ماده واحده – قرارداد حمایت اموال فرهنگی هنگام جنگ مشتمل بر چهل ماده و یک آئین‌نامه اجرائی و یک پروتکل و سه قطع نامه که 14 مه 1954 از طرف نماینده تام‌الاختیار ایران در لاهه بامضاء رسیده تصویب میشود.
قانون فوق که مشتمل بر ماده واحده و متن قرارداد ضمیمه است پس از تصویب مجلس سنا در جلسه یکشنبه سوم اسفند ماه یکهزار و سیصد و سی و هفت به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی – رضا حکمت
قانون بالا در جلسه 1337.2.20 به تصویب مجلس سنا رسیده است.
قرارداد حمایت اموال فرهنگی هنگام جنگ
کنفرانسی که از طرف سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد بمنظور تهیه و تصویب قرارداد حمایت اموال فرهنگی در صورت وقوع جنگ و آئین نامه اجرائی آن قرارداد و پروتکل مربوط بقرارداد حمایت اموال فرهنگی در صورت وقوع جنگ دعوت شده بود بنا به دعوت دولت هلند از 21 آوریل تا 14 مه 1954 در لاهه تشکیل یافته و اساس طرح‌هائی که از طرف سازمان تربیتی وعلمی وفرهنگی ملل متحد تنظیم شده بود مورد شور قرارداد و متن‌های زیر از طرف کنفرانس مزبور مورد توجه واقع گردید.
قرارداد لاهه برای حمایت اموال فرهنگی در صورت وقوع جنگو آئین‌نامه اجرائی آن
پروتکل برای حمایت اموال فرهنگی در صورت وقوع جنگ.
قرارداد و آئین‌نامه و پروتکل مذکور که متن‌های آنها به زبان انگلیسی و اسپانیولی و فرانسه و روسی تهیه شده و منضم بآن سند میباشد
سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد متن‌های مزبور را به زبانهای رسمی دیگر کنفرانس عمومی خود نیز ترجمه خواهد نمود.
بعلاوه این کنفرانس سه قطع نامه دیگر نیز تصویب کرده است که همچنین منضم به این سند میباشد.
بناء علیهذا امضاءکنندگان زیر که از طرف دولتهای خود رسماً مجاز بوده‌اند این سند نهائی را امضاء کردند.
در لاهه در تاریخ 14 مه 1954 بزبانهای انگلیسی و اسپانیولی و فرانسه و روسی تنظیم گردیده که اصل آن اسناد و ضمائم آن در سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد ضبط و تودیع میشود.
طرف های معظم متعاهد
با توجه باینکه اموال فرهنگی در جریان جنگهای اخیر شدیداً لطمه دیده و در اثر توسعه وسایل فنی جنگی بیش از پیش مورد تهدید تخریب واقع میباشد با علم به اینکه تمام اقوام در فرهنگ جهانی سهیمند و لطمه به اموال فرهنگی هر قوم بمنزله لطمه به اموال فرهنگ کلیه بشر میباشد با توجه به اینکه حفظ اموال فرهنگی برای کلیه اقوام جهان اهمیت بسیار دارد و لازمست اموال مزبور مورد حمایت بین‌المللی واقع گردد.
به پیروی از اصول حمایت اموال فرهنگی در صورت وقوع جنگکه در قراردادهای لاهه مورخ 1899 و 1907 و در پیمان واشنگتن مورخ 15 آوریل 1935 مقرر گردیده است.
با توجه باینکه حمایت این اموال وقتی مؤثر خواهد بود که در زمان صلح اقداماتی برای تأمین آنچه از نظر ملی و چه از نظر بین‌المللی بعمل آید.
با تصمیم باخذ کلیه تدابیر ممکنه برای حمایت اموال فرهنگی مواد ذیل را مقرر میدارند:
فصل 1 – مقررات عمومی مربوط به حمایت
ماده 1- تعریف اموال فرهنگی.
در این قرارداد اموال زیر قطع نظر از منشاء و مالک آن ها اموال فرهنگی محسوب میگردد.
الف – اموال منقول و غیر منقولی که برای فرهنک ملل دارای اهمیت زیادی میباشد از قبیل آثار معماری . هنری یا تاریخی . مذهبی یا غیر مذهبی . مناظر باستانی.
مجموع ساختمانهائی که از این حیث دارای ارزش تاریخی یا هنری میباشد.
آثار هنری و نسخ خطی و کتب و سایر اشیاء که دارای ارزش هنری تاریخی یا باستانشناسی باشد و همچنین مجموعه‌های علمی و مجموعه‌های مهم کتب و اسناد و نمونه‌های تقلیدی (Reproduction) اموال مذکور در فوق.
ب – بناهائی که منظور اصلی و واقعی از آن ها حفاظت و نمایش اموال منقول فرهنگی مذکوره در بند (الف) میباشد مانند موزه‌ها – کتابخانه‌های بزرگ بایگانی ها و همچنین پناهگاههائی که در صورت وقوع جنگ اموال منقول فرهنگی مذکوره در بند (الف) در آنجا نگاهداری میشود.
ج – مراکزی که در آنجا تعداد قابل توجهی اموال فرهنگی مشروحه در بند (الف و (ب) وجود دارد و مراکز آثار تاریخی گفته میشود.
ماده 2 – حمایت اموال فرهنگی.
بموجب مفاد این قرارداد حفاظت اموال فرهنگی شامل حمایت و محترم شمردن اموال مزبور میباشد.
ماده 3 – حفاظت اموال فرهنگی
طرف های معظم متعاهد تعهد مینمایند که هنگام صلح وسائل حفاظت اموال فرهنگی واقعه در سرزمین خود را در مقابل نتایج متصوره از جنگ با اقداماتی که بنظرشان مناسب باشد فراهم سازند.
ماده 4 – محترم شمردن اموال فرهنگی.
طرف های معظم متعاهد تعهد مینمایند اموال فرهنگی را چه در سرزمین خود و چه در سرزمین یکی از طرف های معظم متعاهد محترم شمرده استفاده از اموال مزبور و از وسایل محافظت آن ها و از مناطق مجاور آنها را بنحوی که در صورت وقوع جنگ موجب تخریب آنها یا آسیب به آنها باشد ممنوع ساخته و از هر عمل خصمانه‌ای در باب آنها خودداری نمایند.
2 – تخلف از تعهد مذکور در بند (الف) این ماده جایز نخواهد بود مگر در مواردی که الزامات نظامی اجباراً چنین تخلفی را ایجاب نماید.
3 – طرف های معظم متعاهد بعلاوه تعهد مینمایند که هر گونه عمل دزدی و چپاول و دستبرد به اموال فرهنگی را جلوگیری نموده- ممنوع و عندالزوم متوقف سازند و نگذارند بهیچوجه نسبت به آنها اقدامات تخریبی بعمل آید و از مصادره اموال فرهنگی منقول واقعه در خاک طرف متعاهد معظم خودداری نمایند.
4 – هر گونه اعمال انتقامی بر علیه اموال فرهنگی را ممنوع میسازند.
5 – یکی از طرفهای متعاهد نمیتواند به استناد این که طرف دیگر تعهدات مربوط به محافظت مذکوره در ماده 3 را مراعات ننموده است خود را از الزاماتی که این ماده ایجاب مینماید آزاد بداند.
ماده 5 – اشغال
1 – طرف های معظم متعاهد که کلیه یا قسمتی از سرزمین طرف متعاهد دیگر را اشغال مینمایند باید در حدود امکان مساعی مقامات ملی صالحه کشور اشغال شده را برای حفاظت و نگاهداری اموال فرهنگی تأمین کنند.
2 – چنانچه اقدام فوری برای حفاظت اموال فرهنگی واقعه در سرزمین اشغال شده که در نتیجه عملیات جنگی آسیب دیده لازم گردد و مقامات ملی صالحه نتوانند بدان بپردازند دولت اشغال‌کننده در حدود امکان لازم‌ترین اقدامات حفاظتی را با همکاری نزدیک مقامات مزبور بعمل خواهد آورد
3 – هر یک از طرف های معظم متعاهد که افراد یک نهضت مقاومت Resistance آن را حکومت قانونی میشناسند توجه افراد مزبور را حتی‌الامکان نسبت بلزوم مراعات مقررات این قرارداد در قسمت مربوط بمحترم شمردن اموال فرهنگی جلب خواهند نمود.
ماده 6 – علامت‌گذاری اموال فرهنگی
طبق مقررات ماده 16 اموال فرهنگی را میتوان بعلائم مخصوص مجهز نمود تا تشخیص آنها تسهیل گردد
ماده 7 – اقدامات از نظر نظامی.
1 – طرف های معظم متعاهد تعهد مینمایند از زمان صلح در مقررات و دستوراتی که جهت سربازان خود تنظیم مینمایند ترتیبات خاصی برای مراعات این قرارداد منظور دارند و هم در زمان صلح نزد افراد نیروی انتظامی خود روح احترام نسبت بفرهنگ و اموال فرهنگی همه ملل را بپرورانند.
2 – و نیز تعهد مینمایند از زمان صلح در نیروی نظامی خود ادارات یا افراد متخصصی تهیه نمایند که ماموریت آنها مراقبت در احترام اموال فرهنگی بوده و با مقامات کشوری مأمور محافظت اموال مزبور همکاری کنند.
فصل دوم – حفاظت مخصوص
ماده 8 – اعضاء حمایت مخصوص.
1 – تعداد محدودی پناهگاه را که برای حفاظت اموال فرهنگی منقول در صورت وقوع جنگدر نظر گرفته شده و همچنین مراکز آثار تاریخی و سایر اموال فرهنگی غیر منقول را که دارای اهمیت زیادی باشد میتوان تحت حمایت مخصوص قرار داد مشروط بر اینکه:
الف – با مراکز صنعتی یا با هر هدف نظامی مهم که نقطه حساس باشد مانند فرودگاه – ایستگاه رادیو – مؤسساتی که برای دفاع ملی کار میکنند بندر- ایستگاه نسبتا مهم راه‌آهن با راه‌های مهم ارتباطی بحد کافی فاصله داشته باشد
ب – بمنظور نظامی مورد استفاده قرار نگیرد.
2 – پناهگاه برای محافظت اموال منقول فرهنگی نیز میتواند هر کجا واقع شده باشد تحت حمایت مخصوص قرار گیرد مشروط بر اینکه طوری ساخته شده باشد که بر حسب احتمال بمباران نتواند بآن لطمه‌ای وارد نماید
3 – یک مرکز آثار تاریخی که برای نقل و انتقال افراد و ذخایر نظامی حتی بعنوان ترانزیت بکار برده شود در حکم مرکزیست که بمنظورهای نظامی مورد استفاده قرار گرفته و همچنین است هنگامی که در آن عملیاتی انجام میشود که رابطه مستقیم با اقدامات نظامی داشته باشد و محل اقامت افراد نظامی یا تولید مصالح جنگی قرار گیرد
4 – مراقبت یکی از اموال فرهنگی مذکور در بند(1) از طرف نگهبانانی که برای این امر ملبس به لباس مخصوص نگهبانی هستند یا حضور نیروی پلیس که بر حسب عادت مامور انتظام عمومی است در مجاورت آن مال فرهنگی منظور نظامی محسوب نمی گردد.
5 – چنانچه یکی از اموال فرهنگی مذکور در بند (1) این ماده در نزدیکی یک هدف نظامی مهم بمفهوم این بند واقع باشد میتواند تحت حمایت مخصوص قرار گیرد مشروط بر اینکه طرف معظم متعاهدی که چنین تقاضائی را مینماید متعهد گردد که در صورت وقوع جنگ از هدف مزبور هیچگونه استفاده نظامی نکند و بخصوص اگر بندر یا ایستگاه راه‌آهن یا فرودگاه باشد هر گونه رفت و آمد را از آنجا منحرف سازد در این صورت باید انحراف در زمان صلح بعمل آید.
6 – حمایت مخصوص از اموال فرهنگی در زمان صلح به وسیله ثبت آنها در دفتر بین‌المللی حمایت فرهنگی بعمل میآید این ثبت فقط طبق مفاد این قرارداد و تحت شرایطی که برای اجرای آن در این موافقت نامه پیش‌بینی شده انجام میگیرد.
ماده 9 – مصونیت اموال فرهنگی تحت حمایت مخصوص.
اطراف معظم متعاهد تعهد مینمایند که مصونیت اموال فرهنگی تحت حمایت مخصوص را بمحض ثبت آن ها در دفتر بین‌المللی با خودداری از هر‌گونه خصومت نسبت به آنها محترم شمارند و از بکار بردن اموال مزبور و حوالی آنها (غیر از مواردی که در بند 5 ماده 8 پیش‌بینی شده) بمنظور نظامی خودداری نمایند.
ماده 10 – علامت‌گذاری و بازرسی.
اموال فرهنگی تحت حمایت مخصوص باید در زمان جنگدارای علائم مشخص در ماده 16 بوده و همانطور که در آئین‌نامه اجرائی پیش‌بینی شده) برای بازرسی بین‌المللی آزاد باشد.
ماده 11 – سلب مصونیت.
1 – چنانکه یکی از اطراف معظم متعاهد نسبت بیکی از اموال فرهنگی تحت حمایت مخصوص از تعهداتی که طبق ماده 9 تخلف نماید طرف مقابل تا زمانی که این تخلف ادامه دارد از تعهدی که نسبت بمصونیت اموال مزبور نموده آزاد خواهد بود معهذا هر وقت میسر گردد اخطار خواهد کرد که در مهلت معقولی بآن تخلف خاتمه داده شود.
2 – در خارج از موردی که در بند (1) پیش‌بینی شده مصونیت یک مال فرهنگی تحت حمایت مخصوص نمیتواند سلب گردد مگر در موارد استثنائی الزامات نظامی غیر قابل احتراز و منحصراً تا موقعی که الزام وجود دارد. این الزام فقط از طرف شخصی میتواند تشخیص داده شود که رئیس تشکیلاتی بالاتر یا لااقل برابر با یک لشگر باشد.
در کلیه مواردی که اوضاع اجازه دهد تصمیم سلب مصونیت قبلا در مدت کافی بطرف ابلاغ میگردد.
3 – طرفی که مصونیت را سلب مینماید باید در کمترین مدت ممکن کتباً با ذکر علل کمیسر کل اموال فرهنگی را که در آئین‌نامه اجرائی پیش‌بینی شده مستحضر سازد.
فصل سوم – حمل و نقل اموال فرهنگی
ماده 12 – حمل و نقل تحت حمایت مخصوص
1 – حمل و نقلی که منحصراً مخصوص اموال فرهنگی چه در داخل کشور و چه مقصد سرزمین دیگری باشد ممکن است طبق تقاضای طرف معظم متعاهد ذینفع تحت حمایت مخصوص و شرایط پیش‌بینی شده در آئین‌نامه اجرائی بعمل آید.
2 – حمل و نقل تحت حمایت مخصوص با مراقبتی که جنبه بین‌المللی دارد و در آئین‌نامه اجرائی پیش‌بینی شده و با علامت مشخصی که در ماده 16 تعیین گردیده بعمل خواهد آمد.
3 – طرف های معظم متعاهد از هر گونه عمل خصمانه نسبت به حمل اموال تحت حمایت مخصوص خودداری خواهند نمود.
ماده 13 – حمل و نقل در موارد فوری
1 – چنانچه یکی از اطراف معظم متعاهد تشخیص دهد امنیت بعضی از اموال فرهنگی اقتضا میکند که آنها را بجای دیگری منتقل سازد و این عمل به قسمی فوریت داشته باشد که طرز عمل پیش‌بینی شده در ماده 12 را نتواند بخصوص در آغاز جنگ مراعات نماید در آن صورت حمل و نقل ممکن است بعلامت مشخص مذکور در -ماده 12 مجهز گردد مگر در مواردی که طبق مفاد ماده 12 تقاضای مصونیت گردیده و رد شده باشد جریان حمل و نقل باید در حدود امکان به اطلاع طرف های متخاصم برسد. حمل و نقل بطرف سرزمین کشور دیگر چنانچه صریحاً مصونیت داده نشده باشد نمیتواند بهیچوجه مجهز به علامت مشخصه باشد.
2 – اطراف معظم متعاهد در حدود ممکنه احتیاطات لازمه را بعمل خواهند آورد تا حمل و نقلی که در بند اول این ماده پیش بینی شده و مجهز به علامت مشخص است از عملیات خصمانه‌ای علیه آنها محفوظ بماند.
ماده 14 – مصونیت در موارد توقیف و تصرف غنیمت
1 – در مقابل توقیف و تصرف و غنیمت اموال زیر مصونیت دارند
الف – اموال فرهنگی که از حمایت پیش‌بینی شده در ماده 12 و همچنین ماده 13 بهره‌مند است
ب – وسایل حمل و نقل که منحصراً مخصوص انتقال اموال مزبور باشد.
2 – این ماده بهیچوجه حق بازدید و بازرسی را محدود نمیسازد.
فصل چهارم . کارمندان
ماده 15 – متصدیان
کسانی که مأمور حمایت اموال فرهنگی هستند باید در حدودی که با مقتضیات امنیت مطابقت نماید بنفع اموال مزبور مورد احترام واقع گردند و چنانچه در دست طرف مقابل گرفتار شوند و اموالی که موظف بحمایت آنها هستند نیز بدست طرف مقابل افتد باید بتوانند بانجام وظیفه خود ادامه دهند.
فصل پنجم – علامت مشخص
ماده 16 – علامت قرارداد
1 – علامت مشخصه قرارداد عبارت است از یک لوحه (ECU) که پائین آن نوکدار بوده صفحه آن دارای دو رنگ آبی و سفید است (یک مربع آبی که یک زاویه آن در نوک لوحه قرار گرفته و یک مثلث آبی بالای مربع مزبور این دو شکل در هر طرف تشکیل یک مثلث سفید میدهند.)
2 – این علامت یا منفرداً بکار میرود و یا سه مرتبه بشکل مثلث (یک علامت در پائین) طبق شرایط مذکوره در ماده 17 تکرار میشود.
ماده 17 – مورد استعمال علامت
1 – علامت مخصوص که سه مرتبه تکرار میشود فقط در موارد زیر استعمال میگردد
الف – اموال فرهنگی غیر منقول تحت حمایت مخصوص
ب – حمل اموال فرهنگی تحت شرایطی که در ماده 12 و 13 پیش‌بینی شده است
ج – پناهگاههائی که تحت شرایط مذکوره در آئین‌نامه اجرائی تدارک میشود.
2 – علامت مشخصه بصورت منفرد فقط در موارد زیر استعمال میشود.
الف – برای اموال فرهنگی که تحت حمایت مخصوص نیست
ب – برای اشخاصی که طبق مقررات اجرائی مأمور بازرسی هستند.
ج – برای کسانی که مأمور حمایت اموال فرهنگی هستند
د – در مورد برگ های هویتی که در آئین‌نامه اجرائی پیش‌بینی شده است.
3 – در صورت وقوع جنگاستعمال علامت مشخصه جز در مواردی که بندهای بالای اینماده ذکر گردیده همچنین استعمال علامتی شبیه بعلامت مشخصه بهر منظور ممنوع میباشد.
4 – علامت مشخصه را نمیتوان روی اموال فرهنگی غیر قابل منقول نصب نمود مگر اینکه در عین حال پروانه‌ای که بوسیله مقامات صالحه طرف معظم متعاهد امضاء و تاریخ گذارده شده نیز در کنار آن نصب گردد.
فصل ششم – حدود اعمال قرارداد
ماده 18 – اعمال قرارداد
1 – علاوه بر مقرراتی که باید از زمان صلح معتبر باشد هنگامی که جنگی اعلام شود یا هر برخورد مسلحانه دیگری بین دو یا چند طرف معظم متعاهد واقع گردد حتی اگر حالت جنگ بین یک یا چند طرف رسماً شناخته نشده باشد قرارداد حاضر قابل اعمال خواهد بود.
2 – قرارداد هنگام اشغال تمام یا قسمتی از سرزمین یکی از طرف های معظم متعاهد نیز قابل اعمال خواهد بود حتی اگر اشغال مزبور بدون مقاومت نظامی بعمل آمده باشد.
3 – چنانچه یکی از دول متخاصم عضو این قرارداد – نباشد معذلک دولی که عضویت دارند در روابط بین خود متعهد به این قرارداد خواهند بود.
بعلاوه چنانچه دولت غیر عضو اظهار دارد که مقررات قرارداد را می‌پذیرد تا زمانی که آنها را مورد اجرا قرار می‌دهد سایرین نیز نسبت بآن متعهد خواهند بود.
ماده 19 – جنگهائی که جنبه بین‌المللی ندارد
1 – در صورت وقوع جنگی که جنبه بین‌المللی ندارد و در سرزمین یکی از طرف های معظم متعاهد واقع میشود هر یک از طرفین منازعه مکلف است مقررات این قرارداد را لااقل در قسمتی که مربوط به احترام نسبت به اموال فرهنگی میباشد اعمال نماید.
2 – متخاصمین سعی خواهند نمود از طریق موافقت های مخصوص تمام یا قسمتی از مقررات دیگر این قرارداد نیز بموقع اجرا بگذارند
3 – سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد میتواند وسایل خود را در اختیار متخاصمین بگذارد.
4 – اجرای مقرراتی که در بالا ذکر گردیده در وضع حقوقی متخاصمین تأثیری نخواهد داشت.
فصل هفتم – اجراء قرارداد
ماده 20 – آئین‌نامه اجرائی:
نحوه اجرای این قرارداد در آئین‌نامه اجرائی که جزء لاینفک آن بشمار میرود تعیین گردیده است.
ماده 21 – دول حامی:
این قرارداد و آئین‌نامه اجرائی آن با کمک دول حامی که مأمور حفاظت منافع طرف های متخاصم هستند بمورد اجراء گذاشته میشود.
ماده 22 – طریق مصالحه.
1 – دول حامی در هر مورد که بنفع اموال فرهنگی مفید بدانند بخصوص اگر راجع به اجراء یا تفسیر مفاد این قرارداد و آئین‌نامه اجرائی آن اختلافی بین طرف های متخاصم وجود داشته باشد به آنها کمک و همراهی خواهند کرد.
2 – بدین منظور هر یک از دول حامی میتواند بدعوت یکی از طرف های متخاصم یا بدعوت مدیر کل سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد یا باختیار خود بطرف های متخاصم پیشنهاد نماید که مجمعی مرکب از نمایندگانشان بخصوص مقاماتی که مأمور حفاظت اموال فرهنگی میباشند لدی‌الاقتضاء در سرزمین بیطرف مناسبی تشکیل دهند.
طرف های متخاصم موظفند بپیشنهاد راجع بتشکیل مجمع ترتیب اثر دهند.
دول حامی شخصیتی از یکی از دول بیطرف با شخصیتی که از طرف مدیر کل سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد معرفی شده باشد بطرف های متخاصم پیشنهاد مینماید تا پس از قبول امر از طرف متخاصمین بسمت ریاست در این مجمع شرکت نماید.
ماده 23 – کمک سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد Unesco
1 – طرف های معظم متعاهد میتوانند بمنظور تأسیس سازمانهای حمایت اموال فرهنگی یا برای هر موضوعی که مربوط به اجرای این قرارداد و‌آئین‌نامه اجرائی آن باشد از کمک فنی سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد استمداد جویند.
یونسکو در حدود برنامه و امکانات خود این کمک را خواهد نمود.
2 – سازمان مجاز خواهد بود به ابتکار خود در این خصوص بطرف های معظم متعاهد پیشنهادهائی بدهد.
ماده 24 – موافقت‌های مخصوص:
1 – طرف های معظم متعاهد راجع بهر مسئله‌ای که حل جداگانه آن را صلاح بدانند میتوانند به انعقاد موافقت نامه‌های مخصوص مبادرت نمایند.
2 – هیچگونه موافقت مخصوص نمیتواند از حمایتی که این قرارداد برای اموال فرهنگی و کارمندان مربوط به آن تعیین نموده است بکاهد.
ماده 25 – انتشار قرارداد:
طرف های معظم متعاهد تعهد مینمایند هنگام صلح و هنگام جنگمتن این قرارداد و آئین‌نامه اجرائی آن را تا سر حد امکان در ممالک خود منتشر سازند و بخصوص متعهد میگردند آن را در برنامه‌های تعلیمات نظامی و حتی‌المقدور کشوری وارد نمایند بنحوی که کلیه ساکنین مخصوصاً نیروی نظامی و‌مأمورین حفظ اموال فرهنگی اصول آنرا بدانند.
ماده 26 – ترجمه و گزارش:
طرف های معظم متعاهد ترجمه رسمی این قرارداد و آئین‌نامه اجرائی آنرا بوسیله مدیر کل سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد برای یکدیگر خواهند فرستاد.
2 – بعلاوه لااقل هر 4 سال یکمرتبه گزارشی حاوی اطلاعاتی مناسب بنظر آنان برسد و راجع باشد به اقداماتی که بعمل آورده‌اند و یا از‌طرف ادارات آنها برای اعمال این قرارداد و آئین‌نامه اجرائی آن تهیه و یا در نظر گرفته شده است بمدیر کل یونسکو خواهند داد.
ماده 27 – جلسات.
1 – مدیر کل سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد میتواند با تصویب شورای اجرائی یونسکو نمایندگان طرف های معظم متعاهد را برای تشکیل جلسه دعوت نماید و نیز موظف است در صورتی که لااقل یک‌پنجم از طرف های معظم متعاهد تقاضا نمایند باین دعوت اقدام کند.
2 – بدون آنکه بوظایف دیگر مجمع که از لحاظ این قرارداد و مقررات اجرائی آن بدان محول شده است لطمه‌ای وارد آید مجمع مأمور خواهد بود مسائل مربوط به اجرای این قرارداد و آئین‌نامه اجرائی آن را مورد مطالعه قرار داده و در آن باب توصیه‌هائی نماید.
3 – بعلاوه مجمع میتواند چنانچه اکثریت نمایندگان طرف های معظم متعاهد حضور داشته باشند طبق مفاد ماده 39 اقدام بتجدید نظر در قرارداد و‌آئین‌نامه اجرائی آن بنماید.
ماده 28 – ضمانت اجراء.
طرف های معظم متعاهد تعهد مینمایند در حدود قوانین جزائی خود تدابیر لازمه اتخاذ نمایند تا اشخاصی که نسبت به این قرارداد تخلف نموده یا دستور ارتکاب بتخلف داده‌اند قطع نظر از تابعیت آنها مورد تعقیب و تنبیه جزائی یا انتظامی قرار گیرند.
مقررات نهائی
ماده 29 – زبان.
1 – این قرارداد به زبانهای انگلیسی – اسپانیولی – فرانسه و روسی تنظیم گردیده است و هر 4 متن متساویاً معتبر میباشد.
2 – سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد ترجمه هائی نیز به زبانهای رسمی دیگر کنفرانس عمومی تهیه خواهد نمود.
ماده 30 – امضاء
این قرارداد مورخ به تاریخ 14 مه 1954 میباشد و تا 31 دسامبر 1954 برای امضاء کلیه دولی که در کنفرانس 21 آوریل الی 14 مه 1954 لاهه دعوت شده بودند باز خواهد بود.
ماده 31 تصویب
1- این قرارداد طبق مقررات قانون اساسی هر یک از دول امضاءکننده به تصویب خواهد رسید.
2 – اسناد مصوب بمدیر کل سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد تسلیم خواهد گردید.
ماده 32 – الحاق.
این قرارداد از روزی که معتبر میگردد برای الحاق کلیه دولی که در ماده 30 اشاره شده است و آنرا امضاء نکرده‌اند و همچنین دولی که از طرف شورای اجرائی سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد برای الحاق به آن دعوت شدند باز خواهد بود.
الحاق با تسلیم سند مربوط بمدیر کل سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد انجام میگیرد.
ماده 33 – قوت قانونی:
1 – این قرارداد سه ماه پس از تسلیم پنج سند مصوب آن قوت قانونی خواهد یافت
2 – بعداً نیز قرارداد برای هر یک از اطراف معظم متعاهد سه ماه پس از تسلیم سند مصوب یا سند حاکی از الحاق قابل اجرا خواهد بود.
3 – موارد پیش‌بینی شده در مواد 18 و 19 باسناد مصوبه با سند الحاقی که اطراف متخاصم قبل یا بعد از شروع جنگ یا اشغال تسلیم نموده باشند اثر فوری خواهد داد. در این موارد مدیر کل سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد باسرع طرق مراتب پیش‌بینی شده در ماده 38 را ابلاغ خواهد نمود.
ماده 34 – اعمال واقعی قرارداد.
1 – دول طرف های قرارداد از هنگام قابل اجراء بودن آن هر یک بسهم خود کلیه اقدامات لازم را بعمل خواهند آورد در پایان مدت شش ماه قرارداد بمورد اجرای واقعی گذاشته شود.
2 – ابتدای مدت شش ماه برای دولی که بعد از قابل اجراء بودن قرارداد اسناد مصوب یا حاکی از الحاق خود را تسلیم نمایند از تاریخ تسلیم خواهد بود.
ماده 35 – توسعه سرزمین های مشمول قرارداد:
هر یک از طرف های معظم متعاهد میتواند هنگام تصویب یا الحاق یا بعداً در هر موقع دیگر بوسیله یادداشتی خطاب بمدیر کل سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد اعلام دارد که این قرارداد شامل کلیه یا یکی از سرزمین هائی خواهد بود که طرف مزبور روابط بین‌المللی آن را عهده‌دار میباشد. این یادداشت سه ماه پس از وصول دارای اثر خواهد بود.
ماده 36 – ربط با قراردادهای قبلی:
1 – در روابط بین دولی که بوسیله قراردادهای لاهه راجع به قوانین و رسوم جنگ زمینی (IV) و بمباران بوسیله نیروهای دریائی در زمان جنگ (IX).
(خواه قرارداد 29 ژوئیه 1899 و خواه قرارداد 18 اکتبر 1907) نسبت بیکدیگر تعهداتی دارند و اطراف این قرارداد نیز میباشند این قرارداد مکمل قرارداد (IX) و آئین‌نامه پیوست قرارداد (IV) میباشد و علامت مشروحه در ماده 16 نسبت به مواردی که این قرارداد و آئین‌نامه اجرائی آن برای استعمال آن علامت مشخص نموده اند جانشین علامت مشروحه در ماده 5 قرارداد (XI) مذکور خواهد بود.
2 – در روابط بین دولی که بوسیله پیمان واشنگتن مورخ 15 آوریل 1935 برای حفاظت مؤسسات هنری و علمی و آثار تاریخی (پیمان زویخ) نسبت بیکدیگر تعهداتی دارند و اطراف این قرارداد نیز میباشند این قرارداد پیمان زوریخ را تکمیل نموده و بجای پرچم مخصوص مشروحه در‌ماده 3 پیمان مذکور علامت مشروحه در ماده 16 این قرارداد در مواردی که این قرارداد و آیین‌نامه اجرائی استعمال آن را مشخص نموده بکار میرود.
ماده 37 – فسخ:
1- هر یک از طرف های معظم متعاهدا میتواند بنام خود و سرزمینهائی که روابط خارجی آنها را عهده‌دار است قرارداد را فسخ نماید.
2- فسخ بوسیله سند کتبی که به مدیر کل سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد تسلیم میگردد اعلام میشود.
3- – فسخ یکسال پس از وصول سند مبنی بر اعلام آن عملی میشود مع‌الوصف چنانچه در انقضای یک سال مهلت فسخ طرف فسخ کننده ملزم بورود جنگ شود اثر فسخ تا خاتمه مخاصمات یا در هر حال تا زمانی که عملیات اعاده اموال فرهنگی بمبدء خود خاتمه نیافته است معلق خواهد ماند.
ماده 38 – ابلاغ:
مدیر کل سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد دول منظور در مواد 30 و 32 و همچنین سازمان ملل متحد را از دریافت کلیه اسناد مصوبه و الحاقی با پذیرش مذکور در مواد 31 و 32 و 39 و اعلامیه ابلاغ و فسخ که مواد 35 و 37 و 39 ذکر گردیده مطلع خواهد ساخت.
ماده 39 – تجدید نظر در قرارداد و آئین‌نامه اجرائی آن
1 – هر یک از طرف های معظم متعاهد میتواند پیشنهاد نماید در قرارداد و آئین‌نامه اجرائی آن اصلاحاتی بعمل آید. کلیه پیشنهادهای اصلاحی که بدین طریق داده میشود مستقیماً بمدیر کل سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد تسلیم خواهد گردید که او نیز متن آن را بکلیه طرف های معظم متعاهد ابلاغ و در عین حال درخواست خواهد نمود که در ظرف چهار ماه اطلاعات زیر را ارسال دارند.
الف – آیا مایلند برای مطالعه پیشنهاد اصلاح کنفرانس تشکیل گردد.
ب – یا عقیده دارند باید پیشنهاد اصلاح بدون تشکیل کنفرانس پذیرفته شود.
ج – یا عقیده دارند پیشنهاد اصلاح بدون تشکیل کنفرانس رد شود.
2 – مدیر کل پاسخ های واصله را بمنظور اجرای مفاد بند اول این ماده بکلیه طرف های معظم متعاهد ابلاغ خواهد نمود.
3 – چنانچه کلیه طرف های معظم متعاهد که نظر خود را طبق مفاد بند (ب) این ماده در موعد مقرر به مدیر کل اعلام داشته اند اطلاع دهند که موافقند اصلاح بدون تشکیل کنفرانس پذیرفته شود تصمیم آنان از طرف مدیر کل طبق مفاد ماده 38 اعلام خواهد گردید. اصلاح 90 روز پس از تاریخ اعلام مزبور برای کلیه طرف های معظم متعاهد مؤثر خواهد گردید.
4 – چنانچه بیش از یک ثلث از طرف های معظم متعاهد تقاضا نمایند مدیر کل کنفرانسی بمنظور مطالعه اصلاح پیشنهاد شده تشکیل خواهد داد.
5 – اصلاحاتی که در مورد قرارداد یا آئین‌نامه اجرائی آن بر طبق طرز عمل پیش‌بینی شده در بند بالا پیشنهاد شود معتبر نخواهد بود مگر پس از تصویب باتفاق آراء طرف های معظم متعاهد حاضر در کنفرانس و پذیرش از طرف هر یک از طرف های معظم متعاهد.
6 – پذیرش اصلاحات قرارداد یا آئین‌نامه اجرائی آن که در کنفرانس مذکور در بندهای 4 و 5 تصویب شده باشد از طریق تسلیم سند رسمی بمدیر کل سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد بعمل خواهد آمد.
7 – پس از اعتبار یافتن اصلاحات این قرارداد یا آئین‌نامه اجرائی آن فقط متن قرارداد یا آئین‌نامه اجرائی آن که باین طریق اصلاح شده باشد برای تصویب یا الحاق مفتوح خواهد بود.
ماده 40 – ثبت
طبق ماده 102 منشور ملل متحد این قرارداد پس از تقاضای مدیر کل سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد در دبیرخانه سازمان ملل متحد به ثبت خواهد رسید.
بناء علیهذا امضاءکنندگان تام‌الاختیار ذیل این قرارداد را امضاء نمودند.
لاهه بتاریخ 14 مه 1954 این قرارداد فقط در یک نسخه تنظیم گردیده که به بایگانی سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد تسلیم و رونوشت مصدق آن بکلیه دول مذکور در مواد 30 و 32 و همچنین به سازمان ملل متحد داده خواهد شد.
مقررات اجرائی قرارداد حمایت اموال فرهنگی هنگام جنگ
فصل اول- بازرسی
ماده 1 – فهرست بین‌المللی اسامی شخصیتها
بمحض شروع اعتبار این قرارداد دبیر کل یک فهرست بین‌المللی از کلیه شخصیتهائی که از جانب طرفهای معظم متعاهد شایسته عهده گرفتن شغل کمیسر کل اموال فرهنگی معرفی شده‌اند تنظیم خواهد نمود. این فهرست طبق تقاضای دبیر کل سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد و تقاضای طرفهای معظم متعاهد متناوباً مورد تجدید نظر قرار خواهد گرفت
ماده 2 – سازمان بازرسی
همین که یکی از طرف های معظم متعاهد داخل جنگی میشود که مشمول ماده 18 قرارداد میگردد
الف – یک نماینده برای اموال فرهنگی واقعه در سرزمین خود تعیین مینماید.
چنانچه سرزمین دیگری را در تصرف داشته باشد یک نماینده مخصوص نیز برای اموال فرهنگی واقعه در آن سرزمین در آن ناحیه تعیین خواهد نمود.
ب – دولت حامی هر یک از طرفهای متخاصم که با این دولت معظم متعاهد در حال جنگاست نمایندگانی نزد دولت اخیر طبق مفاد ماده 3 زیر تعیین خواهد نمود.
ج – طبق مفاد ماده 4 زیر یک کمیسر کل اموال فرهنگی بطرف معظم متعاهد مزبور معرفی خواهد شد.
ماده 3 – تعیین نمایندگان دول حامی
دولت حامی نمایندگان خود را از بین مامورین سیاسی یا کنسولی یا با توافق طرفی که باید نمایندگان نزد آن انجام وظیفه نماید از بین اشخاص دیگری تعیین خواهد نمود.
ماده 4 – تعیین کمیسر کل
1 – کمیسر کل اموال فرهنگی از فهرست بین‌المللی اسامی شخصیتها و با توافق مشترک دولتی که باید نزد آن انجام وظیفه نماید و دول حامی طرف های متخاصم تعیین خواهد گردید.
2 – چنانچه طرفها نتوانند در عرض سه هفته پس از شروع مذاکرات توافق حاصل نمایند که از رئیس دیوان دادگستری بین‌المللی تقاضا خواهند نمود کمیسر کل را تعیین نماید.
کمیسر مزبور وقتی شروع بکار خواهد نمود که رضایت طرفی که باید نزد آن انجام وظیفه نماید جلب گردد.
ماده 5 – وظائف نمایندگان
نمایندگان دول حامی موارد تخلف از قرارداد را معلوم و با رضایت طرفی که نزد آن انجام وظیفه میکنند نسبت باوضاع و احوال بازجوئی و در محل بمنظور خاتمه دادن بتخلف اقدام نموده و در صورت لزوم موضوع را بکمیسر کل مراجعه میکنند و مشارالیه را در جریان اقدامات خود میگذارند.
ماده 6 – وظائف کمیسر کل
1 – کمیسر کل اموال فرهنگی درباره مسائلی که باو مراجعه شده و مربوط باجرای قرارداد میباشد نزد نمایندگان طرفی که نزد آن انجام وظیفه مینماید و نمایندگان ذینفع اقدام خواهد نمود.
2 – در حدود پیش‌بینی شده در این مقررات حق اخذ تصمیم و انتصاب خواهد داشت.
3 – با توافق طرفی که نزد آن انجام وظیفه مینماید حق خواهد داشت دستور بازجوئی داده و یا خود عملیات بازجوئی را هدایت کند.
4 – کلیه اقداماتی را که برای اجرای قرارداد مفید بداند نزد طرفهای متخاصم دول حامی آنان بعمل خواهد آورد.
5 – گزارش های لازم درباره اجرای قرارداد را تهیه و بطرفهای ذینفع و دول حامی آنها تسلیم نموده و رونوشتی نیز برای مدیر کل سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد که فقط میتواند اطلاعات فنی آنرا مورد استفاده قرار دهد خواهد فرستاد.
6 – هنگامی که دولت حامی وجود نداشته باشد کمیسر کل وظائفی را نیز که طبق مواد 21 و 22 برای دولت حامی تعیین گردیده بعهده خواهد داشت.
ماده 7 – بازرسان و کارشناسان
1 – هر دفعه که کمیسر کل اموال فرهنگی طبق تقاضای نمایندگان ذینفع یا پس از مشاوره با آنان لازم بداند برای جلب موافقت طرفی که نزد آن ماموریت دارد شخصی را بعنوان بازرسی اموال فرهنگی که مامور انجام وظیفه معینی بد میباشد معرفی مینماید.
بازرس فقط در مقابل کمیسر مسئولیت دارد.
2 – کمیسر کل و نمایندگان بازرسان میتوانند به کارشناسانی مراجعه نمایند که آنان نیز برای جلب موافقت مذکور در بند پیش معرفی شده باشند.
ماده 8 – انجام مأموریت بازرسی
کمیسرهای کل اموال فرهنگی و نمایندگان دول حامی و بازرسان و کارشناسان نباید هیچوقت از حدود ماموریت خود تجاوز نمایند. منجمله باید الزامات امنیت طرف معظم متعاهدی را که نزد آن ماموریت دارند در نظر بگیرند و در کلیه موارد متوجه مقتضیات موقعیت نظامی بنحوی که طرف معظم متعاهد مزبور باطلاع آنها میرسانند باشند.
ماده 9 – قائم مقام دول حامی
اگر یکی از طرفهای متخاصم از اقدامات دولت حامی بهره مند نبوده یا دیگر بهره‌مند نباشند از یک کشور بیطرف ممکن است تقاضا شود بمنظور تعیین یک کمیسر اموال کل فرهنگی بنحوی که در ماده 4 بالا پیش‌بینی شده است وظائف دولت حامی را عهده‌دار گردد. کمیسر کل که بدین طریق تعیین میشود میتواند در صورت لزوم وظایف نمایندگان دول حامی را که در این مقررات مشخص گردیده به بازرسان واگذار نماید.
ماده 10 – هزینه.
حقوق و هزینه کمیسر کل اموال فرهنگی و بازرسان و کارشناسان بعهده طرفی خواهد بود که نزد آن انجام وظیفه مینماید. حقوق و هزینه نمایندگان دول حامی باید مورد موافقت دول مزبور و دولی که منافع آنها حفظ میشود واقع گردد.
فصل دوم – حمایت مخصوص
ماده 11 – پناهگاه‌های پیش‌بینی نشده.
1 – چنانچه یکی از طرف های معظم متعاهد در جریان مخاصمه بعلت وقایع غیر مترقبه مجبور شود بدون مقدمه و ناگاه پناهگاهی ترتیب دهد و بخواهد پناهگاه مزبور تحت حمایت مخصوص قرار گیرد باید فوراً کمیسر کل را که نزد آن بانجام وظیفه مشغول است مطلع سازد.
2 – چنانچه کمیسر کل عقیده داشته باشد که موقع و اهمیت اموال فرهنگی که در پناهگاه مزبور قرار داده میشود چنین اقدامی را ایجاب مینماید میتواند بطرف معظم متعاهد اجازه دهد علامت مشخصه مخصوص مذکور در ماده 16 این قرارداد را در آنجا نصب نماید و بدون تأخیر تصمیم خود را باستحضار نمایندگان ذینفع دول حامی خواهد رساند.
هر یک از نمایندگان مزبور در مدت 30 روز میتواند دستور دهد علامت مزبور برداشته شود.
3 – بمحض اینکه نمایندگان مزبور موافقت خود را اعلام داشتند یا آنکه مدت سی روز بدون مخالفتی از طرف آنان منقضی گردید و بعقیده کمیسر‌کل پناهگاه حائز شرائط مذکور در ماده 8 این قرارداد بود کمیسر نامبرده از مدیر کل سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد تقاضا خواهد نمود پناهگاه در دفتر اموال فرهنگی تحت حمایت مخصوص ثبت شود.
ماده 12 – دفتر ثبت بین‌المللی اموال فرهنگی تحت حمایت مخصوص.
1 – یک دفتر ثبت بین‌المللی اموال فرهنگی تحت حمایت مخصوص تهیه میگردد.
2 – این دفتر در دست مدیر کل سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد میباشد و نسخه‌هائی از آنرا بدبیر کل سازمان ملل متحد و طرف های معظم متعاهد تسلیم خواهد نمود.
3 – این دفتر به فصولی تقسیم شده که هر یک از آنها بنام یکی از طرفهای معظم متعاهد میباشد.
هر فصل نیز به سه قسمت بشرح زیر تقسیم میگردد.
پناهگاهها – مراکز ابنیه تاریخی – سایر اموال غیر منقول فرهنگی.
دبیر کل محتویات هر فصل را تعیین خواهد نمود.
ماده 13 – تقاضای ثبت.
1 – هر یک از طرف های معظم متعاهد میتواند برای ثبت برخی از پناهگاهها- مراکز ابنیه تاریخی و سایر اموال غیر منقول فرهنگی واقع در سرزمین خود تقاضاهائی بدبیر کل سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد تسلیم نماید. در این درخواستها اطلاعاتی راجع بمحل این اموال داده و گواهی خواهد نمود که اموال مزبور واجد شرایط پیش‌بینی شده در ماده 8 قرارداد میباشد.
2 – در مورد اشغال – دولت اشغال‌کننده حق تقاضای ثبت خواهد داشت.
3 – مدیر کل سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد فوراً رونوشتی از درخواست های ثبت را برای هر یک از طرفهای معظم متعاهد ارسال خواهد داشت.
ماده 14 – اعتراض:
1 – هر یک از طرفهای معظم متعاهد میتواند بوسیله نامه‌ای خطاب بمدیر سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد نسبت بثبت هر یک از اموال فرهنگی اعتراض نماید. نامه مزبور باید در ظرف چهار ماه از تاریخی که مدیر کل رونوشت تقاضای ثبت را ارسال داشته است بوی واصل گردد.
2 – چنین اعتراضی باید موجه باشد. فقط علل زیر موجه محسوب میشود.
الف – مال مورد تقاضای ثبت مال فرهنگی نیست.
ب – شرایط مذکور در ماده 7 این قرارداد رعایت نشده است.
3 – مدیر کل فوراً رونوشت نامه اعتراضیه را برای طرفهای معظم متعاهد ارسال میدارد و لدی‌الاقتضاء نظر کمیته بین‌المللی ابنیه تاریخی و هنری و حفریات باستانشناسی یا نظر سازمانها و اشخاص ذیصلاحیت دیگری را که مفید بداند خواهد خواست.
4 – مدیر کل یا طرف معظم متعاهدی که تقاضای ثبت نموده است میتوانند نزد طرفهای معظم متعاهدی که اعتراض نموده‌اند بمنظور برگشت اعتراض اقدام لازم بنمایند.
5 – چنانچه یکی از طرفهای معظم متعاهد پس از تقاضای ثبت اموال فرهنگی در زمان صلح و قبل از آنکه ثبت درخواست شده انجام یابد داخل جنگ شود اموال فرهنگی مزبور فوراً از طرف مدیر کل بعنوان موقت ثبت میگردد تا زمانی که اعتراضاتی که نسبت بآن شده یا ممکن است بشود تأیید – رد یا مسترد گردد.
6 – اگر مدیر کل در مدت شش ماه از روزی که نامه اعتراضیه را دریافت نموده است نامه دیگری از طرف معظم متعاهدی که اعتراض کرده مشعر بر استرداد اعتراض دریافت ندارد طرف معظمی که درخواست ثبت نموده است میتواند بحکمیت که در بند زیر تشریح گردیده متوسل گردد.
7 – تقاضای حکمیت باید حداکثر در ظرف یکسال پس از وصول نامه اعتراضیه بمدیر کل بعمل آید.
هر یک از طرفهای وارد در اختلاف یک حکم تعیین مینمایند.
در صورتی که تقاضای ثبت مورد بیش از یک اعتراض واقع گردد طرفهای معظمی که اعتراض نموده‌اند با هم یک حکم تعیین میکنند. دو حکم مذکور از روی فهرست بین‌المللی که در ماده 1 این آئین‌نامه قید گردیده یکسرحکم انتخاب مینمایند. چنانچه برای این انتخاب توافق حاصل نشود از رئیس دیوان بین‌المللی دادگستری تقاضا خواهند نمود که سرحکم را انتخاب کند که در این صورت الزامی ندارد که از فهرست بین‌المللی باشد. دیوان حکمیتی‌که بدین طریق تشکیل مییابد طرز عمل خود را تعیین مینماید و تصمیمات آن بدون استیناف خواهد بود.
8 – هر یک از طرفهای معظم متعاهد میتواند هنگامی که اعتراضی بعمل میآید و او در آن وارد است اظهار نماید که مایل نیست طرز عمل مذکور در‌بند بالا راجع به حکمیت را اجرا نماید. در این صورت اعتراض بر تقاضای ثبت از طرف مدیر کل بطرف های معظم متعاهد ارجاع میگردد و اعتراض‌فقط در صورتی تایید میگردد که اکثریت دو ثلث آراء مؤید آن باشد. رأی بوسیله مکاتبه داده میشود مگر آنکه مدیر کل سازمان تربیتی و علمی وفرهنگی ملل متحد تشخیص دهد که لازم است برای این موضوع طبق اختیاراتی که بموجب ماده 27 قرارداد باو داده شده است مجمعی دعوت نماید چنانچه مدیر کل تصمیم اتخاذ نماید که رأی بوسیله مکاتبه داده شود طرف های معظم متعاهد را دعوت خواهد نمود و در مدت شش ماه از تاریخ دعوت آراء خود را در پاکت و لاک و مهر شده ارسال دارند.
ماده 15 – ثبت
1 – مدیر کل سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد دستور خواهد داد هر یک از اموال فرهنگی را که تقاضای ثبت آن شده و در مدت پیش‌بینی‌شده در بند 1 ماده 14 مورد اعتراض واقع نگردیده است بشماره ترتیب در دفتر ثبت نمایند.
2 – در صورتی که اعتراضی بعمل آید و مورد شمول مندرجات بند 5 ماده 14 نباشد مدیر کل اقدام به ثبت مال نخواهد کرد مگر آن که اعتراض مسترد گردیده یا طبق طرز عمل مذکور در بند 7 ماده 14 یا طرز عمل مذکور در بند 8 همان ماده اعتراض یا تأیید نگردیده باشد.
3 – در موارد مذکوره در بند 3 ماده 11 مدیر کل طبق تقاضای کمیسر کل اموال فرهنگی اقدام به ثبت خواهد نمود.
4 – مدیر کل فورا یک رونوشت مصدق از هر مورد ثبت را برای دبیر کل سازمان ملل متحد و طرف های معظم متعاهد و طبق درخواست طرف معظمی که تقاضای ثبت نموده است برای کلیه دول مذکوره در ماده 30 و 32 قرارداد ارسال خواهد داشت.
عمل ثبت سی روز پس از ارسال رونوشت منشاء اثر خواهد بود.
ماده 16 ابطال ثبت:
1 – مدیر کل سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد ثبت اموال فرهنگی را در موارد زیر در دفتر ابطال خواهد نمود.
الف – طبق تقاضای طرف معظمی که اموال مزبور در سرزمین آن واقع است.
ب – هنگامی که طرف معظم تقاضاکننده ثبت این قرارداد را فسخ نموده و فسخ بموقع اجرا درآمده است.
ج – در مورد پیش‌بینی شده در بند 5 ماده 14 هنگامی که اعتراض در نتیجه نحوه اول مذکور در بندهای 7 یا 8 ماده 14 تأیید گردیده است.
2 – مدیر کل فورا یک رونوشت مصدق از هر گونه ابطال ثبت در دفتر را برای دبیر کل ملل متحد و کلیه دولی که رونوشت ثبت را دریافت داشته‌اند ارسال خواهد داشت ابطال سی روز پس از ارسال این رونوشت منشاء اثر خواهد گردید.
فصل سوم – حمل و نقل اموال فرهنگی
ماده 17 – طرز عمل برای تحصیل مصونیت.
1 – تقاضای مذکور در بند (1) ماده 12 قرارداد به کمیسر کل اموال فرهنگی تسلیم میگردد دلایلی که آن را ایجاب نموده باید در تقاضا قید گردد و همچنین تعداد تقریبی و اهمیت اموالی که باید حمل شود و محل فعلی و بعدی آن ها و وسایل حمل و نقل و مسیر و تاریخ پیش‌بینی شده برای حمل و هر گونه اطلاعات مفید دیگر را نیز باید متضمن باشد.
2 – چنانچه کمیسر کل پس از مشاورات لازم حمل مزبور را موجه بداند با نمایندگان ذینفع دول حامی راجع به طرز اجرای آن مشورت خواهد نمود. سپس نمایندگان طرف های ذینفع متخاصم را از جریان حمل مستحضر و اطلاعات لازم را نیز ضمیمه خواهد ساخت.
3 – کمیسر کل یک یا چند بازرس تعیین مینماید که مراقبت نمایند اموال حمل شده فقط اموال مذکور در تقاضا بوده و به ترتیبی که تصویب شده حمل میگردد و دارای علامت مشخصه نیز میباشد.
بازرس یا بازرسان مزبور تا مقصد همراه اموال خواهند رفت.
ماده 18 – حمل بخارجه:
چنانچه اموال تحت حمایت مخصوص بکشور خارج حمل شود انتقال نه فقط باید طبق مفاد ماده 12 قرارداد و ماده 17 این آئین‌نامه انجام یابد بلکه مشمول مقررات زیر نیز خواهد گردید.
الف – در مدتی که اموال فرهنگی در سرزمین دیگری قرار دارد کشور مزبور امانت دار آن خواهد بود و از آنها اقلا همانطور مراقبت خواهد نمود که اموال فرهنگی متعلق بخود که دارای اهمیت مشابهی هستند مراقبت مینماید.
ب – کشور امانت دار اموال را فقط پس از خاتمه مخاصمه مسترد خواهد نمود این استرداد در ظرف مدت شش ماه پس از تقاضای آن باید بعمل آید
ج – حین نقل و انتقالات متوالی و هنگام توقف در کشور دیگر اموال فرهنگی از هر گونه ضبط و اخذ مصون بوده و در اختیار امانت گذار و امانت‌دار نخواهد بود ولی چنانچه حفاظت اموال اقتضاء نماید امانت دار میتواند با موافقت امانت گذار آنها را بکشور ثالثی تحت شرایط این ماده انتقال دهد.
د – در تقاضای حمایت مخصوص باید قید گردد که کشور که اموال بآنجا حمل میشود با مفاد این ماده موافقت دارد.
ماده 19 – سرزمین اشغال شده.
هنگامی که یک طرف متعاهد که سرزمین طرف متعاهد دیگری را اشغال نمود اموال فرهنگی را به پناهگاهی واقع در منطقه دیگری از آن سرزمین حمل نماید بدون اینکه بتواند مفاد ماده 17 آئین‌نامه را مراعات کند این عمل بمنزله دستبرد اموال به مفهوم ماده 4 قرارداد تلقی نخواهد شد مشروط بر اینکه کمیسر کل اموال فرهنگی پس از مشاوره با کارمندان مأمور حمایت کتباً گواهی نماید که اوضاع و احوال این حمل را ایجاب نموده است.
فصل چهارم – علامت مخصوص
ماده 20 – نصب علامت:
1 – محل نصب و درجه مرئی بودن آن به نظر مقامات صالحه هر یک از طرف های معظم متعاهد واگذار شده است علامت ممکن است روی پرچم یا بازوبند نیز قرار داده شود و نیز ممکن است روی اشیاء نقش شده یا بطریق مؤثر دیگری نصب گردد.
2 – در هر حال هنگام جنگ بدون آنکه به علامت گذاری دیگری که ممکن است مؤثرتر باشد لطمه‌ای وارد آید علامت مخصوص باید روی وسائل نقلیه در موارد پیش‌بینی شده در مواد 12 و 13 قرارداد طوری نصب شود که هم از هوا و هم از روی زمین در روز بخوبی دیده شود و در روی زمین بطور مرئی و مشهود بترتیب ذیل نصب گردد
الف – در فواصل منظم کافی برای تعیین حدود مراکز ابنیه تحت حمایت مخصوص
ب – در مدخل سایر اموال غیر منقول فرهنگی تحت حمایت مخصوص.
ماده 21 – تعیین هویت اشخاص:
1 – اشخاص مذکور در بند 2 ردیف (ب) و (ج) ماده 17 قرارداد میتوانند بازوبندی مجهز بعلامت مخصوص داشته باشند که از طرف مقامات صالحه ممهور و صادر شده باشد.
2 – یک ورقه هویت مخصوص با علامت مشخصه‌ای خواهند داشت. در این ورقه باید حداقل مراتب زیر قید گردد. نام . نام خانوادگی . تاریخ تولد و مقام یا پایه یا شغل دارنده آن
عکس دارنده ورقه باید بورقه الصاق گردد و بعلاوه امضاء یا علامت انگشت دارنده یا هر دوی آنها روی ورقه باشد. ورقه باید بعلاوه بمهر مقامات صالحه ممهور باشد.
3 – هر یک از طرف های معظم متعاهد با استفاده از نمونه‌ای که پیوست این آئین‌نامه است ورقه هویتی تنظیم خواهد نمود و نمونه مورد قبول را برای طرفهای معظم متعاهد دیگر خواهند فرستاد.
هر ورقه هویت اقلا در دو نسخه تنظیم میگردد که یکی از آنها را مقام صادرکننده حفظ خواهد نمود.
4 – اشخاص مذکور در بالا بدون عذر موجه نمیتوانند از حق داشتن بازوبند یا داشتن هویت محروم گردند.
پروتکل
طرفهای معظم متعاهد مقرر میدارند.
I
1 – هر یک از اطراف معظم متعاهد تعهد مینماید از صدور اموال فرهنگی واقع در سرزمینی که هنگام جنگ تصرف نموده است ممانعت نماید. اموال مزبور اموالی است که در ماده 1 قرارداد حمایت اموال فرهنگی که در لاهه بتاریخ 14 مه 1954 بامضاء رسیده است توصیف گردیده است.
2 – هر یک از طرفهای معظم متعاهد تعهد مینماید اموال فرهنگی را که به کشور وی وارد شده و مستقیماً یا من غیر مستقیم از سرزمین اشغال شده‌ای به آنجا انتقال یافته باشد تحت توقیف قرار دهد این توقیف یا هنگام ورود رأساً یا در غیر این صورت طبق تقاضای مقامات سرزمین مزبور بعمل خواهد آمد.
3 – هر یک از طرفهای معظم متعاهد تعهد مینمایند پس از خاتمه جنگ اموال فرهنگی را که به کشور وی انتقال داده شده و به شرط آنکه انتقال مخالف با مفاد بند 1 باشد بمقامات صالحه کشوری که سابقاً تحت اشغال بوده و اموال متعلق بآنست مسترد دارد.
اموال مزبور نباید بهیچوجه بابت غرامت جنگی نگاه داشته شود.
4 – طرف معظم متعاهدی که موظف بوده است از صدور اموال فرهنگی سرزمینی را که اشغال نموده است ممانعت بعمل آورد باید به کسانی که با حسن نیت متصرف اموال فرهنگی مزبور میباشند و بر حسب مفاد بند سابق باید مسترد گردد غرامت لازمه را بپردازد.
II
5 – اموال فرهنگی که از طرف یکی از طرف های معظم متعاهد در سرزمین طرف دیگری برای حمایت آنها از آسیب جنگ امانت گذارده شده است پس از خاتمه مخاصمه بمقامات صالحه کشور مبداء مسترد خواهد گردید
III
6 – این پروتکل مورخ 14 مه 1954 میباشد و برای امضاء کلیه دولی که بکنفرانس منعقد در لاهه از 21 آوریل الی 14 مه 1954 دعوت شده بودند تا تاریخ 31 دسامبر 1954 مفتوح خواهد بود.
7 – (الف) – این پروتکل طبق مقرراتی که در قوانین اساسی هر یک از دول امضاءکننده پیش‌بینی شده است به تصویب خواهد رسید.
(ب) – اسناد مصوب بمدیر کل سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد تسلیم خواهد گردید.
8 ) این پروتکل از تاریخ اعتبار برای الحاق کلیه دولی که از طرف شورای اجرائی سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد دعوت به الحاق گردیده اند باز خواهد بود الحاق بوسیله تسلیم سند مشعر بر الحاق بمدیر کل سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد انجام مییابد.
9 – دول مذکور در بند 6 و 8 میتوانند هنگام امضاء یا تصویب یا الحاق اعلام نمایند که خود را نسبت بمقررات بخش (I) یا بخش (II) این پروتکل متعهد نمیدانند.
10 – (الف) این پروتکل سه ماه پس از تسلیم پنج سند تصویب معتبر خواهد گردید
(ب) سپس برای هر یک از طرف های معظم متعاهد سه ماه پس از آن که سند مصوب یا مشعر بر الحاق خود را تسلیم نماید پروتکل معتبر خواهد بود.
(ج) – موارد پیش‌بینی شده در مواد 18 و 19 قرارداد حمایت اموال فرهنگی در صورت وقوع جنگ که بتاریخ 14 مه 1954 در لاهه به امضاء رسیده است در اسناد مصوب یا مشعر بر الحاق که طرف های متخاصم قبل یا بعد از آغاز مخاصمات یا اشغال تسلیم نموده‌اند تأثیر فوری خواهد داشت.
در موارد‌مزبور مدیر کل سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد مراتب پیش‌بینی شده در بند 14 را باسرع وسائل ابلاغ خواهد نمود.
11 –
(الف) هر یک از دول امضاءکننده این پروتکل در ظرف شش ماه از تاریخ اعتبار آن تدابیر لازمه را بمنظور اعمال واقعی مفاد پروتکل اتخاذ خواهند نمود
ب – برای دولی که بعد از تاریخ اعتبار پروتکل اسناد مصوب یا مشعر بر الحاق خود را تسلیم نمایند این مهلت ششماه از تاریخ تسلیم اسناد مصوب یا مشعر بر الحاق احتساب خواهد شد.
12 – هر یک از طرف های معظم متعاهد میتواند هنگام تصویب یا الحاق یا هر موقع دیگری پس از آن بوسیله یادداشتی بمدیر کل سازمان تربیتی وعلمی و فرهنگی ملل متحد اعلام دارد که این پروتکل یا قسمتی از سرزمین هائی را نیز که روابط بین‌المللی آنها را عهده‌دار است شامل میگردد. این اعلام پس از سه ماه از تاریخ وصول آن مؤثر خواهد گردید.
13 –
الف- هر یک از طرف های معظم متعاهد مخیر است این پروتکل را بنام خود یا بنام سرزمین هائی که روابط بین‌المللی آنها را عهده‌دار است فسخ نماید.
ب- فسخ پروتکل بوسیله تسلیم سند کتبی بمدیر کل سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد اعلام خواهد گردید.
ج – فسخ یکسال پس از وصول سند مزبور مؤثر میگردد. چنانچه هنگام انقضای سال طرف فسخ‌کننده مجبور به ورود جنگی شود اثر فسخ تا انتهای مخاصمه و در هر صورت تا برگشت اموال فرهنگی به مبدأ معلق خواهد گردید.
14 – مدیر کل سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد دول مذکور در بندهای 6 و 8 و همچنین سازمان ملل متحد را از تسلیم اسناد مصوب یا مشعر بر الحاق یا حاکی از قبول مذکور در بندهای 7 و 8 و 15 و نیز از موارد ابلاغ فسخ به ترتیبی که در بندهای 12 و 13 پیش‌بینی شده است مستحضر خواهد ساخت.
15 –
الف – در صورتی که از طرف بیش از یک ثلث از طرف های معظم متعاهد تقاضا شود این پروتکل ممکن است مورد تجدید نظر واقع گردد.
ب – مدیر کل سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد کنفرانسی بدین منظور دعوت خواهد کرد.
ج – اصلاحاتی که در این پروتکل میشود در صورتی معتبر خواهد بود که باتفاق آراء از طرف دول معظم متعاهدی که در کنفرانس شرکت دارند تصویب و هر یک از طرف های معظم متعاهد نیز آن را قبول نماید.
د – قبول اصلاحاتی که بنا به تصویب کنفرانس مذکور در تبصره‌های ب و ج در این پروتکل بعمل میآید بوسیله تسلیم سند رسمی از طرف هر یک از دول معظم متعاهد بمدیر کل سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد انجام میگیرد.
هـ – پس از اعتبار اصلاحات وارد در این پروتکل فقط متنی که بدین طریق اصلاح گردیده برای تصویب یا الحاق مفتوح خواهد بود.
بموجب ماده 102 منشور ملل متحد این پروتکل طبق تقاضای مدیر کل سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد در دبیرخانه سازمان ملل متحد به ثبت خواهد رسید.
بناء علیهذا امضاءکنندگان زیر که رسماً مجاز میباشند این پروتکل را امضاء نمودند.
در لاهه بتاریخ 14 مه 1954 به انگلیسی و اسپانیولی و فرانسه و روسی که هر چهار متن متساویاً معتبر میباشند در یک نسخه تنظیم گردیده که در بایگانی سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد ضبط و رونوشت مصدق آن برای کلیه دول مذکور در بندهای 6 و 8 و همچنین سازمان ملل متحد ارسال خواهد شد.
قطعنامه یک
کنفرانس آرزومند است در مواقعی که بمنظور اجرای منشور ملل متحد عملیات نظامی وقوع مییابد از طرف مقامات ذیصلاحیت سازمان ملل متحد تدابیری اتخاذ شود که قوای مسلحی که در آن عملیات شرکت میکنند مقررات این قرارداد را رعایت نمایند.
قطعنامه 2
کنفرانس آرزومند است که بمحض الحاق بقرارداد هر یک از طرفهای معظم متعاهد در حدود قوانین اساسی و مقررات اداری خود کمیته مشورتی ملی مرکب از تعداد محدودی از شخصیت ها از قبیل کارمندان عالیرتبه باستان شناسی و موزه‌ها و غیره – یک نماینده از ستاد ارتش کل – یک نماینده از وزارت امور خارجه – یک کارشناس حقوق بین‌الملل و دو یا سه عضو دیگر که دارای شغل یا صلاحیتی در حدود این قرارداد باشند تشکیل دهد.
کمیته مزبور که زیر نظر وزیر یا کارمند عالیرتبه‌ای که در رأس ادارات ملی مأمور محافظت منافع اموال فرهنگی خواهد بود میتواند بخصوص وظایف زیر را بعهده داشته باشد.
الف – دولت را راجع باقدامات لازم برای اجرای این قرارداد از نظر حقوقی و فنی و نظامی در زمان صلح و یا در صورت وقوع جنگ راهنمائی نماید.
ب – در صورت وقوع جنگ یا در صورتی که بروز آن نزدیک بنظر رسد دولت متبوع خود را متوجه سازد که نیروهای مسلح آن کشور بر طبق مقررات این قرارداد اموال فرهنگی واقعه در سرزمین خود و در کشورهای دیگر را محترم شمرده و آنها را تحت حمایت خود قرار دهند.
ج – با موافقت دولت خود با سایر کمیته‌های ملی مشابه و مؤسسات بین‌المللی ذیصلاحیت روابط و همکاری برقرار نماید.
قطعنامه 3
کنفرانس آرزومند است که مدیر کل سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد پس از اعتبار قرارداد حمایت اموال فرهنگی هر چه زودتر مجمعی از طرف های معظم متعاهد دعوت نماید.
متن قرارداد فوق که مشتمل بر چهل ماده و یک آئین‌نامه اجرائی و یک پروتکل و سه قطعنامه است ضمیمه قانون مربوط به قرارداد حمایت اموال فرهنگی هنگام جنگ بوده و صحیح است.
رئیس مجلس شورای ملی -رضا حکمت