1032/134 – 1320/01/28
هیئت وزیران در جلسه 27 فروردین ماه 1320 بنابر پیشنهاد شماره 88 به تاریخ 20/1/1320 وزارت دارایی آییننامه صادرات و واردات و امور مختلفه ارزی را که در 111 ماده تدوین گردیده و پیوست این تصویبنامه است تصویب و با اجرای آن موافقت نمودند این آییننامه بجای تمام آیین‌نامه‌های وابسته پیشین بوده و کلیه آنها را لغو مینماید:
فصل اول ـ صادرات
1- وزارت بازرگانی
1ـ حق صادر کردن کالاهای ایرانی بموجب قانون مصوب 19 تیرماه 1311 در انحصار دولت قرار گرفته لیکن دولت فعلا بغیر از چند مورد که خود متصدی صدور کالا میباشد و یا حق انحصار خود را بشخص یا بنگاه معینی واگذار کرده و یا صدور کالا را ممنوع یا مقید برعایت شرایط مخصوص نموده است به همگان اجازه می‌دهد کالاهای دیگر را با رعایت مقررات این آییننامه صادر کنند.
2- اداره گمرک
2ـ صادرکنندگان باید در مواردی که برای کالای معینی مقرراتی وضع و از طرف دولت اعلان شده رعایت نمایند والا گمرک از صدور آن ممانعت خواهد کرد.
تبصره ـ نسبت به کالاهایی که طرز تهیه یا طرز رقم بندی و بسته‌بندی آن طبق تشخیص اداره گمرک ناقص و یا منافی با اقتضای بازار مقصد و حُسن شهرت صادرات کشور باشد اجازه صدور داده نخواهد شد.
3ـ همینکه کالا به گمرکخانه صدوری رسید صاحب کالا یا نماینده رسمی او باید اظهارنامه صدور با تعیین تعداد و نوع و نشان و وزن بسته‌ها و نوع و وزن و ارزش کالای محتوی در بسته‌ها و وسیله حمل و کشور مقصد تنظیم نموده و پس از امضاء به گمرکخانه صدوری تسلیم نماید.
نوع کالایی که در خروج مشمول پرداخت حقوق گمرکی است باید به همان نام و توصیفی که در تعرفه ذکر گردیده به گمرک اظهار شود و به علاوه شماره ردیف تعرفه صادرات هم در ضمن اظهارنامه قید شود.
تبصره ـ اظهارنامه برای انجام آییننامه گمرکی در گمرکخانه‌های داخلی در دو نسخه و در گمرکخانه‌های مرزی در یک نسخه تنظیم و به گمرک تسلیم میشود.
در صورتی که اظهارنامه بگمرکخانه داخلی تسلیم شود باید نام گمرکخانه مرزی هم که کالا از آنجا خارج خواهد شد در ضمن اظهارنامه قید شود.
3- وزارت بازرگانی
4ـ برای رسیدگی به کالاهای صدوری و نظارت در طرز تهیه و رقم‌بندی و بسته‌بندی و ارزیابی آنها در شهرستانهای مرکزی تولید کالا که وزارت دارایی مقتضی بداند کمیسیونهایی به دستور وزارت دارایی تشکیل میشود کمیسیون نامبرده مرکب از نمایندگان وزارت دارایی قسمت اقتصادی ـ وزارت بازرگانی ـ کمیسیون ارز ـ بانک ملی ایران ـ شرکت بیمه ایران و اطاق بازرگانی محل خواهد بود و رییس اداره دارایی اقتصادی محل سمت ریاست کمیسیون را خواهد داشت.
پروانه‌هایی که از طرف کمیسیون نامبرده صادر خواهد شد ملاک عمل گمرکخانه‌های مرزی برای صدور پروانه گمرکی و تصدیق و دریافت پیمان ارزی یا پایاپای خواهد بود.
برای تحصیل پروانه از کمیسیون نامبرده در نقاطی که تشکیل میشود صادرکنندگان کالا باید اظهارنامه با تعیین مشخصات کالا طبق ماده 3 این آییننامه تنظیم و به کمیسیون تسلیم نمایند.
4- اداره گمرک
5 ـ در مورد کالاهایی که قبل از صدور از کشور به خریدار خارجی فروخته شده است فروشنده مکلف است یک نسخه از سیاهه فروش یا قرارداد معامله را در موقع تسلیم اظهارنامه به گمرک ارائه نماید در سایر موارد هم صادرکننده کالا مکلف است در صورت مطالبه مأمورین گمرک صورت ریز محتویات بسته‌ها و نیز بارنامه محمولات موضوع اظهارنامه را ارائه نماید.
6 ـ جز در مورد کالاهایی که به کشورهای آلمان و شوروی فرستاده میشود و پرداخت بهای آنها به طریق پایاپای انجام می‌یابد در سایر موارد فرستنده کالا مکلف است برای انتقال ارز حاصل فروش کالا به کشور پیمان فروش ارز با قید نوع و مقدار و ارزش و مقصد کالا و با تعیین نوع ارز که از طرف بانک ملی ایران نرخ‌بندی میشود در چهار نسخه تنظیم نموده و پس از امضاء و تعیین تاریخ سپردن پیمان بتمام حروف و تاریخ سررسید پیمان به گمرکخانه صدوری کالا تسلیم نمایند.
نسبت به فرستاده‌های به مقصد آلمان فرستنده باید به عوض پیمان ارزی پیمان فروش مارک پایاپای در چهار نسخه تنظیم و به گمرکخانه صدوری تسلیم نماید.
5- کمیسیون ارز
کالاهایی که از ایران بهمقصد کشور شوروی توسط نمایندگی بازرگانی شوروی صادر میشود احتیاج بسپردن پیمان ندارد.
تبصره ـ در موقع سپردن پیمان هرگاه اعتبار صادرکننده کالا متناسب با میزان صادراتش دانسته نشود باید ضامن معتبر بدهد و انجام پیمان را شخص ضامن با پیمان دهنده متضامناً عهده‌دار شوند.
7ـ کالاهای صدوری از لحاظ مقررات ارزی به سه طبقه تقسیم و بعنوان کالای درجه اول و کالای درجه دوم و کالای درجه سوم نامیده می‌شوند. درجه اول شامل کالاهایی است که صدور آنها در انحصار دولت قرار گرفته و توسط وزارت دارایی یا توسط شرکتهایی که دولت حق انحصار خود را به آنها واگذار نموده است صادر میشود و سایرین حق صدور آنها را ندارند.
ارز حاصل فروش اینگونه کالاها صددرصد باید به حساب ارزی دولت (حساب الف) به بانکهای مجاز فروخته شود مگر نسبت به کتیرا که ده درصد ارز حاصل فروش آن به شرکت صادرکننده واگذار و بحساب (ب) منظور و باقیمانده به حساب ارزی دولت (حساب الف) ریخته میشود.
صدور خرمای محصول خوزستان هر چند انحصاری است لیکن از لحاظ مقررات ارزی کالای درجه سوم محسوب و صددرصد ارز حاصل فروش آن به صادرکننده (حساب ج) واگذار میشود.
درجه دوم شامل کالاهای مرغوب غیرانحصاری است و ارز حاصل فروش آنها پنجاه درصد به حساب ارزی دولت (حساب الف) منظور و پنجاه درصد به اختیار صادرکننده واگذار میشود (حساب ب) مدت انجام پیمان ارزی کالاهای درجه اول و دوم سه ماه است.
درجه سوم شامل کالاهایی است که شرح آن در فهرست ضمیمه شماره (4) درج شده و صددرصد ارز حاصل فروش آنها به اختیار صادرکننده واگذار میشود (حساب ج) و صادرکننده میتواند پیمان ارزی خود را در مدت هشت ماه انجام دهد.
فروش در ردیف کالای درجه دوم محسوب میشود لیکن بیست و پنج درصد ارز حاصل فروش آن به اختیار صادرکننده (حساب ب) واگذار و هفتاد و پنج درصد دیگر بحساب ارزی دولت (حساب الف) منظور میگردد مدت انجام پیمان ارزی فرش شش ماه است.
تبصره 1ـ ریز کالاهای درجه اول و درجه سوم در فهرستهای شماره 4 و 5 ضمیمه شرح داده شده است هر نوع کالایی که در این دو فهرست ذکر نشده در ردیف کالای درجه دوم محسوب میشود.
تبصره 2ـ تصمیم راجع به تغییر درجه‌بندی کالا منوط به تصویب هیئت‌وزیران خواهد بود و باید بوسیله نشر آگهی با تعیین تاریخ اجراء تصمیم به اطلاع همگان برسد در هر حال تغییر درجه‌بندی کالاهایی که قبل از تاریخ نشرآگهی برای صدور به گمرک اظهار شده است مؤثر نخواهد بود.
6- اداره گمرک
8 ـ اظهارنامه صدور کالا پس از تسلیم به گمرک باید مورد رسیدگی واقع شود و بسته‌های کالای موضوع اظهارنامه هم باید باز و محتویات آنها بازرسی شود لیکن هرگاه اظهارکننده کالا سیاهه فروش یا صورت ریز محتویات بسته‌ها را ارائه نمایند مأمورین گمرک می‌توانند به بازکردن یک یا چند بسته که خود انتخاب می‌کنند و به بازرسی تعداد و نشانی سایر بسته‌ها اکتفا نموده و چنانچه اختلافی کشف نشود صحت اظهارنامه را گواهی و امضاء نمایند اما هرگاه در نتیجه رسیدگی به محتویات یک یا چند بسته انتخاب شده اختلافی بیش از پنج درصد بین مقدار و ارزش کالای مورد رسیدگی با مقدار و ارزش اظهارشده کشف شود و یا تفاوتی در نوع کالا با آنچه اظهارشده مشاهده گردد در این صورت کلیه بسته‌ها باید باز و رسیدگی شود و میزان تفاوت در زیر اظهارنامه قید و امضاء گردد.
ارزیابان گمرک در موقع بازدید کالا و تطبیق اوصاف و مشخصات آن با مندرجات اظهارنامه باید مخصوصاً در موضوع ارزش کالا و تعیین میزان حقوق و عوارض گمرکی آن دقت کامل نمایند.
9ـ ارزیابی گمرک نسبت به هر نوع کالای صدوری قطع نظر از درجه‌بندی آن مطلقاً بر اساس نرخ عمده‌فروشی بازار داخلی است به اضافه هزینه بسته‌بندی و حمل تا مرز و کلیه حقوق و عوارضی که به کالا در موقع صدور از کشور تعلق میگیرد مبلغ پیمان فروش ارز یا انتقال مارک پایاپای که به گمرک سپرده میشود باید مطابق ارزیابی گمرک باشد و به ریال تعیین شود لیکن در مورد پیمان نامه‌های ارزی باید نوع ارزی که برای انجام پیمان به کشور انتقال داده خواهد شد در ضمن پیمان‌نامه قید شود و از نوع ارزهایی باشد که از طرف بانک ملی ایران نرخ‌بندی میشود.
10ـ چنانچه صادرکننده کالا یا نماینده رسمی او ارزیابی گمرک را نپذیرد رفع اختلاف به کمیسیون ارزیابی محول میشود. کمیسیون نامبرده که مرکب از نمایندگان وزارت بازرگانی و کمیسیون ارز و اداره گمرک میباشد میتواند در صورت لزوم عقیده کتبی کارشناس یا اطاق بازرگانی محل را در باب ارزش کالای مورد اختلاف نظر استعلام نماید تصمیمی که کمیسیون ارزیابی باکثریت میگیرد قطعی است و قابل تجدید نظر نیست.
در هر حال اختلاف نظر نسبت به ارزیابی نباید موجب تأخیر در صدور کالا گردد ممکن است برای رسیدگی و رفع اختلاف نمونه کالا ضبط و اجازه صدور کالا به قید تعهد تسلیم به تصمیم بعدی داده شود.
در گمرکخانه‌هایی که وزارت بازرگانی و کمیسیون ارز نماینده ندارند چگونگی اختلاف به ارسال نمونه به اداره کل گمرک گزارش و کسب تکلیف میشود. در اینگونه موارد تصمیم اداره کل گمرک که بر طبق رأی کمیسیون ارزیابی گمرک تهران مرکب از نمایندگان وزارت بازرگانی و کمیسیون ارز و اداره گمرک گرفته میشود قطعی است و قابل تجدیدنظر نیست.
11ـ چنانچه در موقع بازرسی کالا و تطبیق اوصاف و مشخصات آن با مندرجات اظهارنامه اختلافاتی از طرف مأمورین گمرک کشف گردد به طریق زیر عمل میشود:
الف ـ در مواردی که نوع یا مقدار یا ارزش کالا برخلاف واقع اظهارشده باشد و تفاوتی که مأمورین گمرک کشف می‌نمایند مستلزم دریافت تفاوت حقوق گمرکی یا مالیات راه و عوارض باشد باید علاوه بر اصل مبلغ تفاوت مبلغ دیگری هم بعنوان جزای نقدی به اقتضای اوضاع و احوال طبق تشخیص رییس گمرک محل دریافت گردد ولیکن در هر حال مبلغ جریمه نباید از سه برابر اصل تفاوت حقوق گمرکی یا مالیات راه و عوارض تجاوز نماید.
ب ـ در مواردی که کشف اختلاف تأثیری در میزان حقوق گمرکی و مالیات راه نداشته باشد در وحله اول ممکن است اظهارنامه مورد اختلاف طبق درخواست کتبی اظهارکننده اصلاح گردد و درخواست اصلاح پس از الصاق تمبر گمرکی به اظهارنامه ضمیمه شود ولیکن در صورت تکرار باید جریمه انتظامی دریافت و سپس اجازه اصلاح اظهارنامه داده شود پیشینه جریمه انتظامی که اداره گمرک میتواند برای اینگونه تخلفات دریافت نماید یکصد و چهل ریال است.
12ـ پس از رسیدگی و تکمیل اظهارنامه و انجام آیین گمرکی و ارزی کالا و دریافت حقوق گمرکی و مالیات راه و سایر عوارض صدوری و جریمه‌هایی که ممکن است در صورت کشف اختلاف تعلق گیرد پروانه خروجی از طرف اداره گمرک در چهار نسخه صادر و نسخه اول آن به اظهارکننده کالا تسلیم میشود که به استناد آن کالای خود را از گمرک خارج و به مقصد حمل نماید.
تبصره ـ برای اشیاء شخصی مسافر و کالاهای مشمول عنوان هدیه و سوغات و نمونه تا دویست ریال و کالاهای موضوع مبادلات مرزی تا هزار ریال خروجی گمرک و در دو نسخه صادر میشود.
13ـ در صورتی که آیین گمرکی کالای صدوری در یکی از گمرکخانه‌های داخلی کشور انجام داده شود به بسته‌های کالا مهر سربی گمرک زده میشود و نسخه اول پروانه خروجی به حامل کالا تسلیم میگردد که به گمرکخانه مرزی ارائه نماید. نسخه دوم پروانه خروجی بوسیله مهر لاکی به یک نسخه اظهارنامه منظم و مستقیماً از طرف گمرکخانه داخلی به گمرکخانه مرزی فرستاده میشود بسته‌های کالا باید با رعایت مراقبت در سالم و محفوظ ماندن مهرهای سربی آنها مستقیماً به سوی گمرکخانه مرزی که نام آن در پروانه خروجی گمرک قید گردیده حمل شود.
تبصره ـ اداره گمرک میتواند در مواردی که مقتضی بداند با تقاضای اجازه خروجی کالا از نقاطی که گمرکخانه مرزی در آنجا نباشد موافقت نماید. در اینگونه موارد باید یک یا چند نفر مأمور گمرک به هزینه تقاضاکننده همراه کالا بروند و مراقبت نمایند کالا از مرز کشور خارج شود.
14ـ همین که کالا با پروانه خروجی از گمرکخانه داخلی به گمرکخانه مرزی رسید تعداد و نشانی و مهر سربی بسته‌ها رسیدگی و با مندرجات پروانه و اظهارنامه مربوطه به آن تطبیق میشود و در صورت احراز صحت و مطابقت آنها اجازه خروج کالا از گمرک داده میشود و مراتب با تعیین تاریخ خروج کالا از مرز و ذکر وسیله حمل (نام کشتی یا بنگاه بارکشی) در پشت نسخه اول پروانه خروجی قید و امضاء میشود و پروانه مزبور پس از پشت‌نویسی به حامل مسترد میگردد که به گمرک مبدأ ارایه نماید.
نسخه دوم پروانه خروجی هم مانند نسخه اول پشت‌نویسی میشود و لیکن به اظهارنامه ضمیمه آن مستقیماً به گمرک مبداء مرجوع میگردد.
15ـ در صورت کشف اختلاف در گمرکخانه مرزی نسبت به کالاهایی که آیین‌گمرکی آنها در یکی از گمرکخانه‌های داخلی انجام یافته است به طریق زیر عمل میشود:
الف ـ هرگاه مهر سربی گمرک در نتیجه عدم مراقبت از بین رفته ولیکن محتویات بسته بی‌مهر صحیح و مطابق به اظهارنامه باشد برای هر مهر سربی از بین رفته مبلغ (3) ریال جریمه انتظامی اخذ میشود.
ب ـ هرگاه مهرسربی عمداً شکسته یا محو شده و در محتویات بسته بی‌مهر تغییری داده شده باشد در این صورت نسبت به مرتکب برای شکستن مهر سربی بر طبق مدلول تبصره ماده (14) قانون کیفر مرتکبین قاچاق رفتار خواهد شد.
به علاوه چنانچه تغییر محتویات بسته‌ها مستوجب کیفری دیگر برطبق مقررات قانون باشد مرتکب بهمان کیفر خواهد رسید.
ماده 14 قانون کیفر مرتکبین قاچاق
« هر گاه نسبت به عدل مال‌التجاره یا بسته یا صندوق ظن قاچاق حاصل شود مأمورین رسمی کشف می‌توانند آنرا مهر نمایند تا در مقصد با حضور مأمورین مربوطه باز و معاینه شود مگر آنکه صاحب یا حامل مال تفتیش آنرا در همان محل
تقاضا کند در صورتی که بسته یا صندوق یا عدل مهر شد این نکته در صورت مجلس قید گردد.»
تبصره ـ هر کس عمداً مهر فوق‌الذکر را بشکند یا محو نماید و بطورکلی هر کسی مهر مأمورین وصول عایدات را که بر طبق نظامنامه‌های مصوب هیئت دولت یا وزارت مالیه استعمال شده عمداً بشکند یا محو نماید.
« به حبس از دو ماه تا یک سال و به جزای نقدی از صد ریال تا پنج هزار ریال محکوم خواهند شد».
16ـ گمرکخانه صدوری همین که از تاریخ خروج قطعی کالا از مرز کشور و وسیله حمل آن رسماً مطلع گردید مراتب را در نسخهای چهارگانه پیمان‌نامه قید و صحت مندرجات پیمان‌نامه و امضاء پیمان‌دهنده را گواهی مینماید و نسخهای چهارگانه را پس از تکمیل بطریق زیر پخش مینماید:
الف ـ پیمان نامه ارزی:
دو نسخه با سیاهه فروش یا قرارداد معامله مستقیماً به کمیسیون ارز فرستاده میشود.
یک نسخه به پیمان دهنده مسترد میگردد.
یک نسخه در گمرک محل بایگانی میشود.
ب ـ پیمان‌نامه پایاپای:
یک نسخه با سیاهه فروش یا قرارداد معامله مستقیماً به وزارت بازرگانی فرستاده میشود.
یک نسخه مستقیماً به بانک ملی ایران فرستاده میشود.
یک نسخه به پیمان‌دهنده مسترد میگردد.
یک نسخه در گمرک محل بایگانی میشود.
7- کمیسیون ارز
17ـ مدت انجام پیمان ارزی از تاریخ خروج قطعی کالا از مرز شروع میشود و سررسید آن نسبت به کالاهای درجه اول و دوم سه ماه نسبت بهفروش ششماه و نسبت به کالاهای درجه سوم هشت ماه میباشد. مدت انجام پیمان پایاپای مطلقاً شش ماه است.
8- اداره گمرک
18ـ گمرکخانه‌های صدوری در آخر هر هفته صورتی از پیمان نامه‌های ارزی که در عرض هفته دریافت نموده‌اند با تفکیک درجات سه‌گانه و با تعیین تعداد و جمع پیمان‌نامه‌های مربوط به هر درجه و تعداد و جمع مبلغ کل پیمان‌نامه‌ها تنظیم نموده و مراتب را بوسیله تلگراف به کمیسیون ارز اطلاع می‌دهند.
19ـ کرایه حمل کالا و بیمه و سایر هزینه‌هایی که کالای صدوری پس از خروج از مرز کشور تعلق میگیرد مشمول ارزیابی گمرک و دریافت پیمان ارزی نیست و برای اینگونه هزینه‌ها ارزی از کشور خارج نمی‌شود ولیکن هرگاه مواردی پیش آید که هزینه‌های نامبرده از موجودی ارز کشور با اجازه کمیسیون ارز پرداخته شود صادرکننده کالا باید علاوه بر تسلیم پیمان ارزی مطابق ارزیابی گمرک به اضافه حقوق و عوارض صدوری پیمان دیگری برای باز فروش ارزی که از این بابت پرداخته شده است به گمرک بسپارد.
اینگونه موارد از طرف کمیسیون اعلام و به گمرکخانه‌ها ابلاغ خواهد شد.
20ـ در مواردی که اشخاص یا بنگاهها بابت صادرات بعدی خود قبلا ارز به کشور انتقال داده و بهمین عنوان به بانکهای مجاز بفروشند برحسب درجه کالایی که صدور آن مورد نظر است از طرف بانک خریدار گواهینامه خرید ارز قبل از صدور کالا در سه نسخه صادر و نسخه اول آن به فروشنده ارز تسلیم و ضمناً پیمان صدور کالا در سه نسخه از او گرفته میشود نسخه اول پیمان‌نامه با نسخه دوم گواهینامه فروش ارز مربوط به آن به کمیسیون ارز ارسال نسخه دوم پیمان‌نامه به فروشنده ارز مسترد و نسخه سوم در بانک بایگانی میشود مدت انجام اینگونه پیمان‌ها برای صدور فروش دو سال و برای صدور سایر کالاها یکسال است در صورت انقضاء این مدت و عدم صدور کالا فروشنده ارز حق صدور کالا بابت ارز پیش فروخته نخواهد داشت مگر با اجازه مخصوص کمیسیون ارز.
این قبیل پیمان‌نامه‌ها از طرف فروشنده بدیگری قابل انتقال بوده و خریدار میتواند از ارز آن به نحو بالا استفاده نماید در موقع صدور اینگونه کالا که ارز آنها قبلا فروخته شده است صادرکننده باید رونوشت گواهینامه بانک خریدار ارز را با نسخه دوم پیمان صدور کالا به گمرکخانه صدوری تسلیم نماید تا با دو نسخه پیمان‌نامه ارزی به کمیسیون ارز فرستاده شود و به استناد آنها اجازه واریز پیمان داده شود.
9- اداره گمرک
21ـ از کالاهای زیرین قطع نظر از کشور مقصد صدور آنها پیمان ارزی یا پایاپای مطالبه نمی‌شود:
1ـ اسباب سفر و اشیاء شخصی مسافرین به تناسب وضع اجتماعی آنها طبق تشخیص اداره گمرک.
2ـ کالاهایی که بعنوان هدیه و سوغات و یا نمونه به خارجه ارسال میشود بهشرط آنکه ارزش آنها در هر مورد از دویست ریال تجاوز نکند.
3ـ کالای موضوع مبادلات مرزی به شرط آنکه بهای آنها در بنادر و جزایر جنوب ایران از هزار ریال و در سایر نقاط مرزی از پانصد ریال در هر مورد تجاوز نکند.
4ـ مواد نفتی از هر قبیل (توسط شرکت سهامی نفت انگلیس و ایران).
5 ـ محصول شیلات دریای خزر (توسط شرکت شیلات ایران و شوروی).
22ـ برای هر نوع کالای صدوری ایران به استثناء آنچه در مواد 23 و 27 این آییننامه ذکر شده است تصدیق صدور با تعیین نوع و مقدار و ارزش کالا طبق ارزیابی گمرک (به اضافه حقوق و عوارض صدوری) و مقصد صدور و شماره و تاریخ پیمان‌نامه ارزی یا پایاپای در چهار نسخه از طرف گمرکخانه‌های صدوری تنظیم و نسخه اول آن پس از ثبت تاریخ خروج کالا از مرز کشور به صادرکننده تسلیم میشود نسخه‌های دوم و سوم مستقیماً بعنوان بانک ملی ایران شعبه بازار تهران و بعنوان وزارت بازرگانی ارسال نسخه چهارم در گمرک محل بایگانی میگردد.
23ـ برای صدور کالای زیرین تصدیق صدور داده نمی‌شود:
1ـ اسباب سفر و اشیاء شخصی مسافرین به تناسب وضع اجتماعی آنها طبق تشخیص اداره گمرک.
2ـ اشیایی که بهعنوان هدیه و سوغات یا نمونه به خارجه ارسال میشود به شرط آنکه بهای اینگونه اشیاء در هر مورد از دویست ریال تجاوز نکند.
3ـ کالاهایی که بهعنوان مبادلات مرزی صادر میشود به شرط آنکه ارزش آنها در بنادر و جزایر جنوب از هزارریال و در سایر نقاط مرزی از پانصد ریال تجاوز نکند.
4ـ مواد نفتی از هر قبیل (توسط شرکت سهامی نفت انگلیس و ایران).
5 ـ محصولات شیلات دریای خزر (توسط شرکت شیلات ایران و شوروی).
6 ـ کتاب (اعم از خطی و چاپی) و سایر مطبوعات.
7ـ تمبر پست.
8 ـ فیروزه و مروارید و سایر سنگهای گرانبها.
9ـ آثار باستان و اشیاء شبیه آنها.
10ـ پرده نقاشی اعم از روغنی و آب رنگ.
11ـ مازوج.
10- بانک
24ـ مدت اعتبار تصدیق صدور یک سال است و از تاریخ وصول آگهی خروج کالا از مرز کشور به گمرکخانه صادرکننده سند نامبرده شروع میشود. تصدیق صدور کالاهایی که به کشورهای ارزی یا پایاپای صادر میشود ممکن است در ظرف این مدت با رعایت مقررت ماده 32 این آییننامه به نرخ ثابت ده درصد مبلغ آن به بانک ملی ایران بهحساب دولت فروخته شود.
11- اداره گمرک
25ـ چنانچه کالای فرستاده که برای آن تصدیق صدور داده شده است به کشور عودت داده شود باید از طرف صاحب کالا تصدیق صدوری که برای آن کالا داده شده است به گمرک تسلیم و باطل شود.
ممکن است بجای تصدیق صدور اصلی تصدیق صدور دیگری به همان مبلغ از بانک ملی ایران به بهای خرید بانک باز خرید و به گمرک تسلیم نماید.
26ـ نسبت به کالاهای ایرانی که به مقصد کشور آلمان فرستاده میشود گمرکخانه صدوری باید علاوه بر گواهینامه صدور گواهینامه مبداء هم با ذکر نام فرستنده و گیرنده و تعیین نوع و مقدار و مقصد کالا و شماره و تاریخ پیمان‌نامه پایاپای در چهارنسخه تنظیم نموده یک نسخه را به صادر کننده کالا تسلیم کند که به مقصد بفرستد یک نسخه گواهینامه مبداء در گمرک محل بایگانی میشود و دو نسخه دیگر با دو نسخه پیمان‌نامه پایاپای مربوط به آن مستقیماً بعنوان وزارت بازرگانی و به عنوان بانک ملی ایران به مرکز فرستاده میشود.
نسبت به فرستاده‌های به سایر کشورها صدور گواهینامه مبداء ضرورت ندارد ولیکن در صورتی که صادرکننده کالا کتباً درخواست نماید گمرکخانه صدوری باید گواهینامه مبداء مورد درخواست را در دو نسخه صادر و یک نسخه آنرا به درخواست کننده تسلیم نماید. نسخه دیگر در گمرک محل بایگانی میشود.
27ـ برای فرستاده‌های ایران به‌کشور شوروی پیمان ارزی پایاپای گرفته نمی‌شود و تصدیق صدور هم داده نمی‌شود ولیکن پروانه گمرکی که حاکی از وصول حقوق و عوارض صدوری است طبق اظهارنامه و سیاهه خرید یا قرارداد معامله پس از انجام آیین گمرکی کالا صادر و تسلیم میشود و بهعلاوه گواهینامه صدور مخصوصی با تعیین نوع و مقدار و ارزش و مقصد کالا در سه نسخه صادر می‌گرددو نسخه اول به صادرکننده تسلیم و نسخه دوم با سیاهه خرید و با رونوشت قرارداد معامله مستقیماً به عنوان وزارت بازرگانی ارسال و نسخه سوم در گمرک محل بایگانی میشود این تصدیق صدور قابل فروش به بانک یا انتقال به دیگری نیست.
تبصره ـ در مورد معاملات دولت با نماینده بازرگانی شوروی تسلیم سیاهه خرید یا رونوشت قرارداد معامله بهگمرک ضرورت نخواهد داشت در اینگونه موارد ارزیابی کالا طبق اظهار فروشنده به عمل می‌آید.
12- کمیسیون ارز
28ـ ارز حاصل فروش کالای صدوری باید تا سه روز پس از دریافت و منتهی تا تاریخ سررسید پیمان مربوط به آن توسط یکی از بانکهای مجاز کشور انتقال یابد و به نرخ رسمی روز مطابق نرخ‌بندی بانک ملی ایران به فروش رسد نسبت به کالاهایی که به فروش نرسیده پیمان دهنده باید گواهینامه موجودی به امضاء اطاق بازرگانی محل یا نمایندگان وزارت دارایی یا وزارت بازرگانی و یا کنسولگری دولت شاهنشاهی ایران و یا مدارک دیگری که مورد قبول کمیسیون ارز باشد تهیه نموده و با درخواست تمدید اعتبار پیمان‌نامه به کمیسیون ارز ارائه نمایند تا اجازه تمدید داده شود.
13- بانک
29ـ بانک خریدار ارز کالای صدوری مکلف است چگونگی معامله را با قید تاریخ و یا تعیین مبلغ ارزی و هم چند ریالی آن در پشت یک نسخه پیمان‌نامه ارزی و تصدیق صدور مربوط به آن که از طرف فروشنده ارز ارائه میشود ثبت و امضاء نموده و آگهی دائر به خرید ارز با ذکر شماره و تاریخ پیمان‌نامه ارزی و نام پیمان دهنده و نام گمرکخانه گیرنده پیمان تنظیم و مستقیماً بهکمیسیون ارز ارسال دارد تا مستند واریز پیمان قرار گیرد و بهعلاوه بانک خریدار باید در مواردی که تمام یا قسمتی از ارز خریداری را بحساب ارزی دولت (حساب الف) منظور ننموده و در اختیار فروشنده میباشد گواهینامه مخصوص با تعیین نام فروشنده و مبلغ ارزی و هم چند ریالی ارز مورد معامله و نوع حساب ارزی بشرح زیر در سه نسخه صادر نموده و نسخه اول را با قید تاریخ و امضاء بفروشنده ارز تسلیم نماید و نسخه دوم را مستقیماً به کمیسیون ارز ارسال دارد و نسخه سوم را بایگانی نماید:
نسبت به ارز حاصل فروش کالاهای درجه سوم برابر صد درصد ارز فروخته شده.
نسبت به ارز حاصل فروش کالاهای درجه دوم به استثناء فروش برابر پنجاه درصد ارز فروخته شده.
نسبت به ارز حاصل فروش برابر بیست و پنج درصد ارز فروخته شده.
نسبت به کتیرا برابر ده درصد ارز فروخته شده.
30ـ در موقع خرید مارک پایاپای هم بانک خریدار مکلف است چگونگی معامله را با قید تاریخ و با تعیین مبلغ مارک و هم چند ریالی آن در پشت یک نسخه پیمان‌نامه پایاپای و تصدیق صدور مربوط به آنکه از طرف فروشنده مارک ارائه میشود ثبت و امضاء نماید آگهی دایر به خرید مارک پایاپای باید با ذکر شماره و تاریخ پیمان پایاپای تنظیم و مستقیماً به وزارت بازرگانی ارسال شود تا مستند واریز پیمان قرار گیرد. در موقع خرید مارک حاصل فروش کالای درجه سوم گواهینامه خرید در سه نسخه از طرف بانک ملی ایران صادر یک نسخه به فروشنده تسلیم یک نسخه به وزارت بازرگانی ارسال و یک نسخه در بانک بایگانی میشود.
14- وزارت بازرگانی
31ـ چنانچه کالاهای فرستاد به آلمان در موقع مقرر به فروش نرسد پیمان‌دهنده باید گواهینامه موجودی به امضاء اطاق بازرگانی محل و نمایندگان وزارت دارایی یا وزارت بازرگانی و یا کنسولگری شاهنشاهی ایران و یا مدارک دیگری که مورد قبول وزارت بازرگانی باشد تهیه نموده و با درخواست تمدید اعتبار پیمان‌نامه وزارت بازرگانی ارائه نماید تا اجازه تمدید داده شود.
15- بانک
32ـ تصدیق صدور پس از انتقال ارز آزاد یا مارک حاصل فروش کالای موضوع آن به کشور و فروش به بانکهای مجاز به نرخ رسمی تا میزان هم چند ریالی مبلغ ارز یا مارکی که از آن بابت انتقال داده شده است قابل فروش به بانک ملی ایران میباشد. بانک نامبرده مکلف است تصدیق صدور مورد درخواست فروش را با نسخه دوم آن که در بانک موجود است و با نسخه دوم پیمان‌نامه ارزی یا پایاپای مربوط به آن که از طرف درخواست‌کننده ارائه میشود تطبیق و رسیدگی نموده و به تناسب انجام پیمان طبق گواهی بانک واسطه انتقال ارز یا مارک خریداری و به حساب دولت منظور نماید.
تبصره ـ تصدیق صدور در مدت اعتبار یکساله آن ممکن است پیش از انجام پیمان ارزی یا پایاپای هم برای فروش به بانک ملی ایران تسلیم شود. در اینگونه موارد بانک نامبرده میتواند تصدیق صدور را با اجازه کمیسیون ارز خریداری و بهای آنرا در حساب مسدودی نگاهداری و پس از فروش ارز از طرف صادرکننده وجه موجود را بپردازد.
33ـ بانکهای مجاز مکلف هستند چهارحساب ارزی بشرح زیر نگاهدارند:
حساب الف ـ برای صددرصد ارز حاصل فروش کالاهای درجه اول (به استثناء کتیرا که نود درصد آن به حساب الف منظور میشود) و برای پنجاهدرصد حاصل فروش کالاهای درجه دوم و هفتاد و پنج درصد فرش و صددرصد ارز غیرصادراتی شرکتها و صددرصد بازخرید ارز پرداختی بابت کرایه.
حساب ب ـ برای ده درصد بقیه ارز کتیرا و بیست و پنج درصد بقیه ارز فرش و پنجاه درصد بقیه ارز کالاهای درجه دوم.
حساب ج ـ برای صددرصد ارز حاصل فروش کالاهای درجه سوم.
حساب د ـ برای صددرصد ارزهایی که از محل دیگری غیر از فروش کالای صدوری بدست آمده و توسط اشخاص غیر از شرکتها فروخته میشود.
تبصره ـ ارز موضوع حساب الف در اختیار دولت بوده و بموجب پروانه‌های صادره از طرف کمیسیون ارز به مصرف می‌رسد ولیکن ارز موضوع حسابهای (ب و ج و د) به اختیار فروشندگان ارز گذارده میشود که یا شخصاً و یا بوسیله انتقال بدیگری به مصرف خرید و ورود کالای خارجی مورد احتیاج کشور با اخذ موافقتنامه از وزارت بازرگانی برسانند.
ارز موضوع حساب (د) ممکن است با اجازه کمیسیون ارز و خرید گواهینامه ارزی به مصرف احتیاجات دیگری هم غیر از خرید کالا برسد.
34ـ گواهینامه خرید ارز که از طرف بانکها به فروشندگان داده میشود (اعم از حساب ب یا ج یا د) برای یک مرتبه و در ظرف یک ماه قابل انتقال میباشد و ثبت عمل خرید و فروش باید در بانک ملی مرکز و شعب آن در شهرستانها به عمل آید و در دفتر مخصوصی ثبت شود. در صورت انتقال گواهینامه فروش ارز به دیگری به استثناء بانک ملی ایران از تاریخ انتقال در تهران ده روز و در شهرستانها بیست روز برای استفاده انتقال گیرنده معتبر خواهد بود.
بانک ملی ایران مکلف است هر هفته صورتی از عملیات خرید و فروش گواهینامه‌های ارزی تهیه نموده و بهکمیسیون ارز و به وزارت بازرگانی بفرستد.
16- کمیسیون ارز
35ـ ارز موضوع حسابهای (ب و ج و د) که مورد استفاده فروشندگان واقع نشود پس از انقضاء مدت اعتبار گواهینامه‌های مربوط به آنها بهحساب ارزی الف انتقال داده خواهد شد ولیکن در مواردی که عدم استفاده در مدت مقرر ناشی از پیش‌آمدهای قهری و اضطراری باشد کمیسیون ارز میتواند پس از دقت در موجبات تأخیر با تقاضای تمدید اعتبار گواهینامه ارزی موافقت کند و گواهینامه را در مقابل اخذ مبلغ و برای مدتی که مناسب بداند تمدید نماید.
36ـ هنگام واریز پیمان‌نامه‌های فروش ارز که به گمرکخانه‌ها سپرده شده است کمیسیون ارز درجه بندی کالا را منظور و نود درصد بهای گواهینامه فروش ارزی را که بانک خریدار برحسب درجه کالا بفروشنده از کالای صدوری تسلیم یا به حساب او صادر کرده است به نرخ گواهینامه فروش ارز در روز سپردن پیمان‌نامه را از مبلغ پیمان‌نامه کسر و باقی مانده را به نرخ رسمی ارز تبدیل و مأخذ واریز قرار خواهد داد.
تبصره ـ نسبت به پیمانهای ارزی مربوط بهصدور فرش کمیسیون ارز باید بهای فروش تصدیق صدور کالا را علاوه بر نود درصد بهای گواهینامه فروش ارز از مبلغ پیمان‌نامه کسر و باقیمانده را مأخذ واریز حساب پیمان قرار دهد.
37ـ نرخ رسمی ارز و نرخ گواهینامه فروش ارز که هنگام واریز پیمان‌نامه مأخذ واقع می‌شوند نرخهایی خواهند بود که از طرف بانک ملی ایران در تاریخ سپردن پیمان‌نامه تعیین گردیده و بانک نامبرده بهکمیسیون ارز اطلاع داده است.
38ـ فرستندگان کالا می‌توانند پیمان ارزی خود را شخصاً یا توسط دیگری و یکجا یا متدرجاً انجام دهند در هر موقع که قسمتی از پیمان را انجام دادند بانک خریدار ارز مراتب را در پشت نسخه پیمان‌نامه ارزی و تصدیق صدور که از طرف فروشنده ارز ارائه میشود ثبت و گواهی مینماید مراتب را مستقیماً به کمیسیون ارز اطلاع می‌دهد که نسخه دیگر پیمان‌نامه را پشت‌نویسی نماید در اینگونه موارد تصدیق صدور به همان میزانی که پشت‌نویسی شده ممکن است به بانک ملی فروخته شود. بانک ملی مبلغ خریداری را روی تصدیق صدور قید و تصدیق صدور را به صاحب آن رد می‌کند که بتواند بقیه آنرا هم پس از انجام بقیه پیمان به فروش برساند و به علاوه مراتب از طرف بانک ملی روی نسخه دوم تصدیق صدور که در بانک موجود است ثبت میشود.
39ـ اشخاص یا بنگاههایی که کالاهای خارجی مورد احتیاج کشور را بطورامانی یا اعتباری یا تحصیل موافقتنامه ورود از وزارت بازرگانی وارد نمایند می‌توانند در ظرف یکسال از تاریخ ورود کالا حاصل فروش آنرا شخصاً و یا توسط دیگری به مصرف خرید و صدور کالای ایرانی برسانند پیمان ارزی کالاهایی که با این نحو خریداری و صادر میشود در مورد کالاهای درجه دوم بهمیزان پنجاه درصد و در مورد کالاهای درجه سوم به میزان صددرصد مبلغ پیمان‌نامه بابت بهای کالاهای رسیده محسوب و واریز خواهد شد پنجاه درصد دیگر پیمان ارزی کالاهای درجه دوم باید به کشور انتقال یافته و به حساب الف فروخته شود تا تمام مبلغ پیمان‌نامه واریز گردد.
صادرات بعد از انقضاء یک سال از تاریخ ورود کالای امانی یا اعتباری به استثناء فرش که مهلت صدور آن دو سال است بابت واردات قبلی محسوب نخواهد شد و در این صورت پیمان ارزی کالای فرستاده باید بوسیله انتقال ارز به کشور مانند سایر پیمانهای ارزی واریز شود.
تبصره ـ پیمان ارزی هم که قبل از ورود کالای امانی یا اعتباری سپرده شده ممکن است با رعایت سایر شرایط این ماده بابت بهای کالای رسیده محسوب و واریز شود.
40ـ اشخاص یا بنگاههایی که پیمان ارزی خود را تا تاریخ سررسید آن انجام نداده‌اند و یا پیمان‌نامه خود را با ارائه مدارک لازم بهکمیسیون ارز تمدید ننمایند و نیز کسانی که کالای صدوری را بدون گذراندن از گمرک و سپردن پیمان از کشور خارج کنند متخلف از مقررات قانون ارز شناخته شده و پرونده آنها برحسب تصمیم کمیسیون ارز به دادگاه مخصوص رسیدگی به بزه ارزی ارسال و تقاضای تعیین کیفر بر طبق ماده (9) قانون ارز خواهد شد ولی این امر مانع آن نخواهد بود که اگر عمل مشمول قوانین کیفری سخت‌تری باشد مرتکب آن علاوه بر پرداخت جریمه به موجب ماده پیش گفته به کیفرهای مقرر در آن قوانین نیز محکوم گردد.
تبصره ـ در مواردی که مبلغ موضوع تخلف از مقررات ارزی کمتر از هزارریال باشد کمیسیون ارز میتواند با متخلف ارفاق نموده و از او بپذیرد که جریمه و عین ارز مورد تخلف را (در صورتی که عین ارز موجود باشد) پرداخته و از تعقیب در دادگاه برای تعیین کیفر حبس معاف گردد.
41ـ در موارد تعقیب متخلفین از مقررات قانون معاملات ارزی کمیسیون ارز سمت خواهان خصوصی داشته و در صورت استرداد شکایت در هر یک از مراحل قانون قبل از قطعی شدن حکم تعقیب کیفری موقوف خواهد شد.
فصل دوم ـ واردات
17- وزارت بازرگانی
42ـ حق وارد کردن کالای خارجی به کشور بموجب قانون مصوب 19 تیر1311 در انحصار دولت قرار گرفته لیکن دولت فعلا به غیر از چند مورد که خود متصدی ورود کالا میباشد و یا ورود کالا را ممنوع و یا مفید به رعایت شرایط مخصوص نموده است به همگان اجازه می‌دهد کالاهای دیگر را با رعایت مقررات این آییننامه و در صدور سهمیه‌های اقتصادی سالانه که در اول هر سال منتشر میشود وارد نمایند.
تبصره ـ کالاهای انحصاری و ممنوع‌الورود و مقید به شرایط مخصوص در فهرستهای شماره 6 و 7 و 8 این آییننامه شرح داده شده است هر کالای دیگری که بعد از این بموجب تصمیم هیئت دولت در ردیف کالاهای انحصاری یا ممنوع‌الورود یا مقید به شرائط مخصوص قرار گیرد در سهمیه‌های اقتصادی منظور خواهد شد و در اول هر سال به اطلاع همگان خواهد رسید.
43ـ برای ورود کالاهای خارجی به‌کشور واردکننده باید قبل از اقدام به سفارش کالا درخواست موافقت نامه با تعیین نوع و بهای سیف و کشور مبداء و گمرکخانه ورودی کالا تنظیم و پس از الصاق تمبر به وزارت بازرگانی تسلیم نماید اعم از اینکه کالای مورد درخواست ارزی یا پایاپای یا بدون ارز باشد.
درخواستهای بازرگانان مقیم شهرستانها باید توسط نمایندگان آنها در مرکز و یا بوسیله پست سفارشی بعنوان وزارت بازرگانی و اداره پروانه ورود فرستاده شود و در صورت اخیر تاریخ تسلیم به پستخانه بهتمام حروف در روی پاکت قید گردد.
تبصره ـ درخواست کننده باید در ضمن درخواست خود ملزم شود که کالای ورودی را در صورت فروش به بهای مناسب و با سود معتدلی بفروشد و احتکار یا تبعیض در فروش نکند والا حق گرفتن موافقتنامه برای مدتی که وزارت بازرگانی تعیین خواهد نمود نخواهد داشت.
44ـ واردکنندگان کالای خارجی در صورت احتیاج به انتقال ارز از کشور برای خرید کالا باید قبل از اقدام به درخواست موافقتنامه ارز مورد احتیاج خود را به میزان بهای سیف کالایی که می‌خواهند وارد کنند از حسابهای ارزی ب یا ج یا د طبق مواد 33 و 34 این آییننامه تهیه و گواهینامه خرید ارز را در مدت اعتبار آن با درخواست موافقتنامه برای سفارش و ورود کالا به وزارت بازرگانی تسلیم نمایند.
45ـ صادرکنندگان کالاهای درجه سوم می‌توانند ارز حاصل فروش کالای خود را تا میزان پیمانی که سپرده‌اند بدون انتقال به ایران مستقیما در کشور مقصد به مصرف خرید کالاهای مجاز غیرانحصاری مورد احتیاج کشور برسانند و به همان میزان درخواست موافقتنامه از وزارت بازرگانی بنمایند. در این صورت درخواست کننده باید نسخه دوم پیمان ارزی کالای درجه سوم را بهدرخواست خود ضمیمه نماید و در ضمن درخواست قید کند بهای خرید کالای خارجی از محل فروش کالای درجه سوم پرداخته میشود مدت اعتبار پیمان ارزی کالای درجه سوم برای درخواست موافقتنامه هشت ماه است و این هشت ماه جزء مدت اعتبار یک ساله موافقتنامه که به استناد آن صادر میشود محسوب میگردد.
تبصره ـ در صورتی که واردکننده کالای خارجی غیر از صادرکننده کالای درجه سوم باشد باید حاصل فروش کالای درجه سوم به‌کشور انتقال یافته و گواهینامه فروش آن پس از انتقال به واردکننده کالای خارجی طبق ماده 34 این آییننامه به درخواست موافقتنامه ضمیمه شود.
46ـ برای ورود کالا از آلمان درست موافقتنامه بدون گواهینامه ارزی به وزارت بازرگانی تسلیم میشود و بهای خرید کالا از محل حساب پایاپای ایران و آلمان توسط بانک ملی ایران به استناد موافقتنامه وزارت بازرگانی پرداخته میشود.
فرستندگان کالاهای درجه سوم به کشور آلمان باید مارک حاصل فروش کالا را بوسیله صندوق پایاپای بهایران انتقال دهند و از این بابت گواهینامه خاصی داده نخواهد شد.
47ـ کسانی که برای خرید و ورود کالای خارجی اساساً احتیاج به پرداخت ارز ندارند و یا کالای خارجی را بطور امانی یا اعتباری وارد و بهای آن را پس از ورود و فروش کالا می‌پردازند می‌توانند درخواست موافقتنامه بدون گواهینامه ارزی به وزارت بازرگانی تسلیم و تقاضا نمایند موافقتنامه با قید سلب حق خرید ارز یا بعنوان امانی و یا اعتباری صادر شود اینگونه موافقتنامهها را دارنده آن باید به ثبت و امضاء کمیسیون ارز برساند تا بتواند به موجب آن کالا وارد نماید و کمیسیون نامبرده در صورتی اقدام به ثبت و امضاء خواهد نمود که دارنده موافقتنامه پیمان ارزی سررسید انجام نشده و تمدید نیافته نداشته باشد.
48ـ واردکنندگان کالاهای خارجی اعم از کالاهای ارزی یا پایاپای یا بدون ارز برابر بهای سیف کالا تصدیق صدور از بانک ملی ایران خریداری و به درخواست موافقتنامه ضمیمه نمایند. نسبت به کالاهای ارزی فروش تصدیق صدور موکول بهارائه گواهینامه فروش ارز یا گواهینامه صدور کالای درجه سوم به بانک ملی ایران در مرکز یا در شهرستانها میباشد و شماره و تاریخ گواهینامه فروش ارز با صدور کالای درجه سوم در آن ذکر میشود و همچنین شماره و تاریخ تصدیق صدور در گواهینامه نامبرده قید گردد لیکن در مورد کالاهای بدون ارز و کالاهای امانی یا اعتباری و نیز در مورد کالاهای پایاپای فروش تصدیق صدور از طرف بانک ملی ایران موکول به اجازه وزارت بازرگانی است در اینگونه موارد باید قبل از تسلیم درخواست موافقتنامه از وزارت بازرگانی تقاضا شود اجازه فروش تصدیق صدور به میزان درخواست صادر و به بانک ملی ایران ابلاغ نمایند.
ورود کالا از کشور شوروی توسط نمایندگی بازرگانی شوروی احتیاج به خرید تصدیق صدور ندارد.
تبصره ـ بهای فروش تصدیق صدور از طرف بانک ملی ایران از قرار 15درصد بهای رسمی آن است و به حساب دولت منظور میشود.
49ـ وزارت بازرگانی برای خرید و ورود کالای مورد درخواست به میزان تصدیق صدور خریداری از بانک ملی ایران موافقتنامه در حدود سهیمه سالیانه در سه نسخه صادر و نسخه اول را به درخواست کننده تسلیم و نسخه دوم را در مورد کالاهای ارزی و بدون ارز به کمیسیون ارز و در مورد کالاهای پایاپای به بانک ملی ایران ارسال و نسخه سوم را با درخواست موافقتنامه و اسناد ضمیمه آن پس از ابطال تصدیق صدور بایگانی مینماید.
تبصره 1ـ در موافقتنامهها باید مشخصات کامل طبق درخواست و همچنین شماره سهمیه واردات و شماره و تاریخ تصدیق و نام و نشان درخواست‌کننده موافقتنامه و واردکننده کالا و مدت اعتبار موافقتنامه ذکر شود درخواست و موافقتنامه مربوط به آن باید در دفترهای مخصوص ثبت شوند و دارای شماره ردیف باشند.
تبصره 2ـ در روی موافقتنامهها باید برحسب اقتضاء مورد نوع حساب ارزی با قید شماره و تاریخ گواهینامه خرید ارز یا گواهینامه صدور کالای درجه سوم و همچنین حساب پایاپای یا عبارت (بدون حق خرید ارز) یا کلمه (امانی) و یا (اعتباری) نوشته شود.
50 ـ مدت اعتبار موافقتنامه برای سفارش کالا سه‌ماه و برای ورود کالا به‌کشور یکسال است و چنانچه کالا در ظرف یکسال وارد گمرک ایران نشود موافقتنامه مربوط به آن از درجه اعتبار ساقط خواهد بود لیکن در مواردی‌که بموجب اسناد و مدارک کافی به تشخیص وزارت بازرگانی محقق شود که تأخیر در ورود کالا بر اثر پیش‌آمدی حاصل شده که دارنده موافقتنامه قادر به رفع آن نبوده اسـت وزارت بازرگانی میتواند مدت اعتبار موافقتنامه را برای مدت مناسبی که در هر حال از شش ماه تجاوز نخواهد نمود تمدید کند.
تبصره ـ مدت اعتبار موافقتنامهها یا پروانه‌های ورودی که با بخشودگی از خرید تصدیق صدور بر طبق ماده‌های 52 و53 و45 این آییننامه صادر میشود هشت ماه است.
18- اداره گمرک
51 ـ وارد کردن کالاهای زیرین به‌کشور احتیاج به خرید تصدیق صدور از بانک ملی ایران و تحصیل موافقتنامه از وزارت بازرگانی ندارد:
1ـ زر و سیم و پلاتین به شکل شمش یا خاک یا مسکوک.
2ـ اسباب سفر و اشیاء شخصی مسافر به تناسب وضع اجتماعی آنها طبق تشخیص اداره گمرک.
3ـ کالاهای موضوع مبادلات مرزی تا میزان هزارریال در بنادر جنوب و پانصد ریال در سایر نقاط مجاز برای مبادلات مرزی.
4ـ اثاثیه منزل و ابزار و لوازم کار و دامهای مهاجرین ایرانی در موقع بازگشت به میهن.
5 ـ روزنامه ـ مجله ـ سالنامه ـ سالنما ـ کاتالوگ ـ برگهای رگلام و امثال آنها.
6 ـ نمونه بی‌بها.
تبصره 1ـ کالایی که بعنوان ترانزیت وارد خاک ایران میشود احتیاج به خرید تصدیق صدور و تحصیل موافقتنامه ورود ندارد لیکن هرگاه کالای ترانزیتی در مدت مقرر (جز در موارد قهری و اضطراری) از کشور خارج نشود باید عین کالا به سود دولت ضبط و در صورت نبودن عین کالا بهای آن طبق ارزیابی گمرک به اضافه حقوق و عوارض ورودی و بهای تصدیق صدور از ترانزیت کننده وصول شود.
تبصره 2ـ کالاهای ایرانی یا خارجی موجود در کشور که برای تکمیل یا تعمیر یا شرکت در نمایشگاهها بهخارجه حمل و به ایران عودت داده میشود احتیاج به موافقتنامه وزارت بازرگانی ندارد و از حقوق ورودی گمرک هم بخشوده است لیکن چنانچه در اثر تصرفاتی که در آن شده دربها یا در وزن اینگونه کالا در موقع بازگشت افزایشی حاصل شده باشد به همان نسبت موافقتنامه و حقوق گمرکی مطالبه خواهد شد.
19- وزارت بازرگانی
52 ـ برای ورود کالاهای زیرین وزارت بازرگانی میتواند بدون تصدیق صدور موافقتنامه یا پروانه ورود صادر نماید:
1ـ کتاب اعم از چاپی و خطی.
2ـ نقشه ـ کره ـ گراور ـ تصاویر علمی مورد احتیاج آموزشگاهها.
3ـ اشیایی که بعنوان هدیه و یا سوغات و یا نمونه یا رگلام وارد میشود شرط اینکه بهای اینگونه اشیاء هر دفعه از 250 ریال و برای هر شخص از 500 ریال در سال بیشتر نباشد.
تبصره ـ ورود قند و شکر توسط وزارت دارایی احتیاج خرید تصدیق صدور ندارد.
53 ـ موافقتنامه برای ورود کالای زیرین در صورتی که تهیه آنها در داخله کشور اشکال داشته باشد ممکن است بموجب اجازه مخصوص دولت نسبت به هر مورد با بخشودگی از خرید تصدیق صدور صادر شود:
1ـ کالاهایی که دولت برای احتیاجات مستقیماً وارد می‌کند.
2ـ اشیایی که برای فروش نبوده و منحصراً برای احتیاجات و مصارف شخصی وارد شود مشروط براینکه واردکنندگان حق بخشودگی از پرداخت گمرکی نسبت به آن اشیاء بهموجب واردکنندگان اشخاص یا بنگاههای امتیازنامه‌های دیگر داشته باشند و چنانچه واردکنندگان اشخاص یا بنگاههای خارجی باشند پول خرید کالا را در داخله کشور تحصیل نکرده باشند.
3ـ ماشین‌آلات و قطعات و لوازم آنها که برای رفع احتیاجات کشور از کالاهای خارجی و یا برای بهبودی و افزایش صادرات وارد میشود.
4ـ اشیاء موضوع هدیه و سوغات در صورتی که میزان آنها برای یک شخص در یک سال بیش از 500 ریال باشد.
54 ـ برای ورود کالاهای شوروی پروانه مخصوص بدون مطالبه تصدیق صدور در حدود سهمیه سالیانه که برای واردات شوروی به ایران معین میشود صادر میگردد.
پروانه‌های ورود کالاهای شوروی در مورد معاملات دولتی به درخواست اداراتی که بهنام دولت معامله می‌نمایند و در مورد معاملات آزاد بهدرخواست نمایندگی بازرگانی شوروی یا بنگاههای اقتصادی شوروی صادر میشود.
تبصره ـ پروانه ورود کالاهای شوروی در سه نسخه صادر میشود نسخه اول بهدرخواست کننده تسلیم نسخه دوم به گمرکخانه ورودی ارسال و نسخه سوم در وزارت بازرگانی بایگانی میشود.
55 ـ موافقتنامه یا پروانه ورود کالا بنام درخواست کننده یا به نام شخصی که درخواست کننده نام و نشان او را در درخواست ذکر می‌کند صادر میگردد مقابل انتقال به دیگری نخواهد بود و اسناد خرید کالا باید بنام دارنده موافقتنامه باشد و الا کالا از گمرک به اعتبار آن موافقتنامه مرخص نخواهد شد.
56 ـ در مورد کالاهایی که بدون سفارش وارد میشود و یا سفارش و خرید آنها احتیاج به ارسال ارز از کشور و جلب موافقت قبلی وزارت بازرگانی را ندارد از قبیل اشیاء موضوع هدیه و سوغات و نمونه و اشیاء مورد احتیاج شخصی کسانی که بخشودگی از پرداخت حقوق گمرکی دارند و غیره وزارت بازرگانی میتواند در مقابل درخواست صاحب کالا بجای موافقتنامه پروانه ورود صادر کند اینگونه پروانه‌های ورود در سه نسخه صادر میشود نسخه اول به درخواست کننده تسلیم نسخه دوم مستقیما به گمرکخانه ورودی ارسال و نسخه سوم در وزارت بازرگانی بایگانی میشود.
57 ـ صدور موافقتنامه یا پروانه ورد برای کالاهایی که در سهمیه سالیانه منظور نشده و همچنین برای کالاهایی که میزان سهمیه سالیانه آنها تمام شده است موکول به تصویب هیئت وزیران خواهد بود.
20- بانک
58 ـ واردکننده کالای ارزی پس از تحصیل موافقتنامه چنانچه احتیاج بهپرداخت پیش بها داشته باشد میتواند در ظرف سه ماه از تاریخ صدور موافقتنامه بیکی از بانکهای مجاز مراجعه و تا 25 درصد بهای کالای مورد موافقتنامه را حواله دهد بانک فروشنده ارز مکلف است نوع و مبلغ ارز فروخته شده را با تعیین هم چند ریالی آن و با قید تاریخ فروش در پشت موافقتنامه ثبت و امضاء نموده و برای باقیمانده مبلغ موافقتنامه اعتبار اسنادی بنابر تقاضای دارنده باز نماید و آگهی فروش با تعیین شماره و تاریخ موافقتنامه مستقیماً به کمیسیون ارز ارسال دارد.
نوع اعتباری که در اینگونه موارد باز میشود بسته به تشخیص بانک فروشنده ارز پس از ملاحظه اسناد و مدارک خریدار خواهد بود.
تبصره 1ـ در صورتی که مبلغ موافقتنامه از هزار ریال تجاوز ننماید بانک میتواند به تقاضای دارنده موافقتنامه تمام مبلغ موافقتنامه را بنام فروشنده خارجی قبل از وصول اسناد خرید حواله نماید.
تبصره 2ـ چنانچه موافقتنامه پس از سه ماه از تاریخ صدور به بانک ارائه شود با پیش از انقضاء سه ماه بدون تقاضای ارسال پیش بها ارائه گردد برای کلیه مبلغ آن اعتبار اسنادی بنا به تقاضای دارنده باز میشود که پس از وصول اسناد خرید و حمل یکجا حواله شود.
59 ـ اسناد خرید و حمل کالای ارزی (جز در مورد معاملات دولتی) باید بوسیله یکی از بانکهای مجاز برسد و بانک مجاز پس از وصول اسناد پیش گفته و مراجعه به سفارش دهنده پس بهای کالا را تا میزان ارز موضوع موافقتنامه بحساب فروشنده کالا انتقال خواهد داد و اسناد خرید و حمل را طبق دستور فروشنده در اختیار سفارش دهنده کالا خواهد گذارد و ضمناً بانک باید نوع و مبلغ ارز را که می‌فروشد با تعیین هم چند ریالی آن و با قید تاریخ فروش در پشت موافقتنامه ثبت و امضاء نموده و آگهی فروش با ذکر شماره و تاریخ موافقتنامه مستقیماً به کمیسیون ارز ارسال نماید.
60 ـ بانک خریدار ارز مبلغ و نوع ارزی را که می‌خرد و هم چند ریالی آنرا روی گواهینامه‌ای که صادر مینماید قید می‌کند. کسی که می‌خواهد کالایی را وارد نماید در صورتی که ارز مورد احتیاج او از ارزهای وابسته به دلار باشد باید به میزان ارز مورد احتیاج خود از هر یک از ارزهای وابسته به دلار گواهینامه بخرد و به ضمیمه تصدیق صدور به وزارت بازرگانی تسلیم و تقاضای موافقتنامه نماید در صورتی که ارز مورد احتیاج واردکننده از ارزهای وابسته به لیره انگلیسی باشد وارد کننده باید به مبلغ ارز مورد احتیاج خود از ارزهای وابسته به لیره یا وابسته به دلار گواهینامه بخرد و برای درخواست موافقتنامه به ضمیمه تصدیق صدور به وزارت بازرگانی بدهد.
وزارت بازرگانی مبلغ ارزی و هم ارز ریالی آنرا در موافقتنامه قید مینماید و واردکننده فقط تا میزان مبلغ ارزی که در موافقتنامه قید شده است میتواند کالا سفارش بدهد.
در موقعی که کالا واردشده و اسناد آن رسیده باشد و واردکننده بخواهد وجه آن را به خارجه حواله دهد بانک فروشنده تا میزان مبلغ ارزی موافقتنامه به او ارز خواهد فروخت مشروط به اینکه مبلغ مزبور از مبلغ ارزی اسناد رسیده تجاوز ننماید.
61 ـ در مورد موافقتنامه‌هایی‌که از محل حساب ارزی الف صادر میشود فروش ارز از طرف بانکهای مجاز موکول باارائه پروانه کمیسیون ارز علاوه بر موافقتنامه وزارت بازرگانی میباشد فروشنده ارز باید علاوه بر پشت‌نویسی موافقتنامه مبلغ ارز فروخته شده و هم چند ریالی آنرا با قید تاریخ فروش در پشت پروانه ارزی نوشته و پروانه را در بانک بایگانی نماید و آگهی فروش با تعیین شماره و تاریخ پروانه ارزی از روی و شماره و تاریخ موافقتنامه مستقیماً به کمیسیون ارز ارسال دارد.
تبصره ـ در مواردی که بهای کالا مطابق قرارداد معامله به اقساط پرداخته میشود پشت‌نویسی موافقتنامه ضرورت ندارد ولی شماره و تاریخ موافقتنامه باید در پشت پروانه ارزی و در ضمن آگهی فروش ارز قید شود.
21- کمیسیون ارز
62 ـ نسبت به موافقتنامه‌هایی که بهاستناد گواهینامه صدور کالای درجه سوم به نام فروشندگان کالا و بدون ذکر شماره و تاریخ گواهینامه فروش ارز صادر میشود ارزی از طرف بانکهای مجاز فروخته نخواهد شد در اینگونه موارد واریز پیمان ارزی کالای درجه سوم از طرف کمیسیون ارز و خرید تصدیق صدور مربوط به آن از طرف بانک ملی ایران موکول به ارائه گواهینامه ورود کالای موضوع موافقتنامه به کشور و مرخصی آن از گمرک خواهد بود.
22- بانک
63 ـ موافقتنامه سفارش و ورود کالا از آلمان به حساب پایاپای باید برای انتقال مارک بابت پیش بها در ظرف سه ماه و بابت پس بها پس از وصول اسناد خرید و حمل به بانک ملی ایران ارائه شود بانک نامبرده مبلغ مارکی را که انتقال می‌دهد با تعیین هم چند ریالی آن و با قید تاریخ انتقال در پشت موافقتنامه یادداشت و امضاء می‌کند و مراتب را با ذکر شماره و تاریخ موافقتنامه پایاپای مستقیماً به وزارت بازرگانی اطلاع می‌دهد.
23- کمیسیون ارز
64 ـ در مواردی که موافقتنامه برای ورود کالای امانی یا اعتباری صادر شده و واردکننده بخواهد بهای کالا را پس از ورود و فروش در کشور به خارجه انتقال دهد باید گواهینامه خرید ارز مطابق ماده 33 این آییننامه تهیه نموده و با گواهینامه ورود کالا در مدت یکسال از تاریخ ورود آن به کشور به کمیسیون ارز تسلیم نماید کمیسیون نامبرده اجازه بازفروش و انتقال ارز موضوع گواهینامه را بدون مطالبه موافقتنامه به بانک خریدار ارز خواهد داد به تقاضاهایی که بعد از یکسال از تاریخ ورود کالا به کشور بهکمیسیون ارز برسد ترتیب اثر داده نخواهد شد.
تبصره ـ در مواردی که معامله کالای امانی یا اعتباری به شرط پرداخت بها به اقساط معین و به مدت بیش از یکسال شده باشد باید قبلاً اجازه مخصوص از کمیسیون ارز تحصیل شود پس از انقضاء مدت اجازه قبلی حق انتقال ارز ساقط خواهد شد.
24- اداره گمرک
65 ـ کالای ورودی باید مستقیماً بهگمرکخانه مرزی مجاز برای ورود کالا حمل و تحویل گردد (مگر با اجازه مخصوص اداره گمرک) و به محض ورود به گمرکخانه مرزی اظهارنامه اجمالی برای آن با تعیین مشخصات زیرین در دو نسخه تنظیم و به گمرکخانه مرزی تسلیم گردد و در صورت مطالبه مأمورین گمرک بارنامه بسته‌ها هم ارائه شود:
1ـ کشور مبداء و مقصد حمل کالا و چنانچه کالا با کشتی یا هواپیما حمل شده باشد نام و تابعیت و محل حرکت آنها و همچنین نام ناخدا یا صاحب کشتی و نام راننده هواپیما.
2ـ تعداد و نوع و نشانی و وزن بسته‌های کالا.
3ـ نوع کالای محتوی در بسته‌ها و در صورت امکان وزن خالص و ارزش آن.
4ـ نام شخصی و خانوادگی و امضاء و محل اقامت اظهارکننده.
تبصره ـ هرگاه وزن کالای ورودی از صدکیلو و میزان حقوق گمرکی از صد ریال بیشتر نباشد گمرکخانه ورودی میتواند به اظهار شفاهی واردکننده کالا اکتفا نموده و از مطالبه بارنامه و اظهارنامه اجمالی خودداری کند و بعلاوه به مسافرین در هر موقع اجازه داده میشود اشیاء خود را در صورتی که جنبه بازرگانی نداشته باشد شفاهاً اظهارکننده در این گونه موارد صاحب کالا یا نماینده او باید سوش سندی که برای وصول حقوق و عوارض گمرکی صادر میشود امضاء نماید.
66 ـ اشیاء زیرین از قید سپردن اظهارنامه و معاینه گمرکی آزاد است مگر در صورت سوء ظن قاچاق گمرکی یا ارزی:
1ـ نامه ـ پاکت بیمه شده ـ روزنامه ـ مجله ـ کاتولوک و امثال آنها.
2ـ کیسه‌های حاوی نامه‌های پستی و بسته‌های مطبوعات در صورتی که از طرف مأمورین پست خارجه مهر و تسلیم مأمورین پست ایران شود و حاوی بسته‌های کالا حتی بعنوان نمونه نباشد.
3ـ بسته‌هایی که محتویات آنها جنبه سیاسی داشته و توسط وزارت امورخارجه یا نمایندگان سیاسی دولتهای خارجی یا دولت شاهنشاهی لاک و مهر شده در حدود مقررات آییننامه مخصوص پیک سیاسی.
تبصره ـ بسته‌های حاوی نمونه یا اشیاء دیگری که بوسیله پاکت پستی (پاکه‌لتر) ارسال میگردد بدون اظهارنامه بازرسی میشود و در صورتی که بهای ذاتی و یا مصرفی جز نشان دادن نمونه کالا نداشته باشد و یا مأمورین گمرک آنرا بی‌مصرف و غیرقابل فروش کنند با بخشودگی از حقوق و عوارض گمرکی مرخص میگردد.
وارد کردن کالا به کشـور بدون اظهار کتبی یا شفاهـی به یکی از گمرکخانه‌های مرزی قاچاق شناخته میشود و نسبت به مرتکب بر طبق مقررات قانون کیفر مرتکبین قاچاق رفتار میشود.
68 ـ هرگاه در ضمن کالایی که منظماً بهگمرک وارد شده کالایی دیده شود که در اظهارنامه احتمالی یا در بارنامه ذکر شده لیکن بهگمرک تحویل نگردیده و برای توضیح علت اختلاف در ظرف ششماه اسناد و مدارک مورد قبول اداره گمرک ارائه نشود اداره گمرک میتواند متخلف را بر طبق مقررات قانون کیفر مرتکبین قاچاق مورد تعقیب قرار دهد لیکن هرگاه در ظرف شش ماه از تاریخ کشف اختلاف معلوم شود تخلف از مقررات ماده 65 این آییننامه عمدی نبوده است اداره گمرک میتواند اجازه اصلاح اظهارنامه را با دریافت جریمه انتظامی از 10 تا140 ریال صادر کند.
69 ـ در صورتی که گمرکخانه مرزی برای انجام آییننامه گمرکی کالای رسیده مجاز نباشد و همچنین در موارد دیگری که اداره کل گمرک مقتضی بداند کالای رسیده باید از گمرکخانه مرزی بترتیب پاساوان به یکی از گمرکخانه‌های داخلی از گمرکخانه مرزی بترتیب پاساوان به یکی از گمرکخانه‌های داخلی حمل و از آنجا مرخص شود.
برای حمل کالا به ترتیب پاساوان صاحب کالا یا نماینده او یا متصدی حمل باید اظهارنامه مخصوصی با تعیین تعداد و نوع و نشانی و وزن بسته‌ها و نوع و وزن و ارزش کالای محتوی در بسته و وسیله حمل و گمرکخانه مقصد در دو نسخه تنظیم نموده و پس از امضای به گمرکخانه مرزی تسلیم نماید و ضمناً ملتزم شود بسته‌ها را به همان ترتیب و بدون هیچگونه تصرف و تغییری به گمرکخانه مقصد حمل و تحویل نماید والا حقوق و عوارض گمرکی و جریمه‌ای که از طرف اداره کل گمرک تعیین خواهد شد بپردازد.
تبصره ـ در صورت تخلف متصدیان حمل از التزام تحویل کالای پاساوانی به گمرکخانه مقصد وسائل بارکشی آنها بعنوان وثیقه وصول حقوق و عوارض گمرکی و جریمه قاچاق باز داشته خواهد شد.
70ـ گمرکخانه مرزی اظهارنامه پاساوان و بسته‌های موضوع آن را رسیدگی نموده و به بسته‌های کالا مهر سربی میزند و پروانه پاساوان با تعیین مشخصات کالا طبق اظهارنامه در سه نسخه صادر مینماید. نسخه اول پروانه پاساوان به حامل کالا تسلیم میشود که به گمرکخانه مقصد ارائه نماید نسخه دوم به وسیله مهر لاکی به یک نسخه اظهارنامه منظم و مستقیماً به گمرکخانه مقصد فرستاده میشود بسته‌های کالا باید با رعایت مراقبت در سالم و محفوظ ماندن مهر سربی آنها مستقیماً به گمرکخانه مقصد حمل تحویل گردد.
71ـ همین که کالا با پروانه پاساوان آن به گمرکخانه مقصد رسید تعداد و نشانی و مهر سربی بسته‌ها با حضور حامل رسیدگی و با مندرجات پروانه پاساوان و اظهارنامه مربوط به آن تطبیق میشود و در صورت عدم کشف اختلافات اجازه تحویل کالا به انبار گمرک و ثبت در دفتر انبار داده میشود نسخه اول پروانه پاساوان گواهی و مسترد میشود و به علاوه قبض انبار با قید شماره و تاریخ پروانه پاساوان صادر و به حامل کالا تسلیم میگردد و نسخه دوم پروانه پاساوان پس از قید تاریخ وصول کالا به مقصد مستقیماً به گمرکخانه مرزی مبدأ حمل اعاده میشود.
تبصره ـ در صورت کشف اختلاف در گمرکخانه مقصد نسبت به کالای موضوع پاساوان باید بر طبق مقررات ماده 15 این آییننامه عمل شود.
72ـ برای تضمین وصول حقوق و عوارض کالای موضوع پاساوان شخص یا بنگاهی که تقاضای پاساوان می‌کند باید دو برابر مبلغ حقوق و عوارض کالا سپرده به اداره کل گمرک یا گمرکخانه محل بپردازد. نسبت به کالای بخشوده از حقوق و عوارض گمرکی میزان سپرده بسته به تشخیص اداره کل گمرک میباشد.
تبصره ـ اداره کل گمرک در مواردی که مقتضی بداند میتواند بجای تمام یا قسمتی از سپرده نقدی ضمانت کتبی معتبر بپذیرد.
73- [اصلاحی ۱۳۲۶/۵/۵]
کالای ورودی تا هشت ماه از تاریخ تحویل آن به گمرک ممکن است برحسب تقاضای صاحب کالا یا نماینده او یا متصدی حمل در انبارهای بسته یا سرپوشیده یا در محوطه گمرکخانه ورودی بماند هر کالایی که در ظرف این مدت برای ورود قطعی به کشور یا اعاده به خارجه یا انتقال از گمرک ورودی به مخزن عمومی گمرک یا مخزن خصوصی صاحب کالا اظهار نشود حراج خواهد شد حراج دست کم 30 روز پس از اخطار کتبی به صاحب کالا یا به کسی که کالا به نام او رسیده است (در صورتی که معلوم باشد) و 15 روز پس از نشر آگهی به عمل خواهد آمد و حاصل فروش پس از وضع حقوق و عوارض و هزینه تا مدت یک سال از تاریخ صدور پروانه گمرکی به صاحب کالا یا نماینده او در صورت مطالبه و ارائه اسناد و مدارک و تسلیم موافقتنامه وزارت بازرگانی مسترد خواهد شد و پس از یک سال به درآمد دولت منظور خواهد گردید.
تبصره 1- [اصلاحی ۱۳۲۷/۲/۶]
در مواردی که کاملاً استثنایی تشخیص داده شود و با اسناد و مدارک معتبر مدلل گردد که تعیین تکلیف قطعی کالای وارده در عرض هشت ماه مدت مجاز برای صاحب مال غیر مقدور و خارج از حیطه اداره و قدرت او بوده است نسبت به تقاضایی که بعد از انقضاء مدت مقرره در ماده بالا بگمرک برسد اداره مرکزی کل گمرک میتواند استثنائاً مدت هشت ماه مزبور را تمدید نماید.
این تمدید در هیچ صورت متجاوز از یک سال نبوده و اداره مرکزی کل گمرک در مورد کالاهای مشمول این تبصره به خصوص اختیارات خود را نه کلاً و نه قسماً به اداره گمرک شهرستانها تفویض نخواهد نمود.
تبصره 2- [الحاقی ۱۳۲۷/۲/۶]
مخزن عمومی گمرک برای نگاهداری کالاهای متعلق به اشخاص و بنگاههای مختلف پس از انقضاء شش ماده از تاریخ تحویل کالا به گمرکخانه ورودی و با دریافت پنجاه درصد حق انبارداری میباشد و هر کالایی که در آن مخزن وارد و یا از آن خارج میشود در دفتر مخصوصی از طرف اداره گمرک ثبت میگردد به کالاهای فاسد شده یا قابل فساد و یا مخالف بهداشت و یا قابل سوختن و کالاهای دیگری که اداره گمرک صلاح نداند اجازه انتقال به مخزن عمومی داده نمی‌شود. مخزن خصوصی با اجازه و نظارت اداره گمرک و با رعایت مقررات داخلی گمرک برای نگاهداری کالاهای متعلق بهیک شخص یا به یک بنگاه که مالک یا مستأجر آن مخزن است تعیین میشود و کالاهای متعلق بهصاحب مخزن قبل از پرداخت حقوق و عوارض گمرکی در آنجا نگاهداری و در دفتر مخصوصی که اداره گمرک تعیین می‌کند از طرف دارنده مخزن ثبت میشود و درهای مخزن هم از طرف صاحب آن و هم از طرف اداره گمرک جداگانه قفل میشود تا بدون حضور مامورین گمرک باز نشود. پیشینه مدت توقف کالا در مخزن عمومی یکسال و در مخزن خصوصی دو سال است و نسبت به کالایی که مدت توقف آن بگذرد و آیین گمرکی آن انجام نیابد بر طبق مفاد قسمت اخیر ماده بالا رفتار خواهد شد.
74ـ برای خارج کردن کالای ورودی از انبار یا از مخزن عمومی گمرک یا از مخزن خصوصی و ورود قطعی آن به‌کشور صاحب کالا یا نماینده او باید اظهارنامه تفصیلی با تعیین تعداد و نوع و نشانی و وزن بسته‌ها و نوع و مقدار و ارزش کالای محتوی در بسته‌ها و کشور مبداء و تاریخ تحویل کالا به گمرک و شماره و تاریخ بارنامه یا اظهارنامه احتمالی یا پروانه پاساوان و شماره و تاریخ موافقتنامه یا پروانه ورود وزارت بازرگانی تنظیم نموده و پس از امضاء به گمرکخانه ورودی تسلیم نماید.
مقدار و ارزش هر نوع کالا باید با تفکیک از یکدیگر در اظهارنامه قید شود و نوع کالا باید به همان نام توصیفی که در تعرفه واردات ذکر گردیده به گمرک اظهار شود و به علاوه شماره ردیف تعرفه هم در ضمن اظهارنامه نوشته شود.
تبصره ـ خارج کردن کالا از انبار یا از مخزن عمومی گمرک یا از مخزن خصوصی بدون دادن اظهارنامه و تکمیل آیین گمرکی مستوجب همان کیفری است که برای مرتکبین قاچاق کالای موضوع درآمد دولت یا کالای ممنوع الورود برحسب اقتضاء مورد مقرر گردیده است.
75ـ تعیین ارزش کالای ورودی در همه موارد باید از روی بهاء خرید در کشور مبداء به اضافه هزینه باربندی و حمل و بیمه و سایر هزینه‌هایی باشد که به کالا تا ورود بهگمرکخانه مرزی ایران تعلق میگیرد (بهای سیف) لیکن در مورد کالاهایی که حقوق ورودی آنها در تعرفه گمرک از روی بهاء تعیین شده است علاوه بر اظهاریه‌های سیف کالا به منظور استفاده از مبلغ اعتبار موافقتنامه یا پروانه ورود وزارت بازرگانی واردکننده کالا مکلف است ارزشی را هم که می‌خواهد مأخذ تعیین حقوق گمرکی قرار گیرد صریحاً در اظهارنامه قید نماید این ارزش در هر حال نباید از نرخ عمده فروشی داخلی کالا در تاریخ تسلیم اظهارنامه تفصیلی به گمرک پس از وضع حقوق و عوارض و ده درصد سود عمده فروشی کمتر باشد.
76ـ اسناد زیرین باید به ضمیمه اظهارنامه تفصیلی به گمرکخانه ورودی تسلیم شود:
1ـ حواله متصدی حمل یا قبض رسید انبار گمرک.
2ـ نسخه اول موافقتنامه یا پروانه ورود وزارت بازرگانی.
3ـ یک نسخه اصل و دو نسخه رونوشت سیاهه خرید.
4ـ یک نسخه گواهینامه مبداء.
تبصره ـ نسخه اول موافقتنامه قبل از تسلیم به گمرکخانه ورودی باید در مورد کالای ارزی یا پایاپای از طرف بانک فروشنده ارز یا مارک پشت‌نویسی شده و در مورد کالاهای امانی یا اعتباری یا بدون ارز به ثبت و امضاء کمیسیون ارز رسیده باشد.
77ـ در گمرکخانه‌هایی که وزارت بازرگانی و کمیسون ارز نماینده دارند رییس گمرک محل یا نماینده او باید با اطلاع و موافقت نمایندگان نامبرده و در سایر گمرکخانه‌ها باید شخصاً به اظهارنامه و اسناد ضمیمه آن رسیدگی نموده و در صورت احراز صحت آنها از هر حیث مخصوصاً از حیث تطبیق مبلغ ارز یا مارک موافقتنامه با پشت‌نویسی بانک و با مبلغ سیاهه خرید و رعایت مدت اعتبار موافقتنامه و عدم اختلاف کشور مبداء و نوع کالاها و نام واردکننده با مندرجات موافقتنامه اجازه قبول اظهارنامه و انجام آیین گمرکی کالای موضوع آن را صادر نماید.
تبصره ـ هرگاه ثابت شود سیاهه خرید کالا برخلاف واقع تنظیم و مورد استفاده قرارداده شده است این عمل قاچاق ارزی شناخته شده شخص استفاده کننده طبق مقررات قانون ارز مورد مؤاخذه و تعقیب واقع خواهد شد.
78ـ ارزیابی گمرکی نسبت بههر نوع کالای وردی از لحاظ ثبت در آمار واردات و تطبیق با مبلغ اعتبار موافقتنامه و پشت‌نویسی بانک براساس بهای تمام شده تا ورود به گمرکخانه مرزی است (بهای سیف) لیکن از حیث تعیین حقوق گمرکی در مواردی که حقوق از روی ارزش دریافت میشود براساس نرخ عمده‌فروشی داخلی پس از وضع حقوق و عوارض گمرکی و ده‌درصد سود عمده فروشی میباشد.
تبصره ـ طرز رسیدگی به اظهارنامه کالای ورودی و بازرسی کالا (جز در موضوع اساس ارزیابی) و طرز عمل در صورت کشف اختلاف از طرف مأمورین گمرک مطابق مقررات ماده 8 و ماده11 این آییننامه خواهد بود.
79ـ هرگاه در تشخیص نوع کالا و طرز تعرفه بصدی یا تعیین مالیات راه بین اظهارکننده و گمرکخانه ورودی اختلاف نظر حاصل شود گمرکخانه ورودی میتواند برحسب تقاضای اظهارکننده دو نمونه از کالای مورد اختلاف برداشته یکی را در محل ضبط و دیگری را با گزارش چگونگی امر و سیاهه خرید کالا به اداره کل گمرک ارسال و کسب تکلیف نماید در اینگونه موارد چنانچه مسلم شود اختلاف نظر ناشی از سوء نیت اظهارکننده نیست اجازه خروج کالا از گمرک به قید تعهد تسلیم به تصمیم اداره کل گمرک و با شرط پرداخت پیشینه حقوق گمرکی به عنوان سپرده موقت داده میشود در صورت احراز سوء نیت اظهارکننده اجازه خروج کالا از گمرک موکول بپرداخت مبلغی سپرده بابت جریمه اظهار خلاق واقع برطبق تشخیص گمرکخانه ورودی علاوه بر پرداخت سپرده بابت پیشینه حقوق گمرکی خواهد بود.
80 ـ در مواردی که کالا در حین حمل یا در مدت توقف در انبار یا در مخزن عمومی گمرک ضایع یا فاسد شده باشد صاحب کالا یا نماینده او میتواند تقاضای اعاده به مبداء یا نابود ساختن کالا بدون پرداخت حقوق و عوارض گمرکی بنماید و یا تقاضا کند قسمت سالم را از قسمت فاسد تفکیک نموده و فقط حقوق و عوارض قسمتی که سالم و بی‌عیب تشخیص و از گمرک مرخص میشود بپردازد و بقیه را با حضور مأمورین گمرک و با تنظیم صورت مجلس نابود سازد در صورتی که تفکیک قسمت سالم از قسمت فاسد مقدور نباشد گمرکخانه ورودی میتواند با تنظیم صورت‌مجلس ارزش فعلی کالا و تفاوت آنرا با بهای کالای سالم تعیین نموده و به همان نسبت تخفیفی در حقوق گمرکی و مالیات راه با اجازه اداره کل گمرک بدهد در اینگونه موارد باید بهای اصلی و ارزش فعلی کالا با توضیح علت اختلاف در ضمن اسناد گمرکی و در پشت موافقتنامه قید و از مبلغ اعتبار موافقتنامه فقط به میزان ارزش فعلی کسر گردد.
تبصره ـ نسبت به کالاهایی که در مخزن خصوصی صاحب کالا ضایع یا فاسد گردد تخفیفی در حقوق و عوارض گمرکی و در استفاده از مبلغ اعتبار موافقتنامه داده نمی‌شود.
81 ـ کلیه کالاهایی که در انبار یا در محوطه یا در مخزن عمومی گمرک نگاهداری میشود از طرف اداره کل گمرک به حساب صاحبان کالا نزد شرکت بیمه ایران در مقابل خطر آتش سوزی و برق و احتراق به نرخهای زیرین بیمه میشود و حق بیمه در موقع مرخص کردن کالا از گمرک یا اعاده آن به خارجه از اظهارکننده دریافت میگردد مگر اینکه اظهارکننده مدرکی دایر به اینکه کالا برای مدت توقف در گمرک قبلاً در مقابل خطرات پیش گفته بیمه شده است ارائه نماید.
1ـ برای توقف یکماه یا کمتر از یک ماه یک در هزار بهای سیف کالا.
2ـ برای توقف بیش از یکماه نسبت به هرماه یا کسور ماه یک و ربع در هزار بهای سیف کالا.
3ـ برای کالاهای قابل احتراق یک برابر و نیم نرخهای بالا.
82 ـ برای انجام آیین‌گمرکی نسبت بکارهای غیرمجازی که منظماً بهگمرک وارد و اظهار میشود گمرک خانه ورودی مکلف است پروانه ورودی مخصوص که به استناد تصویبنامه هیئت وزیران و بدون ذکر شماره ضمیمه صادر شده و شماره و تاریخ تصویبنامه در آن قید گردیده باشد مطالبه کند و هرگاه چنین پروانه ارائه نشود کالای غیرمجاز را به سود دولت ضبط و حراج نماید در اینگونه موارد واردکننده کالا برای وصول جریمه قاچاق و تعیین کیفر حبس قابل تعقیب نخواهد بود.
مأمورینی که کالای غیرمجاز را ضبط می‌کند مکلفند صورت مجلس کشف و ضبط کالا با حضور اظهارکننده تنظیم نموده در ضمن اعلام ضبط و تسلیم یک نسخه صورت‌مجلس به او کتباً ابلاغ نمایند که تا چهار ماه میتواند اسنادی که مجوز تحویل کالا باشد ارائه و یا به دادگاه دادگستری شکایت نماید و الا حق مراجعه او ساقط خواهد شد.
تبصره ـ یک نسخه از صورت مجلس کشف و ضبط کالای غیرمجاز که در گمرکخانه‌ها تسلیم میشود باید بهوزارت بازرگانی فرستاده شود.
83 ـ پس از رسیدگی و تکمیل اظهارنامه و بازرسی کالا و تعیین و وصول حقوق و عوارض گمرکی و مالیات راه و سایر حقوق و عوارضی که به کالاهای ورودی مطابق مقررات قانونی تعلق میگیرد و دریافت جریمه‌هایی که ممکن است در صورت کشف اختلاف تعلق گیرد پروانه گمرکی در چهارنسخه صادر و نسخه اول آن به اظهارکننده کالا تسلیم میشود که به استناد آن کالای خود را از گمرک خارج نماید.
تبصره ـ ارزش کالا (بهای سیف) باید با قید شماره و تاریخ پروانه گمرکی در پشت موافقتنامه یا پروانه ورود وزارت بازرگانی قید شود و نیز شماره و تاریخ موافقتنامه یا پروانه ورود باید در روی پروانه گمرکی مربوط به آن نوشته شود.
84 ـ گمرکخانه‌های ورودی برای هر کالایی که بهاعتبار موافقتنامه وزارت بازرگانی از گمرک مرخص می‌کنند (اعم از ارزی یا پایاپای یا امانی یا اعتباری با بدون ارز) باید علاوه بر پروانه گمرکی که سند دریافت حقوق و عوارض گمرکی است سند دیگری بنام گواهینامه ورود برای تعیین طرز استفاده از اعتبار موافقتنامه و واریز حساب ارز یا مارک خریداری از بانکها برای خرید و ورود کالا صادر نمایند.
گواهینامه ورود با تعیین نام وارد کننده و نوع و مقدار و ارزش سیف و کشور مبداء کالا و شماره و تاریخ و مبلغ موافقتنامه و سیاهه خرید و مبلغ ارزی و هم چند ریالی ارز یا مارک خریداری از بانک و نام بانک فروشنده و تاریخ فروش ارز یا مارک و تاریخ ورود کالا بهگمرک و شماره و تاریخ پروانه گمرکی در چهارنسخه صادر و با نسخه‌های چهارگانه پروانه گمرکی به طریق زیر پخش میشود:
نسخه اول گواهینامه ورود با نسخه اول پروانه گمرکی به واردکننده کالا تسلیم میشود. نسخه دوم گواهینامه ورود با نسخه دوم پروانه گمرکی و یا موافقتنامه و سیاهه خرید و گواهینامه مبداء مستقیماً به اداره پروانه ورود وزارت بازرگانی فرستاده میشود نسخه سوم گواهینامه ورود با رونوشت سیاهه در مورد کالاهای غیرپایاپای مستقیماً بهکمیسیون ارز و در مورد کالاهای پایاپای مستقیماً به اداره پایاپای وزارت بازرگانی ارسال میگردد.
نسخه سوم پروانه گمرکی با رونوشت دیگر سیاهه و یا اظهارنامه مربوط به آن پس از ثبت در آمار و رسیدها به اداره کل گمرک فرستاده میشود.
نسخه چهارم گواهینامه ورود با نسخه چهارم پروانه گمرکی در گمرکخانه ورودی بایگانی میشود.
تبصره ـ در مواردی که کالای موضوع یک موافقتنامه به تدریج وارد و از گمرک مرخص میشود گواهینامه ورود برای هر قسمت کالا جداگانه صادر میگردد و مشخصات کالای مرخص شده در پشت موافقتنامه قید و موافقتنامه پس از پشت نویسی به صاحب آن مسترد میشود که از باقیمانده مبلغ اعتبار آن بعداً استفاده کند در اینگونه موارد گواهینامه ورود با تعیین بهای کالای مرخص شده و مبلغ کل اعتبار موافقتنامه صادر و نسخه اول آن به اظهارکننده کالا تسلیم میگردد نسخه‌های دوم و سوم با سایر اسناد مربوط به آن فوراً به وزارت بازرگانی و به کمیسیون ارز ارسال و ضمناً علت عدم ارسال موافقتنامه توضیح داده میشود.
85 ـ نسبت به کالاهایی که به اعتبار پروانه ورود از گمرکخانه‌ها مرخص میگردد گواهینامه ورود صادر نمی‌شود در اینگونه موارد باید نسخه دوم پروانه ورود با توضیح چگونگی استفاده از آن و با قید شماره و تاریخ و مبلغ پروانه گمرکی مربوط به آن مستقیماً به وزارت بازرگانی اعاده شود و نسخه اول به همان نحو پشت نویسی شده در گمرکخانه ورودی بایگانی گردد.
تبصره ـ نسبت به کالای رسیده از کشور شوروی سیاهه خرید با رونوشت قرارداد معامله (جز در مورد معاملات دولتی) و نسخه دوم پروانه گمرکی هم با نسخه دوم پروانه ورود به وزارت بازرگانی فرستاده میشود چنانچه کالای موضوع یک معامله به دفعات وارد و از گمرک مرخص شود فقط در دفعه اول رونوشت اسناد معامله ارسال و در دفعات دیگر روی هر پروانه گمرکی قید میشود کالای رسیده مربوط به کدام معامله میباشد در اینگونه موارد نسخه دوم پروانه گمرکی به محض صدور و نسخه دوم پروانه ورود پس از استفاده از تمام مبلغ اعتبار آن به وزارت بازرگانی فرستاده میشود.
25- کمیسیون ارز
86 ـ کمیسیون ارز برای هر یک از واردکنندگان کالای غیرپایاپای پرونده مخصوصی تنظیم و اسناد زیرین را پس از دریافت و ثبت در دفتر در آن پرونده بایگانی می‌کند و مورد رسیدگی قرار می‌دهد:
1ـ نسخه دوم گواهینامه خرید ارز که از طرف بانکهای مجاز طبق ماده 29 این آییننامه صادر و ارز آن بهاختیار فروشنده گذارده میشود که یا شخصاً یا به وسیله دیگری به مصرف خرید کالای ورودی برساند.
2ـ نسخه دوم موافقتنامه که از طرف وزارت بازرگانی برای سفارش و وارد کردن کالا صادر میشود.
3ـ آگهی‌های بانک دایر به فروش ارز از بابت پیش‌بها و پس بهای کالای مورد موافقتنامه.
4ـ نسخه سوم گواهینامه ورود کالا با رونوشت سیاهه خرید که از طرف گمرکخانه ورودی کالا فرستاده میشود.
چنانچه در نتیجه رسیدگی اسناد پیش‌گفته معلوم شود تمام یا قسمتی از ارز خریداری از بانکهای مجاز یا از ارز حاصل فروش کالا درجه سوم به مصرف خرید و ورود کالایی که برای آن موافقتنامه صادر شده است نرسیده و یا کالای مورد موافقتنامه به کشور وارد نشده است کمیسیون ارز خریدار ارز یا صادرکننده کالای درجه سوم را تعقیب و ارز موافقتنامه را مطالبه خواهد نمود.
تبصره ـ اسناد مربوط به معاملات پایاپای از طرف وزارت بازرگانی رسیدگی و واریز خواهد شد.
87 ـ کلیه کالاهایی که برخلاف مقررات این آییننامه وارد کشور میگردد قاچاق محسوب و به سود دولت ضبط و فروخته میشود و نسبت به واردکنندگان و شرکاء و معاونین آنها بر طبق مقررات قانون کیفر مرتکبین قاچاق رفتار خواهد شد.
فصل سوم ـ مقررات مختلف ارزی گمرکی
پیوست ماده 36
تبصره 2ـ از این تاریخ ارزهای فروخته شده قبل از صادرات تا مدت یک سال برای واریز پیمان صدور کالا معتبر بوده و به نرخ رسمی روز فروش ارز مأخذ واریز پیمان قرار داده خواهد شد.
26- کمیسیون ارز
88 ـ کمیسیون ارز که تشکیل آن در ماده 2 قانون ارز پیش‌بینی شده است مرکب از پنج عضو بشرح زیر میباشد:
از وزارت دارایی دو نفر که یک نفر از آنها به سمت ریاست کمیسیون تعیین میشود.
از وزارت بازرگانی یک نفر.
از بانک ملی ایران دو نفر که یکی از آنها به سمت معاونت کمیسیون تعیین میشود.
89 ـ اصول وظائف کمیسیون ارز بشرح زیر است:
1ـ بررسی و تهیه پیشنهادهای لازم برای اجراء مقررات قانون ارز.
2ـ نگاهداری حساب ارزی کشور اعم از ارزهای بازرگانی و غیربازرگانی
3ـ تأمین موازنه ارزی کشور و در صورت لزوم حفظ موازنه حساب ارزی ایران با هر یک از کشورهای خارجی که با ایران معاملات ارزی دارند.
4ـ رسیدگی به درخواستهای خرید ارز از محل حساب ارزی الف و صدور پروانه ارزی از محل حساب نامبرده در حدود برنامه ارزی دولت.
5 ـ رسیدگی به درخواستهای خرید ارز برای احتیاجات شخصی و سایر مصارف غیربازرگانی و صدور پروانه از محل حساب ارزی (د) برای این منظور در مقابل گواهینامه فروش ارز از همان حساب.
6 ـ اجازه پرداخت وام‌های ارزی قبل از اجراء قانون ارز از محل فروش کالای صدوری ایران یا از محل حساب ارزی (د) در مقابل گواهینامه ارز مشروط براینکه درخواست کنندگان مدارک وام خود را تا آخر فروردین 1315 به کمیسیون ارز ارائه نموده باشد (در حدود اعتبار پروانه‌های ارزی).
7ـ بازرسی دفاتر بانکها و بنگاههای صرافی (در صورت لزوم) و نظارت در کلیه معاملات ارزی.
8 ـ ثبت و نگاهداری پیمانهای ارزی صادرکنندگان کالا و واریز حساب آنها و تعقیب پیمان دهندگان که در سررسید انجام نداده‌اند.
9ـ نگهداری حساب گواهینامه‌های ورود کالا و واریز حساب ارز کالای رسیده و مطالبه کمبود ارز آنها.
10ـ تعقیب متخلفین از مقررات ارزی و در صورت لزوم ارجاع به دادگاه برای تعیین کیفر طبق ماده 9 قانون ارز.
90ـ هیچکس حق هیچگونه تعهد پرداخت ارز بدون تصویب کمیسیون ارز ندارد دادن وام یا هرگونه تسهیلات دیگری در مقابل ارز خارجی اعم از آنکه ارز مورد وثیقه در ایران باشد یا در خارجه و همچنین معاملات سلفی مربوط به ارز ممنوع است مگر با اجازه کمیسیون ارز.
27- بانک
91ـ کلیه معاملات ارزی باید منحصراً بهوسیله بانکهایی به عمل آید که بر طبق پیشنهاد کمیسیون ارز و تصویب هیئت وزیران اجازه این معاملات به آنها داده شده باشد بانکهای مجاز مکلفند در موقع خرید و فروش ارز نرخهای رسمی را مدرک عمل قرار دهند اعم از اینکه ارز مورد معامله مربوط به حساب ارزی (الف) یا (ب) یا (ج) یا (د) باشد و باید در هر مورد مطابق مقررات این آییننامه آگهی خرید یا فروش به کمیسیون ارز بفرستند و به خریداران یا فروشندگان هم مدارک انجام معامله را تسلیم نمایند.
92ـ فروش ارز از طرف بانکهای مجاز طبق پروانه کمیسیون ارز یا موافقتنامه وزارت بازرگانی به وسیله انتقال تلگرافی یا پستی یا هر نوع سند اعتبار بانکی به عمل خواهد آمد مگر در موادری که صدور چک یا فروش اسکناس خارجه حتماً ضرورت داشته باشد.
93ـ هر کس ارزی از غیرطریق صادرات بدست آورد مکلف است تا سه روز پس از دریافت به بانکهای مجاز بفروشد.
نمایندگان سیاسی و مأمورین کنسولی دولتهای خارجه از الزام بفروش ارزهایی که از غیرطریق صادرات ایران بدست می‌آورند بخشوده هستند و حق خریدار ارز به حساب کمیسیون ارز ندارند مگر در حدود ارزی که قبلاً فروخته‌اند و در مقابل تسلیم گواهینامه فروش ارز ولی در سایر موارد مشمول قانون ارز و مقررات ارزی این آییننامه می‌باشند.
تبصره ـ مسافرین خارجی و جهادی‌گردان خارجی و خارجیان مقیم ایران می‌توانند ارزهایی که از غیرطریق صادرات کشور بدست می‌آورند در بانکهای مجاز سپرده و به تدریج به بانکهای مجاز بفروشند و در صورت عدم فروش حق خواهند داشت موجودی خود را هر موقعی که بخواهند به خارج کشور عودت دهند.
94ـ بانکهای مجاز مکلفند جمع کل معاملات ارزی روزانه مرکز و شعب خود را تا روز بعد از معامله بهکمیسیون ارز اطلاع دهند و بعلاوه مکلفند ریز معاملات ارزی خود را اعم از خرید و فروش با تفکیک نوع حساب ارزی و با ذکر مشخصات معامله از قبیل نام فروشنده یا خریدار و شماره و تاریخ برات و شماره و تاریخ آگهی ارسالی به کمیسیون و مبلغ ارز و همچند ریالی آن تنظیم نموده و روز بعد از معامله به کمیسیون ارز بفرستند و در آخر هر پانزده روز جمع مبلغ معاملات ارزی را به ارزی که از طرف کمیسیون تعیین میشود تبدیل نموده به حساب قطعی کمیسیون ارز منظور دارند و برگهای بدهکار و بستانکار مربوط به هر حساب را برای کمیسیون ارز بفرستند.
28- کمیسیون ارز
95ـ در مورد درخواست خرید ارز برای احتیاجات غیربازرگانی مدارک درخواست باید به کمیسیون ارز ارائه شود کمیسیون بترتیب زیر پروانه از محل حساب ارزی (الف) یا (د) صادر خواهد نمود.
1ـ برای احتیاجات دولت و شهرداریها در حدود اعتبار برنامه ارزی تصویب شده دولت.
2ـ برای انتقال سود بنگاهها یا اشخاص خارجی که با دولت یا بنگاههای عمومی کشور معامله دارند طبق قراردادی که قبلاً با موافقت کمیسیون ارز به تصویب دولت رسیده باشد.
3ـ برای انتقال تا پنجاه درصد از حقوق ریالی کارشناسنان خارجی که در شرکتها و بنگاههای ایرانی خدمت می‌کنند.
4ـ برای پرداخت هزینه دانشجویان ایرانی که به خارجه می‌روند یا در خارجه اقامت دارند یا بهایران مراجعت می‌کنند در حدود احتیاجات عادی آنها.
5 ـ برای پرداخت حق بیمه عمرخارجیان مقیم ایران مشروط باینکه درآمد آنها منحصراً بهریال باشد.
6ـ برای پرداخت وجه اشتراک روزنامه و مجلات خارجی و هزینه تحصیل به وسیله مکاتبه.
در سایر موارد کمیسیون ارز در رد یا قبول درخواست مختار است.
تبصره ـ برای احتیاجات موضوع بند اول این ماده پروانه از محل حساب ارزی الف و در موارد پنجگانه دیگر پروانه از محل حساب ارزی (د) در مقابل گواهینامه فروش ارز از همان حساب صادر میشود.
29- اداره گمرک
96ـ مسکوک ارز خارجی بطورکلی و مسکوک سیم خارجی به استثنای مسکوکاتی که در کشور اصلی رواج قانونی درد و در ورود به آن کشور ممنوع نیست ارزهای خارجی محسوب نمی‌شود و ورود آنها به ایران به عنوان فلز زر و سیم و در صورت کهنه بودن به عنوان اشیاء موضوع کلکسیون با رعایت مقررات گمرکی مجاز لیکن صدور آنها از کشور ممنوع است.
تبصره ـ ورود مسکوک زر و سیم ایران با رعایت مقررات گمرکی مجاز است لیکن صدور آنها از کشور ممنوع است و در هر حال مشمول مقررات ارزی نیست.
97ـ ورود اسکناسهای خارجی که در کشور اصلی رواج قانونی ندارد ممنوع است.
اسکناسهای رایج کشورهای خارجی که بازگشت آنها از طرف کشور اصلی ممنوع است ارز محسوب نمی‌شود و در صورتی که ورود آنها به ایران ممنوع نباشد در موقع صدور تابع مقررات مربوط به صدور کالا میباشد.
98ـ صدور و ورود اسکناسهای بانک ملی ایران ممنوع است لیکن مسافرین می‌توانند تا دویست ریال در ورود و خروج همراه داشته باشند و مهاجرین ایران مقیم کشورهای مجاور ایران هم می‌توانند در موقع بازگشت به میهن سرمایه نقدی خود را به وسیله اسکناس ایران با اجازه اداره گمرک کل به کشور انتقال دهند.
تبصره ـ در مورد کشف قاچاق اسکناس ایران در ورود و صدور بر طبق مقررات قانون کیفر مرتکبین قاچاق اشیاء ممنوع‌الورود و ممنوع‌الصدور رفتار خواهد شد.
30- کمیسیون ارز
99ـ برای مراقبت در انجام پیمانهای ارزی گذرنامه و روادید بازرگانانی که می‌خواهند از کشور خارج شوند پس از موافقت کمیسیون ارز صادر خواهد شد.
100ـ اداره گمرک میتواند به هر یک از مرزنشینان کشور اجازه دهد اضافه محصول محل اقامت خود را در صورتی که ممنوع‌الصدور و یا انحصاری نباشد تا میزان پانصد ریال در هر دفعه صادر نموده و از حاصل فروش آن کالاهای مجاز و خواربار مورد احتیاج و مصرف محل خریداری وارد نمایند نسبت به ساکنین بنادر جنوب اداره گمرک میتواند تا میزان هزارریال اجازه مبادله بدهد اینگونه معاملات محل به شرط رعایت تعادل حساب صادرات و واردات از قید اجراء مقررات مربوط به موافقتنامه و پروانه ورود و تصدیق صدور و خرید و فروش ارز آزاد است لیکن حقوق و عوارض ورودی و صدوری به آنها تعلق میگیرد و چنانچه تا میزان بهای کالای فرستاده مطابق پیمانی که از فرستنده گرفته میشود کالای خارجی مورد احتیاج مرزنشینان وارد نشود به فرستنده کالا مانند کسانی که پیمان ارزی خود را انجام نداده‌اند رفتار میگردد.
تبصره 1) اداره گمرک میتواند به ساکنین بنادر ایران اجازه دهد که به مسافرین یا کارکنان کشتیهای متوقف در آبهای ایران کالا بفروشند یا مبادله نمایند لیکن میزان آن در هر دفعه و نسبت به هر شخص نباید از صدریال بیشتر باشد به علاوه ارز حاصل معامله اگر به مصرف خرید کالا در کشتی و ورود آن به گمرکخانه مرزی نرسد باشد به شعبه بانک مجاز یا به گمرک محل به نمایندگی بانک مجاز به نرخ رسمی فروخته شود.
تبصره 2) نام گمرکخانه‌های مجاز برای صدور و ورود کالا بهعنوان مبادلات مرزی و حدود منطقه مجاز برای فروش کالای موضوع اینگونه معاملات را اداره کل گمرک تعیین و به وسیله نشر آگهی به اطلاع ساکنین محل می‌رساند کالاهای رسیده بعنوان مبادلات مرزی چنانچه به منظور فروش از منطقه مجاز خارج شود به سود دولت ضبط خواهد شد و به علاوه شخص متخلف هم از حق استفاده از تسهیلات مرزی محروم خواهد گردید.
101ـ اداره کل گمرک میتواند به هر یک از خارجیانی که در کشور ایران اقامت داشته‌اند اجازه دهد در موقع خروج از کشور علاوه بر اسباب سفر و لوازم عادی مسافر مقداری فرش و اشیاء نقره قلمزده به عنوان اثاثیه شخصی بدون سپردن پیمان فروش ارز و دریافت تصدیق صدور لیکن با پرداخت حقوق و عوارض گمرکی صادر کنند مشروط بر اینکه مقدار آنها با وضع اجتماعی و میزان درآمد و مدت توقف مسافر خارجی در ایران متناسب باشد و ارزش آنها در هر حال از ده هزارریال تجاوز نکند.
نسبت به جهانگردان خارجی اداره گمرک میتواند تا میزان ارزی که در ایران به بانکهای مجاز فروخته‌اند پس از وضع هزینه مدت توقف در ایران اجازه بردن فرش و اشیاء نقره و قلمزده و سایر مصنوعات ایران بعنوان لوازم شخصی هدیه و سوغات بدهد مشروط بر اینکه ارزش آنها در هر حال از بیست هزار ریال تجاوز نکند.
102ـ کلیه اشخاصی که بهایران وارد می‌شوند به استثناء نمایندگان دولتهای خارجه مکلفند مقدار ارزی را که همراه دارند (اعم از اسکناس مسکوک رایج کشورهای خارجه ـ چک مسافرتی ـ چک عادی ـ اعتبارنامه بانکی ـ برات حواله سهام و سایر اسناد بهادار) کتباً به گمرکخانه‌های مرزی اظهار نمایند و در صورتی که ارزی نداشته باشند نیز کتباً به گمرکخانه مرزی اطلاع دهند و گمرکخانه مرزی مکلف است پس از رسیدگی مراتب را در گذرنامه مسافر قید نماید مسافرین ایرانی باید در ظرف 15 روز ارزی را که در موقع ورود همراه داشته‌اند به یکی از بانکهای مجاز بفروشند و گواهینامه فروش آن را مستقیماً یا توسط گمرکخانه ورودی بهکمیسیون ارز ارسال دارند مسافرین خارجی هر موقع که احتیاج به فروش تمام یا قسمتی از ارز خود دارند باید با یکی از بانکهای مجاز معامله نموده و گواهینامه فروش ارز را همراه خود نگاهدارند و در موقع خروج از کشور به گمرکخانه مرزی یا گذرنامه و باقیمانده ارز خود ارائه نمایند.
تبصره ـ گمرکخانه‌های مرزی مکلفند برای ارزهایی که مسافرین وارد می‌کنند صورت ماهیانه تنظیم نموده و به کمیسیون ارز به فرستند.
103ـ مسافرینی که از ایران خارج می‌شوند در صورتی که ارزی از بانکهای مجاز طبق پروانه کمیسیون ارز خریده و در گذرنامه آنها قید شده است باید در موقع خروج از مرز همراه داشته و با گذرنامه خود به گمرکخانه مرزی ارائه نمایند.
اعتبار پروانه خرید ارز برای مسافربیست روز است و مسافر مکلف است در ظرف یک ماه از تاریخخرید ارز از مرز کشور خارج شود بانکهای فروشنده مکلفند در گذرنامه مسافرین مبلغ ارزی را که فروخته‌اند با قید تاریخ فروش ثبت کنند.
هر مبلغ ارزی که بیشتر یا کمتر از مبلغ ارز گذرنامه همراه مسافر باشد و گواهینامه بانک مجاز نسبت به معامله مبلغ مورد اختلاف به گمرک ارائه شود قاچاق محسوب میگردد و مسافر متخلف مطابق ماده 9 قانون ارز مورد تعقیب کیفری واقع میشود.
تبصره 1) در مواردی که مبلغ موضوع تخلف از مقررات ارزی کمتر از هزارریال باشد گمرکخانه‌های مرزی می‌توانند به نمایندگی از طرف کمیسیون ارز نسبت به مسافر متخلف ارفاق نموده و از او بپذیرند که مبلغ جریمه و عین ارز مورد تخلف را (در صورتی که عین ارز موجود باشد) پرداخته و از تعقیب کیفری بخشوده شود.
تبصره 2) صورت مجلس کشف تخلف از مقررات ارزی اعم از اینکه نسبت به متخلف ارفاق بشود یا نشود باید در هر مورد به کمیسیون ارز ارسال گردد.
104ـ اشیاء زیرین در صورتی که منحصراً برای مصرف شخصی صاحبان آنها به‌کشور وارد یا از کشور صادر شود و با شئون اجتماعی و احتیاجات شخصی آنها طبق تشخیص اداره گمرک متناسب باشد و جنبه بازرگانی نداشته باشد از پرداخت حقوق و عوارض گمرکی و رعایت مقررات انحصار بازرگانی و معاملات ارزی بخشوده است:
1ـ اسباب سفر و اشیاء مستعمل متعلق به مسافرین.
2ـ خواربار و اشیاء غیرمستعمل مورد احتیاج مسافرین مشروط بر اینکه حقوق و عوارض ورودی یا صدوری آنها نسبت به هر شخص مسافر دارای گذرنامه از پنجاه ریال تجاوز نکند از کالاهای انحصاری هر مسافر میتواند 5 گرم تریاک صدعدد سیگارت 5 عدد سیگار برگی یک دفترچه کاغذ سیگارت 75 گرم توتون سیگارت 750 گرم قند یا شکر 150 گرم چای دو قوطی کبریت یک شیشه نوشابه سرباز برای مصرف شخصی با بخشودگی از حقوق و عوارض گمرکی وارد یا صادر کند کالاهای انحصاری بیش از این مقدار ضبط خواهد شد نسبت به کالاهای غیرانحصاری که حقوق و عوارض آن بیش از پنجاه ریال بشود حقوق و عوارض آن دریافت خواهد شد.
3ـ اثاثیه و لوازم خانه مستعمل اتباع ایران که دست کم دو سال در خارجه اقامت داشته و بهایران مراجعت می‌کنند (در مورد مأمورین دولت بدون قید مدت).
4ـ اثاثیه و لوازم خانه مستعمل اتباع خارجه که برای اقامت دائم به ایران می‌آیند.
5 ـ آلات و افزار کار مستعمل پیشه‌وران و کارگرانی که برای اقامت دائم یا موقت به ایران وارد می‌شوند.
6ـ کلیه اشیاء شخصی و اثاثیه و افزار کار مستعمل و دامهای مهاجرین بی‌بضاعت ایرانی که از کشورهای خارجه به میهن خود بازمی‌گردند.
تبصره ـ (1) بخشودگیهای موضوع این ماده شامل پیانو ـ ارگ ـ هارمونیوم ـ رادیو ـ سینما توگراف و وسائط نقلیه (جز دامهای بارکش مهاجرین) نمی‌شود.
تبصره ـ (2) نسبت به اشیاء شخصی مسافرین چنانچه تا 3 ماه قبل یا تا یک سال بعد از تاریخ ورود یا خروج صاحبان آنها وارد یا خارج شود ممکن است مثل اشیاء شخصی همراه مسافرین رفتار نمود مشروط بر اینکه بوسیله ارائه مدارک مورد قبول اداره گمرک ثابت شود آن اشیاء متعلق به همان مسافرین بوده و به علل موجهی همراه مسافرین وارد یا خارج نشده است.
نسبت به کتاب و سایر لوازم شخصی دانشجویان ایرانی در صورت ارائه گواهینامه سرپرست آنها یا مأمورین کنسولی ایران می‌توان در هر موقع بدون رعایت مدت اجازه بخشودگی داد.
31- وزارت بازرگانی
105ـ به موافقتنامه یا پروانه ورود کالا به ایران که از طرف وزارت بازرگانی صادر میشود و همچنین به پروانه صدور کالا از ایران که از طرف گمرکخانه‌ها صادر میگردد برابر یک درصد بهای کالا تمبر مالیاتی الصاق میشود.
تبصره ـ در مواردی که کالاهای موضوع موافقتنامه یا پروانه ورود یا پروانه صدور از پرداخت حقوق و عوارض گمرکی طبق قوانین و امتیازنامه‌ها بخشوده است از پرداخت بهای تمبر نیز بخشوده خواهد بود.
32- اداره گمرک
106 – نرخ عوارض مختلفی که بابت اظهارنامه و مهر فلزی یا لاکی و انبارداری و نظارت انبار خصوصی و اضافه کار و غیره علاوه بر حقوق و عوارض ورودی کالا در گمرکخانه دریافت میشود بشرح ذیل تثبیت میشود:
1- [الحاقی ۱۳۲۶/۵/۵]
بهای تمبر اظهارنامه و تقاضانامه گمرکی ده ریال و در مورد قبول اظهار شفاهی نسبت بکالاهاییکه حقوق گمرکی آنها از صد ریال تجاوز نکند یک ریال.
2- [الحاقی ۱۳۲۶/۵/۵]
بهای مهر فلزی گمرکی یکریال و مهر لاکی گمرک پنجاه دینار.
3- [الحاقی ۱۳۲۶/۵/۵]
از کالاهایی که در انبارهای بسته یا سرپوشیده و یا در محوطه گمرک گذارده میشود عوارض انبارداری در مرزهای دریایی از روز شانزدهم پس از تسلیم بارنامه کشتی (مانیفست) و در مرزهای خشکی از روز ششم از تاریخ تسلیم اظهارنامه عمومی بگمرک تا روز خرج کالا از گمرک بشرح زیر گرفته میشود.
برای سی روز اول ورود کالا پس از وضع مدت معافیت مندرج در قسمت بالا یعنی در مرزهای دریایی جهت پانزده روز اول و در مرزهای خشکی جهت 25 روزه اول برای هر 10 کیلو یا اجزاء آن 5 دینار در روز ـ برای مدت بیش از 10 روز و کمتر از90 روز اول برای هر ده کیلو یا اجزاء آن 5/7 دینار در روز برای مدت بیش از90 روز و کمتر از120 روز اول برای هر ده کیلو یا اجزاء آن 10 دینار در روز.
برای مدت بیش از 120 روز و کمتر150 روزاست اول برای هر ده کیلو یا اجزاء آن 10 دینار در روز. برای مدت بیش از 150 روز ببالا برای هر ده کیلو یا اجزاء آن 25 دینار در روز.
تبصره- [الحاقی ۱۳۲۹/۴/۱۰]
در مواردی که بعلت نرسیدن نوبت پهلو گرفتن کشتی باسکله و یا بواسطه سنگینی بار کشتی و آبخور زیاد آن به پیاده کردن قسمتی از بارها در دوبه اجبار پیدا میشود و بالنتیجه پیاده کردن آنها بروی اسکله در عرض مهلت 15 روز غیر ممکن میگردد مدتی که کالا در کشتی یا در دوبه بانتظار رسیدن نوبت تخلیه توقف مینماید جزو مدتی که حق انبارداری بآن تعلق میگیرد محسوب نخواهد شد.
4- [الحاقی ۱۳۲۶/۵/۵]
به کالاهایی که در محوطههای سرباز نگاهداری میشود پنجاه درصد نرخهای فوق عوارض انبارداری تعلق میگیرد.
5- [الحاقی ۱۳۲۶/۵/۵]
نرخ عوارض انبارداری کالاهای صادراتی با توجه بمحل نگاهداری کالا نصف نرخی خواهد بود که از کالای ورود اخذ میشود.
6- [الحاقی ۱۳۲۶/۵/۵]
مدت توقف کالاهای صادراتی در مخازن و اماکن گمرکی با معافیت از پرداخت عوارض انبارداری 5 روز میباشد.
7- [الحاقی ۱۳۲۶/۵/۵]
اداره کل گمرک میتواند با نشر آگهی میزان عوارض انبارداری را در هر یک از گمرکخانه‌ها که مقتضی بداند تا میزان 25 در صد تقلیل یا افزایش دهد.
8- [الحاقی ۱۳۲۶/۵/۵]
هزینه انجام عملیات گمرکی در مخازن خصوصی و سایر نقاط خارج از گمرکخانه‌ها هر دفعه 50 ریال علاوه بر هزینه رفت و آمد و فوقالعاده روزانه مأمورین خواهد بود.
9- [الحاقی ۱۳۲۶/۵/۵]
هزینه انجام عملیات گمرکی در غیر ساعات رسمی کار گمرکخانه‌ها 50 ریال برای هر ساعت کار یکدسته 3 نفری یا کمتر خواهد بود.
33- کمیسیون ارز
107ـ هفتاد درصد از مبلغ جریمه ارزی که بر طبق ماده9 قانون ارز دریافت میشود به طریق زیر سهم‌بندی میشود و سی‌درصد دیگر توسط کمیسیون ارز به حساب درآمد دولت منظور میگردد:
1ـ به مخبرینی که وقوع قاچاق ارز اطلاع می‌دهند 20%
2ـ به کاشفینی که قاچاق ارز را کشف می‌کنند 33%
3ـ به مأمورین بازرسی یا سایر مأموران اداری که دستور مؤثری برای کشف قاچاق ارز می‌دهند.5%
4ـ به مأمورین انتظامی که دخالت در کشف قاچاق و ضبط ارز یا کالای موضوع قاچاق ارزی داشته باشند.7%
5 ـ پس‌انداز برای هزینه‌های مربوط به امور ارزی که در اختیار کمیسیون ارز گذاشته میشود 5%
تبصره ـ در موارد کشف قاچاق بدون دخالت یک یا چند نفر از صاحبان اسهام شماره 1 تا 4 این ماده مبلغ باقیمانده به سایر اسهام به نسبت مقرر افزوده و با تصویب کمیسیون ارز پرداخته میشود.
34- اداره گمرک
108ـ پنجاه درصد از مبلغ جریمه و پنجاه درصد از حاصل خالص فروش کالاهای موضوع قاچاق گمرکی که بموجب این آییننامه و مقررات قانون کیفر مرتکبین قاچاق دریافت میشود به طریق زیر سهم‌بندی میشود و پنجاه درصد دیگر به درآمد دولت منظور میگردد.
1ـ به مخبرین و کاشفین 35%
2ـ به مأمورین بازرسی یا سایر مأمورین اداری که دستور مؤثری برای کشف قاچاق می‌دهند 3%
3ـ به مأمورین انتظامی که دخالت در کشف قاچاق و ضبط کالا داشته باشند 7%
4ـ پس‌انداز برای هزینه‌های مربوط به امور قاچاقی5%
تبصره 1) در موارد کشف و ضبط قاچاق بدون دخالت یک یا چند نفر از صاحبان اسهام شماره 2 تا3 این ماده مبلغ باقیمانده به سایر اسهام افزوده و یا تصویب اداره کل گمرک پرداخته میشود.
تبصره 2) از حاصل خالص فروش کالاهای غیرمجاز که منظماً به گمرک وارد و اظهار شده و بموجب ماده 82 این آییننامه ضبط میشود و همچنین از مبلغ جریمه‌های انتظامی که اداره کل گمرکی دریافت می‌کند هفتاد درصد به درآمد دولت منظور و بیست درصد به کاشفین پرداخته میشود و ده درصد باقیمانده بعنوان پس‌انداز احتیاطی در اختیار اداره کل گمرک گذارده میشود.
109ـ گمرکخانه‌ها مکلفند در آخر هر ماه از روی پروانه‌هایی که در ظرف آن ماه صادر کرده‌اند آمار ماهیانه برای کالاهای رسیده و فرستاده با تعیین نوع و مقدار و ارزش و کشور مبداء یا مقصد کالا بترتیب شماره ردیف تعرفه گمرک یک نسخه را به اداره کل گمرک یک نسخه را توسط اداره کل گمرک به وزارت بازرگانی ارسال و نسخه سوم را در محل بایگانی نمایند.
اداره کل گمرک در آخر هر سال آمار کل بازرگانی خارجی یکساله کشور را چاپ و منتشر می‌کند.
تبصره ـ در آمار رسیده‌ها و فرستاده‌ها باید کالاهای معاف از پرداخت حقوق گمرکی از کالاهای غیرمعاف تفکیک شود.
110ـ کالاهایی که بعنوان ترانزیت یا ورود موقت و یا کاپوتاژ و همچنین وسائط نقلیه که برای حمل کالا یا مسافر و دامهایی که برای تعلیف به کشور وارد یا از کشور خارج میشود جزء واردات و صادرات محسوب نمی‌شود و تابع مقررات آیین‌نامه‌های مخصوصی است که برای آنها وضع گردیده و یا وضع خواهد شد.
111ـ این آییننامه پس از تصویب و ابلاغ ادارات مربوط دولتی و به کمیسیون ارز و بانکهای مجاز به موقع اجراء گذارده میشود و از تاریخ اجراء کلیه مقرراتی که تاکنون راجع به طرز اجراء قوانین انحصار بازرگانی خارجی و معاملات ارزی و طرز انجام آیین گمرکی کالاهای ورودی و صدوری به موجب تصویبنامهها یا آییننامهها یا دستورهای اداری وضع شده و مخالف مقررات این آییننامه باشد از درجه اعتبار ساقط است.
ضمیمه 1
صدور کالاهای زیرین در انحصار دولت است و یا امتیاز صدور انحصاری آنها از طرف دولت به شرکتهای معینی واگذار شده است:
1ـ تریاک
2ـ پنبه
3ـ کنف
4ـ برنج
5 ـ گندم
6 ـ تنباکو
7ـ خاک سرخ
8 ـ کتیرا (در انحصار شرکت سهامی صادرات کل کتیرای ایران است).
9ـ انقوزه (در انحصار شرکت سهامی انقوزه ایران است).
10ـ خرمای محصول خوزستان (در انحصار شرکت سهامی خشکبار خوزستان است) ـ انواع خرما اعم از محصول خوزستان که انحصاری است یا محصول سایر نقاط کشور که آزاد است در ردیف کالاهای درجه سوم میباشد.
11ـ محصولات صیدماهی دریایی خزر (در انحصار شرکت شیلات ایران و شوروی است و از قید پیمان ارزی و گواهینامه صدور آزاد است).
12ـ مواد نفتی ـ (در انحصار شرکت سهامی نفت انگلیسی و ایران محدود میباشد و از قید پیمان ارزی و گواهینامه صدور آزاد است).
ضمیمه 2
صدور کالاهای زیرین ممنوع است مگر با اجازه مخصوص دولت در هر مورد:
1ـ اسلحه گرم و سرد جنگی از هر قبیل و اسلحه شکاری.
2ـ باروت چاشنی ـ فشنگ ـ گلوله ـ دینامیت و سایر مهمات جنگی و مواد محترقه.
3ـ زر و سیم به شکل شمش یا مسکوک ـ اشیاء ساخته شده از زر جز زیورآلات شخصی مسافر ـ در حدود وضع اجتماعی آنها ـ اشیاء ساخته شده از سیم جز لوازم شخصی مسافر و مصنوعاتی که بهای آنها دست کم هفتاد درصد بیش از ارزش سیم نساخته آنها باشد.
4ـ اسکناس ایران (هر مسافر میتواند تا 200 ریال با خود خارج کند).
5 ـ ساکارین ـ مرفین ـ کوکایین و سایر مواد مخدره.
6 ـ قاطر ـ گاومیش.
7ـ گاو جوان که در کشاورزی به کار آید و دندان نینداخته باشد.
8 ـ گوسفند نژاد مرینوس و قرگل و زندیه شیراز.
9ـ گنجیده یا افزورت و زرغچه.
10ـ کره و روغن حیوانی.
11ـ جو
12ـ کبریت
ضمیمه 3
صدور کالاهای زیرین موکول برعایت شرایط خاصی است که در زیر شرح داده میشود:
1ـ صدور خشکبار موکول بداشتن سرمایه کافی و وسائل لازم برای تهیه انواع خشکبار مطابق اصول فنی و طبقه‌بندی و بسته‌بندی و توسعه بازار فروش آنها میباشد. به اشخاص یا بنگاههایی که حائز این شرائط باشند پروانه دائمی بدون قید مقدار و مبلغ از طرف وزارت بازرگانی داده میشود.
وزارت بازرگانی میتواند به حق‌العمل‌کارانی که به حساب بازرگانان خارجی خشکبار خریداری می‌کنند اجازه صدور مقداری که ارز آنرا قبلاً می‌فروشند بدهد و نیز میتواند برای بعضی اقسام خشکبار مانند مویز و اهلوک و نظایر آنها که معمولا از بنادر جنوب به کشورهای مجاور صادر میشود اجازه مخصوصی در هر مورد به بازرگان مقیم بنادر جنوب که پیشینه اینگونه معاملات را دارند بدهد.
2ـ پروانه صدور پوست گوسفند و بز خام و نمکی و نیم ساخته و تمام ساخته از هر قبیل و پشم طبیعی و پشم دباغی به شرکتهایی داده میشود که با سرمایه کافی برای این منظور تشکیل یافته و وسائل لازم برای بهبودی و طبقه‌بندی و بسته‌بندی کالاهای مزبور مطابق اصول فنی و توسعه بازار فروش آنها را داشته باشند علاوه بر پروانه مزبور که از طرف وزارت بازرگانی بدون قید مبلغ و مقدار صادر میشود شرکتهای مجاز در صدور پشم و پوست باید برای هر فقره کالایی که می‌خواهند صادر کنند پروانه مخصوص با تعیین نوع و میزان کالا از وزارت دارایی ـ قسمت اقتصادی تحصیل و به گمرکخانه صدوری ارائه نمایند.
3ـ صدور نخیلات و نهال درختهای بارور و تخم توتون و تنباکو و کنف و چوبهای صنعتی موکول به اجازه اداره کل کشاورزی است
4ـ صدور انقوزه و بهدانه و زعفران و زیره مشروط بر اینست که طبق تشخیص گمرک صدوری مخلوط با مواد دیگر یا نارس نباشد.
5 ـ صدور حبوبات و مواد حیوانی موکول با ارائه گواهی نامه بهداشت دام پزشکی است مگر نسبت به فرستاده‌هایی که در کشور مقصد آنها اجازه ورود بدون مطالبه گواهینامه بهداشت دامپزشکی داده میشود.
6 ـ صدور فیلم و عکس و مناظر عمومی کشور دورنماها و کارخانجات و بنادر و ابنیه و آثار تاریخی و مذهبی موکول به اجازه اداره کل شهربانی است
7ـ صدور آثار باستان از هر قبیل موکول به اجازه وزارت فرهنگ میباشد.
8 ـ صدور شلتوک برنج در صورتی مجاز است که دست کم با رعایت تناسب شصت درصد برنج پاک کرده و پیشینه چهل درصد شلتوک صادر شود.
9ـ صدور مغز بادام شیرین و تلخ مشروط بر این است که بادام شیرین در کیسه‌هایی که با نوار قرمز رنگی منقوش گشته بسته‌بندی شود و به زبان فارسی و انگلیسی (بادام شیرین) روی آن قید گردد و بادام تلخ در کیسه‌هایی که با نوار آبی رنگی منقوش گشته بسته‌بندی شود و به زبان فارسی و انگلیسی (بادام تلخ) روی آن قید گردد.
ضمیمه 4
فهرست کالاهای درجه سوم به ترتیب حروف تهجی:
آجیل بو داده ـ اسفرزه ـ اسپند ـ ارقو (ارنو) ـ آلبالو خشک ـ آلوخشک آلوچه خشک ـ اناردانه ـ انچوچک (بو داده یا بو نداده) ـ انجیر خشک ـ اویشن ـ استخوان ـ اسپرک ـ آهن‌آلات قراضه ماشین‌آلات شکسته ـ آب‌لیمو ـ انفیه ساخت دخانیات ایران ـ بارهنگ ـ بادام زمینی ـ بقولات تازه ـ بهدانه ـ بریز ـ (کاسنی) بلوط ـ باریجه و جوشیر ـ برزک ـ برنج کنده‌کاری شده ـ برگ توتون ـ برگ گاوزبان ـ بنه (پسته کوهی) ـ بیدمشک ـ به خشک شده ـ پرنیان ـ پوست انار ـ پیاز ـ پوست گردو ـ پارچه‌های ابریشمی ـ پرطیو (هر رقم) ـ پونه ـ پارچه‌های پشمی ـ پتو ـ پرسیاوش ـ پارچه‌های کتانی دستی ـ پیتهای آهنی و سایر محفوظه‌های مشابه آن ـ پرزینیه ـ پوست خوک و گراز ـ پیله ابریشم نمره 3 و 4 ـ پوست خشخاش ـ تمبر باطله و غیرباطله تخم سبزیجات ـ تخم کدو بو‌داده و یا بو نداده ـ تخم هندوانه ـ تخم خربوزه ـ تخم آفتاب‌گردان ـ تخم گشنیز ـ تخم ینجه و اسپرس ـ تخم کرفس ـ تخم پنبه ـ تخم کرچک ـ تخم طیور اهلی و صیدی ـ تخم نوغان ـ ترنجین ـ تنگ ترکی ـ ترکه سبدبافی ـ توتون سیگار ـ توتون چیق ـ توت خشک تخمگل گاوزبان ـ ثعلب ـ جانخایی ـ جوراب ـ جفت (پوست میوه بلوط) جاروبهای متعارفی ـ جاجیم ـ چادر ـ بوش کرباسی و سیاه‌چادر ـ چوب (اشیاء ساخته شده) از چوبک (چرم اشیاء ساخته شده) چیق‌گلی ساخت ایران ـ حب‌سینا ـ حنا ـ حنظل ـ حصیر ـ حلویات ـ خاکستر ـ خاکشیر ـ خام ابریشم ـ خردل ـ خاک‌برنج ـ خشخاش ـ خرما ـ (هرنوع) ـ خرده و قطعات پوست بره ـ درمنه ترکی ـ دستمال یزدی ـ دنبلان زمینی ـ دندرو ـ ریوند ـ رنگ ـ روغنهای نباتی روناس ـ ریشه بهمن سفید ـ رب از هر قبیل ـ ریشه مهک (ریشه شیرین بیان) رومیزی از هر قبیل ـ رازیانه ـ روده گاوی ـ زه حلاجی زرنیخ ـ زوفا ـ زیره سبز ـ زرشک ـ زنده چوب ـ زدو ـ زری ـ زعفران ـ زنیان ـ زیلوی پنبه ـ سماور ساخت ایران ـ سنگ آسیا و سنگ دستاس ـ سنگ‌پا ـ سنگ نیکل ـ سوبا (نخودی است که از آن روغن گرفته میشود) سیاهدانه ـ سورنجان ـ سماق ـ سیر ـ سقز ـ سیگارت و سیگاربرگ ـ سودکالسینه (قلیا) ـ سرمه ـ سبزیجات تازه و خشک ـ سرسیگارگلی ساخت ایران ـ سرکه ـ سم حیوانات ـ سیب خشک ـ به خشک ـ به و گلابی خشک بطرز کالیفرنی ـ سریشم معمولی ساخت ایران ـ سریش ـ سرقیچی پارچه‌های پنبه و پشمی ـ سوزن دوزی از هر رفم ـ سیب‌زمینی ـ سنجد ـ شکرتفار ـ شیرخشک ـ شراب ـ شاخ شیر و سرشیر و ماست (لبنیات) ـ شیره میوه‌جات ـ شال ـ شاهدانه ـ شب کلاه شمع ساخت ایران ـ صمغ (اقسام آن به استثناء کتیرا) ـ صدف ـ صابونهای دندان ـ طناب ـ طیور اهلی و صیدی ـ ظروف گلی و لعابی با نقش یا بی‌نقش هر رقم ـ عناب ـ عسل ـ عطرگلاب و گل ـ علف خشک ـ عبا ـ فندق ـ فیروزه ـ فوزر ـ فضولات پنبه کارخانجات حلاجی و فضولات نخ کارنجات ریسمانی ـ فضولات کوره‌های ذوب فلزات و کارخانجات لحیم‌گری شرکت نفت ـ قدومه ـ قارچ ـ قلمکار از هر رقم ـ قلابدوزی ـ قلم ـ قیرخاک کاکنج ـ کرچک ـ کارهای چوبی هر رقم ـ کارهای چرمی ـ کنجد و آرد آن ـ کتاب ـ کارهای دستی اصفهان روی برنج ـ مس ـ مقوا و غیره ـ کراوات ـ کتگ ـ کدلی‌من ـ کمپوت ـ کهنه‌های کاغذسازی و کهنه پارچه ـ کودحیوانی ـ کاسنی (بریز) گل کوزه ـ گری ـ گل‌سرشور ـ گل ارمنی ـ گل‌سفید ـ گل‌گیوه ـ گل سرخ ـ گل گاوزبان ـ گل‌بنفشه ـ گل‌‌نیلوفر ـ گیوه ـ گلپر ـ گزانگبین ـ گل‌بوره ـ گوشت محفوظ در قوطیهای بسته ـ گوشت نمکی و دودی ـ گوگرد تصفیه شده ـ گل‌آب ـ گلابی خشک ـ کپون ـ لواشه میوه لاس و خام ابریشم ـ مروارید نسفته ـ مخلسه ـ مورد ـ موم ـ موی اسب و قاطر و خوک ـ میوه‌جات تازه ـ مقوای ساخت ایران ـ مخمل ـ محلب ـ موسیر ـ مشک فراموشی ـ میوه‌جات شور ـ مصالح ساختمانی (سنگ ـ گچ سنگ ساخته و نساخته و شن و ماسه و غیره) ـ مهره کبود باروکش لعابی مرمر ـ ملخ دریایی (میگو) ـ ماهی تازه و دودی یا خشک و انواع ماهی بهاستثناء ماهی شیلات ـ مغز هسته آلبالو ـ مطبوعات و تصاویر چاپ شده ساخت ایران ـ ماکارونی ساخت ایران ـ نعنا و عرق آن ـ نقاشی رنگی و روغنی و سیاه‌قلم ـ نقاشی روی ابریشم ـ نوشابه و الکل ـ نشاسته ـ نمک طعام ـ نهال درخت و بوته‌گل ـ نباتات طبی ـ نخ ساخته شده با موی بز ـ نخ ابریشم ـ نمک میوه کارا ـ وسمه ـ هندوانه ـ هسته خرما.
ضمیمه 5
فهرست کالاهای درجه اول
1ـ تریاک
2ـ تنباکو
3ـ پنبه
4ـ کنف
5 ـ برنج
6 ـ گندم
7ـ خاک سرخ
8 ـ کتیرا (ده درصد ارز حاصل فروش کتیرا در اختیار صادرکننده گذارده میشود)
9ـ انقوزه
ضمیمه 6
ورود کالاهای زیرین در انحصار دولت است:
1ـ اتومبیل‌های باری و سواری از هر قبیل.
2ـ قطعات منفصله و اشیاء و لوازم یدکی اتومبیل.
3ـ زرین و لاستیک اتومبیل.
4ـ پارچه‌های پنبه از هر قبیل به استثناء پارچه‌هایی که ورود آنها به‌کشور بموجب مقررات سهمیه‌های اقتصادی ممنوع است.
5 ـ تخم نوغان
6 ـ قند و شکر
7ـ کاغذ سیگار و گیلز و مشتوک
8ـ ماشینهای توتون بری و سیگارپیچی
9ـ کبریت
10ـ نوشابه‌های الکلی غیرطبی
11ـ برگهای بازی
12ـ چای
ضمیمه 7
فهرست کالاهای ممنوع‌الورود
صورت زیر کالاهایی که ورود آنها به کشور برای مدت یک سال بموجب سهمیه اقتصادی ممنوع‌الورود میشود در اول هر سال با سهمیه واردات مجاز چاپ و منتشر میگردد. قطع نظر از کالاهای غیرمجاز موضوع فهرست ضمیمه سهمیه واردات مجاز ورود کالاها و اشیاء زیرین اساساً ممنوع است مگر در مواردی که دولت اجازه مخصوص برای ورود آنها با تعیین نوع و مقدار و نام واردکننده صادر کند:
1ـ اسلحه گرم و سردجنگی از هر قبیل و اسلحه شکاری
2ـ باروت چاشنی ـ فشنگ ـ گلوله ـ دینامیت و سایر مهمات جنگی و مواد محترقه به استثناء فشنگ مخصوص آتش‌نشانی
3ـ دستگاههای عکاسی و سینماتوگرافی که در هواپیما بکار می‌رود
4ـ کتاب و روزنامه بههر نوع مطبوعات و نوشتجات و صور و علاماتی که موجب فتنه و فساد و یا مخالف اصول مذهبی و حُسن اخلاق و پرورش افکار باشد (به تشخیص وزارت فرهنگ یا اداره شهربانی یا اداره کل تبلیغات و پرورش افکار برحسب اقتضاء مورد).
5 ـ کالاهایی که روی خود آنها یا روی لفاف معمولی آنها نشانی و نام و عنوان بنگاه یا شعار و مشخصات دیگری باشد که ایجاد اشتباه نسبت به سازنده و یا خواص و مشخصات اصلی کالاهای نامبرده نماید.
6ـ کالاهایی که دارای نشان شیر و خورشید یا پرچم ایران باشد.
7ـ مدال و تکمه‌های فلزی که دارای نشان شیر و خورشید مشابه مسکوکات کشور باشد.
8ـ اسکناس بانک ملی ایران (هر مسافر میتواند تا دویست ریال همراه داشته باشد).
9ـ مسکوکات نیکلی و مسی و برنجی از هر قبیل.
10ـ اسکناسهای خارجی که در کشور مبداء از جریان قانون خارج شده است ( از قبیل منات سابق روسیه و مارک سابق آلمان و همچنین اسکناسهای تقلبی خارجه).
11ـ تمبر و نوار چسب ساختگی
12ـ بلیط لاتار
ضمیمه 8
ورود کالاهای زیرین علاوه بر الزام اخذ موافقتنامه از وزارت بازرگانی موکول به رعایت شرایط خاصی است که در زیر شرح داده میشود:
1ـ ورود مرفین ـ کوکایین و سایر مواد مخدره و ساکارین در هر مورد موکول به تحصیل پروانه مخصوصی از اداره بهداری است
2ـ ورود مواد سمی در هر مورد موکول به تحصیل پروانه مخصوصی از اداره کل بهداری و اداره کل شهربانی است
3ـ ورود داروهای اختصاصی در صورتی مجاز است که از کارخانه اصلی تهیه کننده دارو خریداری شده و سیاهه خرید آن با برچسب روی دارو از حیث نام و نشان کاملا مطابق باشد.
4ـ ورود رنگهای ترکیبی که نام آنها در فهرست گمرکی رنگهای مجاز برای قالی‌بافی ذکر نشده است موکول به اجازه وزارت پیشه و هنر میباشد.
5 ـ ورود هرگونه نهال ـ بذر ـ هسته ـ پیاز ـ ساقه ـ قلمه ـ پیوند ـ شاخه ـ و میوه و سایر قسمتهای نباتی برای مصرف کشت موکول به اجازه اداره کل کشاورزی است.
6 ـ ورود حیوانات و مواد حیوانی موکول بهارائه گواهینامه بهداشتی دامپزشکی کشور مبداء یا گواهینامه اداره کل کشاورزی ایران میباشد.
7ـ ورود دستگاه فیلمبرداری موکول به اجازه اداره کل شهربانی است.
8 ـ نسبت به رادیوهایی که به کشور وارد میشود در صورتی اجازه خروج از گمرک داده میشود که طبق تشخیص نماینده اداره بی‌سیم پهلوی و نماینده اداره کل شهربانی رادیو فرستنده نباشد.
9ـ اجازه ورود چای خارجی به اشخاص و بنگاههایی داده میشود که قبلاً مقدار معینی چای داخلی از وزارت دارایی قسمت اقتصادی خریداری نمایند تناسب بین مقدار خرید چای داخلی و مقدار ورود چای خارجی از طرف دولت هر سال تعیین میشود.
چای خارجی باید در بسته‌های 50 یا 100 یا 200 یا 500 گرمی بسته‌بندی شود به هر بسته چای قبل از خروج از گمرکخانه ورودی برچسب