نظامنامه قانون دفتر اسناد رسمی [مصوب ۱۳۱۶]

تاریخ تصویب: ۱۳۱۶/۰۷/۱۴
تاریخ انتشار: ۱۳۱۶/۰۷/۱۴

وزارت عدلیه نظر به مواد (۹- ۱۰- ۱۹ -۲۰ -۲۱- ۲۲- ۲۴- ۳۶- ۵۳ – ۵۷) قانون دفتر اسناد رسمی [مصوب ۱۳۱۶] مقرر میدارد:

فصل اول- در ترتیب و طرز آزمایش یک سال مندرج در شق ۴ از ماده ۹

ماده ۱ـ داوطلبان سردفتری درجه دوم مشمول شق ۴ از ماده ۹ بایستی در یکی از دفاتر اسناد رسمی که در ولایات رئیس اداره ثبت محل و در مرکز رئیس امور ثبت اسناد مقتضی بداند برای مدت یکسال مشغول فراگرفتن اطلاعات لازمه باشند.


ماده ۲ـ سردفتران موکلفند داوطلب معرفی شده را بسمت عضو موظف در دفتر خود بپذیرند.


ماده ۳ـ در تمام یک سال دوره آزمایش داوطلب مکلف است در ساعت کار دفتر در دفترخانه که معین شده حاضر و تحت هدایت سردفتر انجام وظیفه نماید.


ماده ۴‌ـ پس از انقضاء دوره آزمایش سردفتری که داوطلب باو معرفی شده گزارشی راجع بطرز رفتار و ترقیات عملی او با اظهار نظر تهیه و بوسیله ثبت محل به اداره امور ثبت اسناد ارسال خواهد داشت.


ماده ۵ـ داوطلبان مکلفند نظامات و مقررات مربوطه به شعبه تعلیمات کانون سردفتران را نیز رعایت کنند.


فصل دوم- در امتحانات داوطلبان سردفتری درجه سوم و دفتریاری درجه اول مندرج در شق ۳ از ماده ۱۰

ماده ۶ـ امتحان مندرج در شق ۳ از ماده ۱۰ در مرکز بعمل خواهد آمد.


ماده ۷ـ برنامه امتحانات داوطلبان سردفتری درجه سوم و دفتریاری درجه اول عبارت است از:
۱ـ قانون مدنی
۲ـ قانون و نظامات راجع بدفاتر اسناد رسمی
۳ـ قوانین و نظامنامه‌های ثبت اسناد و املاک
۴ـ کلیه قانون اصول محاکمات حقوقی
۵ـ کلیه قوانین تجاری و بالاختصاص امور راجعه بشرکتها و شناسائی اسناد تجاری.


ماده ۸ـ امتحان کتبی و شفاهی بوده و حداکثر نمرات پنج است:
5- خیلی خوب- ۴- خوب- ۳- کافی- ۲- ناقص ۱- بد است.


ماده ۹ـ برای قبول شدن در امتحان حداقل معدل امتحان نباید از سه کمتر باشد معهذا هر داوطلبی که دارای یک نمره یک یا دو نمره دو باشد مردود است ترتیب امتحان و تجدید امتحان داوطلبان مطابق مقررات امتحانی وزارت معارف خواهد بود.


ماده ۱۰ـ هیئت ممتحنه بحکم وزارتی از بین اعضاء عالی‌ رتبه عدلیه و اداره ثبت کل و سردفتران درجه اول معین خواهد شد.


ماده ۱۱ـ جلسـات امتحان در مرکز هر سه ماه یکمرتبه در سـال (مهرـ دی ـ فروردین) تشکیل میشود و در صورتی که عده داوطلبین زیاد باشد ممکن است جلسه فوق‌العاده نیز تشکیل شود.


ماده ۱۲ـ نتیجه امتحان طبق صورت مجلس از طرف هیئت ممتحنه به اداره امور ثبت اسناد ارسال خواهد شد.


فصل سوم- در تطبیق درجات سردفتران فعلی با قانون مصوب ۱۵ خرداد ۱۳۱۶


ماده ۱۳ـ تقاضانامه (مطابق نمونه ۱) سردفتران باید دارای ضمائم ذیل باشد:
۱ـ مستندات درخواست از قبیل رونوشت مصدق دانش نامه و سایر مدارک معلومات و سنین سابقه سردفتری.
۲ـ چهارقطعه عکس
۳ـ اگر متقاضی دارای دانشنامه لیسانس از دانشگده های خارجه باشد تصدیق شورای عالی معارف حاکی از ارزش دانش نامه مزبور و ترجمه دانش‌ نامه نیز لازم است.


ماده ۱۴ ـ اگر تقاضانامه ناقص باشد اداره امور ثبت اسناد با در نظر گرفتن ارزش مدارک تسلیم شده رای خواهد داد.


فصل چهارم- در ترفیع سردفتران و دفتریاران


ماده ۱۵ـ عده دفاتر درجه اول و دوم و سوم در هر حوزه ثبتی را وزارت‌عدلیه همه ساله تعیین و به اداره کل ثبت ابلاغ خواهد نمود


ماده ۱۶ـ سردفتران و دفتریارانی که خود را مسحق ترفیع میدانند همه ساله در مهرماه تقاضای خود را موجها در مرکز مستقیما و در ولایات بوسیله رئیس ثبت محل به اداره کل ثبت ارسال میدارند


ماده ۱۷ـ اداره امور ثبت اسناد در آبانماه هر سال صورت اسامی سردفتران و دفتریاران که تقاضای ترفیع کرده و مستحق شناخته شده باشند مطابق نمونه ۲ ضمیمه تهیه و به اداره کل ثبت تقدیم خواهد داشت.
اداره امور ثبت اسناد باید فهرستی از مشاغل و سوابق سردفتران و دفتریاران پیشنهاد شده مبنی بر تاریخ ورود بخدمت و ذکر مجازات‌های اداری در صورتی که درباره آنها اجرا شده باشد منضم بصورت فوق نماید.


ماده ۱۸ـ در صورتهای پیشنهاد ترفیع مراتب ذیل در ولایات از طرف رئیس ثبت محل و در مرکز از طرف رئیس اداره امور ثبت اسناد با قید مسئولیت تصریح خواهد شد:
۱ـ میزان کار و فعالیت
۲ـ لیاقت
۳ـ وظیفه ‌شناسی
۴ـ مقام علمی و مدارج تحصیلات
۵ ـ رفتار و طرز سلوک اداری و غیراداری
۶ ـ معلومات فنی.


ماده ۱۹ـ منتها تا آخر آبان ماه هر سال برای رسیدگی و اظهار عقیده نسبت به پیشنهادهای واصله کمیسیونی مرکب از مدیرکل ثبت و دو نفر از اعضاء عالی رتبه عدلیه بانتخاب وزارت عدلیه تشکیل میشود.


ماده ۲۰ـ کمیسیون پس از رسیدگی با رعایت کامل مواد قوانین مربوطه و مخصوصا میزان کار و لیاقت و استعداد آنان عقیده خود را راجع بهر یک از اشخاص ا‌ظهار داشته منتها تا آخر دی ماه هر سال بوزارت عدلیه تقدیم مینماید و اسامی اشخاصی که کمیسیون نسبت بترفیع آنان رای موافق داده در صورت تصویب وزارت بعنوان جدول ترفیعات اعلام خواهد شد.


ماده ۲۱ـ صورتهای مذکور پس از تصویب مقام وزارت بمنزله تشخیص استحقاق ترفیع پیشنهاد شدگان است ولی عملی‌شدن ترفیع بدین طریق واقع میشود که هر وقت محلی خالی موجود باشد از میان اشخاصیکه اسمشان در جدول ترفیعات درج شده برای آن محل یک نفر را بر حسب تناسب انتخاب و حکم برای نصب او بان مقام صادر خواهد شد.


فصل پنجم- در تشکیلات دفترخانه
یک ـ شرایط عمومی


ماده ۲۲ـ کلیه دفترخانه‌ها باید دارای شرایط ذیل باشند:
۱ـ محل دفتر از حیث بخش و خیابان از طرف ثبت محل تعیین شده باشد.
۲ـ دفترخانه در ساعاتی که برحسب تقاضای فصول از طرف اداره ثبت محل اعلام شده باز باشد.
۳ـ دفتر خانه باید دفتر اندیکاتر برای ثبت کلیه رسیدها و فرستاده‌ها و بایگانی منظم داشته باشد.


دو ـ شرایط خصوصی دفترخانه درجه دوم

ماده ۲۳ـ دفترخانه درجه دوم باید دارای شرایط اختصاصی ذیل باشد:
۱ـ داشتن لااقل ۳ اطاق تمیز آبرومند که یکی منحصر بسردفتر و دو اطاق دیگر مخصوص دفترخانه و انتظار مراجعین باشد.
۲ـ تهیه کلیه مکاتبات اداری توسط منشی خو‌ش ‌خط.

سه ـ شرایط خصوصی دفترخانه درجه اول

۱ـ علاوه بر سه اطاق مندرج در شق یک از ماده ۲۳ دفترخانه درجه اول باید اطاق دیگری هم داشته باشد که بتواند مطالب خصوصی اشخاص را در آن استماع کند.
۲ـ داشتن ماشین تحریر برای کلیه مکاتبات اداری


فصل ششم- در وظایف دفتریاران


ماده ۲۴ـ در صورتی که دفترخانه نماینده نداشته باشد نگاهداری نسخه ثانی دفتر ثبت اسناد و دفتر نماینده عایدات و دفتر گردش تمبر و دفتر ثبت مکاتبات مندرج در ماده ۲۳ قانون دفتر اسناد رسمی بعهده دفتریار خواهد بود و چنانچه دفترخانه با داشتن دفتریار نماینده هم داشته باشد سوای نسخه ثانی دفتر اسناد رسمی و دفتر گردش تمبر که بعهده نماینده خواهد بود نگاهداری سایر دفاتر فوق بعهده دفتریار است.


ماده ۲۵ـ علاوه بر وظایف مندرج در ماده قبل دفتریار موظف است امور مرجوعه از طرف سردفتر را انجام و در غیاب او نیز کلیه وظایف قانونی سردفتر را ایفاء نماید.


فصل هفتم- در طرز تعقیب و مجازات انتظامی سردفتران و دفتریاران


ماده ۲۶ـ برای تعقیب انتظامی سردفتران و دفتریاران تمام کشور یک محکمه بدوی و یک محکمه تجدید نظر دائمی در مرکز تشکیـل میشود.


ماده ۲۷ـ هر یک از محاکم بدوی و تجدید نظـر دارای۳ نفر عضـو خواهد بود.


ماده ۲۸ـ برای تشکیل محکمه بدوی همه ساله بحکم وزارتی پنج نفر با نمره ترتیب معین میشوند که محکمه از سه نفر اول تشیکل میشود و هر یک از آنها در موردی که معذور باشند بترتیب نمره از مابقی محکمه تکمیل خواهد شد.


ماده ۲۹ـ برای تشکیل محکمه تجدید نظر همه ساله دو نفـر عضو عالی‌ رتبه بحکم وزارتی تعیین میشوند که بانضمام یک نفر از اعضاء محکمه بدوی که به قرعه معین خواهد شد به تشکیل محکمه مبادرت و ایفای وظیفه نمایند.


ماده ۳۰ـ وظایف مدعی عمومی محاکم فوق را یکنفر از اعضای اداره امور ثبت اسناد که بطور ثابت انتخاب میشود عهده‌ دار خواهد بود.


ماده ۳۱ـ ادعانامه و مستندات آن پس از تنظیم بمتخلف ابلاغ میشود.


ماده ۳۲ـ جواب ادعانامه مدعی‌العموم باید در ظرف ده روز بمحکمه تسلیم شود و در صورتی که شخص مورد تعقیب خارج از مرکز باشد رونوشت ادعانامه و اسناد و مدارک بوسیله رئیس ثبت محل ابلاغ خواهد شد که از تاریخ ابلاغ تا ده روز جواب خود را به اداره ثبت محل تسلیم دارد.


ماده ۳۳ـ هر گاه متخلف در ظرف مدت معین جواب ادعانامه را نداد محکمه با ملاحظات مدارک و اسناد موجوده بصدور رای مقتضی مبادرت خواهد نمود رای محکمه بدوی تا درجه سه نسبت بسردفتر یا دفتریار مورد تعقیب قطعی است.


ماده ۳۴ـ حکم محکمه به متخلف و مدعی‌العموم ابلاغ خواهد شد.


ماده ۳۵ـ اعتراض بحکم بدوی باید در ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ حکم بعمل آید.


ماده ۳۶ـ هر سردفتر و دفتریاری که سه دفعه محکومیت از درجه چهار به بالا پیدا کند در دفعه چهارم بانفصال دائم محکوم خواهد شد.


فصل هشتم- در تعرفه حق‌التحریر دفترخانه‌ها


ماده ۳۷ـ حق‌التحریر اسناد در دفترخانه‌ها بقرار ذیل است:

الف ـ اسناد ذمه مطلق:

۱ـ تا دویست ریال
۲ ریال
۲ـ تا یکهزار ریال
۴ ریال
۳ـ تا پنجهزار ریال
۸ «
۴ـ تا ده هزار ریال
۱۰ «
۵ ـ از ده هزار ریال تا پنجاه هزارریال
۱۵ «
۶ ـ از پنجاه هزار ریال ببالا
۲۵ «

ب ـ اسناد شرطی و ذمه مشتمل بر رهن و وثیقه و اسناد معاملات قطعی اعم از منقول و غیرمنقول:

۱ـ تا دویست ریال
۴ ریال
۲ـ تا یکهزارریال
۸ «
۳ـ تا پنج هزار ریال
۱۲ «
۴ـ تا ده هزار ریال
۱۶ «
۵ ـ تا پنجاه هزار ریال
۳۰ «
۶ ـ تا یکصد هزار ریال
۴۰ «
۷- تا پانصد هزار «
۷۰ «
۸- از پانصد هزار ریال ببالا
۱۰۰«

ج ـ اجاره نامه مستغلات و اشیاء منقوله

۱ـ اجاره نامه که مال‌الاجاره سالیانه آن تا پانصد ریال باشد در دو نسخه
۵ ریال
۲ـ تا پنجهزار ریال
۱۰ «
۳ـ تا ده هزار «
۱۲ «
۴ـ از ده هزارریال ببالا
۱۵ «
برای هر نسخه اضافی
۳ «

د ـ اجاره نامه املاک مزروعی:

۱ـ اجاره نامه که اجاره سالیانه آن تا یکهزار ریال باشد
۶ ریال
۲ـ تا پنج هزار ریال
۱۵ «
۳ـ تا ده هزار «
۲۵ «
۴ـ تا پنجاه هزار ریال
۴۰ «
۵ ـ از پنجاه هزار « ببالا
۱۰۰ «

هـ – وکالتنامه

۱ـ وکالتنامه عادی
۳ ریال
۲ـ وکالتنامه مشروط و مشروح و مفصل
۱۰ ریال

و ـ در مورد اسناد متفرقه و قراردادها و اسناد ترک دعوا و صلح نامه و تقسیم ‌نامه و وصیت نامه و وقف‌ نامه و شرکت نامه و امثال اینها که تنظیم اینگونه اسناد محتاج باطلاعات حقوقی و فنی است چنانچه متن سند در خارج تنظیم و برای ثبت آن بدفترخانه مراجعه شده باشد حق‌التحریر بترتیب ذیل دریافت میشود:
برای اوراق متفرقه کوچک نیم ورقی پانزده سطری که هر سطر اقلاسی کلمه داشته باشد صفحه ۱۰ ریال
برای اوراق متفرقه بزرگ تمام ورق ۲۷ سطری که هر سطر اقلا پنجاه کلمه داشته باشد هر صفحه سی‌ ریال.
کسرصفحه در صورتی که از نصف کمتر باشد حساب نمیشود و در صورتی که از نصف زیادتر باشد صفحه تمام حساب میشود. در صورتی که سردفتر خود بتنظیم و انشاء سند مبادرت نماید علاوه بر حق‌التحریر از روی عده صفحات بترتیب مذکور در فوق حق‌الزحمه تنظیم سند را هم برضایت طرفین که قبل از تنظیم باید معین شود دریافت خواهد داشت.

تبصره ـ دفترخانه بابت قیمت هر یک از قبوض اقساطی و حق‌التحریر آن پانزده دینار دریافت میدارد


ماده ۳۸ـ تخلف از مقررات این تعرفه مستلزم مجازات از درجه سه ببالا است.


فصل نهم- در سهمیه سردفتران و دفتریاران


ماده ۳۹ـ سهمیه دفتریار درجه اول دو ثلث و سهمیه دفتریار درجه دو سه ربع از حق‌السهم سردفتر از محل فروش تمبر است.

تبصره ـ [الحاقی ۱۳۱۷/۷/۵]
چنانچه دفتریار درجه اول مامور دفترخانه درجه دوم بدون پروانه معاملات و دفتریار درجه دوم مامور دفترخانه درجه اول یا دفتری که در حکم درجه اول است باشد سهم دفتریار درجه اول سه ربع و سهم دفتریار درجه دوم دوثلث از حق‌السهم سردفتر از محل فروش تمبر خواهد بود.


ماده ۴۰ـ در مورد شق اول از ماده ۴ قانون ثبت اسناد رسمی چنانچه دفتر یا زائد بر یک نفر باشد حقوق او بعهده سردفتر است.


فصل دهم- راجع به طرز رسیدگی به شکایات اجرائی
[الحاقی ۱۳۱۶/۷/۲۴]


ماده ۴۱- [الحاقی ۱۳۱۶/۷/۲۴]
کلیه شکایت مربوطه به اجراء اسناد رسمی در مرکز بدایره اجراء ثبت ایالتی و در ولایات به دفتر ثبت محل داده میشود که برای رسیدگی نزد حاکم بدایت فرستاده شود.


ماده ۴۲- [الحاقی ۱۳۱۶/۷/۲۴]
حاکم بدایت آنچه مربوط به بند (ب) از ماده ۵۹ قانون دفتر اسناد رسمی مصوب ۱۳۱۶/۳/۱۵ باشد منفرداً رسیدگی نموده و نسبت به شکایاتی که مشمول بند الف از ماده مزبوره تشخیص دهد کمیسیون حل اختلاف را تشکیل میدهد.


ماده ۴۳- [الحاقی ۱۳۱۶/۷/۲۴]
در مواردی که شکایت واصله از ناحیه متعهدی باشد که در زندان است حاکم بدایت باید روی آن قید کند که شکایت از ناحیه شخص زندانی است تا در اولین جلسه هیئت خارج از نوبت مورد رسیدگی واقع شود و سایر شکایات بایستی بترتیب شماره و تاریخ مطرح و نسبت بانها اظهار عقیده شود.


ماده ۴۴- [الحاقی ۱۳۱۶/۷/۲۴]
هیئت حل اختلاف مذکور در بند الف از ماده ۵۹ قانون دفتر اسناد رسمی [مصوب ۱۳۱۶/۳/۱۵] در مرکز تشکیل میشود از رئیس ثبت اسناد ایالتی طهران و حاکم شعبه ۱۰ بدایت و نماینده مدعی العموم بدایت.


ماده ۴۵- [الحاقی ۱۳۱۶/۷/۲۴]
هرگاه هیئت حل اختلاف یا حاکم بدایت محتاج به توضیحاتی از اجراء یا طرفین قضیه باشد میتواند توضیحات لازمه را از اشخاص مربوطه بخواهد.

وزیر عدلیه -دکتر متین دفتری