ماده واحده – مجلس شورای ملی قرارداد تقسیم آب رود هیرمند بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت پادشاهی افغانستان را که مشتمل بر شانزده ماده و یک اعلامیه است و در تاریخ ششم بهمن ماه ۱۳۱۷ در کابل به امضاء رسیده است تصویب مینماید.
این قانون که مشتمل بر یک ماده و متن قرارداد و اعلامیه پیوست است در جلسه هیجدهم اردیبهشت ماه یک هزار و سیصد و هیجده به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی – حسن اسفندیاری
قرارداد تقسیم آب هیرمند بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت پادشاهی افغانستان
چون دولت شاهنشاهی ایران و دولت پادشاهی افغانستان هر دو بالسویه مایل بودند که راجع به تقسیم آب هیرمند بین دو مملکت قرار عادلانه داده شود و برای انجام این مقصود قرارداد مخصوصی منعقد و امضاء نمایند لهذا نمایندگان مختار خود را بشرح ذیل انتخاب نمودند:
از طرف دولت شاهنشاهی ایران
جناب آقای باقر کاظمی سفیر کبیر دولت شاهنشاهی در کابل
از طرف دولت پادشاهی افغانستان
عالیقدر جلالتماب علی‌محمدخان وزیر امور خارجه دولت پادشاهی
و نمایندگان مزبور پس از تبادل اختیارنامه‌های خود که واجد شرایط صحت و اعتبار بودند در مواد ذیل موافقت نمودند:
ماده اول – دولتین ایران و افغانستان موافقت مینمایند که همه‌ساله هر مقدار آب رودخانه هیرمند که به بند کمال‌خان میرسد بین ایران و افغانستان از بند کمال‌خان به بعد بالمناصفه تقسیم شود.
ماده دوم – برای آنکه از ده چهار برجکا الی بند کمال‌خان زائد بر مقدار آبی که فعلاً برده میشود مصرف نگردد دولت افغانستان تعهد میکند که در فاصله مزبور علاوه بر انهاری که جاری بوده و هست نهر دیگری احداث و حتی تعمیر ننماید.
ماده سوم – مأمورین و میرابهای مجاز طرفین متفقاً همه‌ساله در فصل پائیز مقدار آبی را که در بند کمال‌خان میرسد تعیین می‌نند و از بند کمال‌خان تا سیخ‌سر مقدار آبی که هر یک از طرفین بو سیله انهار منشعبه از هیرمند میبرند معلوم مینمایند و در سهم طرفین محسوب میدارند بقسمی که باین دو سهم متساوی باشد.
صورت تقسیمات و اسامی انهار و مقدار آب هر یک از انهار طرفین را پس از تشخیص به یکدیگر ابلاغ خواهند نمود. اگر بعد از این تغییری در صورت های مزبور لازم شود که بخواهند در یکجا اضافه و در عوض جای دیگر کسر کنند به یکدیگر اطلاع خواهند داد.
ماده چهارم – دستگاهها و ادوات لازمه برای تعیین مقدار آب رودخانه و انهار طرفین را مأمورین فنی ایران و افغانستان به خرج دولتین بالمناصفه تهیه کرده و در محلهای مناسب از بند کمال‌خان به بعد نصب نموده و در صورت لزوم مجرای رودخانه را نیز از بند کوهک الی سیخ‌سر تنظیم مینمایند.
ماده پنجم – برای اینکه تقسیم و تنظیم آب رودخانه هیرمند از بند کمال‌خان بوجه عادلانه که منظور این قرارداد است صورت گیرد مأمورین فنی طرفین در نقاطی که مناسب بدانند در خاکهای خود مقسمهای دائمی خواهند ساخت و مخارج ساختن این مقسمها را طرفین متعاهدین بعد از حصول توافق نظر یکدیگر در طرح آن بتناسب مقدار آبی که میبرند عهده‌دار خواهند بود.
ماده ششم – تا ساختن سد و بندهای دائمی بندهای گزی بقرار سابق ساخته خواهد شد و اگر طرفین برای بستن بندها چوب گز ضرورت داشته باشند به تأدیه قیمت به یکدیگر خواهند داد.
ماده هفتم – چون دهنه نهرهائی که مستقیماً از رودخانه هیرمند از بند کمال‌خان منشعب شده و به خاک طرفین جاری میشود خاکی میباشد برای اینکه زیاده و نقصانی در حصه هر یک از طرفین پیدا نشود دولتین متعهد میشوند که از تاریخ امضای این قرارداد منتهی تا چهار سال بمرور آن دهنه را با آجر‌و آهک هر یک به خرج خود بترتیب صحیحی بسازند.
ماده هشتم – دولتین متعهد میشوند که هیچگونه اقدامات و عملیات از بند کمال‌خان تا به ده دوست محمدخان و سیخ‌سر که مقسم آخرین است نخواهند کرد که موجب نقصان یا نکث میزان سهم هر یک از طرفین بشود.
ماده نهم – دولتین ایران و افغانستان متقابلاً موافقت مینمایند که مأمورین فنی و میرابهائی که مأمور اجرای عملیات مندرجه در این قرارداد هستند و همچنین عملجات مأمور بستن و ساختن و پاک کردن و تنظیم بندها و انهار بین بند کوهک الی سیخ‌سر که اقدام به آن بموجب این قرارداد در خاک طرف مقابل مجاز شمرده شده باشد بدون اسلحه میتوانند با جواز به خاک یکدیگر بروند.
تبصره – مصالح و ادوات و اشیائی که مأمورین و عمله‌ها برای انجام وظائف مندرجه در این قرارداد لازم دارند یا برای رفع حوائج زندگی خود در موقع خروج از سرحد همراه خود میبرند از حقوق گمرکی معاف خواهند بود.
ماده دهم – در صورتی که رودخانه هیرمند بالای بند کمال‌خان به بستر جدیدی منتقل شود مدلول ماده اول در محل دیگر که بمنزله بند کمال‌خان در علاقه چخانسور فعلی باشد با موافقت دولتین اجراء و تعیین مقسم خواهد شد. چنانچه پائینتر از بند کمال‌خان به بستر جدید منتقل و یا ببستر فعلی طوری عمیق شود که برای اراضی سیستان آبیاری ممکن نشود دولتین موافقت میکنند در این صورت برای استفاده اراضی سیستان از سهمیه آبی که در ماده اول معین شده است به رضایت طرفین تحت شرایط جداگانه قراردادی بدهند.
ماده یازدهم – هر گونه اختلافی در اجرای مقررات این قرارداد رخ دهد که میرابها و متصدیان امر از حل آن عاجز و یا از حدود اختیارات آنها خارج باشد به مرجعیت حاکم و رئیس مالیه سیستان از طرف دولت ایران و حاکم و رئیس مالیه چخانسور از طرف دولت افغانستان یا نمایندگان آنها تصفیه خواهد شد و رأیی که این هیئت به اتفاق اتخاذ نمایند قاطع خواهد بود. چنانچه موضوع مختلف‌فیه باین طریق تا دو ماه از تاریخ بروز اختلاف حل نگردد بین مراکز طرفین به اسرع اوقات بطور قطع حل و تسویه خواهد گردید.
ماده دوازدهم – طرفین متعاهدین تعهد مینمایند که هر گاه اتباع یکی از آنها طریقه استفاده از آب رودخانه هیرمند را از بند کمال‌خان که در این قرارداد مندرج است بهم بزنند یا از مقررات آن تخلف نمایند فوراً در خاک خود اقدامات لازمه را برای رفع آن بعمل آورده مقصرین را به مجازات قانونی برسانند.
ماده سیزدهم – طرفین متعاهدین در ظرف دو ماه از روز امضای این قرارداد ترتیب استفاده از آب هیرمند از بند کمال‌خان و سهم خود را در خاک خود به اطلاع مأمورین سرحدی و اهالی و ساکنین اطراف رودخانه خواهند رسانید.
ماده چهاردهم – هر یک از طرفین متعاهدین هر چه زودتر پس از امضای این قرارداد مأموری برای مراجعات و نظارت در اجرای مواد این قرارداد تعیین و کتباً بطرف مقابل معرفی خواهند نمود.
ماده پانزدهم – این قرارداد در ظرف سه ماه از تاریخ امضای آن به تصدیق مقامات مربوطه دولتین خواهد رسید و نسخ تصدیق شده در کابل مبادله خواهد شد.
ماده شانزدهم – این قرارداد پس از مبادله اسناد صحه شده معتبر و مجری است.
این قرارداد در دو نسخه به زبان فارسی تحریر شد و هر دو نسخه آن معتبر است
نظر بمراتب فوق نمایندگان مختار طرفین این قرارداد را امضاء و به مهر خود ممهور نمودند.
کابل بتاریخ ششم بهمن (دلو) ۳۱۷
سفیر کبیر دولت شاهنشاهی ایران – باقر کاظمی
وزیر امور خارجه دولت پادشاهی افغانستان – علیمحمد
اعلامیه
نظر به روابط صمیمانه دوستی و برادری که خوشبختانه بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت پادشاهی افغانستان موجود میباشد در این موقع که قرارداد راجع به تقسیم آب هیرمند بامضای نمایندگان مختار طرفین میرسد برای اینکه هیچ نوع نگرانی و سوء‌ظنی بین ساکنین سیستان و چخانسور و بالطبع بین حکومتهای دو طرف باقی نماند و ساکنین طرفین مزبور بتوانند با نهایت یکرنگی و اعتماد متقابل دوستی و همکاری همدیگر اطمینان نمایند اعلامیه مشترکه ذیل را امضاء و ملحق به قرارداد تقسیم آب هیرمند مورخه امروز مینماید.
اولاً – دولت شاهنشاهی ایران اعلام میدارد که یگانه منظور آن از این قرارداد زراعت و آبیاری سیستان است که زارعین از این جهت در مضیقه و زحمت نباشند و هیچ مقصودی در بدست آوردن وسیله و بهانه برای مداخله در داخله افغانستان ندارد و پیوسته ترقی و تعالی افغانستان را آرزومند است.
ثانیاً – دولت پادشاهی افغانستان اعلام میدارد که بهیچوجه مقصودی در تضییق و فشار و نرسیدن آب به سیستان ندارد و به این منظور اقداماتی را که موجب نکث آب سهمی ایران در بند کمال‌خان (قراری که در ماده اول قرارداد توضیح یافته) و از این راه ضرر رساندن به زراعت و آبیاری سیستان شود اجازه نخواهد داد.
کابل بتاریخ ششم بهمن ماه (دلو) ۳۱۷
سفیر کبیر دولت شاهنشاهی ایران – باقر کاظمی
وزیر امور خارجه دولت پادشاهی افغانستان – علیمحمد
قرارداد تقسیم آب رود هیرمند و اعلامیه پیوست آن منعقده بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت پادشاهی افغانستان به شرح بالا در جلسه هیجدهم اردیبهشت ماه یک هزار و سیصد و هیجده به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی – حسن اسفندیاری