[به موجب صدر آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی، مصوب ۱۳۴۷ لغو شده است.]
شماره ۱۴۳۰۴ – ۱۳۱۸/۷/۱۱
فصل اول – کلیات
ماده ۱ـ مقصود از وسایل نقلیه نامبرده در این آئین نامه تمام وسائلی است که در معرض حرکت در معابر عمومی است از قبیل اتومبیل ـ اتوبوس ـ کامیون ـ موتورسیکلت ـ دوچرخه سواری پایی ـ درشکه و بارکشهای کندرو و یا موتوری دیگر.
ماده ۲ـ در خیابانها تمام اشخاص باید از پیاده‌رو و وسائل نقلیه از قسمت سواره رو خیابان بروند.
ماده ۳ـ کلیه روندگان و رانندگان باید علائمی را که برای راهنمائی و رانندگی در خیابانها و جاده‌های خارج شهر تعیین یا گذارده شده رعایت نمایند.
ماده ۴ـ تعیین محل کلیه علائم راهنمائی و رانندگی در شهرها با شهربانی و تهیه و نصب آنها با شهرداری است و در خارج شهرها تعیین محل و نصب علائم با اداره امنیه و راه میباشد.
ماده ۵ ـ عملیات ذیل ممنوع است:
الف ـ خوراک دادن دامها و بستن آنها در خیابانهای داخل شهر.
ب ـ آزمایش های مکانیکی که موجب تولید دود یا صدای زیاد شود.
ج ـ مسابقه با اسب و سایر وسائل نقلیه در خیابان های شهر.
دـ ورزشهای بدنی و مسابقه‌های ورزشی در خیابانها (مگر با اجازه مخصوص شهربانی).
هـ ـ سوارشدن پشت درشکه و وسائل نقلیه دیگر و همچنین دست گرفتن بوسائل نقلیه با دوچرخه پائی و یا آویزان شدن به آنها.
و ـ بردن مواد محترقه در وسائل نقلیه (مگر با رعایت مقرات آئین نامه مخصوص حمل و نقل مواد محترقه).
زـ راه رفتن اشخاص کور بدون چوب دست و یا استعانت غیر در خیابانها
ح ـ رها کردن و یا عبور دادن پرنده‌ها و دامها بدون نگهبان یا نگاهداشتن آنها در خیابانهای شهر.
ت ـ عبور اشخاص پیاده در عرض خیابانها در خارج از نقاطی که علائم عبور پیاده گذارده شده.
ی ـ حرکت دادن بعضی از دامها از قبیل سگ و میمون و امثال آنها در معابر شهری بدون گردن بند و بند.
ماده ۶ ـ شهربانی نقاط لازمه را در عرض خیابانها برای عبور اشخاص پیاده تعیین و شهرداری علائم مخصوص نصب خواهد نمود.
ماده 7ـ پرنده ها و دامها را باید در سایر شهر و جاده های خارج شهر از سمت راست سواره‌رو عبور دهند که مزاحم عبور و مرور وسائل نقلیه نباشند و دامها را باید در یک ردیف مهار نمایند و هر ردیف دام نیز از هفت عدد نباید تجاوز کند.
ماده ۸ ـ عبور کلیه وسائل نقلیه چرخ دار (باستثنای دوچرخه پائی که باید با دست ببرند) و دامهای بارکش در بازار ممنوع است مگر با اجازه شهربانی.
فصل دوم – مقررات مربوط بصاحبان وسایل نقلیه
ماده ۹ـ مالک هر وسیله نقلیه چرخ دار باستثنای یک چرخه‌های دستی باید درخواستی برای شماره گذاری وسیله نقلیه خود به شهربانی تسلیم نموده و مدارک مالکیت را نیز ارائه نماید شهربانی وسیله نقلیه را در صورتی که مشمول مقررات آئین نامه مربوط باشد شماره گذاری نموده و پروانه راه انداختن را بطور مجانی صادر خواهد نمود.
ماده ۱۰ـ مالک هر وسیله نقلیه کرایه باید محل اقامت خود و جایگاه وسیله نقلیه را کتباً به شهربانی اطلاع داده و نیز در موقع تغییر منزل خود یا جایگاه وسیله نقلیه مراتب را به شهربانی گزارش دهد.
ماده ۱۱ـ در موقع معامله و واگذاری وسیله نقلیه به دیگر مالکین قبلی و بعدی باید مراتب را کتباً بشهربانی اطلاع دهند تا پروانه سابق باطل و پروانه جدید بنام مالک بعدی صادر گردد.
ماده ۱۲ـ مالکین وسائل نقلیه کرایه باید در موقع انتقال وسیله نقلیه خود یا بتعمیر دادن و خارج کردن از تعمیر (در صورتی که تعمیر بیش از ۳ روز طول بکشد) مراتب را با ذکر شماره پروانه خود در ظرف ۴۸ ساعت بشهربانی محل اطلاع دهند.
ماده ۱۳ـ مالکین وسائل نقلیه کرایه و شخصی باید هر موقع که وسائل نقلیه آنها فرسوده و اوراق میشود مراتب را در ظرف ۴۸ ساعت به شهربانی محل اطلاع دهند و شهربانی باید پروانه کلیه وسایل نقلیه کرایه و شخصی را که فرسوده و از بین میروند اخذ نماید.
ماده ۱۴ـ صاحبان وسائل نقلیه کرایه باید طبق نمونه که شهربانی میدهد دفتری برای ثبت اسامی رانندگان و سایر کارکنان وسائل نقلیه و محل سکونت آنها داشته باشند.
فصل سوم – شرایط رانندگی
ماده ۱۵ـ حداقل سن رانندگان وسایل نقلیه و کارکنان آنها و برندگان دامها بترتیب ذیل تعیین میشود:
الف ـ برای رانندگان کامیون ـ اتوبوس ـ اتومبیلهای کرایه ـ درشکه ـ گاری چهارچرخه ۲۳ سال تمام.
ب ـ برای اتومبیلهای سواری شخصی- و موتورسیکلت – انواع دوچرخههای باری که بوسیله یک دام یا باربر حمل میشود دوچرخه پائی کرایه ـ راندن قایق ـ بلیط فروشها ـ شاگرد راننده‌ها بردن دام ۱۸ سال تمام.
ج ـ برای دوچرخه پائی شخصی ۱۳ سال تمام.
ماده ۱۶ـ راندن گونه وسایل نقلیه چرخ‌دار بدون گواهینامه رانندگی ممنوع است.
ماده 17- [اصلاحی ۱۳۴۴/۲/۶]
گواهینامه رانندکی به کسانی داده میشود که علاوه بر شرط سن و داشتن سواد نوشتن و خواندن دارای بینائی و شنوائی کافی بوده و از لحاظ اعضای بدن که مؤثر در رانندکی است ناقص نباشند.
تبصره)- [الحاقی ۱۳۴۴/۲/۶]
در صورتی که متقاضی بدون استفاده از عینک و یا سمعک یا هر دو قسمت بینائی و شنوائی کافی نداشته باشد در گواهینامه رانندگی قید خواهد شد که متقاضی بدون عینک یا سمعک یا هر دو حق رانندگی ندارد و همچنین در صورتی که متقاضی عضو مؤثر در رانندگی داشته باشد در صورت گواهی دو نفر از افسران آزمایش مرکز و گذراندن آزمایشهای رانندگی در صورت قبولی میتواند با وسائل نقلیه مخصوص رانندگی نماید و در گواهینامه رانندگی نوع وسیله مجاز برای رانندگی درج خواهد شد.
ماده ۱۸ـ کلیه رانندگان وسائل نقلیه کندرو و تندرو و شاگرد راننده و بلیت فروشها باید در موقع رانندگی و کار گواهینامه خود را همراه داشته و در صورت مطالبه مأمورین انتظامی آنرا ارائه دهند.
ماده ۱۹ـ گواهینامه رانندگی اتومبیل به دو درجه تقسیم میشود:
الف ـ گواهینامه درجه (۱) به اشخاصی داده میشود که از عهده امتحانات فنی و عملی رانندگی اتومبیلهای بزرگ کامیون و اتوبوس و سایر اتومبیلها بخوبی برآیند.
ب ـ گواهینامه درجه 2 به اشخاصی داده میشود که از عهده رانندگی اتومبیلهای سواری و آمبولانس برآیند.
ماده ۲۰ـ رانندگان کلیه وسایل نقلیه تندرو و کندرو و شاگرد راننده‌ها و بلیت فروشها باید هرسال گواهینامه خود را در شهربانی تجدید نمایند.
ماده ۲۱ـ اعتبار گواهینامه‌های فعلی برای تبدیل به گواهینامه‌هائی که دراین آئین نامه نوشته شده از تاریخ اجرای این آئین نامه تا مدت شش ماه خواهد بود.
تبصره ـ تعداد برگهای گواهینامه رانندگی باید در صفحه اول آن چاپ شود.
ماده ۲۲ـ گواهینامه رانندگی تنظیم شده در کشور خارجه در صورتی در کشور شاهنشاهی معتبر خواهد بود که گواهینامه تنظیم شده در ایران در آن کشور معتبر شناخته شود.
ماده ۲۳ـ گواهینامه بین‌المللی رانندگی برای مدتی که قابل اعتبار است در کشور شاهنشاهی معتبر میباشد.
ماده ۲۴ـ شهربانی میتواند از لحاظ حفظ انتظامات و در موقع بروز فساد اخلاق گواهینامه رانندگان وسائل نقلیه تندرو و کندرو و شاگرد راننده و بلیت فروشها را موقتاً توقیف نماید.
تبصره- [الحاقی ۱۳۲۱]
در صورتی که شهربانی به علل فوق، گواهینامه رانندگی راننده وسائل نقلیه عمومی را توقیف کرد، در صورت اقتضا میتواند به صاحب آن اجازه بدهد که در غیر از وسائل نقلیه عمومی شهری کار کند و مراتب در گواهینامه او قید خواهد گردید.
فصل چهارم – وظایف مخصوص رانندگان وسائل نقلیه
ماده ۲۵ـ رانندگان اتومبیل های کرایه شهری نباید در ایستگاه از قبول مسافر امتناع نمایند.
ماده ۲۶ـ رانندگانی که وسیله نقلیه خود را دربست کرایه میدهند نباید بدون رضایت کرایه کننده دیگری را سوار کنند.
ماده ۲۷ـ آئین نامه و تعرفه وسیله نقلیه کرایه باید همیشه در وسیله نقلیه موجود باشد.
ماده ۲۸ـ نصب آگهی‌ها و پلاک های متفرقه و هر شیئی دیگر و همچنین نوشتن عبارات روی شیشه و داخل و خارج وسیله نقلیه بدون اجازه شهربانی ممنوع است.
ماده ۲۹ـ رانندگانی که میخواهند از کوچه داخل خیابان شوند یا بلعکس باید وسیله نقلیه را نگاهداشته طرفین را کاملاً بازدید و اگر موانعی نباشد عبور کنند.
ماده ۳۰ـ حمل و نقل جنائز باید با وسیله نقلیه مخصوص متوفیات انجام گیرد مگر در مواقعی که مامورین شهربانی حمل جنائز را در سایر وسائل نقلیه بطور ضروری اجازه دهند.
ماده ۳۱ـ رانندگان و شاگرد رانندگان و بلیت فروش ها نباید نسبت به مسافرین با خشونت و بی‌احترامی رفتار نمایند.
ماده ۳۲ـ رانندگان وسائل نقلیه همگانی مسافری را که خود یا اشیاء همراه او آلوده به کثافت باشد نباید قبول کنند:
ماده 33ـ رانندگان نباید در موقع رانندگی با کسی صحبت نموده و باید مراقب وظایف رانندگی باشند.
ماده ۳۴ـ رانندگان نباید راندن وسیله نقلیه خود را به کسی که پروانه رانندگی ندارد واگذار نمایند.
ماده ۳۵ـ کلیه رانندگان وسائل نقلیه همگانی و شاگرد راننده و بلیت فروشها باید در موقعی رانندگی و کار شماره ویژه را به سمت راست سینه خود نصب نموده و لباس و کلاهی که نمونه آن از طرف شهربانی تعیین میشود بپوشند لباس آنها باید همیشه تمیز و نظیف باشد.
تبصره ـ بنگاهها اگر بخواهند علامت ممیزه بنگاه را بلباس رانندگان وسائل نقلیه خود را اضافه نمایند باید از شهربانی تحصیل اجازه کنند.
ماده ۳۶ـ در موقع بروز حادثه رانندگان نباید بدون اجازه مامورین انتظامی وسیله نقلیه را از محل وقوع حادثه حرکت دهند و در این مواقع چنانچه از مامورین انتظامی کسی حاضر نباشد راننده یا یکی از کارکنان وسیله نقلیه باید فوراً قضیه را در شهر به اولین پاس یا کلانتری و در خارج شهرها به مامورین امنیه اطلاع دهند.
ماده ۳۷ـ در صورتی که وسیله نقلیه بکسی صدمه وارد آورد راننده موظف است ولو اینکه تقصیر را متوجه خود نداند برحسب مورد به شخص صدمه دیده کمک و مساعدت نماید و او را بمامورین مربوطه برساند.
ماده ۳۸ـ شماره جلو یا عقب وسیله نقلیه نباید تا شده و یا آثار شکستگی و تا خوردگی داشته و یا یکی از اعداد شماره ویژه آن افتاده و یا روی شماره با گل یا چیز دیگر پوشیده باشد.
ماده 39- [اصلاحی ۱۳۴۳/۱۱/۶]
رانندگان چنانچه نوشابه الکلی نوشیده باشند نباید رانندگی کنند.
تبصره 1- [الحاقی ۱۳۴۳/۱۱/۶]
در مواردی که مأمورین راهنمائی و رانندگی نسبت به وجود حالت مستی در راننده ای ظنین شوند وسیله نقلیه را متوقف ساخته و بلافاصله میزان الکل خون راننده را بوسیله دستگاه الکل سنج از راه تنفس (الکل تست) تعیین مینمایند و هرگاه میزان الکل خون راننده بیش از 80 سانتی گرم در لیتر باشد از ادامه رانندگی او تا اعاده میزان الکل خون به کمتر از 80 سانتی گرم در لیتر جلوگیری مینمایند.
در مواردی که راننده متهم به ارتکاب جرمی از درجه جنائی یا جنحه شده باشد باید بلافاصله پس از دستگیری به پزشک معرفی شود تا پس از آزمایش های لازم اظهار نظر نماید.
تبصره 2- [الحاقی ۱۳۴۳/۱۱/۶]
نسبت به رانندگان وسائل نقلیه مذکور در تبصره یک در نقاطی که دستگاه الکل سنج از راه تنفس در اختیار مأمورین راهنمائی و رانندگی نباشد و در مورد رانندگان وسائل نقلیه مذکور در قسمت اخیر تبصره مزبور در صورتی که آزمایشگاه وجود نداشته باشد طبق مقررات عمومی آیین‌نامه رفتار خواهد شد.
ماده ۴۰ـ رانندگان کلیه وسائل نقلیه باید مقررات باید مربوطه راهنمائی و رانندگی را کاملاً بدانند و رانندگان وسائل نقلیه همگانی و بلیط فروشها و شاگرد رانندگان باید هر یک وظایف مربوطه بخود را طبق آئین نامه مربوطه در موقع اخذ و یا تجدید گواهینامه در شهربانی محل امتحان بدهند و در گواهینامه آنها ذکر شود.
ماده ۴۱ـ رانندگان کلیه وسائل نقلیه همگانی شهری باید نقاط و خیابانهای معروف شهر را بدانند.
ماده ۴۲ـ رانندگان کلیه وسائل نقلیه همگانی چنانچه از شهری که در آنجا کار میکنند و وسیله آنها در آن شهر شماره گذاری شده بخواهند مسافرت نموده و در شهر دیگر کار کنند باید مراتب را به شهربانی محل جدید اطلاع داده تا شهربانی شماره وسیله نقلیه آنها را تبدیل بشماره شهربانی آن محل نماید و همچنین صاحبان وسائل نقلیه شخصی چنانچه بخواهند مسافرت نموده و بیش از ۳ ماه در شهر دیگر اقامت کنند باید به شهربانی آن محل مراجعه و شماره وسیله نقلیه خود را تبدیل نمایند.
ماده ۴۳ـ رانندگان وسائل نقلیه شهری باستثنای اتوبوس حق ندارند قبل از رسانیدن مسافر بمقصد مطالبه کرایه نمایند و همچنین رانندگان وسایل نقلیه که از شهری بشهری دیگر کار میکنند اعم از سواری یا اتوبوس باستثنای بنگاههای رسمی دولتی نباید قبل از رساندن مسافر بمقصد مطالبه تمام کرایه را بنمایند.
فصل پنجم ـ روشنائی
ماده ۴۴ـ کلیه رانندگان وسائل نقلیه تندرو و کندرو باید از اول غروب آفتاب و هنگام مه غلیظ چراغ های خود را روشن نمایند.
ماده ۴۵ـ ترتیب روشنائی وسائل نقلیه تندرو بقرار ذیل است:
الف ـ وسایل نقلیه موتوردار که بیش از دوچرخ دارند باید در جلو لااقل دو چراغ با نور کافی سفید داشته و هر دو بقوه مساوی و در یک خط واقع باشند و اقلاً تا ۳۰ متر دیده شود.
ب ـ در عقب چراغ قرمز خطر و شماره و ایست داشته باشند و اگر وسیله نقلیه دارای یدک باشد چراغ های عقب باید در عقب آخرین یدک نصب شود.
ج ـ وسائل نقلیه موتوری که دو چرخ دارند از قبیل موتورسیکلت و دوچرخههای موتوری باید لااقل یک چراغ سفید در جلو و یک چراغ قرمز در عقب داشته باشند.
د ـ نور چراغ کلیه وسائل نقلیه موتوردار باید طوری باشد که در موقع ضرورت راننده بتواند نور را کم یا زیاد یا چراغ را خاموش و روشن کند کم و زیاد کردن نور یا خاموش و روشن کردن چراغ در موقع روبرو شدن با وسیله نقلیه دیگری که در حرکت است اجباری است.
هـ ـ چراغ عقب وسایل نقلیه موتوردار باید شماره آنها را کاملاً روشن و نشان بدهد.
ماده ۴۶ـ عملیات زیر ممنوع است:
الف ـ نصب چراغ تمام الوان بجای دوچراغ جلو.
ب – روشن کردن چراغهای بزرگ در موقع توقف
ج ـ روشن کردن چراغهای بزرگ در معابری که دارای روشنائی کافی و لااقل تا ۷۰ متر دیده میشود.
ماده ۴۷ـ نصب نورافکن در جلو وسائل نقلیه مجاز است ولی بکار بردن آن در معابر عمومی شهری یا در مواقع روبروشدن با وسیله نقلیه دیگر ممنوع میباشد.
ماده ۴۸ـ موتورسیکلت در صورتی که سبد پهلو داشته باشد باید یک چراغ قرمز هم در عقب آن نصب شود و سبد پهلو هم باید در سمت راست موتورسیکلت قرار گیرد.
فصل ششم ـ علائم و اخبار و اعلام
ماده ۴۹ـ قرمز علامت خطر ـ زرد احتیاط ـ سبز باز بودن راه و اجازه حرکت میباشد.
ماده ۵۰ ـ نصب هرگونه علائم و لوحه و آگهی در نزدیک یا مقابل علائم راهنمائی و رانندگی ممنوع است.
ماده ۵۱ ـ برای اینکه رانندگان وسائل نقلیه موتوردار در موقع حرکت از قصد یکدیگر مسبوق شوند باید بترتیب ذیل قصد خود را اعلام کنند:
الف ـ برای توقف بلند کردن دست بطور عمودی
ب ـ برای آهسته رفتن مکرر حرکت دادن دست از بالا به پائین.
ج ـ برای رفتن به سمت چپ نشان دادن دست چپ بطور افقی
د ـ برای راه دادن به وسیله نقلیه عقبی مکرر حرکت دادن دست از عقب به جلو.
ه- [اصلاحی 1319]
در موقع شب برای تغییر جهت بسمت راست علاوه بر بوق زدن باید یک مرتبه چراغ را خاموش و روشن نمود و بسمت چپ هم علاوه بر بوق زدن باید دو مرتبه چراغ خاموش و روشن شود مستقیم رفتن محتاج به خاموش و روشن کردن چراغ نیست دو روز هم پس از بوق زدن باید با دست نیز جهت حرکت را نشان بدهند.
تبصره ـ وسائل نقلیه که دارای راهنمائی الکتریکی هستند میتوانند تغییر جهت را بوسیله راهنما اعلام نمایند.
ماده ۵۲ ـ کلیه وسائل نقلیه موتوری برای اخبار باید دارای بوق یا یکی از آلات دیگر صدا دارای باشند که صدای آن لااقل تا صد متر شنیده شود و رانندگان مکلفند قبل از رسیدن بهر پیچ یا محل تلاقی دو راه که از نظر مستور باشد و یا برای عبور از یک راه براه دیگر و یا موقعی که موانعی جلو آنها باشد بوسائل مزبور دیگر آن را اخبار کنند.
ماده ۵۳ ـ عملیات ذیل ممنوع است:
الف ـ بوق زدن مکرر و بدون ضرورت و همچنین بوق زدن در حین توقف.
ب ـ برآوردن صداهای مهیب و ناهنجار و سوت بلبلی و بوقهای شیپوری که بوسیله برق یا گاز صدا میدهند در معابر همگانی شهر.
ج ـ بوق زدن اعم از شب و روز در نقاط و معابری که شهربانی ممنوع نموده است.
ماده ۵۴ ـ از نصف شب تا طلوع آفتاب در شهر و نواحی پرجمعیت اخبار باید فقط بوسیله روشن و خاموش کردن چراغ بعمل آید مگر در مواقعی که اخبار جز بوسیله بوق و امثال آن ممکن نباشد.
فصل هفتم ـ ترتیب حرکت و سرعت سیر
ماده ۵۵ ـ رانندگان وسائل نقلیه مکلفند همیشه از منتهی‌الیه سمت راست خود حرکت نموده و سمت چپ خود را به کلی آزاد بگذارند.
ماده ۵۶ ـ در مواقعی که وسائل نقلیه از گاراژها یا از کوچه‌ها بمعابر عمومی وارد میشوند و همچنین در موقع عبور از معابر و گذرهای تنگ یا پرجمعیت و یا در مواقعی که بیش از پنجاه متر مرئی نیست راننده مکلف است آهسته حرکت کند و هنگامی که وقوع حادثه یا خلاف نظم و مزاحمتی متصور باشد حرکت وسیله نقلیه را برحسب مورد کند نموده و یا متوقف سازد.
ماده ۵۷ ـ در معابری که عرض جاده کم و طول ماشین و محصولات آن بیش از معمول باشد و در سرپیچ ناچار قسمتی از سمت چپ جاده را اشغال نماید رانندگان باید برای اخبار و مصونیت عابرین احتیاطات لازمه را بعمل آورند و در صورت لزوم یک نفر در عقب وسیله نقلیه مواظب مواقع احتیاط باشد و به عابرین اخبار کند.
ماده ۵۸ ـ وسائل نقلیه که در یک خط دنبال هم حرکت میکنند باید بقدر لزوم فاصله داشته باشند که در موقع توقف ناگهانی وسیله نقلیه جلو تصادف واقع نشود.
ماده ۵۹ ـ حداکثر سرعت وسائل نقلیه موتوری باستثنای نقاطی که لوحه‌های ویژه جهت آهسته رفتن نصب شده بقرار ذیل است:
|
شهر
|
میدانها
|
حومه
|
|
|
اتوبوس و اتومبیلهای باری
|
30
|
20
|
40
|
|
سواری
|
30
|
20
|
50
|
|
موتورسیکلت
|
30
|
20
|
50
|
ماده ۶۰ ـ سر پیچها کلیه وسائل نقلیه باید به آهستگی قدم انسانی حرکت کنند.
ماده ۶۱ ـ اتومبیلهای کرایه که مسافر حمل مینمایند بایستی دستگاه سرعت نمای آنها همیشه بدون عیب و منظم بوده و میزان سرعت را درست نشان دهد.
فصل هشتم ـ سبقت
ماده ۶۲ ـ سبقت از وسیله نقلیه دیگر که در حرکت است باید با رعایت احتیاط و از سمت چپ وسیله نقلیه مقدم بعمل آید و در صورتی انجام شود که در سمت چپ مانعی برای سبقت نباشد و راننده بوسیله بوق زدن و یا در شب بوسیله خاموش و روشن کردن چراغ راننده وسیله نقلیه جلو را مستحضر نماید و راننده وسیله نقلیه جلو نیز باید انجام عمل را برای وسیله نقلیه عقب خود تسهیل نموده و بمنتهی الیه سمت راست خود رفته و بسرعت خود نیفزاید و در هر حال سبقت از سمت راست ممنوع است. وسیله نقلیه سبقت گیرنده پس از انجام این عمل و رعایت فاصله کافی نسبت بنقلیه عقب خود باید به سمت راست منحرف شود.
ماده ۶۳ ـ سبقت گرفتن در موارد ذیل ممنوع است:
الف ـ در نقاطی که نصب علائم مخصوص این عمل را ممنوع کرده است.
ب ـ در محل تلاقی دو خیابان یا دو جاده.
ج ـ در سر پیچها و سربالائی ها بویژه نزدیک به قله کوه یا سرتپه.
د ـ روی پلها
هـ ـ در موقعی که روشنائی کافی نیست
و ـ در موردی که وسیله نقلیه که از آن سبقت گرفته میشود خود در حال سبقت گرفتن از وسیله نقلیه دیگری باشد.
ز ـ اتوبوسها و کامیونها در حال حرکت در معابر شهری.
فصل نهم ـ تقدم
ماده ۶۴ ـ در تقاطع راهها و خیابانها حق تقدم با وسیله نقلیه است که در مسیر عریض تر حرکت میکند.
ماده ۶۵ ـ اگر دو خیابان یا دو جاده متقاطع هر دو بیک عرض باشند حق تقدم با وسیله نقلیه است که از سمت راست وسیله نقلیه دیگر حرکت میکند.
ماده ۶۶ ـ در موارد ذیل هر راننده باید حق تقدم وسیله نقلیه دیگر را که در حرکت است رعایت نماید:
الف ـ وقتی که متوقف بوده و در صدد حرکت باشد.
ب ـ وقتی که از ایستگاه خارج میشود.
ج ـ موقعی که در حال جلو و عقب زدن است
د ـ در موقعی که رانند بخواهد از سمت راست جاده بسمت چپ جاده برود یا منحرف شود حق تقدم با راننده ایست که مستقیم میرود.
ماده ۶۷ ـ در موقع تلاقی وسائل نقلیه باتومبیلهای آتش نشانی یا بهداری یا اتومبیل حامل مأمورین شهربانی که بمحل حادثه میروند حق تقدم با وسائل نقلیه نامبرده است مشروط بر اینکه بوسیله زنگ یا بوق ویژه عبور خود را بوسایل نقلیه دیگر اخبار دهند.
ماده ۶۸ ـ عبور وسائل نقلیه از وسط دستجات ارتش و پاسبان و دانش آموزان و تشییع کنندگان جنائز و سایر دستجات تشریفاتی و همچنین بوق زدن و این مواقع ممنوع است.
فصل دهم ـ رانندگی
ماده ۶۹ ـ رانندگان وسائل نقلیه باید با فرمان پاسبان توقف و حرکت نمایند.
ماده ۷۰ـ رانندگان باید وسائل نقلیه خود را در ایستگاه هائی که از طرف شهربانی تعیین و علائم گذارده شده نگهدارند و توقف در غیر آن ایستگاه ها ممنوع است.
ماده ۷۱ـ رانندگان در نقاطی که نگهداشتن وسائل نقلیه بوسیله نصب علائم ممنوع شده بهیچ عنوان ولو برای پیاده و سوار کردن مسافر نباید توقف نمایند.
ماده ۷۲ـ رانندگان باید در موقع رسیدن بنقاطی که در عرض خیابانها برای عبور اشخاص پیاده تعیین شده وسائل نقلیه را آهسته رانده و عبور پیاده را مقدم دارند و لدی الاقتضا وسیله نقلیه را متوقف سازند.
ماده ۷۳ـ سوار و پیاده شدن از سمت چپ وسائل نقلیه ممنوع است مگر در خیابانها و معابری که نگاهداشتن وسائل نقلیه در سمت چپ از طرف شهربانی مجاز گردیده است.
ماده ۷۴ـ نگهداشتن وسائل نقلیه در جاهای ذیل ممنوع است:
الف ـ روی پلها
ب ـ در جلو معابر و کوچه‌هائی که به معابر همگانی دیگر منتهی میشود.
ج ـ مقابل در ورودی یا خروجی تماشاخانه‌ها یا آموزشگاه ها و دبستانها و امثال آنها.
د ـ در خیابانهائی که پیاده‌رو آن قابل عبور نبوده و پیاده‌ها مجبور بعبور قسمتی از خیابان باشند.
هـ ـ در هر جا که حرکت وسیله نقلیه دیگر را که قبلاً توقف نموده مانع شود.
و ـ در تقاطع کلیه معابر و جاده‌ها تا ۱۵ متر و سرپیچهای جاده‌های شوسه تا ۳۰ متر.
ز ـ در انتهای سربالائی‌ها
ح ـ در قسمتی از عرض خیابان که برای عبور پیاده علامت گذارده شده.
ت ـ در معابری که عرض آنها کمتر از شش متر باشد.
ماده ۷۵ ـ در تقاطع معابر و خیابانها در مواقعی که پاسبان فرمان ایست میدهد راننده باید وسیله نقلیه را در دو متری تقاطع نگاه دارد.
تبصره ـ شهرداری باید محل توقف را در دومتری تقاطع ها بوسیله کشیدن خط یا کوبیدن میخ و امثال آن در روی زمین تعیین نماید.
ماده ۷۶ـ وسائل نقلیه در ایستگاه ها باید مطابق دستور مامورین شهربانی بایستند و از حدود ایستگاه تجاوز ننمایند.
ماده ۷۷ـ در موقعی که تعمیر جزئی اتومبیل در معابر همگانی ضرورت پیدا کند تعمیرکننده باید مراقبت نماید که مزاحم عبور و مرور دیگران نشود و در هر صورت این تعمیر بیش از یک ساعت نباید بطول انجامد.
ماده ۷۸ـ شستن وسائل نقلیه در معابر همگانی و انهار ممنوع است.
ماده ۷۹- باز کردن در اتومبیل قبل از توقف ممنوع است.
فصل دوازدهم ـ خصوصیات متفرقه
ماده ۸۰ ـ ظرفیت وسائل نقلیه موتوردار کرایه که مسافر یا بار حمل مینمایند از طرف شهربانی معین و در داخل آن نوشته خواهد شد.
ماده ۸۱ ـ در موقع بارگیری اتومبیلهای باری حد ارتفاع بار نباید از ۴ متر از سطح زمین تجاوز کند.
ماده ۸۲ ـ عرض محمولات وسائل نقلیه باربر نباید از عرض خود آنها تجاوز نماید. بارهائی را که قابل تجزیه نبوده و عرض آنها از عرض وسیله نقلیه بیشتر باشد میتوان استثناء حمل نمود مشروط بر اینکه در روز پارچه زردرنگ بقطع ۵۰ سانتیمتر و در شب چراغ به بار نصب نمایند و علائم مزبور طوری باید نصب شود تا رانندگان وسائل نقلیه که از جلو و عقب میایند بخوبی به بینند.
ماده ۸۳ ـ رانندگان کلیه وسایل نقلیه چرخ‌دار نباید کسی را روی گلگیر یا رکاب و یا در محل دیگر در قسمت خارجی وسیله نقلیه سوار کنند و همچنین سوار شدن اشخاص روی رکاب و محلهای نامبرده ممنوع است.
ماده ۸۴ ـ وسائل نقلیه بارکش موتوری باید یک نفر شاگرد راننده همراه داشته باشند و سوار کردن مسافر باستثناء یکنفر پهلوی راننده ممنوع است.
ماده ۸۵ ـ کلیه اتومبیلها اعم از سواری و بارکش باید واجد خصوصیات ذیل باشند:
الف ـ شماره سرب و منگنه شده شهربانی برای جلو و عقب.
تبصره ـ شماره اتومبیل های درباری زمینه آبی ـ ارتش زمینه زرد – نمایندگان سیاسی زمینه قرمز ـ شهربانی زمینه سبز ـ شخصی زمینه سفید ـ کرایه زمینه سیاه خواهد بود.
ب ـ ترمز قوی دستی و پائی هرکدام مستقل. ترمز دستی باید طوری باشد که پس از ترمز کردن تا حرکت ثانوی وسیله نقلیه بدون کمک راننده مستقلاً چرخها را نگاه دارد.
ج ـ آئینه که با آن بتوان سمت چپ و عقب اتومبیل را مشاهده نمود.
د ـ برف پاکن کن
ماده ۸۶ ـ اتومبیلهای کرایه را که بمسافرت میروند اعم از باری و سواری باید رانندگان قبل از حرکت برای معاینه بشهربانی برده برگ معاینه دریافت نموده همراه داشته باشند و اشیاء یدکی مورد احتیاج را طبق تشخیص شهربانی در مسافرت ها همراه ببرند و همچنین اتوبوسها و اتومبیل های سواری کرایه و باری که در شهر و اطراف شهر کار میکنند رانندگان باید هفته یکمرتبه بمعاینه شهربانی برده برگ معاینه دریافت نمایند.
ماده ۸۷ ـ شهربانی میتواند به بنگاههای حمل و نقل که طبق آئین نامه حمل و نقل بنگاه رسمی شناخته شده‌اند اجازه بدهد که یکنفر متخصص برای معاینه اتومبیلهای متعلق بان بنگاه تعیین نماید در این صورت مسئولیت معاینه و دادن برگ معاینه و تعیین اشیاء یدکی مورد احتیاج با متخصص بنگاه خواهد بود.
ماده ۸۸ ـ در شهرهائی که شهربانی محل فاقد متخصص فنی اتومبیل رانی باشد رانندگان اتومبیلهای باری و سواری کرایه مسئول معایب و داشتن اشیاء یدکی بوده و باید اقلاً ماهی یک مرتبه برای معاینه اتومبیل و دریافت برگ معاینه بنزدیک ترین شهربانی که دارای متخصص فنی باشد مراجعه نمایند.
ماده ۸۹ ـ در صورتی که وسائل نقلیه یدک بکشند شماره شهربانی باید در عقب آخرین یدک نصب شود.
ماده ۹۰ـ هنگام حرکت درب کلیه وسائل نقلیه بایستی بسته باشد.
ماده ۹۱ـ وسائل نقلیه که دارای علامت ممیزه کشور عضو قرارداد بین‌المللی و شماره بین‌المللی هستند احتیاج بتبدیل شماره خود به شماره داخلی نخواهند داشت ولی اتومبیلهائی که بغیر از این ترتیب وارد کشور میشوند باید طبق مقررات داخلی عمل نمایند.
ماده ۹۲ـ غیر از شماره‌های مجاز الصاق هر نوع علائم و مشخصات دیگر باستثناء علائم کانونهای جهانگردی در جلو و عقب و داخل اتوبوسها و اتومبیل ها ممنوع میباشد مگر با اجازه شهربانی.
ماده ۹۳ـ هیچیک از وسائل نقلیه باستثناء اتومبیلهای نمایندگان سیاسی بدون اجازه مخصوص حق نصب پرچم ندارند. نصب پرچم جهانگردی که قبلاً به تصویب هیئت وزیران رسیده مجاز است.
فصل سیزدهم ـ یدک
ماده ۹۴ـ اتومبیلها و ارابه‌ها بیش از یک یدک و تراکتورها بیش از ۳ یدک نباید بخود بکشند.
ماده ۹۵ـ فاصله بین یدک و وسیله نقلیه کشنده یدک بیش از ۵ متر نباید باشد و در هر مورد که فاصله از دو متر تجاوز کند باید در وسط آن پارچه تیره رنگ برای جلب توجه بعرض ۵۰ سانتیمتر آویخته شود زنجیر یا هر وسیله دیگری که برای اتصال یدک بکار میرود باید محکم باشد.
ماده ۹۶ـ در هر مورد که وزن یدک و بار آن از دو هزار کیلوگرام [کیلوگرم] زیادتر باشد باید با دو وسیله محکم اتصال بسته شده باشد تا اگر یکی از آنها عیب کند دیگری مستقلاً یدک را بکشد.
ماده ۹۷ـ در صورتی که وزن یدک از دو هزار کیلوگرم تجاوز نماید یدک باید ترمز مستقل داشته باشد و راننده هم برای بکارانداختن ترمز باید در آن باشد.
فصل چهاردهم ـ آموزگاران اتومبیل رانی
ماده ۹۸ـ آموزگاران اتومبیل رانی باید قبلاً با تسلیم درخواست و سه عکس سربرهنه از شهربانی پروانه تحصیل نمایند.
ماده ۹۹ـ گواهینامه آموزگاری به کسانی داده میشود که لااقل دارای ۲۵سال سن و طبق گواهی نامه بهداری ـ شهربانی دارای قوه جسمانی بوده و بیماریهای واگیر نداشته و از جهت اعضاء بدن که برای رانندگی لازم است ناقص نبوده و معروف به فساد اخلاقی که منافی این کار است نباشد.
ماده ۱۰۰ـ آموزگاران اتومبیل باید لااقل یک دستگاه اتومبیل از خود داشته و دارای گواهی نامه رانندگی درجه یک باشند.
ماده ۱۰۱ـ اتومبیلهائی که برای یاد دادن تخصیص داده میشوند باید بدون عیب بوده و آموزگاران هفته یکبار آنها را به معاینه شهربانی رسانده و برگ معاینه تحصیل نمایند.
ماده ۱۰۲ـ متخلفین از مقررات مواد ۲ ر ۳ ر ۵ ر۷ر ۸ ر ۱۰ ر ۱۱ ر ۱۲ قسمت اول ماده ۱۳ ماده ۱۴ ر ۱۶ ر ۱۸ ر ۲۰ ر ۲۵ الی ۳۹ – ۴۲ الی ۴۶ قسمت دوم ماده ۴۷ ماده ۴۸ ـ ۵۰ الی ۷۴ ـ ۷۵ (باستثنای تبصره) ۷۶ الی ۷۹ ـ ۸۱ الی ۸۶ قسمت دوم ماده ۸۷ ماده ۸۸ الی ۹۰ 142 الی ۹۸ر ۱۰۰ ر ۱۰۱ در غیر از مواردی که تخلف آنها طبق مقررات مخصوصه مستوجب مجازات خاصی است به حبس تکدیری از ۲۴ ساعت تا هفت روز یا به غرامت از سه ریال تا پنجاه ریال محکوم خواهند شد و در صورت تکرار تخلف جزای مرتکب هر دو مجازات تواماً خواهد بود.
وزیر دادگستری – دکتر متین دفتری
وزیر کشور- علی اصغر حکمت