ماده واحده
معاهده راجع به آب رود هیرمند بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت افغانستان مشتمل بر یک مقدمه و دوازده ماده و دو پروتوکول ضمیمه که در تاریخ بیست و دوم اسفند ماه ۱۳۵۱ برابر سیزدهم مارس ۱۹۷۳ در کابل به امضاء رسیده است تصویب و اجازه مبادله اسناد تصویب آن داده میشود.
قانون فوق مشتمل بر یک ماده و متن معاهده‌نامه ضمیمه پس از تصویب مجلس شورای ملی در جلسه روز سه‌شنبه ۱۳۵۲/۴/۲۶ در جلسه فوق‌العاده روز چهارشنبه دهم مرداد ماه یکهزار و سیصد و پنجاه و دو شمسی به تصویب مجلس سنا رسید.
رییس مجلس سنا – جعفر شریف‌امامی
معاهده بین ایران و افغانستان راجع به آب رود هیرمند (هلمند)
دولتین ایران و افغانستان با آرزومندی رفع دایمی کلیه اسباب اختلاف در مورد آب رود هیرمند (هلمند) و به منظور (به سایقه) حفظ روابط حسنه بین‌المللی و احساسات ناشی از برادری و همسایگی تصمیم گرفتند معاهده‌ای را باین منظور منعقد نمایند و نمایندگان ذیصلاح خویش را قرار ذیل تعیین کردند.
از جانب ایران:
امیر عباس هویدا نخست‌وزیر ایران
از جانب افغانستان:
محمد موسی شفیع صدراعظم افغانستان
و هر دو نماینده اعتبارنامه‌های خویش را بیکدیگر ارائه نموده و آن را صحیح و معتبر شناختند و بمواد آتی موافقت نمودند.
ماده اول – در این معاهده اصطلاحات ذیل معانی آتی را دارند:
الف – ۱۱ دی (۱۱ دمرغومی) – ۱۱ جدی مطابق اول جنوری
– ۱۲ بهمن (۱۲ دسلواغی) ۱۲ دلو مطابق اول فبروری
10 اسفند (۱۰ دکب)- ۱۰ حوت مطابق اول مارچ
12 فروردین (۱۲ دوری) – ۱۲ حمل مطابق اول آپریل
11 اردیبهشت (۱۱ دغوبی) – ۱۱ ثور مطابق اول مه
11 خرداد (۱۱ دغبرگولی) – ۱۱ جوزا مطابق اول جون
10 تیر (۱۰ دچنگانبن) – ۱۰ سرطان مطابق اول جولای
10 مرداد (۱۰ دزمری) – ۱۰ اسد مطابق اول اگست
10 شهریور (۱۰ دوزی) – ۱۰ سنبله مطابق اول سپتمبر
9 مهر (۹ دتله) – ۹ میزان مطابق اول اکتوبر
10 آبان (۱۰ دلرم) – ۱۰ عقرب مطابق اول نوامبر
10 آذر (۱۰ دلیندی) ۱۰ قوس مطابق اول دسمبر میباشد.
در سالهای کبیسه تفاوت یک روز بموجب تقویم هجری شمسی رعایت میشود.
ب –یک «سال آب» مدتی است از اول اکتوبر الی ختم سپتمبر سال مابعد.
ج – یک «سال نورمال آب» عبارت از سالی است که مجموع جریان آب از اول اکتبر تا ختم سپتمبر سال مابعد در موضع دستگاه آب‌شناسی دهراود بر رود هیرمند (هلمند) بالاتر از مدخل بند کجکی چهار میلیون و پانصد (پنجصد) و نود هزار ایکرفیت (۴۵۹۰۰۰۰ ایکرفیت) (۵۶۶۱/۷۱۵ میلیون متر‌مکعب) اندازه‌گیری و محاسبه شده است.
مقادیر جریان ماهانه سال نورمال در پروتوکول شمارۂ یک منضمه این معاهده ذکر گردیده است.
د – دستگاه آب‌شناسی دهراود صرفاً به عنوان (محضا بحیث) شاخص محاسبه جریان – باین منظور که آیا آن جریان یک سال نورمال را تشکیل می‌دهد یا نمی‌دهد (نی) – شناخته شده است.
ماده دوم – مجموع مقدار آبی که از رود هیرمند (هلمند) در سال نورمال آب و یا سال مافوق نورمال از طرف افغانستان بایران تحویل داده میشود منحصر است بمتوسط (اوسط) جریان ۲۲ متر مکعب در ثانیه طبق جدول شماره ده «راپور کمیسیون دلتای هلمند» مورخ ۲۸ فبروری ۱۹۵۱ مطابق تقسیمات ماهانه‌ای که در ستون ۲ جدول مندرج ماده سوم این معاهده ذکر شده و یک مقدار اضافی متوسط (اوسط) جریان ۴ متر مکعب در ثانیه متناسب به تقسیمات ماهانه مشمول ستون ۲ که در ستون ۳ جدول مندرج در ماده سوم توضیح گردیده و بسایقه حسن نیت و علائق برادرانه از طرف افغانستان به ایران تحویل داده میشود.
ماده سوم
الف – در ظرف ماههای سال نورمال آب یا سال مافوق نورمال آب مقادیر معینه آب از رود هیرمند (هلمند) که در ماده دوم این معاهده تشریح و تعیین گردیده طبق ستون ۴ جدول آتی در بستر رود هیرمند (هلمند) در مواضع ذیل از طرف افغانستان به ایران تحویل داده میشود.
|
۱
|
۲
|
۳
|
۴
|
|
ماه
|
تقسیمات متوسط (اوسط) جریان آب بمتر مکعب در ثانیه به اساس ۲۲ متر مکعب در ثانیه -«کمیسیون دلتای هلمند»
|
تقسیمات متوسط (اوسط) جریان آب بمتر مکعب در ثانیه به اساس ۴ متر مکعب در ثانیه «حسن نیت»
|
تقسیمات متوسط (اوسط) جریان آب بمتر مکعب در ثانیه باساس مجموع ستون ۲ و ۳ این جدول یعنی ۲۶ متر مکعب در ثانیه
|
|
اکتوبر
نوامبر
دسمبر
جنوری
فبروری
مارچ
اپریل
می
جون
جولای
اگست
سپتمبر
|
۴/۲۳
۱۰/۷۵
۱۹/۴۸
۲۹/۳۵
۶۶/۱۲
۶۱/۹۰
۲۶/۳۰
۷/۶۴
۱۶/۷۱
۱۱/۶۱
۷/۹۳
۱/۹۶
|
۰/۷۷
۱/۹۷
۳/۵۶
۵/۳۲
۱۲/۰۴
۱۱/۲۳
۴/۸۱
۱/۳۹
۳/۰۲
۲/۱۱
۱/۴۴
۰/۳۴
|
۵/۰۰
۱۲/۷۲
۲۳/۰۴
۳۴/۶۷
۷۸/۱۶
۷۳/۱۳
۳۱/۱۱
۹/۰۳
۱۹/۷۳
۱۳/۷۲
۹/۳۷
۲/۳۲
|
مواضع تحویلدهی قرار ذیل‌اند:
1 – در موضعی که خط سرحد رود سیستان را قطع میکند.
2 – در دو موضع دیگر بین پایه سرحدی پنجاه و یک و پنجاه و دو که در خلال مدت سه ماه بعد از انفاذ این معاهده توسط کمیساران طرفین با تثبیت فاصله و سمت هر یک از آن دو موضع از یکی از پایه‌های سرحدی مذکور در جائی که خط سرحد در بستر رود هیرمند (هلمند) واقع گردیده تعیین میگردد.
تعیین آن دو موضع بعد از تصویب دولتین (حکومتین) نافذ شمرده میشود.
ب – طرفین در مواضعی که در فقره الف این ماده تذکار یافته تأسیسات مشترک و مناسب که شرائط آن مورد قبول طرفین باشد احداث (اعمار) و آلات لازمه در آن نصب مینمایند تا مقادیر معینه آب مندرج مواد ین معاهده بصورت مؤثر و دقیق مطابق با احکام این معاهده اندازه‌گیری و تحویل شود.
ماده چهارم – در سالهائی که در اثر حوادث اقلیمی مقدار جریان آب از سال نورمال آب کمتر باشد و ارقام اندازه‌گیری دستگاه آب‌شناسی دهراود جریان مربوط بماههای قبل ماه مورد بحث را نسبت بماههای مشابه سال نورمال آب مقداری کمتری نشان دهد ارقام مندرج در ستون ۴ جدول مادۂ سوم بتناسبی که در جریان واقعی ماههای ماقبل همان سال آب (در این صورت جریان ماه مارچ ماقبل الی ماه مورد بحث) با ماههای مشابه یک سال نورمال آب دارد برای ماههای آینده همان سال آب تعدیل می‌یابد و مقادیر تعدیل شده در مواضع مندرج در مادۂ سوم بایران تحویل داده میشود.
هر گاه در ظرف یکی از ماههای آینده بعد از ماه مورد بحث دستگاه آب‌شناسی دهراود مقدار آبی برابر یا مازاد بر آب ماه مشابه سال نورمال را نشان دهد آب مورد بحث طبق ستون ۴ جدول ماده سوم تحویل می‌شوند.
ماده پنجم – افغانستان موافقت دارد اقدامی نکند که ایران را از حقابه آن از آب رود هیرمند (هلمند) که مطابق احکام مندرج مواد دوم و سوم و چهارم این معاهده تثبیت و محدود شده است بعضاً یا کلاً محروم سازد. افغانستان با حفظ تمام حقوق بر باقی آب رود هیرمند (هلمند) هر طوری که خواسته باشد از آن استفاده مینماید و آن را به مصرف میرساند. ایران هیچگونه ادعائی بر آب هیرمند (هلمند) بیشتر از مقادیری که طبق این معاهده تثبیت شده است ندارد – حتی اگر مقادیر آب بیشتر در دلتای سفلای هیرمند (هلمند) میسر هم باشد و مورد استفاده ایران هم بتواند قرار گیرد.
ماده ششم – افغانستان اقدامی نخواهد کرد که حقابه ایران برای زراعت به طور کلی نامناسب شود یا بمواد شیمیائی حاصله از فاضل آب صنایع به حدی آلوده شود که با آخرین روشهای فنی معمول قابل تصفیه نبوده استعمال آب برای ضروریات مدنی ناممکن و مضر گردد.
ماده هفتم – هر نوع ابنیه فنی مشترک که احداث (اعمار) آن بمنظور استحکام بستر رود در مواضعی که خط سرحد در بستر رود هیرمند (هلمند) واقع گردیده لازم دیده شود بعد از موافقت طرفین بر شرائط و مشخصات آن می‌تواند احداث گردد.
ماده هشتم – هر یک از طرفین یک نفر کمیسار و یک نفر معاون کمیسار از بین اتباع خود تعیین خواهد نمود تا در اجرای احکام این معاهده از جانب دولت خود نمایندگی کند. حوزه صلاحیت و وظایف این کمیسارها در پروتوکول شماره یک ضمیمه این معاهده گردیده است.
ماده نهم – در صورت بروز اختلاف در تعبیر یا اجرای (تطبیق) مواد این معاهده طرفین اولا از طریق مذاکرات دیپلوماتیک – ثانیا از طریق صرف مساعی جمیله مرجع ثالث برای حل اختلاف سعی خواهند کرد و در حالی که این دو مرتبه بنتیجه نرسد اختلاف مذکور بر اساس مورد مندرج در پروتوکول شماره ۲ ضمیمه این معاهده به حکمیت محول میشود.
ماده دهم – ایران و افغانستان قبول دارند که این معاهده بیانگر (ممثل) موافقت کامل و دائمی دولتین میباشد و احکام این معاهده صرفاً (محض) در داخل حدود محتویات آن اعتبار دارد و تابع هیچ (یک) اصل (پرنسیب) یا سابقه (پرسندنت) موجود یا آینده نمی‌باشد.
ماده یازدهم – هر گاه خشکسال مدهش یا بروز فورس‌ماژور (حالات مجبره) رسیدن آب را به دلتای هیرمند (هلمند) موقتاً ناممکن سازد کمیساران طرفین فوراً بمشوره پرداخته طرح (پلان) عاجل لازمه را بمنظور رفع مشکلات وارده یا تخفیف آن تهیه و بدولتین (حکومتین) مربوطه خویش پیشنهاد مینمایند.
ماده دوازدهم – این معاهده از تاریخی نافذ میگردد که اسناد مصدقه پس از طی مراحل قانونی آن بین دولتین مبادله شود.
این معاهده به زبانهای فارسی (دری) – پشتو (پستو) و انگلیسی هر یک در دو نسخه تنظیم گردیده و دارای اعتبار مساوی میباشند در موقع صرف مساعی جمیله مرجع ثالث و رجوع به حکمیت بمتن انگلیسی مراجعه میشود.
در شهر کابل بتاریخ بیست و دوم اسفند (حوت) ۱۳۵۱ هجری شمسی مطابق سیزدهم مارس ۱۹۷۳ میلادی امضاء و منعقد گردید.
از جانب ایران: امیرعباس هویدا- نخست‌وزیر ایران
از جانب افغانستان: محمد موسی شفیق- صدراعظم افغانستان
پروتوکول شماره یک
در باره صلاحیت و وظائف کمیساران ضمیمه معاهده ایران و افغانستان راجع به آب رود هیرمند (هلمند)
ماده اول – مقصد از معاهده در این پروتوکول معاهدۂ ایران و افغانستان راجع به آب رود هیرمند (هلمند) که بتاریخ ۲۲ اسفند ۱۳۵۱ بین دولتین به امضاء رسیده میباشد.
ماده دوم – هر یک از طرفین معاهده از اتباع خود یک نفر کمیسار و یک نفر معاون کمیسار تعیین مینماید. کمیسار و معاون وی در اجرای (تطبیق) احکام معاهده راجع به تحویل آن مقدار از آب هیرمند (هلمند) به ایران که در معاهدۂ تعیین گردیده از دولت (حکومت) خود نمایندگی میکند.
ماده سوم –
الف – کمیسارها از بین مأمورین عالیرتبه منصوب می‌شوند.
ب – هر یک از کمیساران می‌تواند در اجرای وظایف خویش از خدمات دو نفر مشاور که از تبعه مملکت خودش باشد استفاده نماید.
ج – تأمین هزینه (مصارف) کمیساران – معاونین و مشاورین بعهده دولتهای (حکومات) متبوعه‌شان میباشد.
ماده چهارم – کمیساران در کلیه مسائل ناشی از اجرای این پروتوکول نماینده دولت خود میباشند و در امور مربوط باین پروتوکول بین دولتین بعنوان (به حیث مأمورین ارتباط اجرای وظیفه مینمایند).
ماده پنجم – در سالهائی که بر حسب شرح مادۂ چهارم معاهده مقدار جریان آب کمتر از سال نورمال آب باشد و کمیسار جانب ایرانی راجع به جریان آب بالاتر از مدخل بند کجکی بر هیرمند (هلمند) در دستگاه آب‌شناسی دهراود طالب معلومات گردد جانب افغانی ارقام مربوطه را که توسط آن دستگاه ثبت شده است به دسترس وی میگذارد. در اثر تقاضای کمیسار ایرانی کمیسار افغانی راپور ماهانه جریان آب را که در دستگاه دهراود ثبت گردیده است به وی ارائه می‌دارد. در صورت تقاضای کمیسار ایرانی کمیسار افغانی با وی همکاری خواهد نمود تا جریان آب را در دستگاه دهراود مشاهده و اندازه‌گیری نماید.
تبصره – جدول تقسیمات جریان ماهانه سال نورمال آب قرار ذیل است:
|
اکتوبر
|
۱۵۴۲۰۰۰
|
ایکرفیت
|
|
نوامبر
|
۱۷۲۰۰۰
|
ایکرفیت
|
|
دسمبر
|
۱۷۶۰۰۰
|
ایکرفیت
|
|
جنوری
|
۱۷۸۰۰۰
|
ایکرفیت
|
|
فبروری
|
۲۰۸۰۰۰
|
ایکرفیت
|
|
مارچ
|
۵۹۷۰۰۰
|
ایکرفیت
|
|
اپریل
|
۱۱۵۸۰۰۰
|
ایکرفیت
|
|
می
|
۱۰۳۳۰۰۰
|
ایکرفیت
|
|
جون
|
۴۴۱۰۰۰
|
ایکرفیت
|
|
جولای
|
۲۱۱۰۰۰
|
ایکرفیت
|
|
اگست
|
۱۳۷۰۰۰
|
ایکرفیت
|
|
سپتمبر
|
۱۲۵۰۰۰
|
ایکرفیت
|
|
مجموع
|
۴.۵۹۰.۰۰۰
|
ایکرفیت
|
ماده ششم – کمیساران ایرانی و افغانی در مواضع تحویلدهی مندرج ماده سوم معاهده در مورد اندازه‌گیری و تحویلدهی آب مطابق احکام معاهده و‌مواد این پروتوکول مشترکاً اقدام مینمایند.
ماده هفتم – کمیساران ایرانی و افغانی «کمیته مشترک کمیساران» را تشکیل میدهند که منبعد بنام «کمیته مشترک» یاد میشود – این کمیته بمنظور حل و فصل سریع مسائل ناشی از اجرای وظایفی که بموجب این پروتوکول بعهده آنها محول گردیده سعی خود را بکار خواهد برد و تصامیم آن در حدود صلاحیت آن لازم‌الاجرا خواهد بود.
ماده هشتم – کمیته مشترک جلسات عادی خویش را در اوقات معینه که توسط آن کمیته تعیین میگردد دایر مینماید. در حالات عاجل هر یک از کمیساران می‌تواند دایر شدن جلسه مخصوص کمیته مشترک را تقاضا نماید. کمیته مشترک جلسات عادی خود را در کابل یا زرنج افغانستان یا در تهران یا زابل ایران هر یک که مورد موافقت آن قرار گیرد دایر میسازد.
جلسه مخصوص کمیته در محلی از محلات متذکره فوق که در درخواست جلسه مذکور از آن نام برده شده است دایر میگردد.
ماده نهم – کمیساران گزارش فعالیتهای سال آب ماقبل کمیته مشترک بدولتهای (حکومتهای) مربوطه خویش قبل از اول نوامبر هر سال تسلیم مینمایند. کمیساران می‌توانند در هر موقع دیگری که مناسب بدانند گزارشهای دیگری در داخل حدود وظایفشان که در این پروتوکول تعیین شده بدولتهای (حکومتهای) مربوطه خویش تسلیم نمایند.
ماده دهم –
الف – هر یک از طرفین هیئتی را تحت ریاست وزیر مسئول (متکفل) امور استفاده از آب تعیین مینماید. مجموع هیأتین دو طرف«کمیته وزراء» را تشکیل می‌دهد.
ب – کمیته وزراء در اثر تقاضای یکی از دولتین (حکومتین) جلسه خود را دایر میکند. کمیته وزراء صلاحیت دارد تا بحل مشکلاتی که از اجرای (تطبیق) این پروتوکول بروز نماید بپردازد. کمیته مشترک باجرای تصمیمهای (تطبیق فیصله‌های) کمیته وزراء مکلف میباشد.
ج – در حالات عاجل یا حینی که اعضای کمیته مشترک نتوانند بموافقه برسند هر یک از کمیساران می‌تواند از دولت (حکومت) خود بخواهد تا دایر شدن جلسه کمیته وزراء را تقاضا نماید.
د – کمیته مشترک و کمیته وزراء طرزالعمل جلسات مربوط خود را وضع مینمایند.
ماده یازدهم – در صورت عدم موافقت کمیته وزراء طرفین کمیته بدولتهای (بحکومتهای) متبوعه‌شان راپور ارائه خواهند نمود تا از مجرای دپلوماسی بین دولتین (حکومتین) راه حلی جستجو شود.
تصمیمی که (فیصله‌ای که) از طرف کمیته‌ها و یا از مجرای دپلوماسی صورت میگیرد باید در داخل حدود این معاهده و این پروتوکول بوده با هیچ حکم از احکام آن تناقض نداشته باشد. تصامیمی را که آنها اتخاذ مینمایند و هر اقدامی که از جانب آنها بعمل می‌آید بهیچوجه سابقه‌ای (پرسدنت) را بوجود نمیآورد.
ماده دوازدهم – هر گونه تعدیل، تغییر یا تجدید نظری که با موافقت طرفین معاهده در این پروتوکول وارد شود بهیچوجه بر معاهده یا پروتوکول شماره ۲ منضمه تأثیر ندارد.
ماده سیزدهم – این پروتوکول جزء لایتجزای معاهده بین ایران و افغانستان راجع به آب رود هیرمند (هلمند) که در شهر کابل ۲۲ اسفند ۱۳۵۱ امضاء گردیده میباشد و از تاریخ انفاذ معاهده مرعی‌الاجراء است.
این پروتوکول بزبانهای فارسی (دری) – پشتو (پستو) و انگلیسی هر یک در دو نسخه تنظیم گردید و دارای اعتبار مساوی میباشند. در موقع صرف مساعی جمیله مرجع ثالث و رجوع به حکمیت، به متن انگلیسی مراجعه میشود.
در شهر کابل بتاریخ بیست و دوم اسفند (حوت) ۱۳۵۱ هجری شمسی مطابق سیزدهم مارس ۱۹۷۳ میلادی امضاء گردید.
از جانب ایران: امیرعباس هویدا- نخست‌وزیر
از جانب افغانستان: محمد موسی شفیق – صدراعظم
پروتوکول شماره ۲
در باره حکمیت
ضمیمه معاهده ایران و افغانستان راجع به آب رودخانه هیرمند (هلمند)
ماده اول – مقصد از معاهده در این پروتوکول معاهده ایران و افغانستان راجع به آب رود هیرمند(هلمند) که بتاریخ ۲۲ اسفند ۱۳۵۱ بین دولتین به امضاء رسیده است میباشد.
ماده دوم – در صورت بروز اختلاف در تعبیر یا اجرا (تطبیق) مواد معاهده در حالی که بموجب ماده نهم آن مذاکرات دپلوماتیک یا بعداً صرف مساعی جمیله مرجع ثالث به حل اختلاف انجام نیابد اختلاف بحکمیت محول خواهد گردید.
ماده سوم – در صورتی که یکی از طرفین معاهده بعد از طی مراحل دوگانه مندرج ماده دوم این پروتوکول ارجاع اختلاف را بحکمیت لازم بیند – طرف مذکور با توضیح نقطه یا نقاط معینه مورد اختلاف اولا درخواست تشکیل هیأت حکمیت (دریافت حقائق) را طبق محتویات ماده چهارم این پروتوکول و‌ثانیاً در صورت لزوم تشکیل دیوان حکمیت را مطابق محتویات ماده پنجم این پروتوکول بوسیله یادداشت دپلوماتیک باطلاع طرف دیگر میرساند.
ماده چهارم – نماینده‌های طرفین در ظرف سه ماه بعد از وصول یادداشت دپلوماتیک که در ماده سوم این پروتوکول تذکار یافته جلسه دایر و برای حصول موافقت راجع به ترکیب هیأت حکمیت (دریافت حقائق) و طرزالعملی که هیأت مذکور از آن پیروی نماید سعی می‌ورزند. در صورتی که چنین هیأتی بوجود آید و نتیجه‌گیری و توصیه‌های آن مورد موافقت دولتین قرار گیرد موضوع حل شده پنداشته میشود.
ماده پنجم – در صورتی که طرفین باساس ماده چهارم این پروتوکول درباره نتیجه‌گیری و توصیه‌های هیأت حکمیت (دریافت حقائق) بموافقت نرسند نقطه یا نقاط اختلاف به دیوان حکمیتی که از سه عضو ترکیب یافته و تشکیل آن قرار آتی صورت میگیرد تقدیم خواهد شد:
الف – هر یک از طرفین یک نفر از اتباع خود را بعنوان حکم تعیین مینماید.
ب – حکم سوم که رئیس دیوان حکمیت میباشد در ظرف سه ماه بعد از تعیین اعضائی که باساس فقره الف این ماده صورت میگیرد بموافقت طرفین تعیین میشود. در صورتی که حکم سوم در ظرف سه ماه انتخاب نگردد طرفین یا یکی از طرفین از دبیر کل (سرمنشی) سازمان ملل متحد تقاضا مینماید تا حکم سوم را تعیین کند. رئیس دیوان حکمیت که بموجب فقره ب هذا انتخاب میشود از میان اتباع کشوری خواهد بود که با افغانستان و ایران مناسبات دوستانه داشته ولی با هیچیک از این دو کشور دارای منافع مشترک نباشد.
ج – دیوان حکمیت باتفاق نظر طرفین برای اجرای امور خویش طرزالعمل لازم و مؤثر که با احکام معاهده و پروتوکول شماره یک و این پروتوکول موافق باشد وضع میکند و در اجرای امور محوله مطابق بمعاهده و در داخل حدود آن سعی مییورزد.
د دیوان حکمیت یک نسخه رأی (فیصله‌نامه) صادره خویش را که بدلایل کتبی تأیید شده باشد به دسترس طرفین میگذارد.
ه – رأی (فیصله) صادره دیوان حکمیت قطعی و لازم‌الاجرا است.
ماده ششم – هر گاه عضوی از اعضای هیئت حکمیت( دریافت حقائق) مندرج ماده چهارم یا دیوان حکمیت مندرج ماده پنجم این پروتوکول نظر به دلیلی از وظیفه بازماند بترتیبی که وی قبلا تعیین یا انتخاب شده بود تعویض میگردد. در آن صورت جلسات بعدی زمانی دوباره دایر میگردد که عضو جدیدالانتصاب یا جدیدالانتخاب موقع و وقت لازمه برای آشنایی کامل با همه گزارشات که قبل از تعیین یا انتخابش صورت گرفته یافته باشد.
ماده هفتم – هزینه‌های (مصارف) هر حکم از جانب دولتی که حکم تعیین نموده پرداخته میشود و هزینه‌های (مصارف) حکم سوم را طرفین مساویانه می‌پردازند.
ماده هشتم – هر گونه تعدیل، تغییر یا تجدید نظری که در این پروتوکول (با موافقت طرفین معاهده) وارد شود به هیچوجه بر معاهده یا پروتوکول شماره یک منضمه تأثیری ندارد.
ماده نهم – این پروتوکول جزء لایتجزای معاهده بین ایران و افغانستان راجع به آب هیرمند (هلمند) که در شهر کابل بتاریخ ۲۲ اسفند (حوت) ۱۳۵۱ امضاء گردیده میباشد و از تاریخ انفاذ معاهده مرعی‌الاجراء است.
این پروتوکول به زبانهای فارسی (دری) – پشتو (پستو) و انگلیسی هر یک در دو نسخه تنظیم گردیده و دارای اعتبار مساوی میباشند. در موقع صرف مساعی جمیله مرجع ثالث و رجوع به حکمیت، به متن انگلیسی مراجعه میشود.
در شهر کابل بتاریخ بیست و دوم اسفند (حوت) ۱۳۵۱ هجری شمسی مطابق با ۱۳ مارس ۱۹۷۳ میلادی امضاء گردید.
از جانب ایران: امیرعباس هویدا - نخست‌وزیر
از جانب افغانستان: محمد موسی شفیق – صدراعظم
معاهده فوق مشتمل بر یک مقدمه و دوازده ماده و دو پروتکل ضمیمه منضم به قانون راجع به آب رود هیرمند بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت افغانستان میباشد.
رئیس مجلس سنا – جعفر شریف‌امامی