لایحه قانونی شورای عالی فرهنگ

مصوب ۱۳۳۱/۱۰/۱۸

برای نظارت در کلیه شئون فرهنگی کشور و اصلاح و توسعه فرهنگ و تعمیم آموزش و پرورش صحیح و ترویج معارف اسلامی و تعظیم مفاخر ملی و اهتمام در تهذیب اخلاق عمومی و مراقبت در اجرای قوانین فرهنگی شورای عالی فرهنگ بطریق ذیل تشکیل میگردد:

فصل اول ـ سازمان

ماده 1) شورای عالی فرهنگ مرکب از شانزده نفر عضو بشرح زیر است:
1) وزیر فرهنگ
2) رئیس دانشگاه تهران
3) مدیرکل فنی وزارت فرهنگ
4) رئیس کمیسیون فرهنگ مجلس
5) یک نفر مجتهد جامع‌ ‌الشرائط به انتخاب یکی از مراجع تقلید مقیم ایران
6) سه نفر از استادان دانشگاه به انتخاب شورای دانشگاه
7) یک نفر طبیب عالی مقام به انتخاب اطبای تهران
8) یک نفر مهندس عالی مقام به انتخاب مهندسین تهران
9) یک نفر حقوقدان عالی مقام از بین قضاة و وکلای دادگستری به انتخاب هیئت عمومی دیوان کشور
20) سه نفر از دبیران پایتخت به انتخاب نمایندگان دبیران مشروط بر آنکه لااقل چهل سال عمر و 15 سال سابقه تدریس داشته باشند
11) دو نفر آموزگاران پایتخت به انتخاب نمایندگان آموزگاران مشروط بر آنکه لااقل چهل سال عمر و پانزده سال سابقه تدریس داشته باشند.

عضویت شورای عالی فرهنگ افتخاری است و درباره هر یک از اعضاء شورا فرمان همایونی صادر خواهد شد.

تبصره 1) دبیر یا آموزگاری که در این قانون ذکر میشود اعم از دبیر و آموزگار شاغل تدریس یا رئیس دبیرستان یا دبستان است.

تبصره 2) وزیر فرهنگ میتواند از رؤسای ارشد وزارت فرهنگ در موقع طرح مسائل مربوط به وظایف آنها برای مشاوره و تبادل نظر دعوت بعمل آورد.

تبصره 3) با پیشنهاد وزیر فرهنگ و تصویب شوری ممکن است بعضی از خاورشناسان یا استادان تعلیم و تربیت خارجی که تبلیغات و تألیفاتی درباره معارف ایران دارند بعنوان عضو افتخاری شورای عالی فرهنگ ایران انتخاب شوند.

تبصره 4) هر یک از دبیرستان ها و دبستان های پایتخت یک نفر نماینده بانتخاب شورای دبیران یا شورای آموزگاران خود که رؤسا نیز جزو آنها خواهند بود انتخاب میکنند و بعد نمایندگان هر یک از دو دسته در جلسه‌ای که تحت نظر وزیر فرهنگ تشکیل خواهد شد با رأی مخفی از بین واجدین شرایط که صورت آنها قبلا از طرف کارگزینی تنظیم شده باشد اعضاء 10 و 11 مذکور در ماده اول را انتخاب خواهند کرد.
در مورد نمایندگان اطباء و مهندسین ایرانی مقیم تهران هر کدام که دارای مجمع رسمی واحدی باشند به آنجا مراجعه خواهد شد والا وزارت فرهنگ از عده‌ای که مقتضی بداند بمنظور انتخاب نماینده دعوت خواهد نمود.

ماده 2) اعضای 1 و 2 و 3 و 4 مذکور در ماده اول که به سبب شغل خود عضو شوری میشود پس از برکناری از کار تا تعیین جانشین جدید در جلسات شورا شرکت مینمایند.
سایر اعضای شوری برای مدت شش سال منصوب میگردند و در پایان دومین و چهارمین سال اجراء این لایحه قانون یک ثلث یا نزدیکترین عدد به یک ثلث از اعضاء به حکم قرعه خارج و جانشین آنان بطریق مذکور در ماده اول انتخاب خواهد شد و از آن ببعد در انقضای هر دو سال برای تعیین جانشین آن عده از اعضائی که دوره شش ساله آنها به سر رسیده باشد تجدید انتخاب بعمل خواهد آمد.

تبصره) در صورتی که رئیس دانشگاه و رئیس کمیسیون فرهنگ مجلس از شرکت در جلسات خودداری داشته باشند یا استعفاء کنند شورای فرهنگ از شورای دانشگاه و کمیسیون فرهنگ مجلس درخواست میکند که نماینده دیگری انتخاب و معرفی نماید.

ماده 3) جلسات شورای عالی فرهنگ لااقل هر دو هفته یک بار به دعوت وزیر فرهنگ تشکیل خواهد شد و رأی شوری با اکثریت تام عده حاضر در مرکز قاطع خواهد بود.
حضور مرتب در جلسات و شرکت در خدمات شوری وظیفه اداری و ملی هر یک از اعضاء می‌باشد.
هر یک از اعضاء انتخابی که سه جلسه متوالی یا در عرض 12 ماه ده جلسه متناوب بدون اجازه قبلی شوری یا عذر موجه از حضور در شوری خودداری کند باید مستعفی شناخته شود و نسبت بانتخاب جانشین او برای مدت باقیمانده دوره اقدام بعمل خواهد آمد.

تبصره ـ هر موقع که پنج نفر از اعضاء شوری تشکیل شوری را کتباً تقاضا کنند شوری دعوت میشود.

ماده 4) ریاست شورای عالی فرهنگ با وزیر فرهنگ وقت است و در غیاب وزیر با نایب رئیس می‌باشد. انتخاب نایب رئیس بعهده خود شوری است.

ماده 5) شورای عالی فرهنگ دارای دبیرخانه‌ای خواهد بود که یک نفر از فرهنگیان شایسته و با سابقه به پیشنهاد وزیر فرهنگ از طرف شوری برأی مخفی برای مدت سه سال به ریاست آن انتخاب می‌گردد.
رئیس دبیرخانه شورای عالی فرهنگ عهده‌دار تنظیم امور دفتری شورا است و کارکنان دبیرخانه بنا بتقاضای رئیس دبیرخانه و موافقت وزیر فرهنگ از میان کارمندان موظف وزارتخانه انتخاب می‌شوند.

ماده 6- شورای عالی فرهنگ برای مطالعات و تحقیقات فرهنگی و رسیدگی مقدماتی در امور مربوط به شوری هیئتی را بنام هیئت عالی مطالعات مرکب از 5 نفر از بین خود یا از خارج انتخاب می‌نماید.
هیئت مذکور طرحها و لوایح فرهنگی را مطالعه نموده و نظر خود را به شورای عالی فرهنگ برای اتخاذ تصمیم گزارش می‌دهد.
هیئت عالی مطالعات میتواند برای رسیدگی بامور مخصوص هیئت های دیگری هم از اشخاص ذی‌فن بنام هیئت فنی تشکیل داده از نظرات آنان در تهیه گزارش خود استفاده نماید.
تعیین عده و انتخاب اعضای هیئتهای فنی بپیشنهاد هیئت عالی مطالعه و تصویب شورای عالی فرهنگ خواهدبود.

تبصره ـ به اعضای هیئت عالی مطالعات و همچنین به کسانی که برای عضویت هیئت های فنی دعوت می‌شوند در ازاء خدماتی که با نظر شورای عالی فرهنگ انجام میدهند طبق آئین‏نامه مخصوص که به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید حق‌الزحمه تأدیه خواهد شد.

ماده 7- آئین‏نامه و مقررات مربوط بامور داخلی شوری و هیئت عالی مطالعات و هیئتهای فنی و دبیرخانه شوری با تصویب شوری بموقع اجراء گذارده خواهد شد.

فصل دوم ـ وظایف

ماده 8) وظایف شورای عالی فرهنگ بقرار ذیل است:

1) تصویب اساسنامه‌های مدارس و برنامه‌های تحصیلی اعم از مدارس دولتی و اختصاصی و ملی و تصویب آئین‏نامه‌ها و طرح‌هائی که برای اصلاح تعلیمات تهیه میشود.

2) تصویب سازمان وزارت فرهنگ

3) تصویب اجازه تأسیس هرگونه کودکستان و آموزشگاه تا حدود متوسطه و یا الغاء اجازه نامه تاسیس آنها و تعیین شرایط کسانی که این آموزشگاهها را اداره یا در آنها تدریس مینمایند.
همچنین تطبیق ارزش تحصیلی گواهی نامه‌ها و دانشنامه‌های آنها با گواهینامه‌ها و دانشنامه‌هائی که از طرف وزارت فرهنگ رسماً شناخته شده است.

4) تطبیق کتبی که باید مدارس تدریس شود یا برنامه رسمی و اجازه تدریس آنها در مدارس و انتخاب کسانی که تألیف یا ترجمه و تصحیح کتب علمی و فنی از طرف وزارت فرهنگ به آنان واگذار میشود و اظهار نظر در مواردی که تألیف یا ترجمه ای از طرف وزارت فرهنگ بمسابقه گذارده میشود

5 ـ اظهار نظر در شایستگی علمی متخصصین خارجی که برای خدمت در وزارت فرهنگ یا امور آموزشی در نظر گرفته میشوند و تشخیص لزوم استخدام آنها قبل از پیشنهاد وزارت فرهنگ بمجلس شورای ملی و تایید شایستگی وابستگان فرهنگی ایران و نمایندگانی که باید از طرف وزارت فرهنگ به سازمان ها و کنگره ها و کنفرانس های علمی و بین‌المللی اعزام شوند و همچنین تعیین شرایط اعزام معلمین و محصلینی که از طرف دولت برای انجام مطالعات و تکمیل تحصیلات یا بتقاضای کشورهای بیگانه به خارجه فرستاده میشوند و تصویب شرایط اعطای امتیازات خاص (مانند ارز دولتی) به محصلین آزاد.

6) رسیدگی به مدارک تحصیلی اشخاصی که در خارجه تحصیل کرده‌اند و تطبیق ارزش آنها با مدارک داخلی طبق آئین‏نامه مخصوص تا حدود متوسطه و یا معادل متوسط.

7) تشویق و تکریم دانشمندان و متخصصین کشور و جستجو و پیشنهاد تدابیر علمی برای تسهیل خدمت و توفیق صاحبان استعداد در تحقیقات و تتبعات مفیده.

8) اجازه تأسیس انجمنهای فرهنگی و تصویب اساسنامه‌های آنها در مورد انجمن های روابط فرهنگی ایران با کشورهای بیگانه جلب نظر و موافقت قبلی وزارت امور خارجه و تصویب هیئت دولت ضروری است.

9) اتخاذ تصمیم نهائی درباره اعطای نشانها و مدالهای فرهنگی که از طرف وزارت فرهنگ پیشنهاد میشود مطابق آئین‏نامه مخصوص.

10) اظهارنظر و اشتراک مساعی در هر امر فرهنگی دیگر که وزارت فرهنگ ارجاع نماید.

تبصره 1) تعیین ارزش دانشنامه‌های مربوط بتحصیلات فوق متوسط با شورای دانشگاه تهران است.

تبصره 2) شورای عالی فرهنگ فقط مدارکی را که از آموزشگاههای دولتی عمومی یا اختصاصی و ملی مذکور در بند 3 و بند 6 صادر میشود میتواند در شوری مطرح و ارزش آن را معین نماید.

تبصره 3) رأی شورای عالی فرهنگ جز در مورد بندهای 7 و 10 قطعی و لازم‌الاجرا میباشد.

فصل سوم ـ مواد متفرقه

ماده 9) وزارت فرهنگ میتواند پس از جلب موافقت شورای عالی فرهنگ شعب شورا را در مراکز مهم استانها و شهرستانها بر طبق آئین‏نامه مخصوصی که به تصویب شورا رسیده باشد تاسیس کند.

ماده 10) پس از تصویب و ابلاغ این لایحه قانونی، شورای عالی سابق فرهنگ منحل میباشد.

ماده 11) وزارت فرهنگ مامور اجرای این لایحه قانونی است.

ماده 12) در دوره اختیارات اعضای انتخابی شورا مندرج در قسمت 5 تا 11 ماده اول این لایحه قانونی استثنائاً بر طبق پیشنهاد وزیر فرهنگ و تصویب هیئت وزیران تعیین و انتخاب خواهند شد.

بر طبق قانون اعطای اختیارات مصوب بیستم مرداد ماه 1331 لایحه قانونی شورای عالی فرهنگ مشتمل بر 12ماده و (10) تبصره تصویب میشود.
بتاریخ 18 دیماه 1331

نخست وزیر ـ دکتر محمد مصدق