فصل اول – در تشکیل اتحادیه و هدف آن:
ماده ۱ – اتحادیه شهردارهای ایران که با عضویت کلیه شهردارهای کشور تشکیل می‌گردد و در این اساسنامه “ اتحادیه” نامیده می‌شود مؤسسه‌ای است ملی و غیر سیاسی و دارای شخصیت حقوقی.
تبصره – در این اساسنامه نام شهر به کلیه نقاطی اطلاق می‌شود که در آن نقاط شهرداری تأسیس شده یا از این به بعد تأسیس خواهد گردید.
ماده ۲ – شهرداریهای ایران بر طبق تعرفه‌ای که به پیشنهاد مدیر عامل و تأیید هیأت مدیره اتحادیه به تصویب وزیر کشور می‌رسد مبلغی به عنوان حق عضویت پرداخت خواهند نمود.
ماده ۳ – افراد ذیعلاقه و صلاحیتدار و همچنین اشخاصی که خدمات گرانبهایی برای پیشرفت امور شهرداریها نموده باشند می‌توانند با تصویب هیأت مدیره به عضویت افتخاری اتحادیه پذیرفته شوند.
ماده ۴ – هدف اتحادیه عبارت است از راهنمایی شهرداریها به منظور برقراری روش نوین این اداره و انطباق طرز کار آنها با اصول معمول در کشورهای مترقی جهان به وسائل ذیل:
الف – تشکیل کنفرانسهای ماهیانه و سالیانه بر حسب لزوم و انتشار نشریات و رسالات سودمند و تأسیس کلاسهای آموزشی و کتابخانه و امثال آن.
ب – جمع‌آوری و تمرکز اطلاعات و آمار مربوط به شهرداریهای ایران و جهان و بررسی علمی و فنی در مسائل مربوط به شهرداریها و تبادل اطلاعات لازمه.
ج – ترغیب و تشویق مردم به منظور ایجاد علاقه و همکاری بیشتر در زمینه امور محلی و جلب توجه افراد به اهمیت مسائل مربوط به تشکیلات شهرداریهای کشور و طرق جدید اداره نمودن آنها.
د – ایجاد همکاری بین شهرداریها و سازمانهای دولتی یا وابسته به دولت همچنین مؤسسات ملی که در امور مربوط به شهرداریها به نحوی از انحاء مداخله و ارتباط دارند و اتخاذ هر گونه اقدامات لازم به منظور رفاه اهالی شهر در حدود قوانین مصوبه.
ه – ایجاد و برقراری ارتباط دائم و مستقیم با شهرداریهای جهان و مؤسسات بین‌المللی مربوطه و تبادل اطلاعات با آنها.
فصل دوم – تشکیلات اتحادیه شهرداریهای ایران
ماده ۵ – اتحادیه دارای یک شورای عالی و یک هیأت مدیره و یک نفر به عنوان مدیر عامل خواهد بود.
شورای عالی
ماده ۶ – شورای عالی مرکب خواهد بود از نمایندگان اتحادیه‌های شهرداریهای هر یک از استانها و فرمانداریهای کل کشور.
تبصره – مادامی که اتحادیه شهرداری هر یک از استانها و فرمانداریهای کل تشکیل نگردیده است رییس انجمن شهر مرکز استان و فرمانداری کل و در صورت نبودن انجمن شهر شهردار مرکز استان و فرمانداری کل در شورای عالی به نمایندگی استان و فرمانداری کل مربوطه در جلسات شورای عالی شرکت خواهند نمود.
(عضویت در شورای عالی افتخاری خواهد بود).
ماده ۷ – جلسات شورای عالی سالی یک بار به تناوب در مرکز یکی از استانها یا فرمانداریهای کل با شرکت هیأت مدیره تشکیل خواهد گردید.
تبصره ۱ – برنامه و دستور جلسات شورای عالی لااقل یک ماه قبل از تشکیل جلسه از طرف مدیر عامل اتحادیه تهیه و پس از تصویب هیأت مدیره برای اطلاع کلیه شهرداریها ارسال می‌گردد.
تبصره ۲ – هزینه ایاب و ذهاب و توقف اعضای شورای عالی در موقع تشکیل جلسات از طرف شهرداریهای مربوطه پرداخت خواهد شد و هزینه‌ایاب و ذهاب و فوق‌العاده روزانه اعضای هیأت مدیره‌ای که در جلسات ششماهه شرکت می‌نمایند از اعتبار اتحادیه شهرداریهای ایران طبق مقررات تأمین و پرداخت می‌گردد.
ماده ۸ – جلسات شورای عالی با حضور نصف به علاوه یک اعضاء (منظور مجموع نمایندگان استانها و فرمانداریهای کل و اعضاء هیأت مدیره) رسمیت خواهد یافت و اعضای مذکور در اولین جلسه یک نفر رییس و یک نفر نایب رییس به اکثریت آراء انتخاب می‌نمایند.
ماده ۹ – معرفی‌نامه نمایندگان استانها و فرمانداریهای کل قبل از تشکیل جلسات به وسیله استانداری و فرمانداری کل به سازمان اتحادیه شهرداریهای ایران ارسال خواهد شد.
وظایف شورای عالی
ماده ۱۰ – وظایف شورای عالی به قرار زیر خواهد بود:
الف – استحضار از نتیجه اقداماتی که جهت پیشرفت و بهبود وضع شهرداریهای کشور به عمل آمده و اظهار نظر نسبت به آنها.
ب – تعیین روش کلی طرز کار شهرداریهای کشور که در سال آینده مبنای تصمیمات هیأت مدیره اتحادیه خواهد بود.
ج – تعیین حق عضویت شهرداریها بنا به پیشنهاد مدیر عامل اتحادیه.
د – توصیه و پیشنهاد مربوط به مقررات عمومی که به طور یکسان در حدود قوانین موجود باید در تمام شهرداریها به مورد اجرا گذاشته شود.
ه – مطالعه در وضع اخذ عوارض با توجه به مقتضیات هر محل.
و – مطالعه و مذاکره در اطراف مواد قوانین و تصویبنامه‌های مربوط به امور شهرداریها و در صورت لزوم پیشنهاد اصلاح یا تغییر آنها و همچنین بحث و تدقیق درباره مسائل و تشکیلات مهمه مربوط به شهرداریها و در نظر گرفتن راه‌حل‌های مناسب.
ز – اقدام و توصیه برای ایجاد اتحادیه شهرداری در هر استان و فرمانداری کل.
ح – تصویب برنامه‌های آینده اتحادیه شهرداریهای ایران.
هیأت مدیره
ماده ۱۱ – هیأت مدیره اتحادیه مرکب خواهد بود از سه نفر عضو که دو نفر آنها از بین مأمورین عالی مقام وزارت کشور یا دولت که در امور شهرداریها دارای اطلاعات و تجربیات کافی بوده و لااقل دارای گواهینامه لیسانس باشند انتخاب می‌شوند و یک نفر دیگر مدیر کل وقت اداره کل امور شهرداریها خواهد بود.
ماده ۱۲ – دو نفر اعضاء هیأت مدیره به موجب حکم وزیر کشور برای مدت دو سال منصوب می‌گردند.
تبصره – انتصاب مجدد اعضای هیأت مدیره بعد از دو سال بلامانع خواهد بود.
ماده ۱۳ – هیأت مدیره حداقل هفته‌ای یک بار جلسات عمومی خود را با حضور اکثریت اعضاء تشکیل داده و هفته‌ای لااقل دو بار کمیسیونهای لازم را برای رسیدگی به پیشنهادات و مسائل فنی و تهیه گزارش برای جلسات عمومی هیأت مدیره تشکیل خواهد داد.
ماده ۱۴ – هیأت مدیره در اولین جلسه یک نفر را به عنوان رییس انتخاب خواهد نمود.
ماده ۱۵ – حق‌الزحمه اعضای هیأت مدیره به طور مقطوع و با توجه به مقررات و قوانین به میزانی که به تصویب هیأت مدیره و وزارت کشور رسیده باشد از اعتبار اتحادیه تأمین و پرداخت می‌گردد.
وظایف هیأت مدیره
ماده ۱۶ – وظایف هیأت مدیره عبارت است از:
الف – اتخاذ تصمیمات لازمه بر اساس روش کلی که شورای عالی تعیین نموده است و تنظیم برنامه‌های تفصیلی اتحادیه.
ب – تهیه و تدوین مقررات و آیین‌نامه‌های مربوط به شهرداریهای کشور که از طرف شورای عالی پیشنهاد می‌گردد.
ج – بررسی و تهیه قوانین و مقررات مفید برای بهبود وضع عمومی شهرداریهای کشور.
د – بررسی و تصویب برنامه و دستور صورت جلسات شورای عالی که برای تصویب وزارت کشور پیشنهاد می‌گردد.
ه – بررسی و تنظیم بودجه اتحادیه.
و – تهیه و تدوین دستورات عمومی و صدور تعلیمات و پیشنهادات به منظور بهبود وضع اجتماعی و عمران شهرها.
فصل سوم – قسمت اداری و اجرایی اتحادیه
مدیر عامل
ماده ۱۷ – بنا به پیشنهاد هیأت مدیره، وزیر کشور یک نفر شخص بصیر و مطلع را که دارای تجارب علمی و عملی در امور شهرداریها بوده و لااقل دارای گواهینامه لیسانس باشد برای مدت دو سال به سمت مدیر عامل اتحادیه منصوب می‌نماید.
ماده ۱۸ – مدیر عامل در جلسات شورای عالی و هیأت مدیره شرکت خواهد نمود.
ماده ۱۹ – حقوق و مزایای مدیر عامل اتحادیه را هیأت مدیره تعیین و با تصویب وزیر کشور ابلاغ خواهد نمود.
ماده ۲۰ – مدیر عامل مجری تصمیماتی است که در جلسات عمومی هیأت مدیره اتخاذ می‌گردد و دارای اختیارات و تکالیف ذیل می‌باشد:
الف – تهیه بودجه و برنامه سالیانه در مورد مقرر و تسلیم آن برای مطالعه هیأت مدیره و اجرای آن پس از تصویب وزیر کشور.
ب – تهیه و تسلیم گزارش لازم از کارهای اتحادیه و همچنین گزارش کامل مالی و اداری به هیأت مدیره.
ج – دادن اطلاعات و تسلیم پیشنهادات لازم درباره برنامه‌های آینده اتحادیه به هیأت مدیره و شورای عالی شهرداریها.
د – نصب و عزل اعضاء فنی و کارمندان اداری اتحادیه.
ه – تبادل اطلاعات و انجام مکاتبات با هر یک از سازمانها و مؤسسات داخلی یا بین‌المللی شهرداریها.
ماده ۲۱ – مادامی که مقررات حساب عملیات مخصوص از طرف دولت معتبر شناخته می‌شود امور مالی اتحادیه طبق آن مقررات اداره خواهد شد‌و در غیر این صورت مقررات دیگری از طرف هیأت مدیره پیشنهاد به تصویب وزیر کشور می‌رسد مجری خواهد گردید.
ماده ۲۲ – بودجه اتحادیه بنا به پیشنهاد مدیر عامل و تصویب هیأت مدیره و وزیر کشور از ۲ درصد وصولی اداره کل امور شهرداریها تأمین می‌گردد.
ماده ۲۳ – این اساسنامه که مشتمل بر ۲۳ ماده و ۴ تبصره است در جلسه مورخ ۱۳۴۰.۶.۱۸ هیأت وزیران مورد تصویب واقع و اتحادیه و سایر ادارات و مؤسسات مربوطه وزارت کشور مسئول اجرای آن می‌باشند.
لایحه فوق که به موجب ماده واحده مصوب بیستم آذر ماه ۱۳۴۲ به مجلس سنا تقدیم شده بود در تاریخ ۱۱ آذر ماه ۱۳۴۴ در کمیسیون کشور مجلس سنا و در تاریخ ۴ بهمن ماه ۱۳۴۴ در کمیسیون کشور مجلس شورای ملی رد شد.
گزارش کمیسیونهای مزبور مبنی بر رد لایحه فوق در جلسه روز شنبه ۲۰ آذرماه ۱۳۴۴ به تصویب مجلس سنا و در تاریخ روز سه شنبه ۱۲ بهمن ماه ۱۳۴۴ به تصویب مجلس شورای ملی رسید.