نظامنامه اساسی وزارت امور خارجه

شماره ۱۶۴۶۷ – ۱۳۱۴/۱۱/۲۷

فصل اول- در استخدام و شرایط اختصاصی و ترتیب مسابقه
قسمت اول ـ کلیات

ماده 1 ـ از تاریخ اجرای این نظامنامه هیچکس از خارج و یا به ترتیب انتقال از سایر وزارتخانه‌ها و ادارات مستقل و سایر مؤسسات دولتی و بلدی به عضویت وزارت امور خارجه پذیرفته نمی‌شود مگر به شرایطی که در این نظامنامه مصرح است.

ماده 2 ـ اعضاء وزارت امور خارجه به دو دسته منقسم میشوند:
اعضاء سیاسی و قنسولی ـ اعضاء اداری.

قسمت دوم – در اعضاء سیاسی و قنسولی

ماده 3 ـ شرایط اختصاصی پذیرفته شدن بعضویت سیاسی و قنسولی وزارت امور خارجه از قرار ذیل است:
الف ـ لااقل دارا بودن درجه لیسانس در حقوق و یا علوم اجتماعی و اقتصادی و یا تجارتی یا درجاتی که معادل آن محسوب شود از مدارس ایران یا مدارس خارجه که دولت شاهنشاهی اعتبار آن مدرسه را بشناسد دارا بودن دو دیپلم یا بیشتر جهت ترجیح محسوب میگردد.
ب ـ تسلط کامل در زبان فارسی.
ج ـ دانستن یکی از سه زبان فرانسه یا انگلیسی یا روسی بطوری که بتواند بسهولت تکلم نموده و از آن زبان بفارسی و از فارسی به آن زبان ترجمه کند.
دانستن یکی از زبان‌های آلمانی یا ترکی اسلامبولی و یا عربی علاوه بر زبان فرانسه یا انگلیسی و یا روسی و یا دانستن هر دو زبان فرانسه و انگلیسی جهت ترجیح محسوب میشود.
داوطلبان خدمت که حائز شرایط مذکور در فوق باشند در صورتی که عده آنها زیادتر از اندازه حاجت وزارت امور خارجه باشد با رعایت شرایط مرجحه انتخاب خواهند شد و در صورت تساوی در قسمت «ب» و «ج» مسابقه خواهند داد.

ماده 4 ـ از اعضاء فعلی وزارت امور خارجه اعم از کسانی که مشغول و یا منتظر خدمت باشند با رعایت شرایط مندرجه در این ماده اعضاء سیاسی محسوب میشوند:
الف ـ فارغ‌التحصیل‌های مدرسه سابق علوم سیاسی
ب ـ دارندگان درجه لیسانس در حقوق و یا علوم اجتماعی و اقتصادی و تجارتی و یا درجاتی که معادل آن محسوب می‌شود از مدارس ایران و یا خارجه که دولت شاهنشاهی اعتبار آن مدرسه را بشناسد.
ج ـ اشخاصی که با دارا بودن تصدیقنامه متوسطه اقلا تا این تاریخ در یکی از سفارت‌های ایران در خارجة دو سال متوالی یا متناوب ماموریت داشته و یا دو سال متوالی یا متناوب سمت ژنرال قنسولی و یا قنسولی را دارا بوده‌اند.
د ـ رؤساء و اعضاء مقدم فعلی ادارات مرکزی وزارت امور خارجه (باستثناء ریاست اداره محاسبات) و کسانی که در این تاریخ در یکی از سفارت‌ها عضو سیاسی هستند.

ماده 5 ـ در آتیه رؤساء و اعضاء مقدم ادارات مرکزی وزارت امورخارجه و کلیه مامورین سیاسی و قنسولی باستثناء مواردی که در ماده 9 ذکر شده است حتما از میان اعضاء سیاسی وزارت امور خارجه باید انتخاب گردند.

ماده 6 ـ اعضائی که بعدها بر طبق این نظامنامه بخدمت وزارت امور خارجه قبول شوند نمیتوانند زودتر از یک سال خدمت در مرکز به ماموریت سیاسی یا اداری اعزام شوند.

قسمت سوم – اعضای اداری

ماده 7 ـ شرایط اختصاصی پذیرفته شدن بعضویت اداری وزارت امور خارجه بقرار ذیل است:
الف ـ لااقل داشتن تصدیقنامه شش‌ساله متوسطه یا تحصیلاتی معادل آن در مدارس داخله یا خارجه که دولت شاهنشاهی اعتبار آن مدرسه را بشناسد.
ب ـ دانستن یکی از زبان‌های خارجه (فرانسه یا انگلیسی یا روسی یا ترکی اسلامبولی یا عربی یا آلمانی) بطوری که از عهده ترجمه یکی از آنها بزبان فارسی برآیند.
ج ـ قادربودن به تحریر و انشاء در زبان فارسی.
د ـ تسلط بر ماشین‌نویسی فارسی و لاتین بطوریکه بتواند لااقل دقیقه‌ای 16 کلمه (80 حرف) در فارسی و یا 25 کلمه (100حرف) به حرف لاتین ماشین نماید.

تبصره ـ دانستن چند زبان خارجی و تحصیلات بالاتر از متوسطه جهت مرجح محسوب خواهد شد.
داوطلبان خدمت در فقرات چهارگانه این ماده مسابقه خواهند داد.

ماده 8 ـ هر یک از اعضاء فعلی و یا منتظرین خدمت وزارت امور خارجه که دارای شرایط اختصاصی اعضاء سیاسی و قنسولی نباشند جزء اعضاء اداری محسوب میشوند مگر اینکه واجد شرایط اختصاصی اعضاء سیاسی و قنسولی گردند و یا امتحانات لازمه را بدهند، که در آن صورت پس از تصدیق ادارات مربوطه و تصویب مقام وزارت جزء اعضاء سیاسی و قنسولی محسوب خواهند شد.

ماده 9 ـ اعضاء اداری وزارت امور خارجه مانند اعضاء سیاسی با رعایت مقررات قانون استخدام و نظامنامه‌های مربوطه بمراتب نه‌گانه پیش‌بینی شده در قانون ارتقاء می‌یابند و ممکن است بمشاغل ذیل نیز گماشته شوند.
الف ـ ریاست ادارات کابینه . رمز . ضبط کل و محاسبات
ب ـ عضویت در ادارات مرکزی وزارت امور خارجه
ج ـ قنسولی و ویس قنسولی و نیابت ژنرال قنسولگری و نیابت قنسولگری و نیابت ویس قنسولگری در ترکیه و افغانستان و جماهیر شوروی و مملکت عربی سعودی و عراق و سوریه.
دـ اتاشگی در سفارت کبرای کابل و در سفارت بغداد
هـ ـ دفترداری در تمام سفارت‌های کبار و سفارتها.

قسمت چهارم ـ مقررات مربوطه بامتحان

ماده 10 ـ امتحان مسابقه نسبت بمواد اختصاصی اعضاء سیاسی و اداری در حضور رئیس اداره استخدام و متخصصین فنی بوسیله هیئت ممتحنه که بموجب پیشنهاد اداره استخدام و تصویب وزیر امور خارجه از بین اعضاء رسمی وزارت امور خارجه یا خارج تعیین میشود بعمل خواهد آمد- نتیجه امتحان مسابقه با راپورت کتبی اداره استخدام و ممتحنین مزبور تعیین و در صورت تساوی نمره و سایر شرایط عده لازم بقرعه تعیین خواهد شد- ترتیب اعلان مسابقه و مواقع و مواعد و جزئیات دیگر را وزارت امور خارجه تعیین خواهد نمود.

ماده 11 ـ حداکثر نمرات مواد امتحانیه 20 و حداقل آن 12 خواهد بود هر کس ولو در یکی از مواد امتحانیه کمتر از 8 داشته باشد مورد قبول واقع نخواهد گردید.

فصل دوم – مشاغل وزارت امور خارجه در مرکز و مأموریتها
[اصلاحی ۱۳۲۷/۱/۲۵]

ماده 12- [اصلاحی ۱۳۲۷/۱/۲۵]
الف ـ مشاغل وزارت امور خارجه در مرکز طبق ماده 15 قانون استخدام کشوری به شرح زیر است:
1ـ ثباتی
2ـ دبیر سوم
3ـ دبیر دوم
4ـ دبیر یکم
5 ـ مدیر شعبه
6 ـ مدیر دایره
7 ـ معاون اداره
8 ـ رئیس اداره
9 ـ مدیر کل ـ معاون اداری وزارتخانه‌

ب ـ مشاغل وزارت امور خارجه در مأموریتهای سیاسی و کنسولی ایران در کشورهای بیگانه به شرح زیر است:
طبقه 1ـ دفتردار کنسولگری و سرکنسولگری.
طبقه 2ـ دفتردار سفارت ـ دبیر سوم کنسولگری و سرکنسولگری.
طبقه 3 ـ وابسته سفارت ـ دبیر دوم کنسولگری و سرکنسولگری.
طبقه 4ـ دبیر سوم سفارت ـ کنسول‌یار در کنسولگری و سرکنسولگری.
طبقه 5 ـ دبیر سوم سفارت ـ کنسول در سرکنسولگری.
طبقه 6 ـ دبیر یکم سفارت ـ کنسول مستقل.
طبقه 7 ـ رایزن سفارت‌ـ سرکنسول درجه دوم.
طبقه 8 ـ رایزن سفارت کبری ـ کاردار مستقل نماینده سیاسی ـ سرکنسول درجه اول.
طبقه 9 ـ وزیر مختار ـ سفیر کبیر (در صورتی که کاربری باشد). 

تبصره 1- [الحاقی ۱۳۲۷/۱/۲۵]
هیچ کارمندی نمی‌تواند به مشاغل طبقه اول در مأموریتهای خارجه نائل شود مگر اینکه لااقل سابقه یک سال خدمت رسمی در مرکز وزارت امور خارجه داشته باشد.

تبصره 2‌- [الحاقی ۱۳۲۷/۱/۲۵]
برای نیل بمشاغل درجه دوم لااقل 3 سال و بمشاغل طبقه سوم لااقل 5 سال بمشاغل طبقه چهارم لااقل 7 سال و بمشاغل طبقه پنجم لااقل 9 سال و بمشاغل طبقه شش لااقل 12 سال و بمشاغل طبقه هفتم لااقل 15 سال و بمشاغل طبقه هشتم لااقل هجده سال خدمت در وزارت امور خارجه (مرکز یا مأموریتها) ضرور است. 

تبصره 3- [الحاقی ۱۳۲۷/۱/۲۵]
کارمندانی که بعد از اجرای آیین‌نامه 1314 و طبق مقررات آن بخدمت وزارت امور خارجه وارد شده و یا می‌شوند نمی‌توانند به رایزنی سفارت یا سفارت کبری ـ سرکنسولی یا کنسولی مستقل منصوب شوند مگر آنکه 5 سال متوالی یا متناوب خدمت سیاسی یا کنسولی در مأموریتهای ایران در خارجه داشته باشند. 

تبصره 4- [الحاقی ۱۳۲۷/۱/۲۵]
کارمندانی که فعلاً در مأموریتهای سیاسی یا کنسولی دارای مشاغلی هستند که مدت خدمت آنها در وزارت امور خارجه طبق تبصره 2 کافی برای آن مشاغل نیست ارتقاء آنان بمشاغل طبقه بالاتر فقط در صورتی ممکن است که مدت خدمت آنها در وزارت امور خارجه به حد مقرر در تبصره 2 رسیده باشد.

تبصره 5- [الحاقی ۱۳۲۷/۱/۲۵]
کارمندانی که سابقاً بمشاغلی نائل شده‌اند که طبق تبصره 2 مدت خدمت آنها کافی برای نیل به آن مشاغل نبوده در صورت اعزام به مأموریت جدید فقط می‌تواند مشاغلی را که در آخرین مأموریت داشته‌اند احراز نماید و نیل آنان بمشاغل طبقه بالاتری طبق تبصره 2 خواهد بود. 

فصل سوم- تشکیلات وزارت امور خارجه

ماده 13 ـ تشکیلات وزارت امورخارجه در مرکز به سه قسمت تقسیم میشود:
قسمت سیاسی و اقتصادی ـ قسمت اداری ـ شور اداری.

ماده 14 ـ قسمت سیاسی و اقتصادی مشتمل بر ادارات ذیل میباشد:
1ـ اداره اول سیاسی
2ـ اداره دوم سیاسی
3ـ اداره سوم سیاسی
4ـ اداره چهارم سیاسی
5 ـ اداره اقتصادیات
6 ـ اداره تشریفات
7 ـ اداره اطلاعات و مطبوعات.

ماده 15 ـ قسمت اداری مرکب از ادارات ذیل است:
1ـ اداره دفتر وزارتی ورمز
2ـ اداره ضبط کل و دفتر محرمانه
3ـ اداره تذکره و تابعیت و سجلات
4ـ اداره استخدام و تفتیش
5 ـ اداره محاسبات.

ماده 16 ـ شور اداری مرکب از تمام رؤساء ادارات وزارت امور خارجه در تحت ریاست معاون وزارت‌خانه برای مطالعه و اتخاذ تصمیم در مطالب مهمه و اموری که مربوط به کلیه ادارات وزارتخانه است تشکیل خواهد شد.

ماده 17 ـ وظایف هر یک از ادارات مذکوره در مواد 14 و 15 و روابط آن ادارات با یکدیگر و همچنین طرز تشکیل و وظائف شور اداری بر طبق نظامنامه‌ که وزارت امور خارجه تنظیم مینماید معین خواهد گردید.

ماده 18 ـ تشکیلات وزارت خارجه در ممالک خارجه به چهار قسمت تقسیم میشود:
سفارتها ـ ژنرال قنسولگریها ـ قنسولگریها و و پس قنسولگریها

ماده 19 ـ سفارتها به دو درجه تقسیم میشوند:
سفارت کبری و سفارت

سفارتهای کبار از این قرار میباشند:
سفارت کبرای افغانستان مرکز کابل
سفارت کبرای ترکیه مرکز آنکارا
سفارت کبرای جماهیر شوروی مرکز مسکو
سفارتها از قرار ذیل میباشند:
1‌ـ سفارت آلمان و هلند مرکزبرلن
2ـ « امریکای جنوبی و مرکزی « بونزر
3ـ « امریکای شمالی « واشنگتن
4ـ « انگلستان « لندن
5 ـ « ایطالیا ـ اطریش و مجارستان « رم
6 ـ « بالکان « بوکارست
7ـ « بلژیک و لوکزامبورگ « بروکسل
8ـ « ژاپن « توکیو
9ـ « سوئد و نروژ و دانمارک « استکهلم
10ـ « سوئیس و چک اسلواکی « برن
11ـ « سفارت عراق « بغداد
12ـ « فرانسه ـ اسپانی و پرتقال « پاریس
13ـ « لهستان و دول بالت و فنلاند «ورشو
14ـ « مصر و مملکت عربی‌ سعودی و یمن و حبشه « قاهره

تبصره ـ نمایندگی دولت شاهنشاهی در جامعه ملل بریاست نماینده دائم دولت شاهنشاهی در جامعه ملل با اعضاء لازم تشکیل و مرکز آن در ژنو خواهد بود و اعضاء آن مانند اعضاء سفارت ها و دارای رتبه سیاسی میباشند.

ماده 20 ـ ژنرال قنسولگریها به دو درجه تقسیم میشوند: درجه اول و درجه دوم.
ژنرال قنسولگری درجه اول – ژنرال قنسولگری درجه دوم
سوریه – لبنان مرکز بیروت – اسلامبول
هندوستان مرکز دهلی جدید ـ بادکوبه
تفلیس
شانگهای
عشق‌آباد
هامبورت
هرات

ماده 21 ـ قنسولگریها به سه درجه تقسیم میشوند:

ماده 22 ـ ویس قنسولگریها از قرار ذیل هستند:
دمشق
کویته
نجف
نخجوان

ماده 23 ـ وظائف هر یک از ماموریتهای مندرجه در مواد 19 و 20 و 21 و 22 و تشکیلات داخلی آنها مطابق نظامنامه که وزارت امور خارجه تنظیم مینماید معین خواهد شد.

ماده 24 ـ وزیر امور خارجه میتواند لدی‌الاقتضاء اعضائی را که واجد رتبه‌های معینه در ماده 12 این نظامنامه نباشند متصدی مشاغل بالاتر کند.
در این صورت عضو مزبور حقوق رتبه قانونی خود را به اتمام فوق‌العاده که بر طبق بودجه به محل مذکور تعلق میگیرد دریافت مینماید و همچنین وزیر امور خارجه میتواند در موقع لزوم صاحبان مراتب بالاتر را بمشاغل مادون رتبه قانونی آنها بگمارد و در این صورت حقوق رتبه قانونی آن عضو و فوق‌العاده آن به آنها اعطاء میگردد.

ماده 25 ـ اعضائی که جزء اعضاء سیاسی وزارت امور خارجه بر طبق این نظامنامه محسوب میشوند ممکن است در مراکز نیز دارای عنوان رتبه‌های سفارتی باشند.

ماده 26 ـ تصویبنامه‌های
23 ثور 1302 نمره 10805 و
مورخه 10 دلو 1302 نمره 15819
و شرایط مندرجه مخصوص به وزارت امور خارجه در نظامنامه مورخه 29 ثور 1302 نمره 1195 و
مورخه 3/4/1310 نمره 2783
مورخه 29/7/1310 نمره 6112 و
مورخه 10/11/1312 نمره 7302
از تاریخ اجرای این نظامنامه ملغی هستند.

ماده 27 ـ این نظامنامه از اول اسفند 1314 بموقع اجراء گذارده میشود و وزارت امور خارجه مامور اجرای آن میباشد.