین‌نامه و با تأیید کمیته مجاز است به شرط آن که انتقال گیرندگان یا انتقال گیرنده اعم از حقیقی یا حقوقی شرایط مندرج در این آیین‌نامه را داشته باشند ولی در هر حال پروانه آژانس مسافرتی با رعایت مقررات این آیین‌نامه و یا تأیید کمیته مجاز است به شرط آن که انتقال‌گیرندگان یا انتقال گیرنده اعم از حقیقی یا حقوقی شرایط مندرج در این آیین‌نامه را داشته باشند ولی در هر حال پروانه آژانس با توافق انتقال‌گیرندگان به نام یک نفر از آنان صادر می‌شود. در غیر این صورت پروانه آژانس ملغی است.
ماده 17: در سر لوحه نامه‌ها و مکاتبات آژانسهای مسافرتی باید نام و نشانی کامل مبلغ سرمایه و شماره و نوع پروانه ذکر شود.
ماده 18 : آژانس مسافرتی باید در آغاز فعالیت خود فهرستی از افراد شاغل خود را با ذکر مشخصات فردی و شغلی در اختیار وزارت اطلاعات و تبلیغات و سازمان هواپیمایی کشوری قرار دهد و هر نوع تغییرات بعدی را نیز ظرف یک ماه اطلاع دهد.
ماده 19: آژانس مسافرتی مکلف است اطلاعات لازم را که از سوی وزارت اطلاعات و تبلیغات یا سازمان هواپیمایی کشوری درباره فعالیت آن خواسته می‌شود در اختیار بگذارد.
آژانسهای مسافرتی حسب مورد موظف به رعایت مقررات و دستورالعملهای هر یک از مراجع یاد شده در زمینه فعالیت خود هستند.
ماده 20: اعتراضات رسیده در مورد تصمیمات کمیته آژانسهای مسافرتی در کمیته عالی متشکل از مقامات زیر و بنا به دعوت وزیر اطلاعات و تبلیغات مورد رسیدگی قرار خواهد گرفت.
1 – وزیر اطلاعات و تبلیغات.
2 – معاون وزارت راه و ترابری و رییس سازمان هواپیمایی کشوری.
3 – مدیر عامل شرکت هواپیمایی ملی ایران.
تبصره 1: رأی وزیر اطلاعات و تبلیغات برای تصمیم‌گیری کمیته عالی ضرورت دارد و تصمیم کمیته عالی به اکثریت آرا معتبر است کمیته عالی می‌تواند از شاکی برای ادای توضیحات دعوت کند.
ماده 21: از تاریخ تصویب این آیین‌نامه آژانسهای مسافرتی که تا تاریخ 21 بهمن ماه 1357 طبق آیین‌نامه حمل و نقل هوایی مصوب 16 تیرماه 1346 هیأت وزیران اجازه فعالیت اخذ نموده‌اند و همچنین آژانسهای موجود از هر نوع که بخواهند به فعالیت خود ادامه دهند مکلف هستند ظرف سه ماه مدارک لازم را برای بررسی در اختیار وزارت اطلاعات و تبلیغات قرار دهند. مدارک مزبور باید ظرف یک ماه از تاریخ وصول برای رسیدگی به کمیته آژانسهای مسافرین فرستاده شود. کمیته موظف است ظرف دو ماه تصمیم خود را درباره نوع آژانس تأیید یا اصلاح پروانه اعلام دارد هر گاه آژانسهای مذکور ظرف مهلت مقرر که شش ماه پس از ابلاغ تصمیم کمیته آژانسهای مسافرتی می‌باشد وضع خود را با مفاد این آیین‌نامه تطبیق ندهند و نواقص خود را رفع نکنند پروانه یا لوحه آنها لغو خواهد شد.
ماده 22: مؤسساتی که به فعالیتهای غر از موضوع این آیین‌نامه اشتغال دارند به هیچ عنوان نباید از نام آژانس مسافرتی و توریستی یا جهانگردی استفاده کنند.
ماده 23: هر گاه آژانسهای مسافرتی از رعایت مقررات مندرج در این آیین‌نامه تخلف نمایند پروانه آنها ملغی و از کار آنان جلوگیری خواهد شد.
ماده 24: شهربانی جمهوری اسلامی ایران و سایر مراجع مربوط مکلفند به تقاضای وزارت اطلاعات و تبلیغات از ادامه کار این قبیل آژانسها جلوگیری نمایند.
ماده 25: از تاریخ تصویب این آیین‌نامه کلیه مقررات و آیین‌نامه‌های مغایر با آن لغو می‌گردد.
نخست‌وزیر – مهندس مهدی بازرگان