که در جلسه ۱۶ و ۳۰ دیماه ۱۳۰۷ شمسی به صحه ملوکانه و تصویب مجلس شورای ملی رسیده است
ماده واحده – مجلس شورای ملی قرارداد عبور و مرور سکنه قراء سرحدی ایران و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی را که مشتمل بر ۱۶ ماده و یک ضمیمه و یک پروتکل میباشد و در تاریخ دهم خرداد ۱۳۰۷ امضاء شده تصویب و اجازه مبادله نسخ صحه شده آن را به دولت میدهد.
این قانون که مشتمل بر یک ماده و متن قرارداد و پروتکل و ضمیمه است در جلسه ۱۶ دیماه ۱۳۰۷ شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی – دادگر
قرارداد راجع به عبور و مرور سکنه قراء سرحدی ایران و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی به اراضی یکدیگر
اعلیحضرت همایون شاهنشاه ایران از یک طرف
اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی از طرف دیگر
نظر باینکه مایلند روابط مابین سکنه قراء مجاور سرحدی خود را تسهیل نمایند تصمیم نمودند که برای عبور و مرور این قبیل سکنه از سرحدات خود ترتیب سهل و ساده را برقرار نمایند. و برای این منظور اختیارداران خود را بشرح ذیل تعیین گردند:
از طرف اعلیحضرت شاهنشاه ایران جناب فتح‌الله خان پا ک روان کفیل وزارت امور خارجه
از طرف اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی باکوکریستوفردیچ داوتیان سفیر کبیر فوق‌العاده اتحاد جماهیر شوروی در ایران
اختیارداران مزبور پس از مبادله اعتبارنامه‌های خود که آنها را صحیح و معتبر یافتند در مراتب ذیل موافقت حاصل کردند:
ماده اول – (سکنه قراء سرحدی) مطابق مفهوم این قرارداد به اشخاصی اطلاق میشود که اقامتگاه ثابت آنها در شهر یا قریه است که در حدود منطقه بعرض ۵۰ کیلومطر از قرار ۲۵ کیلومطر از هر طرف سرحد واقع شده باشد.
ماده دوم – سکنه قراء سرحدی مجازند با رعایت مقرراتی که ذیلاً ذکر خواهد شد برای اقدام به ساختمان و تسطیح اراضی و غیره – تجارت – ایفاء تکالیف خانوادگی – مساعدت دفع آفات طبیعی – امداد طبی – تجسس حیوانات گم شده و اموال مسروقه و بجهات دیگری از این قبیل از سرحد عبور نموده و در خاک دولت دیگر در حدود ۲۵ کیلومطر مذکور در فوق توقف نمایند و همچنین میتوانند برای مراجعه بمأمورین محلی طرف معظم متعاهد دیگر بجهت اتحاد اقدامات لازمه بر علیه مجرمین حقوق عمومی که از سرحد فرار و به منطقه سابق‌الذکر پناه برده باشند از سرحد عبور نمایند.
ماده سوم – سکنه قراء سرحدی برای اینکه بتوانند از حق توقف و عبور مذکور در ماده ۲ استفاده کنند باید دارای جوازهای مخصوصی باشند که از طرف مأمورین حوزه اقامت آنان صادر شده باشد جوازهای مزبوره مطابق نمونه منضمه باین قرارداد تنظیم میشود عبور از سرحد فقط از نقاطی که پست های سرحدی در آنجا موجود و یا بعد ایجاد میگردد و بطوریکه در ماده ذیل پیش بینی شده قبلاً تعیین خواهد گردید مجاز میباشد.
ماده چهارم – وزارت امور خارجه ایران از یکطرف و سفارت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در ایران از طرف دیگر در مدتی که از موقع مبادله نسخ مصوبه این قرارداد تجاوز ننماید فهرست ذیل را بیکدیگر ابلاغ خواهند نمود:
الف – فهرست مأمورین محلی که مأمور دادن جواز عبور هستند و حدود اختیارات آنها در این موضوع.
ب – فهرست نقاطی که عبور از آنجاها مجاز و در آنجاها پست های سرحدی برقرار خواهد شد.
ماده پنجم – هر یک از دولتین معظمتین متعاهدتین بر طبق ترتیباتی که مقرر خواهند داشت جواز عبور صادر میکنند جوازهای مزبوره در موقع ایاب و‌ذهاب از سرحد بترتیبی که از طرف هر یک از دولتین متعاهدین مقرر گردیده در پست های سرحدی مندرجه در ماده ۴ مجانا ثبت خواهد شد .جوازهای عبور به زبان فارسی و روسی نوشته میشود در جوازهای صادره از طرف مأمورین محلی اتحاد جماهیر شوروی ممکن است گذشته از السنه فوق زبان معمول بخاک جمهوری که جزو اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و در منطقه پست سرحدی عبور واقع است نیز علاوه شود.
ماده ششم – جوازهای عبور که همیشه باسم اشخاص صادر میشود بر دو قسم خواهد شد.جواز سی روزه و جواز یکساله. جوازهای یکساله فقط برای تسهیل زراعت اراضی است که در منطقه بعرض شش کیلومطر ۳ کیلومطر از هر طرف سرحد واقع شده باشد.
این جوازها فقط به سکنه قراء سرحدی که اراضی مزبوره را زراعت مینمایند داده میشود مادام که جوازهای عبور باعتبار خود باقی میباشند با هر یک از آنها میتوان دفعات غیر محدودی از سرحد عبور و مرور نمود در موقعی که دارنده جوازی که مدت اعتبارش در شرف انقضاء است هنوز به خاک خود مراجعت نکرده و بیک دلیل موجهی تقاضای تمدید مدتی را که کافی برای مراجعت باشد بنماید مأمورین محلی با رعایت مقرراتی که دولت متبوع آنها در این باب وضع نموده است تقاضای او را بعمل خواهند آورد.
در کلیه جوازهای عبور از هر قسم که باشد بایستی علاوه بر اسم دارنده جواز ناحیه‌ای که مقصد صاحب جواز است و همچنین پست سرحدی که از آنجا عبور مینمایند و علل عبور نیز قید شود.
ماده هفتم – عبور از سرحد فقط از طلوع تا غروب آفتاب مجاز است لیکن در موارد ذیل ممکن است هنگام شب هم اجازه عبور داده شود:
1 – برای دفع بلیات طبیعی.
2 – برای امداد فوری طبی یا جراحی در این صورت فقط بطبیب یا پرسنل طبی و اشخاصی که برای جلب مساعدت آنها میروند اجازه داده میشود.
3 – در صورتی که لزوم فوری داشته باشد که با مساعدت مصادر امور محلی در مقام تعقیب یا تجسس مجرمین حقوق عمومی یا همدستان آنان که در یک طرف سرحد مرتکب جنایتی شده و بطرف دیگر سرحد متواری شده باشند برآیند.
در این صورت جواز برای مجنی‌علیه و خانواده او و شهود واقعه داده میشود.
ماده هشتم – باشخاص ذیل جواز عبور داده نمیشود:
1 – اشخاصی که جواز خود را بالاراده بدیگری واگذار کرده و یا عاریت داده باشند.
2 – اشخاصی که از جواز دیگری خواه برای عبور از سرحد و خواه جهت توقف در خاک طرف دیگر استفاده کرده باشند.
3 – کسانی که مطابق قوانین طرف متعاهد دیگر برای قاچاق محکوم شده باشند.
4 – کسانی که از طرف مصادر امور طرف معظم متعاهد دیگر نسبت بانان پیشنهاد منع صدور جواز شده باشد.
5 – اشخاصی که سابقاً تبعه طرف معظم متعاهد دیگر بوده‌اند مگر اینکه قبلاً راجع بانها موافقتی شده باشد.
ماده نهم – هر گاه جوازی که از طرف مصادر امور یکی از طرفین معظمتین متعاهدتین صادر شده است برخلاف مقررات ماده ۸ باشد مصادر امور طرف معظم دیگر آزادند که از ثبت جواز مزبور خودداری کرده و صاحب این قبیل جواز را در خاک خود نپذیرند.
ماده دهم – اشخاصی که مطابق مقررات این قرارداد تحصیل جواز عبور کرده‌اند حق دارند در موقع عبور از سرحد کلیه آلات و البسه و توشه راه که برای احتیاجات شخصی شان لازم باشد و آلات مربوطه بکار خود و همچنین کلیه اثاث‌البیتی را که برای مدت توقف آنها در خاک طرف دیگر مورد احتیاج است بدون تأدیه حقوق گمرکی و سایر عوارض مشابه چه ایاباً و ذهاباً همراه خود ببرند. بعلاوه دارندگان جوازهای یکساله مذکوره در -ماده ۶ میتوانند با معافیت از حقوق گمرکی و سایر عوارض مشابهه به آن عرابه و اسب و حشم کار و بذر و کلیه اشیائیکه برای کار و توقف موقتی آنها لازم‌است همراه برده و همچنین در موقع مراجعت محصول خود را همراه بیاورند مشروط بر اینکه در صورت اخیر از نظامات گمرکی متابعت نمایند.
باید متذکر بود که هر یک از طرفین معظمتین متعاهدتین میتوانند بموجب نظامات مخصوصه که قبل از اجرای آن اطلاعاً باستحضار طرف معظم دیگر خواهند رساند از ورود و خروج یک یا چند فقره از اشیاء سابق‌الذکر ممانعت کرده و یا تحدیداتی نسبت به آنها قائل شوند.
ماده یازدهم – در صورتی که مصادر امور یکی از طرفین معظمتین متعاهدتین مستحضر شوند که در یکی از نقاط مجاور سرحدی هر یک از دولتین امراض ساریه انسانی یا حیوانی موجود است میتوانند کلیه نظاماتی را که در این باب وضع نموده است بموقع اجراء بگذارد مشروط بر اینکه قبلاً طرف معظم متعاهد دیگر را مستحضر ساخته باشد.
ماده دوازدهم – در موقعی که دارنده جواز سی روزه جواز خود را مفقود کرده باشد مادامی که مدت مزبوره سابق منقضی نشده و فقدان آن به پست‌های‌سرحدی مربوطه طرفین ابلاغ نشده باشد جواز جدیدی بمشارالیه داده نخواهد شد هرگاه دارنده جواز یکساله جواز خود را گم کرده باشد (همین که مراتب را به پست‌های سرحدی مربوطه طرفین معظمتین متعاهدتین اطلاع داد) ممکن است جواز دیگری باو داده شود. اعتبار جواز تا موعد انقضای جواز سابق خواهد بود.
در هر دو صورت جوازهای مفقوده باطل خواهد گردید.ممکن است بدون رعایت مقررات و مهلت های مذکوره در فوق جوازهای جدید صادر شود مشروط بر این که دلیل کافی وجود داشته و فیمابین اداره‌ای که جواز صادر نموده و اداره‌ای که در پست سرحدی طرف معظم دیگر مباشر ثبت آنست قرار مخصوصی داده شده باشد.
ماده سیزدهم – هر یک از طرفین معظمتین متعاهدتین متقبل میشوند که فقط باخراج اشخاص ذیل که بر طبق مقررات این قرارداد تحصیل جواز کرده‌اند از مجرای اداری اکتفا نمایند:
الف – اشخاصی که بدون تحصیل اجازه از مقامات صالحه از منطقه مجازه ۲۵ کیلومطر تجاوز کرده باشند.
ب – بدون این که مشمول حق تمدید مذکوره در ماده ۶ باشند توقف خود را بیش از موعد مندرجه در جواز ادامه دهند.
باید در نظر داشت که مقررات مذکوره در فوق شامل اشخاصی که در محاکم عمومی تحت تعقیب جنحه یا جنایتی میباشند نخواهد گردید.
ماده چهادهم – عبور ایلات و احشام آنها از سرحد تابع مقررات مخصوصی خواهد بود.
ماده پانزدهم – این قرارداد بلافاصله پس از مبادله نسخ مصوبه در مسکو قابل الاجراء خواهد بود. هر یک از طرفین معظمتین متعاهدتین حق خواهند داشت که در انقضای مدت سه سال از تاریخ تصویب قرارداد آن را فسخ نمایند در آن صورت باز یکسال پس از فسخ هم بقوت خود باقی خواهد ماند.
ماده شانزدهم – این قرارداد بزبان فرانسه تحریر شده اختیارداران ذیل آن را امضا و بمهر خود ممهور ساختند.
ضمیمه ماده ۳ قرارداد
شکل جوازها
الف – جهت جوازهائی که مدت سی روزه برای عبور و مرور سکنه قراء سرحدی از سرحدات ایران و شوروی معتبر است:
1 – اسم شخص ۲ – اسم پدر ۳ – تابعیت ۴ – سن ۵ – قد ۶ – چشم ۷ – مو ۸ – ریش ۹ – علامت مخصوصه ۱۰ – مقصد ۱۱ – مقصود از عبور از سرحد ۱۲ – اشخاصی که همراه دارنده جواز مسافرت مینمایند: زن ها و اولاد صغار ۱۳ – تاریخ تسلیم جواز ۱۴ – تاریخ عبور از سرحد در هر دفعه به………………. که علامات مخصوصه آن در فوق قید شده و ساکن قریه……………… ناحیه…………… میباشد اجازه داده میشود که در نقطه……………… پست سرحدی………………. از سرحد عبور نماید.
این جواز از تاریخ تسلیم الی مدت سی روز برای عبور دفعات غیر محدودی از سرحد معتبر است.
ب – جوازهای عبور یکساله که جهت عبور و مرور از سرحد ایران و شوروی بسکنه قراء سرحدی که در منطقه سه کیلومطری سرحد اراضی دارند داده میشوند.
1 – اسم و اسم خانواده ۲ – اسم پدر ۳ – تابعیت ۴ – سن ۵ – قد ۶ – چشم ۷ – مو ۸ – ریش ۹ – علامت مخصوصه ۱۰ – محل مزرعه ۱۱ - اشخاصی که همراه دارنده جواز هستند زنها و اطفال صغار.به……………. که علامات مخصوصه آن در فوق قید شده……………….. ساکن قریه…………….. ناحیه………….. اجازه داده میشود که در نقطه پست سرحدی…………. برای انجام امور فلاحتی از‌سرحد عبور نموده و از نقطه‌ای که در نمره ۱۰ معین شده عبور نماید فلان………….. حق دارد.
1 – عرابه و اسب و حشم کار و آذوقه سفر و بذر و کلیه اشیائی که برای کار و توقف موقتی او لازم است همراه ببرد.
2 – با متابعت از مقررات گمرکی محصول خود را همراه بیاورد.
این جواز از تاریخ تسلیم الی مدت یک سال برای عبور و مرور دفعات غیر محدودی از سرحد معتبر است.
بتاریخ… ۱۹۲
امضاء و مهر پاکروان امضاء داوتیان
پروتکل منضمه به قرارداد عبور و مرور سکنه قراء سرحدی ایران و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی
چون اختیارداران ذیل لازم دیدند که مقررات ماده ۱۰ این قرارداد تصریح شده باشد نسبت بمراتب ذیل موافقت کردند:
معافیت مذکوره در ماده ۱۰ مشروط بر این است که از مراتبی که در نظامنامه‌های جاریه پیش‌بینی شده متابعت شود آذوقه‌ای که از پرداخت حقوق گمرکی معاف شده نبایست آن میزانی که برای سفر لازم است تجاوز نماید مسلم است که دارندگان جواز یکساله میتوانند محصول خود را همراه بیاورند ولی به شرطیکه رعایت نظامات و تعرفه‌های گمرکی را بنمایند.
تصریحات مذکوره در فوق که این پروتکل را تشکیل میدهد جزء قرارداد محسوب شده و باید در یک تاریخ با قرارداد برای تصویب فرستاده شود.
اختیارداران این پروتکل را امضاء و بمهر خود ممهور ساختند.
امضاء پاکروان: امضاء داوتیان
اجازه مبادله قرارداد عبور و مرور سکنه قراء سرحدی ایران و اتحاد جماهیر شوروی در جلسة شانزدهم دیماه ۱۳۰۷ شمسی به دولت داده شده است.
رئیس مجلس شورای ملی – دادگر