هیئت وزیران در جلسه مورخه ۱۳۳۴/۸/۱۷ بنا به پیشنهاد شماره ۱۴۶۴۱ مورخه ۶-۸-۳۴ وزارت کار برای اجرای ماده ۱۲ قانون کار، آئین نامه تشکیل سندیکاها را که مشتمل بر ۳۷ ماده است تصویب مینماید:
بموجب ماده ۱۲ قانون کار مصوب ۱۷ خردادماه ۱۳۲۸ این آئین نامه تدوین میگردد:
تعریف سندیکا و اتحادیه
ماده ۱) از لحاظ این آئین نامه سندیکا سازمانی است که منحصراً از کارگران و یا کارفرمایان مربوط بیک حرفه و یا یک کارگاه بمنظور حفظ منافع و حقوق مشترک مربوط بخود و بهبود وضع مادی و اجتماعی و اقتصادی و یا معنوی خود تشکیل می دهند.
سندیکاهای مربوط به یک حرفه میتوانند اقدام بتشکیل اتحادیه حرفه‌ای بمنظور مقاصد مزبور بنمایند:
تبصره ۱) کارگران کارخانجات انتظامی مشمول این آئین نامه نخواهند بود.
تبصره ۲) هرگاه سندیکائی طبق اساسنامه مربوط کار آموزان یا کارگران خرد سال (بین ۱۳ و ۱۶ سال تمام) را نیز بعضویت قبول نماید میتواند با توجه بمقررات و شرائط مخصوصی که برای کارآموزان یا کارگران خرد سال از طرف وزارت کار تنظیم خواهد شد اقدامات لازم را برای حفظ منافع آنها بعمل آورده و از حقوق آنها طبق مقررات دفاع نمایند.
تشکیل و ثبت سندیکا و اتحادیه حرفه‌ای
ماده ۲) هر عده یازده نفر یا بیشتر که بیک نوع حرفه اشتغال داشته و یا در یک کارگاه بکار مشغول باشند در صورت واجد بودن شرائط زیر میتوانند بتشکیل سندیکا اقدام نمایند:
الف ـ تابعیت ایران
ب ـ عدم محکومیت بجنایت یا جنحه‌ای که موجب محرومیت از حقوق اجتماعی است.
ج ـ محجور نبودن و عدم محکومیت به ورشکستگی بتقصیر
د ـ داشتن بیست و پنجسال تمام
هـ ـ خواندن و نوشتن فارسی به اندازه کافی
و ـ قبلا کارمند مسئول یا عضو هیئت مدیره سندیکا یا اتحادیه‌ای که بموجب رأی دادگاه صالح منحل شده است نباشند و یا پنج سال از تاریخ انحلال سازمان مزبور یا استعفا و کناره گیری از آن گذشته باشد
ز ـ سکونت لااقل شش ماه قبل از اقدام بتأسیس سندیکا در محلی که مرکز فعالیت سندیکا خواهد بود.
ح ـ دارا بودن اهلیت صنفی و داشتن لااقل ششماه سابقه در آن کارگاه و یا در آن حرفه.
ط ـ عدم سابقه عضویت در سازمانها و احزاب غیر قانونی و عدم فعالیت بنفع آنان (رسیدگی باین امر بکمیسیونی مرکب از فرماندار (یا بخشدار) یا نماینده او- فرمانده پادگان یا نماینده او- رئیس دادگستری یا نماینده او- رئیس شهربانی یا نماینده او- رئیس اداره کار یا نماینده او محول میشود- در تهران بجای نماینده پادگان نماینده ستاد ارتش در این کمیسیون شرکت خواهد نمود و در نقاطی که پادگان و شهربانی ندارد ژاندارمری وظائف آنها را انجام خواهد داد)
ی ـ قبل از اقدام و تشکیل سندیکا قصد خود را بادارات کار مربوط اطلاع داده مدارک زیر را تهیه و در مقابل رسید بوزارت کار یا نماینده آن تسلیم نمایند
1) سه برگ رونوشت شناسنامه هر یک از اعضاء مؤسس
2) یک برگ گواهی عدم سوء پیشینه
3) تکمیل سه برگ تقاضانامه مشتمل بر نام ـ نام خانوادگی ـ نشانی ـ شماره شناسنامه ـ شغل یا حرفه هر یک از اعضاء مؤسس.
4)- تکمیل سه برگ پرسشنامه متضمن (نام سندیکا ـ تاریخ تشکیل ـ نشانی کامل ـ مرکز فعالیت ـ هدف و حدود فعالیت سندیکا ـ شعب ـ میزان حق عضویت ـ اسامی هیئت مؤسس و هیئت مدیره موقت)
5 )- سه نسخه از صورتجلسه انتخاب هیئت مدیره موقت
6) ـ دو قطعه عکس از هر یک از اعضاء مؤسس
7) ـ سه نسخه از اساسنامه سندیکا
ماده ۳) ـ برای تشکیل اتحادیه حرفه‌ای علاوه بر رعایت کلیه مقررات ماده ۲ تسلیم صورتجلسات مجمع عمومی هر سندیکا دایر بموافقت یا تشکیل یا شرکت در اتحادیه ضروری است
ماده ۴) ـ در موارد زیر گواهی تشکیل سندیکا یا اتحادیه داده نخواهد شد:
الف ـ در صورتی که اسم سندیکا یا اتحادیه جدید عیناً از طرف سندیکا یا اتحادیه دیگری در آن شهرستان انتخاب شده باشد.
ب ـ در صورتی که اساسنامه سندیکا یا اتحادیه با مقررات این آئین نامه تطبیق ننماید.
ماده ۵) وزارت کار یا نماینده آن تشکیل سندیکا یا اتحادیه را با قید نام هیئت مؤسس و هیئت مدیره موقت بهزینه درخواست‌کنندگان در دو نوبت هر نوبت بفاصله هفت روز در یکی از جراید کثیرالانتشار محلی آگهی خواهد نمود.
ماده ۶) اشخاص ذینفع می توانند تا مدت یک هفته پس از انتشار آخرین آگهی در صورتی که نسبت باهلیت حرفه‌ای مؤسسین و اعضاء هیئت مدیره و یا نام سندیکا یا اتحادیه اعتراضی داشته باشند اعتراض خود را کتباً به اداره مربوطه تسلیم و رسید دریافت دارند.
ماده ۷) اداره مربوط در ظرف ۱۵ روز پس از انقضاء مدت مقرر در ماده ۶ به اعتراضات رسیدگی و در صورتی که اعتراضات وارد باشد مراتب را بمتقاضیان تشکیل سندیکا یا اتحادیه اعلام خواهد نمود و متقاضیان میتوانند در رفع نواقص موارد اعتراض اقدام نموده و مجدداً تقاضای تشکیل سندیکا یا اتحادیه نمایند وزارت کار موظف است در صورتی که اعتراضات وارد نباشد در ظرف یک هفته پس از انقضاء مدت رسیدگی و در صورتی که اعتراض واصل نگردد در ظرف یک هفته از انقضاء مدت اعتراض موافقتنامه دایر به تشکیل سندیکا یا اتحادیه را صادر و به اداره ثبت شرکتها در اداره کل ثبت اسناد و املاک ارسال دارد.
ماده ۸) درخواست کنندگان تشکیل سندیکا یا اتحادیه در صورتی که نسبت بتشخیص وزارت کار و ادارات مربوطه شکایت و اعتراضی داشته باشند میتوانند در ظرف ۱۵ روز اعتراض خود را بشورای‌عالی کار تسلیم نمایند.
ماده ۹) شورای‌عالی کار در ظرف یکماه از تاریخ وصول شکایت به اعتراضات و شکایت رسیدگی نموده و تصمیم خود را ابلاغ مینمایند این تصمیم قطعی و لازم‌الاجراست.
ماده ۱۰) اداره ثبت اسناد محل در صورت مراجعه متقاضیان به استناد موافقتنامه تشکیل سندیکا یا اتحادیه صادر از طرف وزارت کار آن سندیکا یا اتحادیه را بثبت رسانیده و مراتب را بوزارت کار کتباً اعلام خواهد نمود.
ماده ۱۱) پس از وصول اعلام ثبت سندیکا یا اتحادیه از طرف اداره کل ثبت اسناد وزارت کار یا نماینده آن گواهینامه دائر بتشکیل و رسمیت سندیکا یا اتحادیه را صادر و تسلیم درخواست کنندگان مینماید تشکیل و رسمیت سندیکا بهزینه درخواست کنندگان برای اطلاع عموم در یکی از جراید کثیرالانتشار محل از طرف وزارت کار آگهی خواهد شد.
ماده ۱۲) دو یا چند سندیکا مربوط بیک حرفه و یا یک کارگاه میتوانند باطلاع وزارت کار با هم ملحق شده و تشکیل سندیکای واحدی بدهند و در این صورت شخصیتهای حقوقی سابق خود را از داست داده و شخصیت حقوقی واحدی بدست می آورند.
تبصره ـ در اتحادیه سندیکاهای حرفه‌ای شخصیتهای حقوقی سندیکاهای وابسته محفوظ می ماند.
ماده ۱۳) در هر یک از موارد الحاق و اتحاد قبلا باید مجمع عمومی هر سندیکا تشکیل و رسمیت یافته موضوع شرائط الحاق یا اتحاد مطرح و به تصویب اکثریت دو ثلث اعضاء برسد و مجمع عمومی هر سندیکا نمایندگانی انتخاب خواهد نمود که جمعاً هیئت مؤسس یا هیئت مدیره موقت را تشکیل داده و در صورت اتحاد این هیئت تشریفات تشکیل و ثبت را طبق مواد این آئین نامه که در مورد تشکیل و ثبت سندیکا ذکر شده انجام خواهد داد. مجمع این منتخبین تا انتخاب هیئت مدیره عهده‌دار وظائف هیئت مدیره میباشد.
اساسنامه و سازمان سندیکا و اتحادیه حرفه‌ای
ماده ۱۴) ذکر نکات زیر در اساسنامه هر سندیکا یا اتحادیه ضروری است:
1) نام سندیکا یا اتحادیه
2) نشانی محل اقامت قانونی
3) هدف
4) شرائط عضویت و تعیین میزان حق عضویت
5) تعیین حرفه و منطقه عمل
6) حدود فعالیت از قبیل تأسیس یا اداره کردن مؤسساتی مانند شرکتهای تعاونی و صندوقهای تعاونی یا پس انداز آزمایشگاه‌ها مزارع نمونه مؤسسات تربیتی کشاورزی و اجتماعی و انتشار نشریاتی که مفید بحال حرفه مربوط آنها باشد
7) طرز اداره امور سندیکا یا اتحادیه
8) مقررات راجع به دعوت و تشکیل مجمع عمومی و طریقه شور و اخذ رأی
9) مطالبی که برای تصویب آن در مجمع عمومی
اکثریت مخصوص لازم است از قبیل عزل و نصب اعضاء هیئت مدیره انحلال و غیره
10) طرز انتخاب وظایف و اختیارات و حدود مسئولیت هیئت مدیره یا هیئت عامله
11) تعیین تکلیف اموال سندیکا پس از انحلال با در نظر گرفتن اینکه بین اعضاء قابل تقسیم نمیباشد
12) عدم دخالت در امور سیاسی.
ماده ۱۵) تغییر در مواد اساسنامه سندیکا یا اتحادیه ثبت شده باشد لااقل به تصویب دوسوم اعضاء حاضر در مجمع عمومی برسد یک نسخه از صورت جلسه حاوی تغییرات مزبور باید برای وزارت کار ارسال گردد
تبصره – وزارت کار در صورتی که تغییر اساسنامه را قانونی تشخیص دهد بایستی در ظرف یک ماه موافقت خود را بسندیکا یا اتحادیه مربوط تسلیم و مراتب را به اداره ثبت اسناد اعلام دارند تا موضوع را در روزنامه به خرج سندیکا اعلان نماید.
مقررات راجع به اعضاء
ماده ۱۶)- کارگران و کارفرمایان نمیتوانند عضویت بیش از یک سندیکا را قبول نمایند.
ماده ۱۷)- اعضای غیر ایرانی هر سندیکا یا اتحادیه نباید بیش از ثلث کلیه اعضای آن سندیکا یا اتحادیه باشند.
ماده ۱۸)- هر عضوی پس از خروج از سندیکا حق دارد عضویت خود را در مؤسسات تعاونی سندیکا حفظ کند.
مقررات راجع به هیئت مدیره
ماده ۱۹)- سندیکاها اتحادیه‌ها موظفند بمحض تجدید انتخابات و تعیین اعضاء جدید هیئت مدیره و یا هیئت عامله مراتب ضمن معرفی اعضاء جدید به اداره کار محل اطلاع دهند
ماده ۲۰) اعضاء هیئت مدیره یا هیئت عامله سندیکا یا اتحادیه بایستی واجد شرائط ماده ۱۲ آئین نامه باشند.
ماده ۲۱)- اعضاء هیئت مدیره یا هیئت عامله سندیکا یا اتحادیه‌ای که بموجب رأی دادگاههای صالحه منحل شده باشد قبل از انقضاء پنج سال از تاریخ صدور حکم نمیتوانند در سندیکا یا اتحادیه دیگری عضو هیئت مدیره یا هیئت عامله بشوند.
ماده ۲۲)- اعضای غیر ایرانی نمیتوانند عضو هیئت مدیره یا عامله یا بازرس در سندیکا یا اتحادیه‌ای باشند.
ماده ۲۳)- هر یک از اعضای هیئت مدیره که عملیات او موجب محکومیت سندیکا یا اتحادیه‌ای شده باشد تا پنج سال از حق عضویت هیئت مدیره آن سندیکا یا اتحادیه محروم خواهد بود.
مقررات مربوط به انحلال و تعطیل
ماده ۲۴)- در صورت تعطیل موقت بوسیله مقامات صالحه سندیکا یا اتحادیه موظف است پس از پایان مدت تعطیل در عرض یک ماه مبادرت به تشکیل مجمع عمومی و تجدید انتخاب هیئت مدیره بنماید والا سندیکا یا اتحادیه منحل شده تلقی خواهد شد.
ماده ۲۵)- در صورتی که سندیکا یا اتحادیه ثبت شده در مدت دو سال در حال تعطیل اختیاری مانده باشد وزارت کار مراتب را بهیئت مدیره سندیکا اخطار خواهد نمود و چنانچه پس از انقضاء مدت یک ماه از تاریخ ابلاغ باز هم سندیکا یا اتحادیه بحال تعطیل باقی ماند وزارت کار سندیکا یا اتحادیه مزبور را منحل شده تلقی خواهد کرد مراتب را به اداره ثبت برای اعلان انحلال و مقامات صالحه برای تصفیه امور سندیکا اطلاع خواهد داد.
ماده ۲۶)- هرگاه سندیکا یا اتحادیه بعللی منحل شود اعضاء سندیکا یا اتحادیه منحل شده حق خواهند داشت سندیکا یا اتحادیه جدیدی را با همان نام یا نام دیگری تشکیل دهند.
ماده ۲۷)- اموال منقول و غیر منقول سندیکاها و اتحادیه‌های هر شهرستان پس از انحلال (جز در موقع اتحاد یا سندیکا یا اتحادیه دیگری) طبق تصویب مجمع عمومی بیکی از بنگاههای خیریه آن شهرستان اختصاص داده خواهد شد و تقسیم آن بین اعضاء ممنوع خواهد بود.
امور مالی
ماده ۲۸) هر سندیکای ثبت شده موظف است حسابهای خود را در دفاتر پلمپ شده نگاهداری کرده سالی یک مرتبه ترازنامه خود را طبق مقررات مالی کشور تنظیم و پس از طرح و تصویب در مجمع عمومی در ظرف یک ماه یک نسخه از ترازنامه مزبور را بانضمام حساب درآمد و هزینه و قطعنامه مربوطه بامور مالی که در مجمع عمومی به تصویب رسیده است برای اطلاع عموم منتشر نماید.
ماده ۲۹) هیئت مدیره سندیکا یا اتحادیه باید در مقابل وجوهی که از اعضاء خود دریافت میدارد قبض رسید رسمی سندیکا یا اتحادیه‌ها را تسلیم دارد.
ماده ۳۰) هیئت مدیره سندیکا یا اتحادیه نمیتواند با وجوه حق عضویت به منظور استفاده مالی عملیات بازرگانی انجام دهد.
مقررات مختلفه
ماده ۳۱) هرگاه سندیکا یا اتحادیه‌ای اقدام بفعالیت‌های غیرقانونی نموده و موجب اختلال امنیت کشور را فراهم نماید و یا رعایت مقررات این آئین نامه را ننماید وزارت کار میتواند ضمن جلوگیری از فعالیت سندیکا یا اتحادیه مراتب را به دادستان محل اطلاع داده تا سندیکا یا اتحادیه متخلف مورد تعقیب قانونی قرار گیرد.
ماده ۳۲) صدور گواهینامه دایر به تشکیل و رسمیت سندیکا و یا اتحادیه از طرف وزارت کار یا نماینده آن مجانی خواهد بود.
ماده ۳۳) هیچ کار فرمائی نمیتواند نسبت به کارگر بعلت عضویت در سندیکا یا اتحادیه تبعیض قائل شود و یا او را اخراج و یا امتناع از استخدام نماید.
ماده ۳۴ ) اجبار و عنف و تهدید کارگران به قبول یا ترک عضویت سندیکا ممنوع است.
ماده ۳۵) وزارت کار هرگونه بازرسی و نظارت که از نظر حفظ منافع اعضای سندیکا یا اتحادیه لازم بداند بعمل خواهد آورد.
ماده ۳۶) کلیه سندیکاها و اتحادیه هائی که قبل از تصویب و اجرای این آئین نامه تشکیل گردیده اعم از آنکه رسمیت و شناسائی آنها از طرف وزارت کار اعلام شده باشد یا خیر بایستی در ظرف شش ماه از تاریخ تصویب و اعلام این آئین نامه مقررات سندیکا یا اتحادیه خود را با مقررات این آئین نامه تطبیق و تشریفات قانونی را انجام دهند.
ماده ۳۷) کلیه مقررات سابق مربوط بسندیکاها و یا اتحادیه‌ها که با این آئین نامه مغایرت دارند از درجه اعتبار ساقط است.
از طرف نخست وزیر