هیئت وزیران در جلسه دهم مردادماه ۱۳۲۸ بنا بر پیشنهاد شماره ۲۸۱۸۹ /۱۲۴۰ /۲ مورخ ۱۳۲۷/۱۱/۱۷ وزارت امور خارجه آیین‌نامه استملاک اتباع بیگانه در ایران را در شش ماده تهیه و تدوین شده تصویب نمودند.
ماده ۱– اتباع خارجه که در ایران می‌خواهند ملکی برای محل سکونت یا صنعت یا مسکن خود استملاک نمایند باید اظهارنامه‌‌ای مشتمل بر مشخصات زیر به اداره ثبت محل وقوع آن ملک بدهند تا برای تحصیل اجازه به اداره کل ثبت فرستاده شود:
الف ـ نام و نام خانوادگی.
ب ـ تابعیت فعلی و در صورت تغییر تابعیت اصلی.
ج ـ سن ـ تأهل.
و هرگاه تقاضاکننده مرد باشد، تابعیت زن او قبل از ازدواج؛ و در صورت داشتن اولاد، جنسیت ـ سن و تعداد آنها.
د ـ تاریخ ورود به ایران ـ مدت اقامت ـ نقاط مختلفی که در آنجاها سکونت داشته، با تعیین مشاغل قبلی و شغل فعلی.
هـ – محل اقامت دائمی.
و ـ منظور از مالکیت که برای سکونت ـ صنعت و یا محل کسب میباشد.
ز ـ نوع و مشخصات و مساحت و شماره پلاک ثبت و محل وقوع ملک.
ح ـ تقاضاکننده در تقاضای خود تعهد مینماید که هرگاه بخواهد محل اقامت دائمی خود را به خارج از ایران انتقال دهد باید ملک مورد تقاضای استملاک را حداکثر تا شش ماه از تاریخ خروج از ایران به یکی از اتباع ایران یا خارجیانی که طبق مقررات اجازه استملاک تحصیل نموده‌اند انتقال دهد والا اداره ثبت مربوطه با اجازه اداره کل ثبت ملک را طبق مقررات مربوطه به مزایده املاک بیع شرطی از طریق مزایده به فروش رسانیده وجه آن را پس از وضع هزینه ها و عوارض قـانونی به مالک خواهد پرداخت. و هرگاه در مزایده خریداری پیدا نشد اداره کل ثبت مراتب را یک مرتبه در روزنامه رسمی کشور اعلام نموده و پس از انقضای مدت شصت روز از تاریخ اعلام ملک را به هر قیمتی که خریدار داشته باشد به فروش رسانده وجه آن را به شرح مذکور در فوق به مالک خواهد پرداخت.
تبصره ۱ـ ثبت ملک بنام ورثه متقاضی در دفتر املاک منوط به رعایت مقررات این آیین‌نامه و سپردن تعهد مذکور در بند (ح) میباشد.
تبصره ۲- [الحاقی ۱۳۳۳/۴/۲۳]-
مفاد بند (ح) و تبصره آن نسبت به اتباع دولتی که این قبیل محدودیتها در مقررات آنها پیش‌بینی نشده، بر اساس معامله متقابله اجرا نخواهد شد.
ط ـ تعیین اینکه متقاضی و یا افراد خانواده او از اولاد و عیال و پدر و مادر که تحت تکفل وی هستند و با وی در یک محل سکونت و یا در کسب و صنعت شرکت دارند ملک دیگری در ایران غیر از آنچه که مورد تقاضا است دارا میباشند یا نه و یا اگر ملک دیگری دارند نوع و مشخصات و محل آن باید تعیین شود.
ی ـ گواهی نامه اداره مربوطه دائر بر نداشتن پیشینه کیفری که متضمن محرومیت از جمیع یا بعضی حقوق اجتماعی باشد.
ح ـ رونوشت پروانه اقامت دائم که عکس متقاضی در آن الصاق و گواهی شده باشد.
ماده دوم ـ در مواردی که تقاضا از طرف شرکت یا سایر مؤسسات خارجی مجاز داده میشود اظهارنامه باید دارای مشخصات زیر باشد:
الف ـ تابعیت ـ نوع شرکت یا مؤسسه ـ تاریخ تأسیس ـ میزان سرمایه ـ نوع عملیاتی که در ایران مینماید و منظوری که از استملاک دارد.
ب ـ طبق قانون دولت متبوع خود شرکت یا مؤسسه شخصیت حقوقی داشته و در ایران نیز به ثبت رسیده باشد.
ج ـ تعیین اینکه شرکت یا مؤسسه غیر از ملک مورد تقاضا در ایران دارای ملک دیگری هست یا خیر.
د – مساحت ملک مورد تقاضا – مشخصات – نوع و شماره پلاک ثبت و محل وقوع آن.
هـ ـ شرکت یا مؤسسه مجاز خارجی باید طبق مقررات بند (ح) ماده ۱ تعهد بسپارد.
ماده سوم ـ موافقت با تقاضای استملاک که طبق مقررات بالا تنظیم شده باشد منوط به رعایت مراتب زیر میباشد:
الف ـ تقاضا مخالف با مقررات عهدی دولت ایران نباشد.
ب ـ تقاضا مخالف قوانین ایران و انتظامات عمومی کشور نباشد.
ج ـ در کشور متبوع متقاضی اتباع و شرکتها و مؤسسات ایرانی هم حق استملاک داشته و بتوانند لااقل همان مقدار ملک را عملاً تحصیل نمایند.
د – مساحت ملک مورد تقاضا متناسب با تعداد خانواده و وضعیت اجتماعی و مالی و یا نوع کسب و صنعت و منظوری که برای آن تقاضای استملاک شده است باشد.
هـ ـ محل وقوع ملک مورد تقاضا در مناطق مرزی یا نقاطی که استملاک خارجیان بر طبق مقررات محدود یا ممنوع گردیده نباشد.
و ـ در مواردی که استملاک برای محل کار و کسب باشد باید طبق مقررات و قوانین ایران مباشرت به آن شغل مجاز بوده و در صورت لزوم پروانه اشتغال به آن شغل قبلاً تحصیل شده باشد.
ماده ۴ ـ اداره کل ثبت پس از رسیدگی به درخواست استملاک با ارسال رونوشت درخواست و ضمائم آن نظریه خود را به وزارت امورخارجه اعلام و وزارتخانه مزبور هم نسبت برد یا قبول تقاضا اظهارنظر نموده و در صورت لزوم از مقام نخست وزیری کسب اجازه کرده و نتیجه را بعداً به اداره کل ثبت اعلام خواهد داشت.
ماده ۵ – تقاضای استملاک برای محل سفارتخانه ها یا کنسولگریها یا مؤسسات وابسته به سفارتها باید از مجرای سیاسی بعمل آمده و موافقت با آن منوط به این خواهد بود که در کشور متبوع متقاضی نسبت به تقاضای مشابه دولت شاهنشاهی معامله متقابله بشود؛ و در هر حال اخذ تصمیم با هیئت وزیران بوده و در صورت قبول درخواست مراتب را وزارت امور خارجه به اداره کل ثبت اعلام خواهد داشت.
ماده ۶ – در اداره کل ثبت دفتر مخصوصی برای ثبت صورت املاکی که با تحصیل اجازه طبق مقررات موضوعه به اتباع یا شرکتها و مؤسسات مجاز خارجی منتقل شده است تهیه میشود که نام و نام خانوادگی متقاضی و مشخصات ملک در آن قید شده و سپس جریان به وزارت امورخارجه اعلام میگردد تا در دفتر مخصوصی که در آن وزارتخانه برای این کار تهیه خواهد شد مراتب را به ثبت برساند.