فصل اول – معافیت موضوع بند ۸
ماده ۱ – [اصلاحی ۱۳۵۰/۲/۲]
مرجع نظارت بر موقوفاتی که متولی یا واقف شخصاً به عنوان متولی امور موقوفه را اداره می‌کند و تمام یا قسمتی از درآمد آنها به موجب وقفنامه صرف امور مشروحه در بند ۸ ماده ۲ قانون مالیاتهای مستقیم می‌شود سازمان اوقاف است و سازمان مذکور مکلف است بر اساس قانون اوقاف و با رعایت مقررات این آیین‌نامه بر درآمد و هزینه موقوفات مزبور نظارت کند.
ماده ۲ – نظارت مذکور در ماده فوق با اداره اوقاف محلی است که مورد وقف در حوزه آن قرار دارد و در صورتی که درآمد موقوفه در محلی غیر از محل وقوع مورد وقف به مصرف برسد نظارت با اداره اوقاف محل مصرف خواهد بود. لکن اداره اوقاف محل وقوع مورد وقف بر درآمد موقوفه نظارت و از نتیجه اداره اوقاف محل مصرف را برای رسیدگی به حساب درآمد و هزینه موقوفه و انجام سایر تکالیف مقرر در این آیین‌نامه مطلع خواهد کرد ولی هرگاه محل مصرف مختلف باشد نظارت با اداره اوقاف محل اقامت متولی یا متصدی موقوفه خواهد بود در صورت اخیر ادارات اوقاف محل‌های مورد وقف و محل‌های مصرف نیز بر درآمد و مصرف نظارت و نتیجه را به اداره اوقاف اقامتگاه متولی یا متصدی موقوفه برای رسیدگی به حساب درآمد و هزینه موقوفه و اجراء سایر وظایف مقرر در این آیین‌نامه اعلام خواهند کرد.
ماده ۳ – هرگاه در شهرستانی سازمان اوقاف تشکیلاتی نداشته باشد نظارت با مرجعی خواهد بود که از طرف سازمان اوقاف تعیین می‌شود.
ماده ۴ – [اصلاحی ۱۳۵۰/۲/۲]
متولی یا متصدی موقوفات عام مشمول بند ۸ ماده دوم قانون مالیاتهای مستقیم مکلف است با اجازه و معرفی امضای مجاز از طرف اداره اوقاف مربوط در یکی از بانکهای ایرانی حساب جاری به نام موقوفه افتتاح کند و شماره حساب و مبلغ پرداختی به بانک را به اداره مزبور اعلام و از آن حساب برای مصارف مورد وقف استفاده کنند.
متولی یا متصدی موقوفه موظف است درآمد موقوفه را ظرف ۱۵ روز بعد از وصول به حساب مزبور واریز نماید.
تبصره – با توجه به وضع موقوفات و میزان درآمد و مصارف آنها و تحت شرایطی که سازمان اوقاف تعیین خواهد کرد ادارات اوقاف مربوط می‌توانند به تشخیص خود به متولی یا متصدی موقوفه اجازه دهند که تا مبلغ پنجاه هزار ریال از درآمد وصولی بدون الزام انتقال به حساب بانکی به‌عنوان تنخواه گردان در اختیار داشته باشد.
ماده ۵ – [اصلاحی ۱۳۵۰/۲/۲]
برداشت از حساب بانکی به وسیله متولی یا متصدی موقوفه برای پرداخت مخارج مقرر باید متناسب با آن باشد و پس از انجام مخارج لازم در صورتی که مبلغی نزد متولی یا متصدی موقوفه باقی بماند متولی یا متصدی مکلف است با رعایت مفاد ماده چهار و تبصره باقیمانده را به حساب مربوط به بانک برگشت دهد.
ماده ۶ – اداره اوقاف مربوط مکلف است پس از افتتاح حساب برای موقوفه ظرف یک ماه مراتب را از لحاظ اطلاع از وضع موقوفه به اداره دارایی محل اعلام و رونوشت مصدق وقفنامه را ارسال دارد.
ماده ۷ – صورتحساب درآمد و هزینه هر سال مالی موقوفه باید متکی به اسناد و مدارک قابل قبول باشد و تا آخر خرداد ماه سال بعد به اداره اوقاف مربوط تسلیم شود.
این صورتحساب باید متضمن مبالغ درآمدهای سال قبل و هزینه‌ها و مصارفی که طبق اعتبارات پیش‌بینی شده در بودجه مربوط به عمل آمده با تعیین نوع آنها به تفکیک و مبالغی که باید به حساب اندوخته منظور شود باشد.
ماده ۸ – در هر سال که اجرای بودجه موقوفه و صرف درآمد آنها به امور مذکور در بودجه کلاً یا بعضاً میسر نشود عدم امکان مصرف از طرف متولی یا متصدی موقوفه باید به اداره اوقاف مربوط اعلام شود و درآمد هر سال که تا سه سال پس از انقضاء سال مالی به مصارف مقرر نرسد ولو به علت فراهم‌نشدن اسباب و وسایل مصرف باشد پس از پنج سال مذکور مشمول مالیات بر درآمد خواهد بود. تاریخ مذکور سررسید مقرر برای پرداخت مالیات و‌مبدأ مرور زمان برای مطالبه آن خواهد بود.
ماده ۹ – اداره اوقاف مربوط موظف است تا پایان سالی که صورتحساب درآمد و هزینه موقوفات مشمول بند ۸ ماده ۲ قانون مالیاتهای مستقیم را دریافت کرده است. به صورتحساب مذکور رسیدگی و نتیجه آن را ضمن گواهی لازم مبنی بر رعایت مقررات این آیین‌نامه به ضمیمه یک نسخه از صورتحساب مزبور و مفاصا حساب مربوط به آن تا آخر مدت فوق‌الذکر برای استفاده از معافیت مالیاتی مقرر به اداره دارایی محل اعلام کند و در‌صورتی که متولی یا متصدی موقوفه از تسلیم صورتحساب مزبور در مهلت مقرر خودداری کند مراتب حداکثر تا پایان مهلت مزبور برای تشخیص درآمد مشمول مالیات موقوفه و مطالبه مالیات متعلقه از طرف اداره اوقاف مربوط نیز به اداره دارایی محل اعلام خواهد شد.
فصل دوم – معافیت موضوع بند ۹
ماده ۱۰ – [اصلاحی ۱۳۵۰/۲/۲]
نظارت بر درآمد و هزینه مؤسسات عام‌المنفعه موضوع بند ۹ ماده ۲ قانون مالیاتهای مستقیم ولو آنکه دارای مال موقوفه باشند به ترتیب زیر به عمل خواهد آمد:
الف – تشخیص مرجع نظارت بر درآمد و هزینه مؤسساتی که درآمد آنها منحصراً به مصارف تعلیم و تربیت یا بهداشت و امور درمانی یا تحقیقات علمی و فنی یا حفظ آثار باستانی می‌رسد با وزارت دارایی است که می‌تواند حسب مورد تکلیف نظارت مزبور را به وزارتخانه ذیربط تفویض نماید.
ب – [اصلاحی ۱۳۵۲/۸/۲۳]
مؤسسات آموزشی غیرانتفاعی اعم از عالی و غیرعالی که غیرانتفاعی بودن آن در اساسنامه ذکر و همچنین کلیه درآمدهای آنها طبق اساسنامه مربوط صرف مخارج خود مؤسسه شود و هیچ گونه سودی اعم از سود سرمایه یا غیر آن برداشت نشود و کلیه دارایی مؤسسه در زمان انحلال به وزارت آموزش عالی یا وزارت آموزش و پرورش یا یکی از مؤسسات عالی آموزشی دیگر واگذار گردد جزو مؤسسات عام‌المنفعه بوده و نظارت بر درآمد و‌هزینه آنها حسب مورد با وزارت علوم و آموزش عالی یا وزارت آموزش و پرورش خواهد بود.
در مورد سایر مؤسسات شرط معافیت موکول به آن است که اساسنامه حاکی از این باشد که دارایی آنها پس از انحلال به یکی از وزارتخانه‌ها یا مؤسسات وابسته به دولت یا مؤسسه دیگر به تشخیص وزارت دارایی واگذار گردد.
ماده ۱۱ – در محل‌هایی که سازمان اوقاف تشکیلاتی نداشته باشد طبق مدلول ماده ۳ این آیین‌نامه رفتار خواهد شد.
ماده ۱۲ – مؤسسات مزبور مکلفند حساب درآمد و هزینه و دارایی مؤسسه را در دفاتری که بر اساس قانون تجارت تنظیم می‌شود نگاهداری و به‌ترتیب مقرر در قانون مذکور اقدام کنند.
ماده ۱۳ – [اصلاحی ۱۳۵۰/۲/۲]
مؤسسات نامبرده مکلفند ظرف سی روز از تاریخ تأسیس فتوکپی یا رونوشت مصدق اساسنامه خود را به مراجع مذکور در فوق و نسخه دیگر آن را به وزارت دارایی نیز تسلیم و ظرف همین مدت در یکی از بانکهای ایرانی محل حساب جاری به نام مؤسسه باز و کلیه وجوه درآمد مؤسسه را به نحو مقرر‌در ماده ۴ آیین‌نامه به آن حساب منتقل و به ترتیب مقرر در ماده مزبور و تبصره آن و ماده ۵ اصلاحی عمل کنند.
طرز تنظیم و تسلیم صورت حساب درآمد و هزینه مؤسسه به مرجع ناظر و مهلت تسلیم آن و ترتیب رسیدگی و مواعد آن و سایر تکالیف و امور مقرر در مواد ۷ و ۸ و ۹ آیین‌نامه در مورد مؤسسات عام‌المنفعه مورد بحث نیز لازم‌الرعایه است و مدیر یا مدیران مؤسسات مذکور در قبال مراجع ناظر که طبق این آیین‌نامه حق نظارت دارند مسئول اجرای کلیه تکالیفی خواهند بود که در آیین‌نامه به عهده آن مؤسسات گذاشته شده است.
فصل سوم – معافیت انجمن‌های اقلیت‌های مذهبی موضوع بند ۱۰
ماده ۱۴ – انجمن‌های مربوط به اقلیت‌های مذاهب زرتشتی، کلیمی، مسیحی هنگامی می‌توانند از معافیت موضوع بند ۱۰ ماده ۲ قانون مالیاتهای مستقیم استفاده کنند که رعایت مقررات این فصل را بنمایند.
ماده ۱۵ – هیأت‌های رسمی ملی انجمن‌های مورد بحث مکلفند گواهی لازم مبنی بر رسمیت انجمن یا هیأت‌های مزبور را از مرجع رسمی مذهبی مربوط خود تحصیل و برای تصویب وزارت کشور تسلیم کنند.
ماده ۱۶ – وزارت کشور گواهی رسمیت انجمن‌های مذکور را با رعایت مقررات مربوط در دو نسخه صادر کرده و یک نسخه آن را به اداره دارایی اقامتگاه انجمن ارسال خواهد داشت.
فصل چهارم – مقررات متفرقه
ماده ۱۷ – در هر سال مالی که شرایط و ترتیبات مقرر در قانون و این آیین‌نامه رعایت نشود از معافیت مالیاتی مقرر در بندهای ۸ و ۹ و ۱۰ ماده ۲ قانون مالیاتهای مستقیم فقط برای همان سال استفاده نخواهد شد.
ماده ۱۸ – در مورد موقوفات عام که فاقد متولی است و اداره آن مطابق قانون و آیین‌نامه‌های اوقاف با سازمان اوقاف است اداره اوقاف مربوط موظف است تا آخر تیر ماه هر سال صورتحساب درآمد و هزینه سال قبل موقوفه را با تعیین نوع مصارف به اداره دارایی محل تسلیم و مالیات متعلق به درآمدی که به مصارف مقرر در بند ۸ ماده ۲ قانون مالیاتهای مستقیم نرسیده باشد از محل درآمد موقوفه پرداخت کند.
ماده ۱۹ –
[الحاقی ۱۳۵۰/۲/۲]
[اصلاحی ۱۳۵۱/۹/۸]
موقوفات عام و مؤسسات عام‌المنفعه مشمول این آیین‌نامه به شرطی که تا آخر سال ۱۳۵۱ طبق مقررات این اصلاحیه به افتتاح حساب اقدام و به سایر مقررات عمل کنند و صحت حساب درآمد و هزینه آنها در سالهای قبل مورد تأیید و گواهی مراجع نظارت مذکور در این اصلاحیه قرار گیرد صرف، عدم رعایت ماده ۴ آیین‌نامه مصوب ۴۶.۱۱.۲۴ راجع به افتتاح حساب مخصوص در بانک مانع استفاده از معافیت مالیاتی نخواهد بود.
آیین‌نامه فوق مشتمل بر هیجده ماده و یک تبصره در تاریخ روز سه شنبه بیست و چهارم بهمن ماه یک هزار و سیصد و چهل و شش شمسی به استناد ماده ۲ قانون مالیاتهای مستقیم به تصویب کمیسیون دارایی مجلس شورای ملی رسیده و صحیح است.
رییس مجلس شورای ملی – مهندس عبدالله ریاضی