نظر به ماده ۲۲ قانون مالیات بر ارث و نقل و انتقالات بلاعوض مصوب ۲۵ آبانماه ۱۳۱۶ مواد ذیل را مقرر می دارد:
ماده ۱) ادارات مالیه موظفند اطلاعاتی را که طبق ماده ۱۲ قانون به آنها میرسد بترتیب تاریخ در دفتر مخصوصی ثبت و بدون آنکه منتظر رسیدن اظهارنامه از طرف مؤدی باشند تحقیقات لازمه در اطراف عده وراث و وضعیت دارائی هر یک از متوفیات بخصوص اموال غیرمنقول و ارزش آن نموده نتیجه را در پرونده مخصوص بایگانی کنند.
چنانچه در نتیجه تحقیقات معلوم شود که متوفی دارای اموال غیرمنقولی بوده که در حوزه مالیه دیگری واقع شده است فورا از اداره مالیه مربوطه تقاضا خواهند کرد اطلاعات لازمه را راجع بچگونگی اموال مزبور برای آنها بفرستد.
اداره مالیه که چنین تقاضائی از او میشود موظف است بدون تعلل و مسامحه تحقیقات مورد تقاضا را انجام دهد.
ماده ۲) چون اداره مالیه صلاحیت‌دار برای اخذ مالیات ارث مالیة است که اقامتگاه قانونی متوفی در حوزه آن باشد چنانچه شخصی در محلی غیر از محل اقامتگاه قانونی خود فوت نماید مالیه محل فوت باید فوراً مراتب را به اداره مالیه محل اقامت متوفی اطلاع دهد.
ماده ۳) هرگاه محل اقامت متوفی در دهات یا نقاطی باشد که دارای دفتر مالیه نیستند مالیه صلاحیت دار برای اخذ مالیات مالیه است که محل اقامت متوفی در حوزه آن واقع شده.
ماده ۴) ادارات مالیه باید کلیه اظهارنامه‌هائی را که دریافت مینمایند در دفتر ثبت اظهارنامه که از مرکز فرستاده خواهد شد ثبت نمایند.
ماده ۵) در مورد وصیت تملیکی دادن اظهارنامه بعهده موصی له است.
ماده ۶) اظهارنامه‌هائی که مؤدی بنا بماده ۵ و ماده ۱۸ قانون باید امضاء و تسلیم نماید طبق نمونة خواهد بود که از طرف وزارت مالیه تهیه میشود.
اظهارکننده باید کلیه اموال مشمول مالیات را اعم از اموال منقول یا غیرمنقول ( با تعیین قیمت تخمینی آنها) در اظهارنامه بنویسد و کیفیات و مشخصات اموال غیرمنقول را نیز کاملاً ذکر کند بعلاوه در مورد مالیات بر ارث مطالبات و بدهی‌های مورث را صورت داده درجه قرابت خود را با او صراحتا تعیین نماید.
اوراق ذیل باید ضمیمه اظهارنامه باشد:
1ـ رونوشت مصدق کلیه اوراقی که مثبت حق مالیکت متوفی نسبت باموال غیرمنقول او است از قبیل اوراق مالیکیت و قباله و نظایر آن
2ـ اگر مال غیرمنقول در اجاره بوده رونوشت مصدق آخرین اجاره نامه.
3ـ رونوشت مصدق اوراق مثبت مطالبات متوفی از قبیل اسناد ذمه و اسناد رهنی.
4ـ اگر متوفی تاجر باشد مستخرجه از قسمتهای دفاتر تجارتی او راجع بمطالبات و بدهی‌ها.
5 ـ رونوشت مصدق کلیه اسناد مثبته بدهی‌های متوفی.
6 ـ رونوشت مصدق مدارک لازمه برای اثبات وجوه و اوراق بها داری که متوفی در نزد بانکها و مؤسسات صرافی و نظایر آن دارد.
7ـ رونوشت مصدق آخرین وصیت نامه متوفی در صورتی که داشته باشد
8 ـ در صورتی که خانه مسکونی متوفی اجاره باشد رونوشت مصدق اجاره نامه.
9ـ اگر اظهارنامه از طرف وکیل یا قیم یا وصی یا ولی یا موصی له داده بشود وکالت نامه مصدق یا رونوشت مصدق قیم نامه یا وصیت نامه
10ـ در مورد مالیات بر نقل و انتقالات بلاعوض رونوشت مصدق صلح نامه یا وقف نامه یا وصیتنامه یا اوراق راجع بحبس و نذر.
ماده ۷) چنانچه اظهارنامه از طرف وکیل داده شود مسئول صحت مندرجات اظهارنامه موکل است و در صورت اثبات ناقص برخلاف واقع بودن آنها جرائم مقرره از موکل دریافت خواهد شد.
حدود اختیارات وکیل بخصوص اگر حق توافق باو داده شده باشد باید صراحتاً در وکالت نامه ذکر شود.
ماده ۸) ادارات مالیه باید بلافاصله پس از اطلاع از فوت شخصی که دارای اموال غیرمنقول بوده به اداره ثبت اسناد و املاکی که ملک در حوزه آن واقع شده مراتب را اطلاع داده و آنها را متوجه بمقررات ماده ۱۳ قانون بنمایند.
ماده ۹) مقصود از مطالبات وصولی مذکور در ماده ۲ قانون مطالبات قابل وصول متوفی است اعم از آنکه مؤجل باشد یا حال
ماده ۱۰) مودی بهیچوجه نمیتواند برای اثبات بدهی‌های مورث خود بشهادت شهود و یا گواهینامه کتبی طلبکار استناد نماید.
ماده ۱۱) برای تعیین ارزش اموال غیرمنقول به ارزیاب رجوع خواهد شد. ارزیاب نباید با مؤدی قرابت نسبی یا سببی تا درجه سوم داشته و یا آنکه با مؤدی رابطه خادم و مخدومی داشته باشد.
ماده ۱۲) هرگاه ورثه نسبت با عیان ترکه سهمی خود معاملاتی نمایند مادام که مالیات متعلقه تادیه نشده باشد معاملات مزبور نظر به ماده ۸۷۱ قانون مدنی نافذ نیست.
ماده ۱۳) در مواردی که متوفی تاجر باشد ادارات مالیه حق دارند برای تعیین صحت اظهارات وارث و یا تشخیص مالیات بطورعلی الراس بدفاتر تجارتی متوفی رسیدگی نمایند.
ماده ۱۴) در مواردی که ادارات مالیه اظهارنامه مؤدی را صحیح ندانند و یا مالیات را راسا تشخیص دهند باید نظر خود را موجهاً با ذکر کلیه ادله مثبته به مؤدی ابلاغ نمایند.
ماده ۱۵) موافقتی که در ماده ۷ قانون پیش‌بینی شده باید منتهی در ظرف ۱ماه از تاریخ تسلیم واخواهی بدفتر مالیه صورت گیرد چنانچه در ظرف این مدت بین مؤدی و مالیه موافقت نشود اداره مالیه موظف است موضوع را بکمیسیون تشخیص احاله نماید.
ماده ۱۶) در مواردی که بین مؤدی و مالیه موافقت میشود باید مراتب در صورت مجلسی که بامضاء رئیس مالیه و مؤدی خواهد رسید نوشته شده در پرونده بایگانی شود کلیه اموال مشمول مالیات که به استناد آنها مالیات تشخیص و موافقت شده و همچنین بدهی‌هائی که مورد قبول واقع گردیده با ذکر ادله و موجبات موافقت باید در صورت مجلس ذکر شود.
ماده ۱۷) کلیه کمیسیونهای تشیخص برای رسیدگی باختلافات راجع بمالیات بر ارث و نقل انتقالات بلاعوض صلاحیت دارند ولی ادارات مالیه باید حتی المقدور حل اختلاف را بکمیسیونی ارجاع نمایند که از نمایندگان همان طبقه تشکیل شده باشد که متوفی از آن طبقه بوده است.
ماده ۱۸) منشی کمیسیون پس از آنکه پرونده بکمیسیون احاله شد وقت رسیدگی را تعیین و کتباً بمؤدی اخطار میکند.
ماده ۱۹) مؤدی میتواند در کمیسیون حاضر شده توضیح بدهد عدم حضور مؤدی با وجود اثبات دریافت اخطار کتبی مانع از رسیدگی و صدور رای نیست.
ماده ۲۰) اعزام وکیل بکمیسیون در صورتی مجاز است که مؤدی در محل نبوده و یا آنکه عذر موجهی از قبیل کسالت خطیر و نظایر آن داشته باشد در این صورت نیز اعزام وکیل فقط محدود بجلساتی خواهد بود که موکل عذر موجه دارد.
ماده ۲۱) کمیسیون میتواند هر نوع توضیحی را که لازم بداند از مالیه یا مؤدی یا ادارات دولتی و شهرداری و یا بانکها و یا سایر موسسات و یا اشخاص ثالث مستقیما یا توسط مالیه بخواهد و نیز حق دارد در صورتی که متوفی تاجر باشد بدفاتر تجارتی او رسیدگی نماید.
ماده ۲۲) رای کمیسیون باید مدلل باشد صورت ریز کلیه اموالی که کمیسیون به استناد آن مالیات را تشخیص داده و همچنین بدهی‌هائی که مورد قبول واقع شده با ذکر ادله مثبته باید مشروحا در رأی نوشته شود.
ماده ۲۳) سایر مقررات راجع بکمیـسیـون تشخیـص که در ضمن نظامنامه‌های مربوطه بمالیات بر درآمد ذکر شده (باستثناء مقررات راجع به نشانیها و تعیین ضرائب) در مورد رسیدگی باختلافات مالیات بر ارث و انتقالات بلاعوض نیز قابل اجرا است.
ماده ۲۴) در مواردی که طبق ماده ۷ قانون به محکمه تجدیدنظر دیوان محاکمات مالیه مراجعه میشود دفتر محکمه باید عرضحال و منضمات آنرا به اداره مرکزی در طهران [تهران] ابلاغ و نظریه اداره مرکزی را کسب و باطلاع مدعی العموم دیوان محاکمات مالیه برساند.
محکمه تجدیدنظر باختلافات ناشیه از تشخیص مالیات بر ارث و نقل و انتقالات بلاعوض خارج از نوبت رسیدگی خواهد نمود.
ماده ۲۵) در مواردی که مؤدی به استناد قسمت اخیر ماده۲۱ قانون تقاضای تمدید پرداخت مالیات را مینماید باید کلیه ادله خود را به اداره مالیه تسلیم نماید اداره مالیه تضمینات لازمه را در صورتی که لازم بداند اخذ و مراتب را عیناً با نظر خود به اداره مرکزی گزارش خواهد داد
اداره مرکزی موضوع را تحت رسیدگی قرارداده و نظر خود را به وزارت مالیه پیشنهاد خواهد نمود.
وزیر مالیه ـ محمود بدر