ماده واحده – پروتکل الحاقی به موافقتنامه راجع به حل مسائل مرزی و مالی بین ایران و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی مورخ دوم دسامبر ۱۹۵۴ برابر با یازدهم آذر ماه ۱۳۳۳ در مورد تعیین و تثبیت مرز جدید بین ایران و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در دریاچه‌های پشت سد مخزنی ارس و سد انحرافی میل و مغان مشتمل بر یک مقدمه و ده ماده و دو نقشه ضمیمه که در تاریخ هفده اردیبهشت ماه ۱۳۴۹ برابر با هفتم مه ۱۹۷۰ بین نمایندگان مختار ایران و شوروی در مسکو به امضاء رسیده است تصویب و اجازه مبادله اسناد تصویب آن داده میشود.
قانون فوق مشتمل بر یک ماده و متن پروتکل ضمیمه پس از تصویب مجلس سنا در جلسه روز دوشنبه ۲۵ر۸ر۱۳۴۹ در جلسه روز یکشنبه پانزدهم آذر‌ماه یکهزار و سیصد و چهل و نه به تصویب مجلس شورای ملی رسیده است
نایب رئیس مجلس شورای ملی – دکتر جواد سعید
پروتکل الحاقی
به موافقتنامه راجع بحل مسائل مرزی و مالی بین ایران و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی مورخ دوم دسامبر ۱۹۵۴ برابر یازدهم آذر ماه ۱۳۳۳ در مورد تعیین و تثبیت مرز جدید بین ایران و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در دریاچه‌های پشت سد مخزنی ارس و سد‌انحرافی میل و مغان.
اعلیحضرت همایون شاهنشاه ایران
و
هیئت رئیسه شورایعالی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی.
با تمایل به تحکیم و توسعه روابط دوستانه و حسن همجواری موجود بین دو دولت و نظر به اینکه با احداث سد مخزنی ارس و سد انحرافی میل و مغان بر اساس موافقتنامه اقتصادی و فنی مورخ ۵ مرداد ماه ۱۳۴۲ برابر ۲۷ ژوئیه ۱۹۶۳ قسمتی از مرز دولتین در طول دریاچه‌های متشکل در پشت سدهای ارس در زیر آب قرار میگیرد – بمنظور تسهیل در امر بهره‌برداری از تأسیسات و منابع دریاچه‌های فوق و سهولت تشخیص خط مرز با رعایت کامل حقوق و منافع طرفین تصمیم بانعقاد این پروتکل گرفتند و نمایندگان مختار خود را بقرار زیر تعیین نمودند:
اعلیحضرت همایون شاهنشاه ایران.
تیمسار سپهبد امان‌الله جهانبانی سناتور.
هیئت رئیسه شورای عالی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی آقای ویکتور سیمیونویچ کازلوف وزیر مختار. نامبردگان پس از مبادله اختیارنامه‌های خود که در کمال صحت و اعتبار بود نسبت بمراتب زیر موافقت نمودند:
ماده اول – طرفین متعاهدین با در نظر گرفتن تساوی حقوق یکدیگر در امر بهره‌برداری از منابع دریاچه سد مخزنی ارس و دریاچه سد انحرافی میل و مغان و سهولت استفاده از آب و رعایت کامل تساوی مساحت اراضی که در نتیجه تعیین خط مرز جدید از سرزمین یکطرف به سرزمین طرف دیگر انتقال مییابد خط مرز جدید را در دریاچه‌های فوق بشرح مذکور در مواد ۲ و ۳ این پروتکل تعیین نمودند.
ماده دوم – ترتیب عبور خط جدید مرز بین ایران و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در ناحیه دریاچه سد مخزنی ارس واقع بین علائم مرزی شماره ۲ر۷ و شماره ۱۸ که موقعیت این نقاط در اسناد علامتگذاری سالهای ۱۳۳۴-۱۳۳۵ (۱۹۵۵ – ۱۹۵۶) تعیین شده است بشرح زیر میباشد:
خط مرز از علامت مرزی شماره ۲ر۷ تا نقطه موقت تغییر جهت شماره ۱ که در هشتصد و شصت متری جنوب علامت مرزی طرف ایران بشماره ۳ر۱۲ واقع گردیده است با مرز تعیین و تثبیت شده سالهای ۱۳۳۴ – ۱۳۳۵ شمسی برابر با سالهای ۱۹۵۵ – ۱۹۵۶ میلادی منطبق بوده و از نقطه شماره ۱ موقت تا سد ارس خط مرز بصورت خطوط مستقیم با نقاط تغییر جهت خواهد بود.
۱- از نقطه موقت شماره ۱ – مرز بصورت خط مستقیم بطرف شمال عبور نموده و بنقطه تغییر جهت موقت شماره ۲ که در دویست و هشتاد متری شمال علامت مرزی طرف ایران بشماره ۳ر۱۲ واقع است ادامه مییابد. فاصله بین نقاط موقت ۱ و ۲ تقریباً یکهزار و یکصد و بیست متر است.
۲ – خط مرز از نقطه موقت شماره ۲ بصورت خط مستقیم بطرف شرق تا نقطه تغییر جهت موقت شماره ۳ که در هشتصد و سی متری شمال شرقی علامت مرزی طرف ایران بشماره ۳ر۱۲ واقع شده است کشیده میشود. فاصله بین نقاط موقت ۲ و ۳ تقریباً هفتصد و هشتاد متر است.
۳ – از نقطه موقت شماره ۳ خط مرز بطرف جنوب شرقی بصورت خط مستقیم عبور نموده و بنقطه تغییر جهت موقت شماره ۴ واقع در نهصد و‌پنجاه متری شمال علامت مرزی طرف شوروی بشماره ۴ر۱۲ منتهی میگردد. فاصله بین نقاط موقت ۳ و ۴ تقریباً هفتصد و هشتاد متر است.
۴ – خط مرز از نقطه موقت شماره ۴ بصورت خط مستقیم بطرف جنوب متمایل و بنقطه تغییر جهت موقت شماره ۵ واقع در یکهزار و سیصد و‌هفتاد متری غرب علامت مرزی طرف شوروی بشماه ۱۳ میرسد. فاصله بین نقاط موقت ۴ و ۵ تقریباً یکهزار و سیصد و پنجاه متر است.
۵ – از نقطه موقت شماره ۵ خط مرز بصورت خط مستقیم بطرف شرق منحرف و تا نقطه تغییر جهت موقت شماره ۶ که در یکهزار متری جنوب غربی علامت مرزی شماره ۱ر۱۳ طرف شوروی واقع گردیده است منتهی میشود. فاصله بین نقاط موقت ۵ و ۶ تقریباً دو هزار و سیصد و سی متر‌است.
۶ – از نقطه موقت شماره ۶ خط مرز بصورت خط مستقیم بطرف شمال شرقی متمایل و بنقطه تغییر جهت موقت شماره ۷ واقع در سی و پنج متری جنوب علامت مرزی طرف شوروی بشماه ۱/۱۳ منتهی میگردد.
فاصله بین نقاط موقت ۶ و ۷ تقریباً نهصد و هشتاد متر است
۷ – خط مرز از نقطه موقت شماره ۷ بطرف جنوب شرقی بصورت خط مستقیم ادامه یافته و بنقطه تغییر جهت موقت شماه ۸ که در ششصد و‌پنجاه متری غرب علامت مرزی شماره ۲ر۱۳ طرف شوروی واقع شده است منتهی میشود.
فاصله بین نقاط موقت ۷ و ۸ تقریباً یکهزار و پانصد متر است.
۸ – از نقطه موقت شماره ۸ خط مرز بطرف جنوب شرقی بصورت مستقیم عبور و به نقطه تغییر جهت موقت شماره ۹ واقع در چهار صد متری شرق علامت مرزی شماره ۱ر۱۴ طرف ایران منتهی میشود. فاصله بین نقاط موقت ۸ و ۹ تقریباً پنجهزار و چهار صد و سی و پنج متر است.
۹ – از نقطه موقت شماره ۹ خط مرز بطور مستقیم بطرف شمال شرقی منحرف و بنقطه تغییر جهت موقت شماره ۱۰ واقع در نهصد و نود متری جنوب شرقی علامت مرزی شماره ۱۵ طرف ایران منتهی میگردد. فاصله بین نقاط موقت ۹ و ۱۰ تقریباً دو هزار و پانصد و هشتاد متر است.
۱۰ – خط مرز از نقطه موقت شماره ۱۰ بصورت خط مستقیم بطرف جنوب شرقی متمایل و تا نقطه تغییر جهت موقت شماره ۱۱ واقع در دویست متری جنوب علامت مرزی شماره ۱۶ طرف ایران منتهی میگردد. فاصله بین نقاط موقت ۱۰ و ۱۱ تقریباً سه هزار و سیصد و هفتاد متر است.
۱۱ – خط مرز از نقطه موقت شماره ۱۱ بصورت خط مستقیم بطرف مشرق تا نقطه تغییر جهت موقت شماره ۱۲ واقع در ششصد و هفتاد متری جنوب شرقی علامت مرزی شماره ۱۶ طرف شوروی منتهی میشود. فاصله بین نقاط موقت ۱۱ و ۱۲ تقریباً پانصد و پنجاه متر است.
۱۲ – از نقطه موقت شماره ۱۲ مرز بصورت خط مستقیم بطرف جنوب شرقی منحرف و بنقطه تغییر جهت موقت شماره ۱۳ واقع در یکصد و پنجاه متری جنوب علامت مرزی طرف شوروی بشماره ۱۸ منتهی میگردد. فاصله بین نقاط موقت ۱۲ و ۱۳ تقریباً نه هزار و نهصد و بیست و پنج متر است.
۱۳ – خط مرز از نقطه موقت شماره ۱۳ بصورت خط مستقیم بطرف جنوب متمایل و بنقطه تغییر جهت موقت شماره ۱۴ که در محل تقاطع محور سد با مرز تعیین و تثبیت شده سالهای ۱۳۳۴ – ۱۳۳۵ شمسی برابر سالهای ۱۹۵۵ – ۱۹۵۶ میلادی واقع شده است ختم میشود. فاصله بین نقاط موقت ۱۳ و ۱۴ تقریباً دویست و پنجاه متر است.
۱۴ – طول خط مرز جدید در این قسمت از میله مرزی شماره ۲ر۷ تا سد مخزنی ارس بر اساس محاسبات روی نقشه به مقیاس ۲۵۰۰۰ : ۲ – تقریباً شصت و شش کیلومتر میباشد.
ماده سوم – ترتیب عبور خط جدید مرز بین ایران و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در ناحیه دریاچه سد انحرافی میل و مغان واقع در حوالی‌علامت مرزی شماره ۵۱ که موقعیت این نقطه در اسناد علامتگذاری سالهای ۱۳۳۴ – ۱۳۳۵ (۱۹۵۵ – ۱۹۵۶) تعیین شده است بصورت خطوط مستقیم بدین شرح میباشد:
۱ – خط مرز از نقطه تغییر جهت موقت شماره ۱ واقع در روی خطوط مرز تعیین و تثبیت شده سالهای ۱۳۳۴ – ۱۳۳۵ شمسی برابر با سالهای ۱۹۵۵- -۱۹۵۶ میلادی و در یکهزار و سیصد و سی متری جنوب علامت مرزی طرف شوروی بشماره ۵۱ شروع و تا نقطه تغییر جهت موقت شماه ۲ واقع در سیصد و هفتاد و پنج متری شرق علامت مرزی طرف شوروی بشماه ۵۱ در جهت شمال شرقی بصورت خط مستقیم منتهی میگردد. فاصله بین‌نقاط موقت ۱ و ۲ تقریباً یکهزار و چهار صد متر است.
۲ – خط مرز از نقطه موقت شماره ۲ بصورت خط مستقیم بطرف شرق ادامه یافته و بنقطه تغییر جهت موقت شماه ۳ که در وسط ابتدای دو بازوی مسیر آب قرار گرفته است منتهی میشود. فاصله بین نقاط موقت ۲ و ۳ تقریباً یکهزار و سی متر است.
۳ – خط مرز از نقطه موقت شماه ۳ بصورت خط مستقیم در جهت شمال شرقی ادامه یافته و بنقطه تغییر جهت موقت شماه ۴ واقع در تقاطع محور سد با خط مرز تعیین و تثبیت شده در سالهای ۱۳۳۴ – ۱۳۳۵ شمسی برابر با سالهای ۱۹۵۵ – ۱۹۵۶ میلادی که در وسط سد خواهد بود – ختم میگردد.
فاصله بین نقاط موقت ۳ و ۴ تقریباً هفتصد متر است.
۴ – طول خط جدید مرز در این قسمت از نقطه موقت شماه ۱ تا نقطه موقت شماه ۴ بر اساس محاسبات روی نقشه به مقیاس ۲۵۰۰۰ : ۱ – تقریباً ۳ کیلومتر و یکصد و سی متر میباشد.
ماده چهارم – خط جدید مرز در دریاچه سد مخزنی ارس و دریاچه سد انحرافی میل و مغان و نقاط تغییر جهت طبق نقشه به مقیاس ۲۵۰۰۰ : ۱ – که ضمیمه لاینفک این پروتکل میباشد – روی زمین پیاده خواهد شد.
خط جدید مرز و نقاط تغییر جهت آن بوسیله علائم مرزی مشخص میگردد.
ماده پنجم –
1 – طرفین متعاهدین موافقت دارند کمیسیون مشترک ایران و شوروی بمنظور پیاده نمودن خط جدید مرز بین ایران و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در دریاچه‌های پشت سد مخزنی ارس و سد انحرافی میل و مغان بروی زمین و تهیه پروتکل شرح عبور خط مرز و ضمائم مربوطه و آماده ساختن اشکال و مشخصات علائم مرزی و مبادرت به نصب آن تشکیل یابد.
2 – هر گاه هنگام پیاده نمودن نقاط علائم مرزی توسط کمیسیون مشترک مذکور و نصب آن وضع سطح‌الارضی و علل فنی و مقتضیات محلی ایجاب نماید که بعضی اصلاحات مختصر در محل نصب علائم و خط مرز بعمل آید – این اصلاحات بر اساس تساوی مساحت اراضی مورد تعویض و رعایت کامل منافع طرفین صورت خواهد گرفت و در پروتکل شرح عبور خط جدید مرز قید خواهد شد.
3 – پروتکل شرح عبور خط جدید مرز بین ایران و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در دریاچه‌های پشت سد مخزنی ارس و سد انحرافی میل و‌مغان و ضمائم آن پس از تصویب طرفین متعاهدین بمرحله اجراء در خواهد آمد.
ماده ششم – طرفین متعاهدین تفاهم دارند که تعیین خط جدید مرز در دریاچه‌های پشت سد مخزنی ارس و سد انحرافی میل و مغان مانع استفاده متساوی طرفین از منابع رود ارس و دسترسی به تأسیسات هیدروتکنیکی سد مخزنی ارس و سد انحرافی میل و مغان که در مواد ۴ و ۵ موافقتنامه اقتصادی و فنی مورخ ۵ مرداد ماه ۱۳۴۲ برابر ۲۷ ژوئیه ۱۹۶۳ منعقده بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی پیش‌بینی شده است نخواهد بود.
ماده هفتم – در صورتی که سطح دریاچه‌های احداثی پشت سد مخزنی ارس و سد انحرافی میل و مغان بتدریج در اثر رسوبات تقلیل یابد و یا در‌صورتی که دریاچه‌های مزبور بنحوی از انحاء از بین برود یا غیر قابل استفاده شود – مرز دولتین در قسمتهای مزبور اصولاً منصف‌المیاه شعبه اصلی رودخانه ارس در مسیر طبیعی جدید آن خواهد بود و در این صورت طرفین نسبت به عبور خط مرز در حداقل مدت با توجه باصل دسترسی مساوی برودخانه ارس و با رعایت علامتگذاری سالهای ۱۳۳۴ – ۱۳۳۵ شمسی برابر سالهای ۱۹۵۵ – ۱۹۵۶ میلادی و حفظ موازنه سطح ارضی که احتمالا‌مورد معاوضه قرار گیرد و همچنین ملاحظات اقتصادی مربوطه با یکدیگر مشاوره و توافق خواهند نمود.
ماده هشتم – پروتکل حاضر جزء لاینفک موافقتنامه بین ایران و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی راجع به حل مسائل مرزی و مالی مورخ ۱۱ آذر ۱۳۳۳ – برابر دوم دسامبر ۱۹۵۴ میباشد.
ماده نهم – پروتکل حاضر به تصویب خواهد رسید و از روز مبادله اسناد تصویب که حتی‌المقدور در اسرع وقت در تهران انجام خواهد گرفت بموقع اجراء گذاشته میشود.
ماده دهم – این پروتکل در دو نسخه و هر نسخه بزبانهای فارسی و روسی تنظیم شده و هر دو متن دارای اعتبار متساوی میباشد بنا بمراتب – نمایندگان مختار طرفین پروتکل حاضر را امضاء و بمهر خود ممهور نمودند.
مسکو – بتاریخ هفدهم اردیبهشت ۱۳۴۹ مطابق هفتم مه ۱۹۷۰
از طرف اعلیحضرت همایون – شاهنشاه ایران – سپهبد امان‌الله جهانبانی
از طرف هیئت رئیسه شورای عالی- اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی – وزیر مختار و. س. کازلف
پروتکل فوق مشتمل بر یک مقدمه و ده ماده و دو نقشه ضمیمه منضم به قانون پروتکل الحاقی به موافقتنامه حل مسائل مرزی و مالی بین ایران و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی مورخ دوم دسامبر ۱۹۵۴ برابر یازدهم آذر ماه ۱۳۳۳ در مورد تعیین و تثبیت مرز جدید بین ایران و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در دریاچه‌های پشت سد مخزنی ارس و سد انحرافی میل و مغان میباشد.
نایب رئیس مجلس شورای ملی – دکتر جواد سعید