مصوب ۱۳۳۸/۲/۲۱
ماده واحده – قبول اجرای اصول پیشنهادی توصیه نامه بین المللی شماره 102 راجع به رفاه اجتماعی کارگران (1656) مشتمل بر نه قسمت از طرف دولت شاهنشاهی ایران تصویب میگردد.
تبصره 1) وزارت کار مکلف است آئین نامه های اجرائی این قانون را با توجه بپیشنهادات توصیه نامه مزبور و اوضاع و احوال کشور تهیه و پس از تصویب هیئت وزیران بموقع اجرا گذارد.
تبصره 2) کارفرمایانی که بر خلاف مقررات آئین نامه های اجرائی مذکور در تبصره 1 رفتار نمایند در هر نوع بپرداخت غرامت نقدی از پنج هزار ریال تا پنجاه هزار ریال محکوم خواهند شد.
قانون فوق که مشتمل بر ماده واحده و دو تبصره و متن توصیه نامه ضمیمه است پس از تصویب مجلس سنا در جلسه سه‌شنبه بیست و یکم اردیبهشت ماه یکهزار و سیصد و سی و هشت به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی – رضا حکمت
قانون بالا در جلسه 6 /12 /1337 به تصویب مجلس سنا رسیده است.
کنفرانس بین المللی کار
توصیه نامه شماره 102:
راجع به رفاه اجتماعی کارگران
طبق تصمیمی که در سی و نهمین دوره اجلاسیه مورخه 26 ژوئن 1956 در ژنو اتخاذ گردیده است.
توصیه نامه شماره 102:
راجع به رفاه اجتماعی کارگران
کنفرانس عمومی سازمان بین المللی کار که سی و نهمین دورة اجلاسیه آن طبق دعوت هیأت مدیره دفتر بین المللی کار در تاریخ ششم ژوئن 1956 تشکیل شد پس از قبول چند فقره پیشنهاد نسبت برفاه اجتماعی کارگران که قسمت پنجم دستور جلسه را تشکیل میدهد و پس از اتخاذ تصمیم نسبت به اینکه پیشنهادهای مزبور بصورت توصیه نامه درآید در تاریخ بیست و ششم ژوئن یکهزار و نهصد و پنجاه و شش توصیه نامة زیر را‌تصویب نمود. (برای عطف به این توصیه نامه ممکن است عنوان آنرا توصیه نامه راجع برفاه اجتماعی (1956 قرار داد).
نظر بلزوم تعریف بعضی اصول و تعیین پاره ای موازین برای وسایل زیر که موجب آسایش کارگران میباشد یعنی (الف) وسایل تغذیه در محل کار یا‌نزدیک آن (ب) وسایل استراحت در محل کار یا نزدیک آن و همچنین وسایل تفریح به استثنای آنچه مربوط بتعطیلات است و (ج) وسایل ایاب و‌ذهاب بمحل کار و بعکس در مواردیکه وسائط نقلیه غیرمکفی یا استفاده از آنها عملی نباشد.
کنفرانس توصیه مینماید که با کلیه وسایل ممکنه اعم از اقدام مستقیم بر حسب اراده خود کنفرانس یا اقدام از طرف دولت و غیر آن مقررات زیر کاملا و بسرعتی که اوضاع ملی اجازه دهد بموقع اجرا گذارده شود و هر یک از اعضاء گزارش لازم راجع به اقداماتی که باید برای اجرای آن مقررات بعمل آید بر حسب تقاضای هیأت مدیره دفتر بین المللی کار به اداره نامبرده تسلیم نماید.
قسمت اول – حدود
1 – این توصیه نامه شامل کارگرانی است که با دست یا ماشین در دستگاههای عمومی یا خصوصی کار میکنند و کارگران کشاورزی حمل و نقل دریائی مشمول آن نمیباشند.
2 – در هر مورد که مطابقت کار بخصوصی با حدود به این توصیه نامه مشکوک باشد یا باید مرجع صلاحیتدار پس از مشورت با سازمانهای کارفرمایان و کارگران وابسته قضیه را فیصله دهد یا طبق قانون و معمول بکشور حل و فصل شود.
قسمت دوم – نحوه عمل
3 – با در نظر گرفتن تعدد وسائل آسایش و طرق مختلف ملی برای فراهم کردن آن وسایل ممکن است کنفرانس با اقدام آزادی از پیش خود یا بوسیله مقامات عمومی یکی از شقوق زیر را برای تأمین آن وسایل نحوه عمل قرار دهد:
الف – توسل بقوانین و آئین‌نامه‌ها.
ب – توسل بهر نحوه دیگری که مرجع صلاحیتدار پس از مشورت با سازمانهای کارفرمایان و کارگران تصویب نماید.
ج – حصول موافقت دسته‌جمعی یا غیر آن بر حسب توافق کارفرمایان و کارگران.
قسمت سوم – وسایل تغذیه
الف – سفره خانه ها (Cantines)
4 – در مواردیکه لازم و مطلوب تشخیص داده شود بایستی سفره خانه هائی در محل کار یا نزدیک آن تأسیس و اداره نمود و در انجام این امر بایستی موضوعات زیر را در نظر گرفت:
تعداد کارگران استخدام شده.
مقدار احتیاجی که بوسایل مورد بحث هست.
تا چه اندازه انتظار میرود در آینده این وسایل مورد استفاده واقع شود.
عدم وسایل مناسب دیگر برای تهیه غذا.
سایر شرایط و اوضاع مربوطه.
5 – چنان چه سفره خانه بموجب قوانین یا آئین نامه های ملی تهیه شده باشد بمرجع صلاحیتدار باید اختیار داده شود تا تأسیس و اداره کردن آنها را در کارگاه یا نزدیک آن در مواردیکه تعداد کارگران از حداقل معینه بیشتر باشد خواستار شود. مرجع مزبور میتواند بدلایل دیگری نیز که خود تشخیص دهد تقاضای تأسیس و اداره کردن سفره خانه را بنماید.
6 – هرگاه تأسیس سفره خانه در حوزه صلاحیت کمیسیونهای کار باشد که بموجب قوانین ملی ایجاد میشوند کمیسیونهای مزبور بایستی در کارگاههائیکه تأسیس و اداره کردن چنین سفره خانه هائی لازم بنظر برسد اقدام بتأسیس آنها بنمایند.
7 – چنانچه سفره خانه ها بموجب قرارداد دسته جمعی یا بهر ترتیب دیگر جز آنچه در بندهای 5 و 6 ذکر شد دایر شده باشند آن قراردادها یا ترتیبات بایستی شامل کارگاههائی گردد که لزوم آنها را کارفرمایان و کارگران بتوافق لازم بدانند.
8 – مرجع صلاحیتدار یا هر هیأت دیگریکه دارای صلاحیت باشد بایستی ترتیب مناسبی برقرار کند که بوسیله آن بتوان نسبت بمسائل فنی که در‌نتیجه تأسیس و اداره کردن سفره خانه پیش میآید اطلاعات و راهنمائی لازم بکارگاهها بدهند.
9 – 1 – در جاهائی که وسایل کافی برای انتشار مطبوعات نیست مرجع صلاحیتدار یا هر هیأت دیگریکه دارای صلاحیت باشد باید اطلاعات راهنمائی ها و نظریاتی را که مناسب اوضاع ویژة کشور میدانند درباره طرق تأسیس و اداره کردن سفره خانه ها بتفصیل تهیه نموده و بچاپ برسانند.
2 – اسنادیکه بدینوسیله منتشر میگردد بایستی نظریاتی درباره نکات زیر متضمن باشد:
الف – موقعیت سفره خانه ها در هر کارگاه نسبت به ابنیه مختلف یا دوائر همان کارگاه.
ب – تأسیس یک سفره خانه مشترک برای چند کارگاه در حدودیکه مقتضی تشخیص داده شود.
ج – تهیه وسایل سکونت در سفره خانه با رعایت قواعدی که برای فضا و روشنائی و درجه گرما و وسایل گرم کردن و تهویه استاندارد شده اند.
د – طرح قسمت های مختلف سفره خانه از قبیل اطاق یا اطاقهای ناهارخوری و فضا برای سرویس و آشپزخانه و جای ظرف شوئی و محل ویژه برای نگهداری اغذیه و اطاق دفتر اداری و رخت کن و دستشوئی برای کارکنان سفره خانه.
هـ – اثاثیه و لوازم و تزئینات سفره خانه لوازم تهیه و پخته غذا و سرد نگاه داشتن و ذخیره آن و شستشوی ظروف و انواع سوخت برای پختن و اشکال مختلف میز و صندلی برای ناهارخوری و رنگ کاری و تزئین اطاقها.
و – نوع خوراکهای سه گانه روزانه – صورت غذا طبق استاندارد یا آلاکارت و بر حسب انتخاب – غذاهای ویژه طبق دستور پزشک – غذاهای کارگرانی که کارهای غیرصحی انجام میدهند صبحانه خوراک وسط روز یا سایر ساعات بر حسب نوبت کارگران.
ز – قواعد استاندارد تغذیه – ارزش غذائی مواد گوناگون خواربار – تهیه صورت های خوراک طبق طرح‌های قبلی و موازنه رژیم های غذائی.
ح – نوع سرویس در سفره خانه دادن غذا از یک دریچه یا باجه یا گذاردن آن روی میز یا این ترتیب که هر کس خودش غذای خود را در بشقاب بریزد - عده کارکنان لازم برای هر یک از این شقوق.
ط – قوانین معمولی بهداشت که بایستی در آشپزخانه و سالن های ناهارخوری رعایت شود.
ی – مسایل مالی – گذاردن سرمایه اولیه برای ساختمان و تهیه اثاثیه و لوازم هزینه های اداری و نگهداری و مخارج غذا و حقوق کارکنان – نگهداری نرخهای اغذیه.
ب – بوفه ها و میزهای غلتک دار برای بردن غذا
10 – (1) – در کارگاههائیکه تأسیس سفره خانه برای تهیه غذاهای مناسب عملی نیست و همچنین در کارگاههائیکه هم اکنون دارای چنین سفره خانه هائی هستند بایستی در موارد لازم و در صورت عملی بودن بوفه ها یا میزهای غلتک دار تهیه شود که غذاهای حلب کرده یا ساندویچ و چای و قهوه و شیر و سایر آشامیدنی را نزد کارگران برده و به ایشان بفروشد لیکن در کارگاههائیکه بعلت عملیات خطرناک یا زیان‌آور صرف خوراکی و‌آشامیدنی در محل کار مناسب نیست نبایستی میزهای غلتک دار بکار برده شود.
(2) – بعضی از وسایل مذکوره فوق بایستی نه تنها در موقع ناهار یا فواصلی که نوبت‌کاران استراحت میکنند در اختیار کارگران گذاشته شود بلکه در‌ساعات مجازی که برای استراحت تنفس معین شده نیز باید در اختیار ایشان گذاشته شود.
ج – ناهارخوریهای خصوصی یا اطاقهای مناسب دیگر
11 – (1) – در کارگاههائیکه تأسیس سفره خانه برای تهیه غذاهای مناسب عملی نیست و همچنین در کارگاههائیکه هم اکنون دارای چنین سفره خانه هائی میباشند بایستی در صورتی که عملی و مقتضی تشخیص داده شود ناهارخوری های خصوصی برای افراد کارگر تهیه شود تا بتوانند خودشان غذاهای خود را تهیه و یا گرم کرده بخورند.
(2) – حداقل لوازم تسهیلات فوق عبارت است از:
الف – یک اطاق دارای وسایل مناسب برای کم کردن ناراحتی های ناشی از گرما و سرما.
ب – تهویه و روشنائی کافی.
ج – جا برای نشستن و میزهای مناسب بتعداد کافی.
د – وسایل مناسب برای گرم کردن خوراک و آشامیدنیها.
هـ – مقدار کافی آب خوردن که برای بهداشت بدن مضر نباشد.
سفره خانه های سیار
12 – در مواردیکه کارگران در اراضی وسیع کار پراکنده شده باشند شایسته است که در صورت عملی بودن و فراهم بودن وسایل مناسب سفره خانه های سیار برای فروش اغذیه بکارگران دایر شود.
هـ – تسهیلات دیگر
13 – توجه مخصوصی باید به این موضوع داشت که برای کارگران نوبت کار تسهیلاتی موجود باشد تا بتوانند در مواقع مقتضی خوراک و آشامیدنیهای کافی تهیه نمایند.
14 – در جاهائیکه وسایل کافی برای خرید خوراک و آشامیدنی و ناهار و شام موجود نباشد اقداماتی باید بعمل آورد تا وسایل مزبور در اختیار کارگران گذاشته شود.
و – استفاده از وسایل
15 – کارگران را در هیچ مورد نبایستی مجبور کرد که از وسایل تغذیه که در کارگاهها فراهم گردیده استفاده نمایند مگر بموجب قوانین و آئین نامه های ملی که مبنی بر دلایل بهداشتی باشند.
قسمت چهارم – وسایل استراحت
الف – جاها
16 – (1) – هرگاه کارگران یک کارگاه بخصوص زنان و کارگران خردسال در ضمن کار کردن فرصت پیدا کنند که بنشینند و لطمه ای هم بکار آنها وارد نیاید باید جهت آنها جا برای نشستن تهیه شود.
(2) – جاهائیکه بدین ترتیب تهیه میشود بتعداد کافی و تا حدودی که معقول باشد در نزدیکی محل کار باشد.
17 – (1) – در کارگاههائی که قسمت مهمی از کار را بتوان بخوبی نشسته انجام داد باید جاهائی در اختیار کارگران ذیعلاقه گذاشته شود.
(2) – جاهائیکه برای نشستن کارگران تهیه میشود بایستی از حیث طرح و ساختمان و ابعاد با وضع خود آنها و همچنین با ماهیت کار مناسب باشد باید زیرپائی برای کارگران تهیه نمود.
18 – اعم از اینکه جاهای مناسب برای کارگران بموجب قوانین یا آئین نامه های ملی تهیه شود. مرجع صلاحیتدار هر کشور بایستی بمأمورین مربوطه دولتی اجازه دهند که نسبت بمسایل فنی که در تهیه جاهای مناسب پیش میآید اطلاعات لازم بدهند و راهنمائیهائی بکنند بویژه در مواردی که قسمت مهمی از کار را بتوان بخوبی نشسته انجام داد.
ب – تالارهای استراحت
19 – (1) – در کارگاههائیکه تسهیلات دیگری جهت کارگرانیکه احتیاج بیک استراحت موقتی در ضمن ساعات کار دارند وجود نداشته باشد باید یک تالار استراحت در محلی مناسب و با توجه بکیفیت و کلیه شرایط و احوال مربوطه به آن ایجاد شود. علی الخصوص بمنظور تأمین نیازمندیهای کارگران زن و مرد که بکارهای مخصوصاً پر زحمت و یا بکارهای ویژه ایکه ضمن ساعات کار استراحتی موقتی ایجاب مینمایند اشتغال دارند نیز‌جهت کارگران نوبت کار جهت فواصل کار باید تالارهای استراحت ساخته شود.
(2) – قوانین ملی باید در مواردیکه مناسب و ضروری باشد اختیار لازم به ایجاد تالارهای استراحت را در بعضی از کارگاهها و یا گروه مؤسساتی که مقامات مربوطه با توجه بشرایط و مقتضیات کار ایجاد آنها را خواستار میشوند به آنمقامات واگذار نمایند.
20 – تأسیساتی که بدین ترتیب در نظر گرفته میشوند اقلا باید شامل قسمتهای زیر باشند:
الف – محلی با وسایل لازمه جهت تخفیف و تقلیل ناراحتی های ناشیه از سرما و گرما.
ب – تهیه و روشنائی با وضعی مطلوب.
ج – جا و صندلی بتعداد کافی.
قسمت پنجم – وسایل تفریح
21 – (1) – اقدامات مقتضی باید برای تشویق متصدیان بتهیه وسائل تفریح جهت کارگران در کارگاهها در نزدیکی آنها بعمل آید مشروط بر اینکه هم اکنون وسایل مناسب از طرف هیأتهای مخصوص یا بر اثر اقدامات دسته جمعی موجود نشده باشد و نمایندگان کارگران نشان بدهند که حقیقتاً احتیاج به ایجاد وسایل تفریح هست.
(2) – در مواردیکه لازم تشخیص داده شود اقدامات فوق بایستی از طرف کمیسیونهای کارگاه یا اشخاص دیگری که بموجب قوانین یا آئین نامه های ملی تعیین میشوند بعمل آید مشروط بر اینکه در این رشته از امور صلاحیت داشته باشند و الا کارفرمایان یا کارگران ذیمدخل باید پس از مشورت با یکدیگر با اراده خود اقدام بتهیه وسایل فوق بنمایند و بهتر است طرز اقدام طوری باشد که مقامات عمومی هم تحریک و تشویق شوند که از جامعه پشتیبانی بنمایند تا بتوانند احتیاجات مربوط بوسایل تفریح را تأمین نمایند.
22 – طرقی که برای تهیه وسایل تفریح اتخاذ میشود هر چه میخواهد باشد فقط کارگران را نبایستی در هیچ مورد مجبور نمود که از وسایل موجود استفاده نمایند.
قسمت ششم – اداره امور مربوط به وسایل تغذیه و تفریح
23 – هر چند امور مربوط بوسایل تغذیه و تفریح ممکن است بطرق گوناگون طبق رسوم کشور یا محل مربوطه یا از طریق واگذاری مسئولیت کلی وسایل رفاه بسازمانهای مخصوصی اداره شود با اینحال بعضی از شیوه هائیکه باید مورد توجه مقامات صلاحیتدار کارفرما و کارگر قرار گیرد ذیلا درج میگردد:
الف – در مورد وسایل تغذیه:
1 – در کشورهائی که تهیه وسایل تغذیه جزء وظایف کمیته هائی است که بموجب قوانین یا آئین نامه های ملی در کارگاه تشکیل یافته اند امور مربوط بوسایل تغذیه توسط کمیته های مزبور با کمیته های فرعی که آنها انتخاب میکنند اداره شود.
2 – در سایر کشورها اداره امور اینگونه وسایل بعهدة هیأت مدیره کارگاه مربوطه یا مقاطعه کارانیکه از طرف آن تعیین شده اند واگذار و ترتیباتی داده شود که مثلا با تشکیل کمیته مخصوصی مرکب از نمایندگان کارگران کارگاه با کارگران مربوطه در این زمینه مشورت بعمل آید.
ب – در مورد وسایل تفریح.
1 – در کشورهائی که تأمین وسائل تفریح جزء وظائف کمیته هائی است که طبق قوانین یا آئین نامه های ملی در کارگاه تشکیل گردیده اند امور مربوط به‌اینگونه وسایل توسط کمیته های مزبور یا کمیته های فرعی که از طرف آنها تعیین شده اداره شود.
2 – در سایر کشورها اینکار بعهده یک کمیته مرکزی امور تفریحی که از طرف کارگران کارگاه انتخاب میگردد (با شرکت نماینده هیأت مدیره کارگاه یا‌بدون شرکت او) و یا بعهده چند باشگاه مختلف واگذار شود که توسط دسته هائی از کارگران کارگاه که در انواع بخصوصی از تفریحات علاقه مند میباشند تشکیل یافته باشد.
24 – مقامات صلاحیتدار هر کشور باید ترتیباتی بدهند که سازمانهای کارگران و کارفرمایان راجع بنحوه اداره امور و همچنین نظارت بر وسایل رفاهی که بموجب قوانین یا آئین نامه های ملی تأمین گردیده با هم مشورت نمایند.
قسمت هفتم – تأمین بودجه وسایل تغذیه و رفاه
25 – هر چند بودجه وسایل تغذیه و تفریح ممکن است بطرق مختلف طبق رسوم کشور یا محل مربوطه یا از طریق واگذاری مسئولیت کلی وسایل رفاه بسازمانهای مخصوصی تأمین شود با اینحال بعضی از طرق تأمین بودجه که باید مورد توجه مقامات صلاحیتدار و کارفرمایان و کارگران قرار‌گیرد ذیلا نگاشته میشود.
الف – در مورد وسایل تغذیه:
1 – هزینه ساختمان یا اجاره یا تهیه محل برای وسایل تغذیه به انضمام لوازم و اثاثیه مورد نیاز و همچنین هزینه های مستمر جاری و مخارج نگاهداری‌از جمله سوخت و روشنائی و نظافت و عوارض و مالیاتها و بیمه و حفاظت ابنیه و لوازم و اثاثیه از طرف کارفرما تقبل شود.
2 – مخارج غذا و خواربار توسط کارگرانی پرداخت شود که از وسایل مورد بحث استفاده میکنند.
3 – بودجة دستمزد و بیمة کارکنان سرویس تغذیه یا از طرف کارفرما تأمین شود و یا کارگران با پرداخت بهای غذا و سایر مواد خواربار مصرفی اعتبار هزینه های مزبور را تأمین نمایند.
ب – در مورد وسایل تفریح:
1 – هزینة ساختمان یا اجاره یا تهیة محل برای وسایل تفریح در جاههای سرپوشیده زمین و تأسیسات برای وسایل تفریح در هوای آزاد به انضمام لوازم و اثاثیة ثابت مورد نیاز و همچنین هزینه های مستمر جاری و مخارج نگاهداری از جمله سوخت و روشنایی و نظافت و عوارض و مالیات ها و حفاظت ابنیه و زمین ها و تأسیسات و لوازم و اثاثیه از طرف کارفرما تقبل شود.
2 – هزینه جاری روزمره بویژه مخارج تهیة اجناس و لوازم از طرف کارگران تأمین شود و اینکار با پرداخت حق عضویت و حق شرکت در بازیها و همچنین از محل فروش بلیط ورودی در مسابقات و غیره عملی گردد.
26 – در کشورهایی که از لحاظ اقتصادی عقب مانده هستند هرگاه تعهدات قانونی دیگری راجع بوسایل رفاه وجود نداشته باشد بودجة وسایل تفریح ممکن است از محل اعاناتی تأمین گردد که توسط مقامات صلاحیتدار تعیین و امور مربوط به آن تحت نظر کمیته هایی مرکب از نمایندگان کارفرما و‌کارگر (بتعداد مساوی) اداره خواهد شد.
27 – (1) – در مواردیکه غذا و خواربار مستقیماً از طرف کارفرما در اختیار کارگران گذاشته میشود بهای آن باید مناسب باشد و سودی از اینراه عاید کارفرما نگردد و کلیه وجوه اضافی حاصله از فروش بصندوق یا حساب مخصوص ریخته شود و بر حسب مقتضیات یا برای جبران زیانهای احتمالی و یا بهبود وسایلی که در اختیار کارگران گذاشته میشود بمصرف برسد.
(2) – در مواردی که غذا و خواربار از طرف یک پیمانکار در اختیار کارگران گذاشته میشود بهای آن باید مناسب بوده و متضمن سودی برای کارفرما نباشد.
(3) – در مواردیکه وسایل مورد بحث طبق قراردادهای دسته جمعی یا بموجب قراردادهای مخصوصی که بین کارگاهها گذاشته تهیه میشود امور مربوط بوجوه پیش بینی شده در بند (1) فوق یا باید بوسیله یک سازمان مشترک و یا توسط کارگران اداره شود.
28 – (1) – بهیچوجه نباید بکارگری تکلیف شود که بابت وسایل رفاهی که شخصاً مایل به استفاده از آنها نیست وجهی بپردازد.
(2) – در مواردیکه کارگران باید بابت وسایل رفاه وجوهی بپردازند پرداخت به اقساط تأخیر در تأدیه نباید جایز شمرده شود.
قسمت هشتم – وسایط نقلیه
29 – در مواردی که طبق رسوم ملی یا محلی کارگران وسائط نقلیه برای ایاب و ذهاب بکارگاه را شخصاً تهیه میکنند وسائل پارکینگ یا حفاظت باید در صورت لزوم و امکان فراهم شود.
30 – در جاهائیکه عده کثیری از کارگران برای ایاب و ذهاب بکارگاه بعلت کافی نبودن سرویس های نقلیة عمومی یا عدم تناسب ساعات کار مواجه با مشکلات خاصی میباشند کارگاههای مربوطه باید سازمانهای مسئول نقلیه عمومی محل را وادار به تعدیل یا اصلاح سرویسهای کار خود بنمایند.
31 – در مواردیکه اشکالات ایاب و ذهاب کارگران در وهلة اول ناشی از تراکم عبور و مرور در ساعات بخصوصی است و رفع اینگونه اشکالات بطریق دیگر میسر نیست در این صورت کارگاههای ذیمدخل باید در نظر کارگران مربوطه و همچنین با نظر مقامات مسئول نقلیه عمومی و راهنمائی و رانندگی و عندالاقتضاء با نظر سایر کارگاههای همان محل ساعات شروع و ختم کار را در تمام کارگاه یا بعضی از قسمت های آن تعدیل یا کارگران را از نظر ساعات ایاب و ذهاب دسته بندی کنند.
32 – در مواردی که وسایط نقلیه کافی و قابل استفاده برای کارگران لازم است و تهیه آن بهیچ طریق دیگری ممکن نیست کارگاههای مربوطه باید وسیله ایاب و ذهاب کارگران را شخصاً فراهم کنند.
33 – در کشورها و نواحی و صنایع بخصوصی که وسایط نقلیه عمومی غیر کافی است و یا بسهولت قابل استفاده نمیباشد کارگاه باید بجای آنکه شخصاً وسایل نقلیه فراهم سازد فوق‌العاده ایاب و ذهابی با حصول توافق نظر بین کارفرما و کارگر بکارگران خود بپردازد.
34 – در صورت لزوم کارگاهها باید از طریق سرویسهای نقلیه عمومی یا غیر آن ترتیب تهیه وسایط نقلیه را بتعداد کافی بدهند تا احتیاجات کارگران نوبت کار در اوقات روز و شبکه وسایط نقلیه عمومی کافی یا عملی یا اصولاً موجود نیست مرتفع گردد.
قسمت نهم – مقررات عمومی
35 – در مورد یک کشور "فدرال" عبارت "قوانین یا مقررات ملی" که در پیشنهاد حاضر ذکر شده شامل قوانین و مقررات آن کشور فدرال و همچنین قوانین و مقررات کشورها یا ایالات یا کانتونهای عضو آن بر طبق قانون اساسی هر یک از آنها میباشد.
مراتب فوق متن صحیح و معتبر پیشنهادی است که کنفرانس عمومی سازمان بین المللی کار در سی و نهمین دورة اجلاسیه خود که در ژنو تشکیل یافت و در 28 ژوئن 1956 ختم آن اعلام گردید به تصویب رسانید.
بتاریخ 6 ژوئیة 1956
رئیس کنفرانس – دکتر محسن نصر
مدیرکل دفتر بین المللی کار – داوید آ. مورس
از طرف مدیرکل دفتر بین المللی کار
رئیس دایره حقوقی دفتر بین المللی کار فرانسیس وولف
متن توصیه نامه فوق مشتمل بر نه قسمت ضمیمه قانون راجع به اجازه قبول و اجرای اصول پیشنهادی توصیه نامه بین المللی شماره 102 مربوط برفاه اجتماعی کارگران بوده و صحیح است.
رئیس مجلس شورای ملی – رضا حکمت