قانون راجع به تقاعد ارتش شاهنشاهی

تاریخ تصویب: ۱۳۱۴/۱۱/۲۶
تاریخ انتشار: ۱۳۱۴/۱۲/۱۷

فصل یکم – حقوق تقاعد برای مدت خدمت

ماده ۱ – افسران نیروی بری و دریائی و هوائی و اداری و امنیه و مستخدمین غیرنظامی هم ردیف و همچنین استواران و گروهبانها و همردیفان آنها میتوانند پس از اقلا بیست سال خدمت متقاعد شده و حقوق تقاعد دریافت دارند.

تبصره- [الحاقی ۱۳۲۵/۹/۱۸]
سربازان و سرجوخه های داوطلب نیز مشمول ماده بالا میباشند.


ماده ۲ – چنانچه سن افسران و مستخدمین مصرحه در ماده یکم بعد از بیست سال خدمت به حداکثر سنی که در قانون ترفیعات برای درجات‌ مختلفه تعیین گردیده نرسیده باشد شخصاً حق تقاضای تقاعد ندارند ولی وزارت جنگ میتواند هر موقع مقتضی بداند آنها را در ردیف متقاعدین‌ منظور دارد.


ماده ۳ – در صورتی که تاریخ شروع به خدمت نظامی مستخدمین ارتش قبل از سن نوزده سالگی باشد تاریخ احتساب حقوق تقاعد آنها فقط از‌ روزی خواهد بود که وارد سن نوزده سالگی شده باشند.


ماده ۴ – مدت تحصیلات نظامی افسران از زمان دخول به اموزشگاه افسری (‌داخله یا خارجه) با رعایت مفاد ماده (۳) جزء مدت خدمت ‌محسوب میشود.


ماده ۵ – مدتی که افسران و همردیفان در ردیف منتظرین خدمت بوده‌اند به نسبت حقوق انتظار خدمتی که دریافت میدارند کسور تقاعد‌ پرداخته و مدت انتظار خدمت آنها نیز فقط از حیث تقاعد در جزء مدت خدمت نصف محسوب میگردد.


ماده ۶ – خدمت در ادارات کشوری اعم از افسران و همردیفان چه برای مدتی که قبل از دخول بارتش خدمت نموده‌اند و چه بعداً بادارات‌ کشوری و هر نوع مؤسسات مأمور شده باشند جزو مدت خدمت حساب میشود.

تبصره – تاریخ شروع بخدمت در ادارات کشوری و خاتمه آن باید متکی بتصدیق رسمی پرسنل یا احکام رسمی نمره‌دار یا فرامین و احکام ‌وزارتخانه متبوعه باشد که در موقع خود رسمیت داشته و احتساب آن مدت ضمن سابقه خدمت افسران و همردیفان مشروط بر این خواهد بود که‌ کسور تقاعد پرداختی بصندوق تقاعد وزارتخانه مربوطه نقداً بصندوق تقاعد ارتش تحویل گردد.


ماده ۷ – منتقلین از وزارتخانهای کشوری بارتش و همچنین از ارتش به وزارتخانه‌های کشوری نظر به اینکه در وزارتخانه اخیر متقاعد‌ خواهند شد کسور تقاعد آنها باید بصندوق وزارتخانه که در آنجا متقاعد خواهند شد انتقال داده شود.


ماده ۸ – ایام ذیل جزو مدت خدمت محسوب نمی‌گردد:
‌الف – خدمتیکه در تقاعد بسر برده شده است و از حقوق تقاعد استفاده شده و مشمول خدمت نبوده است.
ب – ایامیکه بموجب رأی محکمه در حبس بسر برده شده است.
ج – ایام مرخصی که قانونا مستلزم عدم استیفای حقوق است.
‌د – مدتی را که بواسطه علل قانونی حقوق نگرفته و کسور تقاعد هم نداده است.


ماده ۹ – میزان حقوق تقاعد افسران و همردیفان و درجه‌داران (‌استواران و گروهبانان) که مدت خدمت مذکور در مادۂ یک این قانون را طی ‌نموده‌اند بقرار ذیل مقرر میشود:

۱- [لغو ۱۳۲۲/۱/۷]

[طبقه امراء ۸۰/۱ حد متوسط حقوق تمام رتبه که در سه سال اخیر دریافت داشته‌اند نسبت به مقیاس حقوق تقاعدی که برای هر درجه ‌معین شده است ضرب در سنوات خدمت.]

۲- [لغو ۱۳۲۲/۱/۷]

[طبقه افسران ارشد ۶۰/۱ حد متوسط حقوق تمام رتبه که در سال اخیر دریافت داشته‌اند نسبت بمقیاس میزان حقوق تقاعدی که ‌برای هر درجه معین شده است ضرب در سنوات خدمت.]

۳- [لغو ۱۳۲۲/۱/۷]

[افسران جزء ۵۰/۱ حد متوسط حقوق تمام رتبه که در سه سال اخیر دریافت داشته‌اند نسبت به مقیاس میزان حقوق تقاعدی که برای هر درجه ‌معین شده است ضرب در سنوات خدمت.]

۴ – استواران و گروهبانان ۴۰/۱ حد متوسط حقوق تمام رتبه که در سه سال اخیر دریافت داشته‌اند ضرب در سنوات خدمت.


فصل دوم‌- وظیفه تقاعدی یا وظیفه موقتی مجروحین و معلولین

ماده ۱۰ – افسران و استواران و گروهبانان و سرجوخه‌ها و نفرات قدیمی ارتش و امنیه و نیروی دریائی و هواپیمائی و همردیفان آنها بترتیب ذیل‌ حق دریافت وظیفه تقاعدی یا وظیفه موقتی دارند:
‌اولا – کسانی که در جنک یا در نتیجه خدمت مجروح شده باشند.
‌ثانیاً – کسانی که در نتیجه مخاطرات جنگی یا صدمات و حوادث وارده در نتیجه خدمت معلول و موقتا قادر بانجام وظیفه نباشند. یا علت ‌مزاجی آنها در تحت تأثیر همان عوامل شدت پیدا کرده باشد.

تبصره – ایام معالجه مجروحین یا معلولین فوق تا مدت شش ماه از روز برداشتن زخم یا وقوع علت جزء خدمت محسوب و همان حقوق درجه‌ خود را از بودجه ارتش دریافت خواهند نمود.


ماده ۱۱ – اشخاصی که به آنها وظیفه تقاعدی علاقه میگیرد عبارت هستند از:
‌طبقه ۱ – اشخاصی که جراحات و علل مزاجی آنها در نتیجه تصادمات جنگی باعث نابینائی یا قطع یا فلج شدن یک یا چند عضو گردد.
‌طبقه ۲ – اشخاصی که در نتیجه مصادمات جنگی یک عضو آنها قطع و یا فلج گردد.
‌طبقه ۳ – اشخاصی که جراحات یا علل مزاجی آنها در نتیجه مصادمات جنگی بموجب تصدیق شورای طبی نظامی قوۂ کار را بطور کلی از ‌آنها سلب نماید و مطلقا قادر بر تحصیل و تأمین معاش خود نباشند.
‌طبقه ۴ – اشخاصی که جراحات و علل مزاجی آنها غیر از موارد جنگی در اثر حوادث غیر مترقبه در حین یا در اثر خدمت حاصل شده و بموجب تصدیق شورای طبی نظامی بکلی قوۂ کار را از آنها سلب و قادر بر تحصیل و تأمین معاش خود نباشند.


ماده ۱۲ – چنانچه جراحات جنگی و غیر جنگی و همچنین علل مزاجی غیر از موارد جنگی که در اثر حوادث غیر مترقبه در حین یا در اثر‌ خدمت حاصل شده و مطابق تصدیق شورای طبی نظامی قابل علاج تشخیص داده شود در حق مجروحین و معلولین مزبور با رعایت تبصره ماده ۱۰‌ وظیفه موقتی برقرار خواهد گردید.


ماده ۱۳ – وظیفه تقاعدی مجروحین و معلولین طبقه اول مندرجه در ماده (۱۱) مساوی است با چهار خمس تمام حقوق درجه بدون رعایت ‌مدت خدمت.


ماده ۱۴ – وظیفه تقاعدی مجروحین و معلولین طبق دوم مندرجه در ماده (۱۱) مساوی است با دو ثلث تمام حقوق درجه مربوطه بدون رعایت ‌مدت خدمت.


ماده ۱۵ – وظیفه تقاعدی مجروحین و معلولین طبقه سوم مندرجه در ماده (۱۱) مساوی است با نصف تمام حقوق درجه مربوطه بدون رعایت ‌مدت خدمت.


ماده ۱۶ – اگر مجروحین و معلولین طبقه چهارم مندرجه در ماده (۱۱) به حد تقاعد نرسیده یعنی بیست سال خدمت نداشته باشند در صورتی که سابقه خدمت آنها از ده سال تجاوز نماید دو ثلث حقوق تقاعدی که در خاتمه بیست سال خدمت به انان تعلق میگرفته بعنوان وظیفه تقاعدی ‌درباره آنها برقرار خواهد گردید. و چنانچه سابقه خدمت آنان کمتر از ده سال باشد دو ثلث کلیه کسور تقاعدی که تا آن تاریخ پرداخته‌اند نقداً و دفعه بانان مسترد خواهد شد.


ماده ۱۷ – وظیفه موقتی که بمجروحین و معلولین مندرجه در ماده (۱۲) علاقه میگیرد با رعایت تبصره ماده (۱۰) مساوی است با دو ثلث تمام حقوق درجه مربوطه بدون رعایت مدت خدمت.


ماده ۱۸ – وظیفه موقتی حداکثر برای مدت دو سال داده میشود و چنانچه معلول یا مجروح در مدت دو سال سلامتی حاصل ننمود و بخدمت رسمی خود معاودت ننماید و در خاتمه دو سال در نتیجه معاینه و امتحانات طبی مرض یا جراحات وارده رفع نشده باشد همان مبلغ وظیفه‌ موقتی بوظیفه تقاعدی مبدل خواهد شد.


ماده ۱۹ – سربازها و سرجوخه‌های وظیفه که در جنگ یا در حین خدمت طوری معلول و مجروح شده باشند که قادر بر تحصیل و تامین معاش‌ خود نباشند ماهیانه مبلغ (۴۵) ریال بعنوان وظیفه تقاعدی دریافت خواهند نمود.

تبصره ۱- وضعیت مزاجی این قبیل نفرات وظیفه را شورای طبی نظامی تشخیص خواهد داد.

تبصره ۲ – [الحاقی ۱۳۲۵/۶/۴]
به مشمولین این ماده در صورت تقاضای خود آنها ممکن است در عوض ۴۵ یال وظیفه بازنشستگی ماهیانه فقط مبلغ پنجهزار و چهارصد ریال (که عبارت از وظیفه ده سال میباشد) منهای مبلغی که قبلا بعنوان وظیفه ماهیانه دریافت داشته‌اند یکجا پرداخت و وظیفه مقرری آنها برای همیشه قطع گردد.


فصل سوم – مستمری

ماده ۲۰ – مستمری عبارت از شهریه ایست که در حق وراث اشخاص مفصله ذیل برقرار و ماهیانه پرداخت میشود:

الف – افسران و افراد و همردیفان آنها که در میدان جنگ یا در حین انجام خدمت مقتول شده‌اند.

ب – افسران و افراد و همردیفان آنها که در نتیجه حوادث و صدمات جنگ یا امراض ساریه (‌از قبیل طاعون وبا و امثال آن) یا امراض محلی تلف‌ شده و بواسطه قیودات خدمت تحت تأثیر آنها واقع بوده‌اند.

ج – افسران و افراد و همردیفان آنها که در میدان جنگ یا حین انجام خدمت در نتیجه جراحات وارده وفات یافته‌اند.

د – افسران و افراد و همردیفان آنها که در حین استفاده از حقوق تقاعد اکمال خدمت یا وظیفه تقاعدی یا با داشتن حقوق تقاعد (‌نظر به سوابق‌ خدمتشان) فوت نموده‌اند.


ماده ۲۱ – وراثی که حق دریافت مستمری دارند بقرار ذیل میباشند:
‌الف – عیال تا زمانی که شوهر جدید اختیار ننموده است.
ب – اولاد ذکور مادامی که بسن بیست سال تمام نرسیده باشد.
ج – اولاد اناث تا موقعی که شوهر اختیار نکرده‌اند.
‌د – پدر و مادر که در کفالت متوفی یا مقتول بوده‌اند.
ه – برادر علیل یا کوچکی که در کفالت متوفی یا مقتول بوده در صورت اخیر مادامی که بسن بیست سال تمام نرسیده باشند.
‌و – خواهری که در کفالت مقتول یا متوفی بوده تا موقعی که شوهر اختیار نکرده است.

تبصره – وراثت و کفالت باید بوسیله مقامات قانونی و صلاحیت‌دار رسما تصدیق شده باشد.


ماده ۲۲- مستمری مقرره در حق وراث فوق بطور تساوی بین آنان تقسیم خواهد گردید.


ماده ۲۳- نصف سهم مستمری هر یک از وراث ذکوری که بسن معینه در بند (ب) و (ه) ماده (۲۱) برسند یا وراث اناثی که شوهر اختیار ‌نمایند یا هر یک از وراث مذکوره فوق که در حین استفاده از مستمری فوت کنند بالسویه بین سایر وراث تقسیم میشود.

تبصره – وراث ذکوری که در اثر نابینائی و فلج و قطع شدن دست یا پا و جنون و امراض مزمنه و غیر قابل علاج قادر به کسب معاش نباشند ‌مادام‌الحیات باخذ مستمری خود ذیحق خواهند بود.


ماده ۲۴ [لغو ۱۳۲۲/۱/۷]

[میزان مستمری که بورثه اشخاص مذکور در بند (الف) و (ب) و (ج) ماده (۲۰) تعلق میگیرد مساوی است با نصف تمام‌ حقوق درجه متوفیان یا مقتولین.]


ماده ۲۵ – میزان مستمری که بورثه اشخاص مذکور در بند(د) ماده (۲۰) تعلق میگیرد مساوی است با نصف حقوق تقاعد یا وظیفه‌ تقاعدی که شخص متوفی دریافت می‌داشته یا بر طبق مقررات فصل یکم و دوم استحقاق دریافت آنرا داشته است.


ماده ۲۶- حق اخذ مستمری برای وراث مذکور از تاریخ روز بعد از فوت یا قتل شخص متوفی یا مقتول خواهد بود.


ماده ۲۷- چنانچه اشخاص مذکور در مواد (۱۷) و (۱۸) در حین استفاده از وظیفه موقتی فوت نمایند بوراث ذو‌الحقوق آنها مستمری معادل دو ثلث از وظیفه موقتی که دریافت میداشته است تعلق خواهد گرفت.


ماده ۲۸- بوراث ذوی‌الحقوق اشخاصی که در مدت خدمت بعلل غیر مربوطه بخدمت فوت نمایند و مقررات فصل یکم و دوم‌ شامل حال آنها نباشد در صورتی که مدت خدمت آنها پنج سال یا کمتر باشد مستمری و وجهی بوراث علاقه نخواهد گرفت و علاوه بر پنج سال تا ده‌ سال یک ثلث کسور تقاعد اضافه بر پنج سال و چنانچه از ده سال بیشتر سابقه خدمت داشته باشند نصف کسور تقاعد از پنج سال ببعد که بصندوق‌ تقاعد پرداخته‌اند دفعه بالسویه پرداخته خواهد شد.


فصل چهارم – مقررات عمومی

ماده ۲۹- تاریخ برقراری حقوق تقاعد – وظیفه تقاعدی یا موقتی- مستمری و هر گونه پرداخت وجهی از صندوق تقاعد ارتش با اسامی ‌ذوی‌الحقوق و سن و مدت و ماده قانونی که مشمول آن میشوند در حکم عمومی ارتشی درج میگردد.


ماده ۳۰- اشخاص ذیل از حق دریافت حقوق تقاعد محروم خواهند بود:
‌الف – اشخاصی که پس از محاکمه در محکمه نظامی به اخراج یا بانفصال دائمی از خدمت ارتش – نیروی دریائی – هواپیمائی یا امنیه محکوم‌ شوند.
ب – کسانی که ترک تبعیت ایران را بنمایند.

تبصره – کسانی که پس از اخراج مجدداً بخدمت پذیرفته شوند مدت انفصال جزء خدمت محسوب نخواهد شد.


ماده ۳۱- بجز موارد استیفای دیون اداری و محرومیت از حقوق اجتماعی توقیف حقوق تقاعد یا وظیفه تقاعدی در قبال محکومیت‌ حقوقی یا دیون دیگر اکیداً ممنوع است.

تبصره ۱ – در صورتی که صاحبان حقوق یا وظیفه تقاعدی یا وظیفه موقتی دینی بصندوق مربوطه داشته باشند و از عهده پرداخت آن دفعه ‌واحده برنیایند و دارائی و عایداتی غیر از حقوق تقاعد نداشته باشند تا حدود یکربع حقوق مقرری آنها در مقابل دین مزبور محسوب و مستهلک‌ خواهد گردید.

تبصره ۲ – در مورد محرومیت از حقوق اجتماعی یا عائله ذوی‌الحقوق چنانچه فقیر و تأمین معاش نداشته باشند مانند وراث متوفیات معامله‌ خواهد گردید.


ماده ۳۲- هر گاه شخصی بدو یا چند علت حق دریافت حقوق تقاعد یا وظیفه تقاعدی داشته باشد (‌ مثلا قدمت خدمت و علت مزاج) ‌میزان حقوقی که بیشتر خواهد بود باو تعلق میگیرد.


ماده ۳۳- هر گاه شخصی که دارای حقوق تقاعد یا وظیفه است مفقودالاثر بشود و مدت یک سال حقوق تقاعد یا وظیفه خود را مطالبه ‌ننماید وراث ذوی‌الحقوق او چنانچه مطابق این قانون مستمری بانها تعلق گیرد حق دارند موقتاً مستمری قانونی خود را تقاضا نمایند چنانچه بعدها‌ معلوم شود شخص مفقودالاثر فوت نموده مستمری موقتی از تاریخ فوت بطور دائم برقرار میشود و در صورتی که معلوم شود در حال حیات‌ میباشد وضعیت حقوق او بحال اولیه اعاده میگردد.


ماده ۳۴- مستمری اشخاصی که یک سال مفقودالاثر شده و مطالبه مستمری خود را ننموده باشند ضبط خواهد گردید و در صورتی که‌ معلوم شود در حال حیات میباشند و قانوناً به دریافت آن ذیحق باشند وضعیت حقوق آنها بحال اولیه اعاده میگردد.


ماده ۳۵- بافسران و افراد و همردیفان آنها که دارای حقوق تقاعد هستند چنانچه مجدداً از طرف ارتش – نیروی دریائی – هواپیمائی یا ‌امنیه خدمت جدیدی محول گردد در تمام مدت تصدی از حقوق مربوطه به آن استفاده می‌نمایند و از دریافت حقوق تقاعد محروم خواهند بود ولی‌ مدت خدمت جدید این اشخاص نیز اضافه بر سنین خدمت منظور و موجب تجدید نظر در تقاعد آنان خواهد بود.

تبصره – تاریخ اشتغال بخدمت جدید و همچنین تاریخ خاتمه آن باید در حکم عمومی ارتشی درج گردد.


ماده ۳۶- چنانچه اشخاص مذکوره در طی ماده ۳۵ از معلولین درجه یکم و دوم و دارای وظیفه تقاعدی باشند در تمام مدت ‌تصدی خدمت جدید حق دارند علاوه بر حقوق آن خدمت از یک ثلث وظیفه تقاعدی مقرره خود استفاده نمایند.


ماده ۳۷- صاحبان حقوق تقاعد یا وظیفه تقاعدی می‌توانند در ادارات کشوری بخدمت پذیرفته شوند ولی در تمام مدت تصدی شغل ‌جدید از دریافت حقوق یا وظیفه تقاعدی محروم خواهند بود و مدت خدمت در ادارات کشوری جزء سنین خدمت نظامی منظور نشده و موجب‌ تجدید نظر در حقوق تقاعد مقررۂ آنان نخواهد گردید.


ماده ۳۸- حقوق تقاعد – وظیفه تقاعدی یا موقتی مستمریات و هر گونه حقی که مطابق این قانون بافسران و افراد و همردیفان و ‌وراث آنها تعلق می‌گیرد از صندوق تقاعد ارتش پرداخت میگردد.


ماده ۳۹- وجوه ذیل به صندوق تقاعد ارتش تحویل می‌شود:

الف – کسور تقاعد که بشرح ذیل از حقوق کلیۂ افسران و افراد و همردیفان آنها همه‌ ماهه کسر میشود:
1 – از حقوق افراد قدیمی و سرجوخه‌ها و گروهبانها و استواران و افسران جزء تا رتبه سروانی صد پنج حقوق تمام رتبه.
2 – از حقوق افسران ارشد صد شش و نیم از حقوق تمام رتبه
3 – از حقوق امراء صد هشت از حقوق تمام رتبه

تبصره – بتعداد نفرات وظیفه ماهیانه نفری بیست و پنج دینار از صندوق ارتش بصندوق تقاعد پرداخته میشود.

ب – در موقع ترفیع افسران و هم‌ردیفان و افراد تفاوت حقوق ماه اول آنان بدون استثناء بصندوق تقاعد تحویل میگردد.


ماده ۴۰- وجوهی که از بابت کسور تقاعد و غیره به صندوق تقاعد پرداخت میگردد بغیر از موارد مصرحه در این قانون به هیچ عنوان به‌ صاحبان آنها مسترد نخواهد شد.


ماده ۴۱- طرز تقاضای تقاعد – وظیفه و مستمری و سایر وجوهی که مطابق این قانون باید پرداخته شود و تهیه مدارک لازمه و همچنین‌ ترتیب رسیدگی به این تقاضا بر طبق نظامنامه مخصوص خواهد بود.


ماده ۴۲- این قانون فقط شامل حال کسانی خواهد بود که بعد از تصویب و اجرای آن حقوق تقاعد – وظیفه – مستمری در حق آنان برقرار‌و یا سایر وجوهی که مطابق این قانون بایستی به آنان پرداخته شود.


ماده ۴۳- اشخاصی که حقوق تقاعد – وظیفه یا مستمری دریافت میدارند چنانچه تغییری در وضعیات آنها مطابق مقررات این قانون‌ حاصل شود باید مراتب را کما هو حقه راپرت نمایند.


این قانون که مشتمل بر چهل و سه ماده است در جلسه بیست و ششم بهمن ماه یک هزار و سیصد و چهارده به تصویب مجلس شورای ملی رسید.

رئیس مجلس شورای ملی – حسن اسفندیاری


ماده الحاقی ۱- ( ۰۷ˏ۰۱ˏ۱۳۲۲)-
میزان مستمری که بورثه اشخاص مذکور در بند الف و ب و ج ماده ۲۰ قانون تقاعد ارتش مصوب ۲۶ بهمن ۱۳۱۴ شمسی تعلق‌ میگیرد مساوی با دو ثلث حقوق درجه مقتولین با متوفیان است.

ماده الحاقی ۲- ( ۰۷ˏ۰۱ˏ۱۳۲۲)-
میزان حقوق بازنشستگی افسران و همردیفان آنان مساوی است با یک پنجاهم حد وسط حقوق درجه سه سال اخیر آنان ضرب در‌ سنوات خدمت.