هیئت وزیران بموجب پیشنهاد شماره ۱۸۳۵۵ مورخ ۱۰/۱۲/۱۳۲۵ وزارت کار و تبلیغات آئین‌نامه مربوط بتشکیل اتحادیه‌ها را که شامل (۲۱) ماده می‌باشد در جلسه ۱۲ اسفندماه ۳۲۵ تصویب می‌نماید.
از طرف نخست وزیر
ماده ۱ـ از لحاظ این آئین‌نامه اتحادیه سازمانی است که کارگران یا کارکنان یا کارفرمایان برای حفظ منافع مشترک مربوط به حرفه و بهبود وضع مادی و اجتماعی خود تشکیل می‌دهند.
تبصره ۱ـ هرگاه اتحادیه‌ای تشکیل سازمان کارآموزان و خردسالان را در اساس نامه خود طبق شرایط مصوبه وزارت کار پیش‌بینی کرده باشد اتحادیه مزبور می‌تواند از منافع آنها بعنوان عضو وابسته بسازمان خود طبق مقررات دفاع نماید (خردسال به کارگر بین ۱۲ـ ۱۸ سال اطلاق می‌شود).
تبصره ۲ـ اعضاء وزارت جنگ اعم از دفتری و غیردفتری شهربانی و ژاندارمری مشمول این آئین‌نامه نخواهند بود.
ماده ۲ـ هر عده ۱۱ نفری یا بیشتر میتوانند به تأسیس اتحادیه طبق شرایط زیر مبادرت ورزند:
الف ـ تبعه ایران باشند.
ب ـ محکومیت جزائی نداشته باشند.
ج ـ سن آنها لااقل ۱۸ سال تمام باشد.
د ـ قبل از اقدام بتشکیل اتحادیه قصد خود را کتباً بضمیمه رونوشت شناس نامه و برک عدم محکومیت جزائی و برگ پرسش نامه تکمیل شده‌ای که شامل نکات زیر باشد در مقابل رسید بوزارت کار و تبلیغات یا نماینده آن تصویب نمایند:
1ـ نام
2ـ نام پدر
3ـ نام خانوادگی
4ـ نشانی
5 ـ شماره شناس نامه
6 ـ شغل ـ حرفه
تبصره ـ مقررات بند (د) شامل کسانی که با حائز بودن شرایط مندرجه در بند الف ـ ب ـ ج فوق قبل از اجرای این آئین‌نامه مبادرت بتشکیل اتحادیه‌ای نموده باشند نخواهند بود مشروط بر اینکه در ظرف ۶ ماه از تاریخ اجرای این آئین‌نامه طبق ماده ۳ تقاضای ثبت اتحادیه خود را به اداره ثبت تسلیم نمایند.
ماده ۳ـ وزارت کار و تبلیغات یا نماینده آن در ظرف یکماه پس از وصول درخواست تأسیس اتحادیه بشرح مذکور در بند (۵) ماده ۲ نظر خود را نسبت بتشکیل اتحادیه به درخواستکنندگان اعلام خواهد نمود درخواستکنندگان باید در ظرف ۶ ماه پس از انقضای مدت یک ماه مزبور اساسنامه اتحادیه خود را تنظیم و به وزارت کار و تبلیغات یا نماینده آن تسلیم نمایند.
وزارت کار و تبلیغات یا نماینده آن پس از بررسی کامل نسبت بمندرجات اساسنامه در صورتی‌که مندرجات آن مخالف با موازین قانونی نباشد گواهینامه تشکیل اتحادیه را صادر و به درخواستکنندگان تسلیم خواهد نمود تا بمنظور احراز شخصیت حقوقی اتحادیه خود را بثبت برسانند.
ماده ۴ـ هرگاه در محلی که طبق مقررات مندرجه در ماده ۲ تقاضای تشکیل اتحادیه‌ای شده اتحادیه دیگری قبلا تشکیل و بثبت رسیده باشد وزارت کار و تبلیغات یا نماینده آن بمنظور جلوگیری از تعدد اتحادیه‌های مشترک‌المنافع در یک محل منتهای جدیت را در واحد ساختن اتحادیه‌های مذکور معمول خواهد داشت.
تبصره ـ عدم توافق نظر بین درخواستکنندگان و اتحادیه‌های موجوده مانع از تشکیل اتحادیه جدید نخواهد بود.
ماده ۵ ـ در صورتی که تشکیل اتحادیه با موازین قانونی کشور یا مقررات و موازین این آئین‌نامه منطبق نباشد وزارت کار و تبلیغات یا نماینده آن باید درخواست متقاضیان را کتباً با ذکر دلیل رد کند – در صورتی که درخواست کنندگان شکایتی در این خصوص داشته باشند علاوه بر مراجع صلاحیتدار میتوانند اعتراض خود را بشورای عالی کار تسلیم نمایند.
ماده ۶ ـ هرگاه درخواستکنندگان پس از دریافت گواهینامه از طرف وزارت کار و تبلیغات یا نماینده آن تا ششماه اتحادیه خود را بثبت نرسانند گواهینامه صادره باطل تلقی شده و در صورتی که بخواهند اتحادیه تشکیل دهند باید مقررات مواد فوق را دوباره اجرا نمایند.
ماده ۷ـ وزارت کار و تبلیغات و یا نماینده آن موظف است پس از اینکه اسناد ثبت رسمی اتحادیه از طرف اداره ثبت صادر گردید شناسائی اتحادیه را کتبا اعلام دارد.
ماده ۸ ـ هر اتحادیه‌ای که طبق مقررات این آئین‌نامه و قانون کار بثبت نرسیده باشد غیرقانونی تلقی خواهد شد.
ماده ۹ـ هرگونه تغییری در اساسنامه اتحادیه ثبت شده باید قبلاً در مجمع عمومی که ضمن اساسنامه آن اتحادیه تعریف شده است مطرح و مورد تصویب لااقل دو ثلث اعضاء آن قرار گیرد.
تبصره ـ وزارت کار و تبلیغات یا نماینده آن بایستی ظرف یکماه نظر خود را نسبت بقانونی بودن تغییرات اساسنامه باتحادیه نامبرده ابلاغ و در صورت قانونی بودن گواهی لازم برای ثبت آن تغییرات صادر نماید.
ماده ۱۰ـ هرگاه دو یا چند اتحادیه ثبت شده بخواهند ملحق و یا متحد شوند باید هر یک از آن اتحادیه‌ها بموجب اساسنامه خود مجمع عمومی تشکیل داده پیشنهاد الحاق با اتحادیه را مطرح نمایند. پس از اینکه این پیشنهاد با اکثریت دو ثلث اعضاء مجمع عمومی هر یک از اتحادیه‌ها به تصویب رسید نمایندگی از طرف هر اتحادیه‌ای انتخاب خواهند شد تا نمایندگان اتحادیه ملحق یا متحدشده هیئت موقتی تشکیل‌داده و طبق اساسنامه ثبت الحاق با اتحادیه را مانند عمل ثبت اتحادیه جدیدی انجام دهند.
تبصره ۱ـ هیئت موقتی پس از ثبت الحاق و یا اتحاد اعلام شناسائی از طرف وزارت کار و تبلیغات یا نماینده آن تا انتخاب هیئت مدیره جدید طبق اساسنامه الحاق یا اتحاد وظائف هیئت مدیره را انجام خواهد داد.
تبصره ۲ـ اتحادیه‌های متحد موجود بایستی در ظرف شش ماه از تاریخ تصویب این آئین‌نامه مقررات اتحادیه خود را با مقررات این آئین‌نامه تطبیق دهند.
ماده ۱۱ـ باتحادیه‌های زیر از طرف وزارت کار و تبلیغات و یا نماینده آن گواهی تأسیس داده نخواهد شد.
الف ـ اتحادیه‌ای که نام آنرا با نام یکی از اتحادیه‌های ثبت شده دیگر بتوان مطابقت داد.
ب ـ اتحادیه‌ای که اساسنامه آن با مقررات ماده۱۲ تطبیق ننماید.
ماده ۱۲ـ اساسنامه هر اتحادیه باید لااقل حاوی نکات زیر باشد:
1ـ نام.
2ـ نشانی محل.
3ـ منظور از تأسیس.
4ـ شرایط عضویت.
5 ـ تعیین حدود فعالیت اتحادیه از حیث منطقه عمل و شغل یا حرفه.
6 ـ طرز اداره اموراتحادیه.
7ـ وظایف مجمع عمومی و طرز تشکیل و عمل آن.
8 ـ طرز انتخاب و وظائف و حدود مسئولیت هیئت مدیره یا هیئت عامله.
9ـ طریق انتصاب اقلا سه نفر اعضاء مالی با شرح وظایف و حدود مسئولیت و اختیارات آنها.
10ـ طریقه نظارت نسبت بکلیه درآمد و هزینه اتحادیه و نگاهداری و بازرسی حسابهای آن.
11ـ پیش‌بینی طریقه رسیدگی بحسابهای اتحادیه از طرف اعضا.
12ـ طرق بکارانداختن وجوه اتحادیه نگاهداری اموال.
13ـ تعیین مراجع صلاحیتدار برای انتصاب یا انفصال کارمندان موظف اتحادیه و پرداخت حقوق آنها.
14ـ پرداخت حق عضویت.
15ـ حق مطالبه و وصول وجوه فوق‌العاده از اعضاء اتحادیه بمنظور تأمین هزینه‌های مخصوص در موارد استثنائی (مانند جشن ـ عزا ـ تعاون و امثال آنها).
16ـ طریق کمک‌‌هائی که اتحادیه با اعضاء خود [از قبیل حقوق ایام اعتصاب یا حقوق ایام دیگری که کارگر در نتیجة اختلاف با کارفرما بیکار مانده و یا هزینه معاضدت قضائی در مسائل مربوط به استخدام و حقوق ایام ناخوشی و بیکاری و غیره) خواهند نمود.
17ـ مقررات انضباطی مربوط باعضاء و طرز اجرای آن.
18ـ شرایط اقدام باعتصاب با تصریح لزوم اجازه هیئت مدیره.
19ـ مقررات مربوط بشکایات اعضاء و طرز رسیدگی آن از طرف سازمان‌های وابسته به اتحادیه و یا هیئت مدیره و یا مجمع عمومی اتحادیه.
20ـ شرایط تغییر اساسنامه.
21ـ مقررات مربوط بانحلال اتحادیه.
22ـ تعیین شرایط اتحاد یا الحاق یا ائتلاف اتحاد با اتحادیه‌های دیگر.
23ـ طرز تشکیل مجامع فوق‌العاده و اختیارات آن ها.
ماده ۱۳ـ اتباع خارجی نمی‌توانند در اتحادیه ثبت شده ای دارای شغل یا مقامی باشند.
ماده ۱۴ـ هر اتحادیه ثبت شده موظف است حسابهای خود را در دفاتر پلمپ شده نگاهداری کرده و هر شش ماه یک بار ترازنامه خود را تنظیم و منتشر نماید و یک نسخه از آن را برای اطلاع وزارت کار و تبلیغات یا نماینده آن ارسال دارد. وزارت کار و تبلیغات یا نماینده آن ترازنامه اتحادیه را در حدود مواد مندرجه در اساسنامه اتحادیه رسیدگی نموده و هرگونه بازرسی که از نظر حفظ منافع اعضاء اتحادیه لازم بداند بعمل خواهد آورد.
ماده ۱۵ـ هر اتحادیه ثبت شده موظف است ترازنامه سالیانه عملیات مالی خود را در مجمع عمومی طرح نموده پس از تصویب آن در ظرف مدت یک ماه گزارش کامل درآمد و هزینه‌های سال مالی خود و صورت دارائی و دیون و سپرده‌های اتحادیه را بانضمام رونوشت قطع‌نامه مربوط بامورمالی بوزارت کار و تبلیغات یا نماینده آن تسلیم نماید.
ماده ۱۶ـ در صورتی که اتحادیه برخلاف ماده (۲۱) مقررات این آئین‌نامه رفتار کنند و همچنین اگر پس از تشکیل از حقوق و حدود مشخصه تجاوز نماید و یا موجبات اخلال امنیت را فراهم کند وزارت کار و تبلیغات یا نماینده آن بوسیله دادستان از دادگاه شهرستان محل برحسب موارد تقاضای انحلال یا تعطیل از یک هفته تا یک سال آن اتحادیه و تجدید انتخاب هیئت مدیره را خواهد نمود.
ماده ۱۷ـ در صورتی که اتحادیه ثبت‌شده در مدت دو سال در حال تعطیل اختیاری مانده باشد وزارت کار و تبلیغات یا نماینده آن در ظرف دو ماه مراتب را بهیئت مدیره اتحادیه اخطار خواهد نمود. اگر پس از انقضاء مدت یک ماه از تاریخ آخرین ابلاغ باز هم اتحادیه بحال تعطیل ماند وزارت کار و تبلیغات اتحادیه را برسمیت نخواهد شناخت.
ماده ۱۸ـ صدور گواهینامه و اعلام شناسائی اتحادیه از طرف وزارت کار و تبلیغات یا نماینده آن مجانی خواهد بود.
ماده ۱۹ـ هیچ کارفرمائی نمی‌تواند نسبت بشخص یا اشخاصی بعلت عضویت در اتحادیه بخصوص تبعیض قائل شود و هیچ کس نمی‌تواند بعنف یا تهدید شخص یا اشخاصی را وادار بعضویت در اتحادیه نموده یا مانع از عضویت او بشود.
متخلفین بحداکثر ۳۰ روز زندانی غیرقابل ابتیاع محکوم خواهند گردید.
ماده ۲۰ـ وزارت کار و تبلیغات برای طرح و تنظیم اساسنامه و مقررات اتحادیه‌ها کلیه اطلاعات موجوده را در دسترس شخص یا اشخاص ذی‌علاقه خواهد گذاشت و همچنین آنان را از طرز عمل و جریان امور مربوطه باین آئین‌نامه مطلع و بهر نحو مقتضی باشد آنها را راهنمائی خواهد نمود.
درخواستهای راجع باینگونه اطلاعات و راهنمائی‌ها باید بعنوان وزارت کار و تبلیغات یا نماینده آن تسلیم گردد.
ماده ۲۱ـ در مواردی که بموجب این آئین‌نامه وزارت کار و تبلیغات یا نماینده آن بایستی در ظرف مدت معینی نظریه خود را اعلام نمایند هرگاه نظر وزارت یا نماینده آن ابلاغ نشود پس از انقضاء مدت تعیین شده رأی و نظر وزارت کار و تبلیغات یا نماینده آن بنفع اتحادیه‌ها تلقی خواهد شد.