لایحه قانونی سازمان قضائی کشور

مصوب ۱۳۳۱/۷/۲۲

ماده 1ـ سازمان قضائی کشور بطریق ذیل خواهد بود:

الف ـ دادگاه استان یک و دو
مشتمل بر 16 شعبه دادگاه استان که 4 شعبه آن بامور جنائی رسیدگی خواهد کرد و 13 دادگاه شهرستان بشرح زیر:

1ـ دادگاه شهرستان تهران مشتمل بر 20 شعبه و 21 دادگاه بخش که 16 شعبه آن در تهران و یک شعبه در شهرری و یک شعبه در شمیران و یک شعبه در دماوند و یک شعبه در کرج و یک شعبه در ورامین تشکیل است.

2ـ دادگاه شهرستان رشت مشتمل بر سه شعبه و 5 دادگاه بخش که دو شعبه آن در رشت و یک شعبه در بندر پهلوی و یک شعبه در فومن و یک شعبه در طوالش تشکیل است.
دادگاه استان گیلان حذف و منحل می‌شود.
دادگاه بخش رودبار حذف و منحل می‌شود.

3ـ دادگاه شهرستان لاهیجان مشتمل بر یکشعبه است.
دادگاههای بخش رودسر و لنگرود حذف و منحل میشود.

4- دادگاه شهرستان قزوین مشتمل بر یک شعبه و یک دادگاه بخش که در قزوین تشکیل است.

5- دادگاه شهرستان زنجان که مشتمل بر 1 شعبه و 2 دادگاه بخش که یک شعبه آن در زنجان و یکشعبه در ابهر تشکیل است .

6 ـ دادگاه شهرستان قم مشتمل بر یک شعبه و دو دادگاه بخش که یک شعبه در ساوه تشکیل است.
دادگاه شهرستان ساوه حذف و منحل و بجای آن دادگاه بخش تشکیل می‌شود.
دادگاه شهرستان محلات حذف و منحل میشود.

7ـ دادگاه شهرستان اراک مشتمل بر 2 شعبه و 3 دادگاه بخش که 1 شعبه آن در اراک و یک شعبه در کمره و یک شعبه در گلپایگان تشکیل است.

8 ـ دادگاه شهرستان کاشان مشتمل بر یک شعبه و یک دادگاه بخش در کاشان تشکیل است.
دادگاه بخش نطنز حذف و منحل می‌شود.

9ـ دادگاه شهرستان سمنان مشتمل بر یک شعبه است.

10ـ دادگاه شهرستان شاهرود مشتمل بر یک شعبه و یک دادگاه بخش که در دامغان تشکیل میشود.
دادگاه شهرستان دامغان حذف و منحل میشود.

11ـ دادگاه شهرستان ساری مشتمل بر یک شعبه و 4 دادگاه بخش که شعبه آن در ساری و یک شعبه در شاهی و یک شعبه در فیروزکوه و یک شعبه در بهشهر تشکیل است.
دادگاه استان مازندران حذف و منحل میشود.

12ـ دادگاه شهرستان بابل مشتمل بر یک شعبه و چهار دادگاه بخش که 1 شعبه آن در بابل و یک شعبه در آمل و یک شعبه در شهسوار و یک شعبه در نوشهر تشکیل است.
دادگاههای شهرستان آمل و شهسوار حذف و منحل و بجای آنها به شرح فوق دادگاه بخش تشکیل می‌شود.

13ـ دادگاه شهرستان گرگان مشتمل بر یک شعبه و 2 دادگاه بخش که یک شعبه آن در گرگان و یک شعبه در گنبدکاوس تشکیل است.

ب ـ دادگاه استان آذربایجان
مشتمل بر 4 شعبه و 6 دادگاه شهرستان بشرح زیر:

1ـ دادگاه شهرستان تبریز مشتمل بر 3 شعبه و 5 دادگاه بخش که دو شعبه آن در تبریز و یک شعبه در ارسباران و یک شعبه در مرند و یک شعبه در میانه تشکیل است.
دادگاه شهرستان ارسباران حذف و منحل و بجای آن دادگاه بخش تشکیل می‌شود.
دادگاههای بخش سراسکندر و دهخوارقان (آذرشهر) حذف و منحل می‌شود.

2ـ دادگاه شهرستان اردبیل مشتمل بر یک شعبه و 4 دادگاه بخش که یک شعبه آن در اردبیل و یک شعبه در خیاو (مشکین شهر) و یک شعبه در سراب و یک شعبه در آستارا تشکیل است.
دادگاه بخش خلخال حذف و منحل میشود.

3ـ دادگاه شهرستان خوی مشتمل بر یکشعبه و دو دادگاه بخش که یک شعبه آن در خوی و یک شعبه در شاهپور تشکیل است.
دادگاه بخش ماکو حذف و منحل میشود.

4) دادگاه شهرستان مراغه مشتمل بر 1 شعبه است.
دادگاه بخش میاندوآب حذف و منحل میشود.

5 ) دادگاه شهرستان رضائیه مشتمل بر 2 شعبه و یک دادگاه بخش که در رضائیه تشکیل است.

6 ) دادگاه شهرستان مهاباد مشتمل بر یک شعبه و یک دادگاه بخش که در سقز تشکیل است.

ج ـ دادگاه استان پنجم
مشتمل بر 3 شعبه و 4 دادگاه شهرستان بشرح زیر

1) دادگاه شهرستان کرمانشاه مشتمل بر 2 شعبه و 4 دادگاه بخش که 2 شعبه آن در کرمانشاه و 1 شعبه در قصر شیرین و یک شعبه در سنقر و کلیائی تشکیل است.
دادگاه بخش ایلام حذف و منحل میشود.

2) دادگاه شهرستان سنندج مشتمل بر یک شعبه و یک دادگاه بخش که در سنندج تشکیل است.

3) دادگاه شهرستان همدان مشتمل بر یک شعبه و 2 دادگاه بخش که یک شعبه آن در همدان و یک شعبه در بیجار تشکیل است.

4) دادگاه شهرستان ملایر مشتمل بر یک شعبه و 3 دادگاه بخش که یک شعبه آن در ملایر و یک شعبه آن در نهاوند و یک شعبه در تویسرکان تشکیل است.
دادگاه شهرستان نهاوند حذف و بجای آن دادگاه بخش تشکیل می‌شود.

د ـ دادگاه استان ششم
مشتمل بر 2 شعبه و 4 دادگاه شهرستان بشرح زیر .
1) دادگاه شهرستان اهواز مشتمل بر 2 شعبه و 3 دادگاه بخش که یک شعبه آن در اهواز و یک شعبه در دزفول و یک شعبه در بهبهان تشکیل است
دادگاه بخش مسجدسلیمان حذف و منحل میشود.
2) دادگاه شهرستان آبادان مشتمل بر 2 شعبه و 2 دادگاه بخش که یک شعبه آن در آبادان و یک شعبه در خرمشهر تشکیل است.
3) دادگاه شهرستان بروجرد مشتمل بر یک شعبه و یک دادگاه بخش که در الیگودرز تشکیل است.
4) دادگاه شهرستان خرم‌آباد مشتمل بر یک شعبه میباشد .

هـ ـ دادگاه استان هفتم
مشتمل بر 3 شعبه و3 دادگاه شهرستان بشرح زیر:

1) دادگاه شهرستان شیراز مشتمل بر 3 شعبه و 6 دادگاه بخش که 2 شعبه آن در شیراز و یک شعبه در آباده و یک شعبه در فیروزآباد و یک شعبه در کازرون و یک شعبه در لارستان تشکیل است.
دادگاه شهرستان لارستان حذف و منحل و بجای آن دادگاه بخش تشکیل میشود.
دادگاههای بخش ممسنی و بوانات حذف و منحل میشود.

2) دادگاه شهرستان فسا مشتمل بر یک شعبه و 3 دادگاه بخش که یک شعبه آن در داراب و یک شعبه در اصطهبانات و نی‌ریز و یک شعبه در جهرم تشکیل است. دادگاه شهرستان جهرم حذف و منحل و بجای آن دادگاه بخش تشکیل میشود.

3) دادگاه شهرستان بوشهر مشتمل بر یک شعبه میباشد.
دادگاه بخش برازجان حذف و منحل میشود.
دادگاه بخش لنگه حذف و منحل میشود.

و ـ دادگاه استان هشتم
مشتمل بر یک شعبه و 2 دادگاه شهرستان بشرح زیر:
1ـ دادگاه شهرستان کرمان مشتمل بر 2 شعبه و 6 دادگاه بخش که یک شعبه آن در کرمان و یک شعبه در سیرجان و یک شعبه در رفسنجان و یک شعبه در بافت و یک شعبه در بم و یک شعبه در بندرعباس تشکیل است.
دادگاههای شهرستان بم و بندرعباس حذف و منحل و بجای آنها دادگاه بخش تشکیل میشود.
2ـ دادگاه شهرستان یزد مشتمل بر یک شعبه و 2 دادگاه بخش که یک شعبه آن در یزد و یک شعبه در اردکان تشکیل است.

ز ـ دادگاه استان نهم
مشتمل بر 4 شعبه و 8 دادگاه شهرستان بشرح زیر:

1) دادگاه شهرستان مشهد مشتمل بر 3 شعبه و 3 دادگاه بخش که در مشهد تشکیل است.
دادگاههای بخش تربت جام ـ سرخس ـ کلات حذف و منحل میشود

2) داد.گاه شهرستان قوچان مشتمل بر 1 شعبه و 2 دادگاه بخش که یک شعبه آن در درگز و یک شعبه در بجنورد تشکیل است.

3) دادگاه شهرستان تربت حیدریه مشتمل بر 2 شعبه و 3 دادگاه بخش که یک شعبه آن در گناباد و یک شعبه در طبس (گلشن) و یک شعبه در کاشمر تشکیل است.
دادگاه شهرستان کاشمر حذف و منحل و بجای آن دادگاه بخش تشکیل خواهد شد.
دادگاه بخش فردوس حذف و منحل میشود.

4) دادگاه شهرستان بیرجند مشتمل بر یک شعبه میباشد.

5) دادگاه شهرستان نیشابور مشتمل بر یک شعبه میباشد.

6) دادگاه شهرستان سبزوار مشتمل بر یک شعبه است.

7) دادگاه شهرستان زابل مشتمل بر یک شعبه است.

8) دادگاه شهرستان زاهدان مشتمل بر یک شعبه و 2 دادگاه بخش که یک شعبه آن در ایرانشهر و یک شعبه در خاش تشکیل است.

ح ـ دادگاه استان دهم
مشتمل بر 2 شعبه و 1 دادگاه شهرستان بشرح زیر:
1) دادگاه شهرستان اصفهان مشتمل بر 3 شعبه و 8 دادگاه بخش که 3 شعبه آن در اصفهان و یک شعبه در شهرکرد و یک شعبه در نجف‌آباد و یک شعبه در فریدن و یک شعبه در شهرضا و یک شعبه در نائین تشکیل است.
دادگاه شهرستان شهرضا حذف و منحل و بجای آن دادگاه بخش تشکیل خواهد شد.
دادگاه بخش لنجان حذف و منحل میشود.
در معیت هر دادگاه استان 1 دادسرای استان مرکب از دادستان و بعده کافی دادیار و در معیت هر دادگاه شهرستان نیز یک دادسرای شهرستان مرکب از دادستان و بعده کافی دادیار و بازپرس انجام وظیفه مینمایند مافوق کلیه دادگاهها دیوان کشور است که در پایتخت تشکیل و مرکب از 9 شعبه خواهد بود.
در معیت دیوان مزبور دادسرای دیوان کشور مرکب از دادستان کل و بعده کافی دادیار ایفاء وظیفه مینمایند.

ماده 2) علاوه بر سازمان عمومی فوق دادگاههای زیر نیز بنوبه خود انجام وظیفه خواهند نمود:
الف ـ دادگاه عالی انتظامی مخصوص رسیدگی به تخلفات و اخلاق و اعمال و رفتار منافی با حیثیت و شئون قضائی و سوء شهرت و اهمال و مسامحه در انجام وظیفه و ترفیع کارمندان قضائی در پایتخت تشکیل ‌میشود.

ب ـ دادگاههای شرع

ج ـ دادگاههای بخش شهرداری (رشت . قزوین . قم . کاشان . بابل . تبریز . رضائیه . کرمانشاه . سنندج . همدان . اهواز. آبادان . شیراز . یزد . مشهد . اصفهان . بروجرد) کماکان انجام وظیفه خواهند نمود.

د ـ دادگاههای کیفر گرانفروشان کماکان انجام وظیفه خواهند نمود.

هـ ـ هیئت‌های رسیدگی و تصفیه امور املاک واگذاری (نخستین و تجدیدنظر) پس از خاتمه پرونده‌های موجود منحل میشود.

ماده 3) از تاریخ 15 آبانماه 1331 نصاب دادگاههای بخش که در مقر آن دادگاه شهرستان نباشد پنجاه هزار ریال تعیین میشود.

ماده 4) سازمان قضائی کشور بشرح مذکور در ماده یک این لایحه قانونی به تصویب میرسد.
اضافه نمودن محاکم در آتیه منوط به پیشنهاد وزیر دادگستری و تصویب هیئت مذکور در ماده 15 لایحه قانونی مورخ 29ر6ر31 میباشد.

ماده 5 ) وزارت دادگستری مأمور اجرای این لایحه قانونی است.
وزیر فعلی دادگستری میتواند بر حسب مقتضیات و ضرورت مقرر دادگاهها را از نقطه به نقطه دیگر یا تعیین حوزه صلاحیت تغییر و امور مربوط به نقطه قبلی را در صلاحیت نزدیکترین دادگاه قرار دهد.

ماده واحده- [الحاقی ۱۳۳۲/۱/۱۱]
وزیر فعلی دادگستری میتواند بر حسب مقتضیات و ضرورت مقرر دادگاهها را از نقطه به نقطه دیگر یا تعیین حوزه صلاحیت تغییر و امور مربوط به نقطه قبلی را در صلاحیت نزدیکترین دادگاه قرار دهد.

بر طبق قانون اعطای اختیارات مصوب بیستم مرداد ماه 1331 لایحه قانونی سازمان قضائی کشور که مشتمل بر پنج ماده است تصویب میشود
بتاریخ 22 مهرماه 1331

نخست وزیر ـ دکتر محمد مصدق